vxux/
Adüertentiën
ais net gure weer
Unox
Uw kinderen
GURE DAGEN AKKERTJES VRAGEN!
NEDERLANDSCHE ARTISTEN OP
DE PLAAT
Kleuterblaadje
Het Lifflburgsch
Dagblad
Geef
hun eigen
Weekblad
Nieuwe Haarletnsche Courant
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
U rillerig, koorlsig en hangerig maakt,
200 verkouden en grieperig, als spit of
rheumatische pijn U kwellen, neem dan
want die zullen U verrassend snel
van al die narigheid afhelpen
door hun koorts-werende en
ziektekiem - doodende werking.
Het zijn echte Griep-bestrijders!
11.11. Schilders
MATRASSENHUIS
ankoop
MATRAS SLECHT?
is voor publiciteit in
de rijke Mijnstreek
bet aangewezen blad
FLINKE SERIEUZE JONGELUI
Een veilig gevoel:
VV at U ook te verkoopen hebt,
Courantenreclame doet het werk.
Gramofoonkroniek
alle soorten geprobeerd
„ZIEKENFONDS
ZIEKENZORG"
GELDERSCHE
ROOKWORST
HEILIGEN DON BOSCO
WIJ REPAREEREN
BRANDLAMPEN
'ubl ieke\er koopingen
Veilingen enz
ciaal proces van rooken, dat de
zoozeer gewaardeerde zachte rook-
smaak geeft, alles werkt mede om
als resultaat te bereiken: de
fijnste Geldersche rookworst, die
er maar kan worden gemaakt
H0UTVEIL1NG
Natuurlijk! Alles wordt gedaan,
om Unox Geldersche Rookworst
„de fijnste" te maken. Het oude,
beproefde Geldersche recept
wordt nog steeds in eere gehou
den, doch de bereiding geschiedt
thans in de moderne Unox-fa
brieken. Vleesch van fijne kwali
teit, geurige kruiden en een spe-
HAARLEMS
van DE GRAAFF
Opmaken van matrassen
NV t 1.50 en I 2—
TOONEEL, FILM
EN MUZIEK
U gevoelt zich
prettiger.
H. o. v.
"AKKERTJES" bevatten een bijzondere combinatie
van geneeskrachtige stoffen. Als Ge hebt kou gevat
of een griep-infectie hebt opgedaan, neem dan
dadelijk een "AKKERTJE", ga vroeg naar bed en
neem er nog een. Gewoonlijk zijt Gij morgen beter.
Als Ge door rheumatische pijnen wordt gekweld,
door spit of lendenpijn, neem dan een "AKKERTJE",
want "AKKERTJES" bevorderen 't zweeten, verdrij
ven de pijn-veroorzakende stoffen, zoodat de rheu
matische pijnen in hun oorzaak worden bestreden.
'/AKKERTJES" verdrijven boven-
dien merkwaardig snel zelfs de
meest hardnekkige hoofdpijnen.
Ze hebben een ongeëvenaarde
pijnstillende werking bij zenuw-
pijnen, kiespijn, vrouwenpijnen.
"AKKERTJES" helpen prachtig bij
lusteloosheid, vermoeidheid en
A X? ly matheid. Ze maken U weer „fit".
KROON'S
BEDDENMAGAZIJN
GIERSTRAAT 73 - HAARLEM
Doosjes van 2 stuks - 2 stuivers. Doosjes van 13 stuks -12 stuivers. NederJandsch Product
Vraagt gratis proefnummers
aan de administratie te Heerlen
VOOR EENIGE
leeftijd ioi circa 30 jaar, die eenigen aanleg voor
machines hebben en een goed beiaald vak willen
leeren is gelegenheid ioi coiion-breier opgeleid ie
worden. Hei geheele jaar door vast werk. Aanmel
den bij den porfier KOUSENFABRIEK HIN N.V.,
Zijlweg, Haarlem.
Mijn advertentie staat vandaag
in de
Beethoven
Atonalen
JAARVERGADERING
•p Vrijdag 8 December a.s.
avonds 8 uur in Hotel „De
werik'% Kruisstraat 30.
toen met ons een offertje
te zenden ter eerg van den
voor onze arme priester
studentjes Wij kunnen
het werkelijk niet zonder
U Duizendmaal dank
PATERS SALES LANEN
Missieprocuur Don Bosco
Den Haag
Javastraat 27a
GIRO 114821
Salesianen ook
Studiehuis Don Bosco,
Leusden Giro 305526
Rectoraat Don Bosco,
Waubach Giro 149356
UITSLUITEND IN HET
NAJAAR ALLE SOORTEN
en de winkelier wist
vooruit al, dat de keus
op Unox zou vallen!
Rheumatiek
SCHAGCHELSTRAAT - HAARLEM
lp (MjaraHBStj De huisvrouw weet precies.
wat smakelijk en goed is.
Daarom bestelt ze de fijnste
rookworst, die er maar kan
worden gemaakt. UnOX
De gewone jaarlijksche houtvei
ling op „WESTERHOUT" zal dit
jaar plaats hebben op
DONDERDAG 14 DECEMBER aA.
des morgens om 10 uur precies, ten
Noorden van den Grintweg.
Mr. A. MOENS. Notaris
Unox
GR. HOUTSTRAAT 103 TEL U485
IN 1 DAG RETOUR
DE FIJNSTE GELDERSCHE ROOKWORST
Gebruik 3 x daags
van de beroemde
van
Jacoba Maria Wortelboer
op water, wijn, cognac,
jenever of brandewijn,
•t Is een goed medicijn.
U eet veel beter.
Het eten smaakt beter.
Spijsverteering werkt beter.
Uw maag werkt beter.
Uw ontlasting wordt beter.
Gal en lever werken beter.
Bloedsomloop wordt beter.
Zestig cent per pakje.
Overal verkrijgbaar.
Hoofdpijn
GEM. CONCERTZAAL
Vrijdag 8 Dec. - 8.15 uur
LEDEN-CONCERT
Dirigent: MARINUS ADAM
Solist: JO JUDA, viool
Entrée 1.
Entrée v. offic. onderoffic. 0.75.
Voor militairen ben. den rang van
onder-officier 0.40. Voorverkoop bij
den Muziekhandel Alphenaar, Kruis
weg 49, Tel. 11532.
llllilltllNlllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Jacoba Maria Wortelbo«r.
Cham. Pharm. Industria.
Ouda-Pekala (Gron.).
Margate)
(uitgezon'
Bel op 15777
Lusteloos
Een weekblad, dat speciaal
voor hen wordt uitgegeven
Voor kinderen van 6 tot
10 Jaar:
Hit per week.
Hen verhalen,
Brieken vooi
(eer, nuttige
f huisvlijt, ge
en aardrijks-
nam
Deze gramofoonkroniek moet om te beginnen
de aandacht vestigen op een minder verheugend
verschijnsel, dat zich bij het gramofoonbedrijf
voordoet. Wij hoorden den laatsten tijd eenige
opnamen (van His Master's Voice) van onzen
landgenoot Sam Swaap. Het komt zelden voor,
dat Nederlandsche artisten worden uitgenoodigd,
voor de gramofoon op te treden en door
gaans beschouwt een Nederlander, die zulk een
uitnoodiging wel ontvangt, dit als een groote
onderscheiding. De eenigen, die regelmatig voor
de gramofoon optreden zijn Willem Mengelberg
en zijn Concertgebouworkest. Dit is te begrijpen.
Mengelberg en zijn orkest genieten een wereld
reputatie en verder zijn er maar heel weinig
Nederlandsche musici, die in het buitenland be
kend zijn. De oorzaken daarvan laten wij nu in
het midden om slechts het feit te constateeren.
Maar zoo nu en dan wordt toch wel eens een
Nederlander bekend of populair genoeg geacht
om voor een gramofoon-microfoon toegelaten te
worden. En de Nederlander is daarmee zoo ver
eerd, dat hij nogal eens van louter vreugde zijn
critischen zin thuis laat en bereid is, mis
schien niet alles, maar dan toch wel heel veel
te doen van wat de gramofoonmaatschappij van
hem verlangt. Wij nemen nu eens ter illustratie
een plaat als die, waarop Sam Swaap's vertol
kingen zijn vereeuwigd als een Pastorale van
Handel en het Ave Verum van Mozart, beide
begeleid op het orgel. Het spijt mij, dat ik het
zeggen moet. maar de muzikale waarde van deze
plaat is ver beneden de maat Bij de pastorale
staat al vermeld, dat het arrangement is van
Carl Flesch. Bij het Ave Verum wordt niets
vermeld. Moet de goedgeloovige luisteraar daar
uit afleiden, dat hij te doen heeft met een ori-
gineele compositie voor viool en orgel van Mo
zart? Er is in waarheid niets origineel aan deze
bezetting. Het Ave Verum is een motet voor a
cappella-koor. Waar de pastorale van Handel
van stamt mag de hemel weten. Handel heeft
In zijn leven vele pastorales geschreven. Mis
schien is dit onderhavige stuk een deel uit een
koorwerk, misschien een aria, misschien een
orkestraal geconcipieerd stuk. In ieder geval is
het een arrangement en dus niet authentiek.
Men vraagt zich nu af, wat het voor zin heeft
ons op dergelijke surrogaten van een eer
bedenkelijk allooi te tracteeren. Het geval staat
niet op zichzelf, anders zou men het nog voor
een keer over het hoofd kunnen zien. Wij hoor
den nog een plaat van Sam Swaap, die uit soort
gelijke „bewerkingen" bestond en de zangeres
Hélène Ludolph mocht ook eenige aria's zingen,
onder omstandigheden, waar eveneens zeer veel
tegen in te brengen viel. Eet is duidelijk, wat de
bedoeling is. De gramofoononderneming heeft
behoefte aan eenige opnamen van wat men in
de wandeling noemt „zachte stukjes," weeke-
lijke sentimenteele .ïuziekjes. die hevig op ge
voelige harten werken, maar die met den goeden
smaak en dus met goede muziek niets gemeen
hebben. Om die zachte stukjes te spelen, is dan
een Nederlandsche artist wel eens goed genoeg.
Nederlandsche artisten zijn immers weinig be
kend, zij mogen blij zijn als zij er nu en dan
eens aan te pas mogen komen. Dit is weinig
eervol voor den Nederlandschen artist, die zich
hiervoor laat vinden, evenals voor den Neder
landschen artistenstand in het algemeen Het
verhoogt het aanzien van den Nederlandschen
artist niet in het buitenland, maar het draagt
er Integendeel zeer veel toe bij, dat men daar
Nederlandsche muzikanten gaat aanzien voor
tweede rangs-menschen die zich wel laten vin
den voor dingen, die artistiek gesproken niet
door den beugel kunnen. Een kunstenaar, die
in zijn eigen land de reputatie van serieusheid
hoog houdt, moet niet in het buitenland een
heel ander gezicht toonen. Wil men hem anders
niet in het buitenland, dan late hij getroost
deze kans voorbij gaan. Dat kost hem misschien
een materieel offer, maar dat is nu eenmaal al
tijd de prijs voor een geestelijke overwinning.
Het is beschamend, dat bij de weipige keeren,
dat er eens een Nederlandsche naam verschijnt
op een gramofoonplaat, deze naar verhouding
zoo vaak verbonden olijkt aan een artistiek min
derwaardige publicatie.
Na deze ontboezeming is het des te aangena
mer thans aandacht te kunnen schenken aan
het artistiek volwaardige deel van de jongste
platen-uitgaven. Daar is dan op H.M.V. DB 3846
een ook acoustisch zeer geslaagde verklanking
van Beethoven's ouverture Leonore I door het
symphonie-orkest der B.B.C. onder leiding van
niemand minder dan Toscanini. Ofschoon de
eerste Leonore-ouverture het zeer hooge opus
nummer 138 draagt, is zij geenszins van zoo
jongen datum als haar nummer doet vermoeden.
Zij is alleen maar achter gesteld bij de andere
Leonore-ouvertures en door Beethoven zelf mede
op aandrang van zijn vrienden niet erkend. Zoo
als men wellicht zal weten, heeft Beethoven drie
ouvertures geschreven onder den titel „Leonore",
de heldin van de opera Fidelio waarvoor de
ouvertures dan ook zijn geschreven. Het ont
staan van Fidelio is al even moeizaam geweest
als het ontstaan van haar ouvertures. Drie
schreef Beethoven er en hij dankte ze alle drie
als ouverture weer af, om tenslotte een vierde
ouverture te schrijven, die als Fidelio-ouver-
ture het werk is bijgebleven.
Beethoven heeft met zijn Leonore-ouvertures
geëxperimenteerd, zóólang tot niets van al wat
hij ondernomen had hem nog tevreden kon stel
len. De eerste Leonore-ouverture is een goede
opera-ouverture, zij duidt de dramatische tegen
stelling en de daaruit ontstane sfeer van het
drama aan, zonder het conflict daarom uit te
putten. Zij is bovendien geschreven in den klas
sieken ouverture-vorm. Toen Beethoven deze
ouverture had geschreven, was hij zoo vervuld
van het machtige drama, dat hem in Fidelio
voor oogen stond, dat hij zijn ongeduld niet
meer kon bedwingen en dus feitelijk niet meer
in staat was om bij de ouverture te wachten
tot de opera zelf. Hij was geen muziek-drama-
ticus. Hij was een symphonicus en had geen
cpera noodig om een drama te schrijven. Daar-
vopr was hem de zuiver instrumentale muziek
voldoende. Hij maakte dus de tweede Leonore-
ouverture die reeds aanmerkelijk dichter bij
een regelrechte uitbeelding kwam van de dra
matische idee en daarna ontstond dan de groote
derde Leonore-ouverture, die het drama com
pleet behandelde en afhandelde en daarmee dus
de opera, die erop volgen moest, totaal overbodig
maakte. Toen Beethoven zoover gekomen was,
bemerkte hij, dat hij niet een ouverture ge
schreven had, maar een symphonischen Satz, die
alleen' formeel nog maar tot het genre der ouver
tures gerekend moest worden, doch in werke
lijkheid veel meer weg had van een „sympho-
nische Dichtung", welke echter op dat tijdstip
nog niet was uitgevonden. Hij schoof toen alle
drie de Leonore-ouvertures terzijde en schreef
de vierde, de zoogenaamde Fidelio-ouverture, een
mooi, schoon ten aanzien van het drama vol
komen neutraal stuk, dat nu ouverture was in
den meest letterlijken zin van het woord: het
opende den avond. Met de opera had het niets
gemeen.
Intusschen zijn de drie Leonore-ouvertures op
zichzelf blijven bestaan als evenzoovele bewij
zen van Beethoven's genialiteit. En speciaal deze
eerste ouverture is een prachtig stuk muziek,
waarvan men het werkelijk moet betreuren, dat
het niet de definitieve ouverture voor de opera
is geworden. Daar is het zeer goed bruikbaar
voor. De uitvoering onder Toscanini behoeft
natuurlijk geen afzonderlijke lofprijzing meer,
zoodat men het werk op zijn best kan hooren.
Een andere zeer welkome- Beethoven-opname
bij H. M. V. is op de nummers DB 37403743
het strijkkwartet op. 59 No. 2, het tweede van
de Rasoumowsky-kwartetten, ook wel de Rus
sische kwartetten genoemd, maar overigens niet
belangrijk, omdat Beethoven er wel eens een
Russisch thema in gebruikt heeft, doch veeleer
om de positie, welke zij in Beethoven's oeuvre
innemen. Zij zijn de uitingen van den gezonden
rijpen meester in het beste van zijn jaren, mu
ziek, die in tegenstelling tot de werken van de
latere jaren nog geen onoplosbare problemen
aan de orde stelt, of liever gezegd door haar
verschijning zelf reeds een probleem is, maar
die, met geniale vrijmoedigheid de grenzen ver
wijdend en het aanschijn der kunst vernieu
wend, toch geen oogenblik het probleem van
haar verstaanbaarheid en dus de vraag naar
haar elementaire functie als taal aan de orde
stelt. Er zijn zonder twijfel liefhebbers, die juist
in dergelijke problemen, welke alleen reeds door
het feit, dat zij verschijnen, hun onoplosbaarheid
bewijzen, het kenmerk zien voor kunst van de
allerhoogste orde. Het zij zoo, maar zeker is,
dat muziek, die mets anders is dan zij preten
deert te zijn, n.l. muziek en geen allerindividu
eelste expressie van de allerindividueelste emo
tie, het grootste en ook het minst verdeelde ge
not verschaft. Van die waarheid leveren de Ra-
soumovsky-kwartetten even zoovele voorbeelden,
en als men dan dit tweede kwartet zoo prachtig,
sterk en stoer en toch licht van klank hoort
musiceeren als door het Pro Arte-kwartet, dan
blijft er ook vrijwel niets meer te wenschen
over.
En om nu voor de curiositeit te besluiten met
een onwederlegbaar voorbeeld van problema
tische muziek, noem ik een merkwaardige Dec-
ca-publicatie: het strijktrio op. 21 van Anton
von Wcbern, een der voormannen van de Ween-
sche school, ook wel genoemd de school van
Schönberg, atonalen of twaalftoonsystematici.
Anton von Webern is een van de doctrinairsten
uit deze school, maar als men dit strijktrio hoort,
er zijn wel werken van hem, die iets toegan
kelijker zijn dan weet men volstrekt niet meer
wat men hoort. Het zit niet in den klank, al
thans niet in de kwestie van dissonantie. De
moeilijkheid schuilt in den samenhang tusschen
al deze klanken, die voor het oor volkomen
zoek is. Genomen in het gedachtensysteem van
de Schönbergianen is die er wel, maar voor het
oor is er voor het oogenblik althans geen samen,
hang en daarom dus ook geen verstaanbaarheid.
Men zou er eerst een analyse bij moeten raad
plegen, maar analyses van werken uit deze
school zijn even onbegrijpelijk als de muziek
zelf. Misschien heeft men hier nu te doen met
de uiterste consequentie van ,,de allerindividu
eelste expressie van de allerindividueelste emo
tie". Maar ook dit kan men slechts bij wijze
van mogelijkheid veronderstellen, omdat men
uit deze muziek niet kan verstaan of hier eenige
expressie van eenige emotie gaande is.
L. H.
