w;
Hulp aan Turkije
Luchtverbinding
Indië-Philippijnen
w de zoon van Finn
economische bepalingen
Kerkelijk leven
DINSDAG 9 JANUARI 1940
Giften voor de geteisterde gebieden
dringend noodig
Tu:
Luchtvaart
De postvluchten
in INDIË
GIFT VAN HET PRINSELIJK
ECHTPAAR
BELEEDIGING VAN EEN
VOLKSGROEP
H. F. VAN DER WOLK
BEËEDIGING VAN RESERVE
OFFICIEREN
AMELAND GEÏSOLEERD
F. K. J. Heringa
overleden
Oud-raadsadviseur Econom. Zaken
BURGEMEESTER DEN TEX
Treedt af als voorzitter
der Burgerwacht
„AETHER-PIRATEN" VOOR
HET HOF
HET RIJKSHONINGMERK TEN
DOODE OPGESCHREVEN?
GIFT VOOR DE SCHATKIST
HULDIGING P. KLEIJS
Bijzonder belang in oorlogstijd.
Het werk van de K.N.I.L.M.
Motorrijder rijdt op
stilstaanden auto
AAN GEVOLGEN OVERLEDEN
Boter naar Engeland
Antwoord op vragen Kamerlid
Algera
Tuinbouw en bollenteelt
UIT DE STAATSCOURANT
Onderscheiding
Zuiderzeesteun
Artillerie-inrichtingen
Water schappen
Gezondheidsraad
MOEDER PHILOMENA
BEGRAVEN
A J. DAWSON
Men schrijft ons van bevoegde zijde:
Naamloos leed, onbeschrijfelijke ellende heb
ben de afgeloopen weken over Turkije gebracht.
Aardbevingen van ongekende heftigheid, stor
men en overstroomingen zonder tal, zaaiden
doocj en verderf in een gebied dat zich over
meer dan 150.000 vierkante kilometer uitstrekt,
^e bevolking van een gebied, dus ruim vier
maal zoo groot als Nederland, waarin steden en
ö°rpen met den grond gelijk gemaakt werden,
öraagt haar lot met doffe berusting. De slagen
Co°r het noodlot toegebracht, de teisteringen
zonder tal, die de losgebroken natuurkrachten
aangericht hebben, vernielden tienduizenoeii
levens, beroofden de overlevenden die niet
^eten waarheen van al hun bezittingen. Het is
Overbodig bier een nadere beschrijving van
dezen poel van ellende te geven. De internatio
nale pers heeft dit zoo rampzalig gebeuren in
al zijn trieste en naargeestige werkelijkheid ge
schilderd.
Eén lichtpunt kan men gelukkig nog bij deze
huiveringwekkende catastrophe onderscheiden:
öe humaniteit heeft ook hier weer op prachtige
^'iize acte de présence gegeven. Uit talrijke lan
den stroomt de hulp naar Turkije. In een tref-
mnde spontane opwelling van naastenliefde
gorden gelden of giften in natura gezonden of
mgezarneld.
Ook Nederland wenscht weer blijk te geven
*®n zijn traditioneele hulpvaardigheid. Reeds
mochten de hier te lande gevestigde diploma
tieke en consulaire Turksche instanties menig
hhjk van medeleven en sympathie, zoomede
toezeggingen tot steun ontvangen. Velen wilden
?elfs een georganiseerde hulpactie niet afwach-
®n en haastten zich hetzij aan het gezantschap
m aan de consulaten van Turkije gelden te doen
gekomen, waarbij individueele giften van
öO.f 100.enz. geen zeldzaamheid waren.
Zooals dezer dagen in de dagbladen bericht
erd, lag het in de bedoeling een nationaal
°mité hier te lande op te richten. Teneinde
chter de spontane uitingen van hulpbetoon
iet te remmen, is besloten, gezien het spoed-
schend karakter van deze hulpactie, een min-
aer omslachtigen weg te bewandelen.
Zoo kan dan ook thans medegedeeld worden,
cat van vorenbedoeld plan is afgezien. Daaren-
mgen bestaat voor de Nederlandsche philan-
opie gelegenheid giften voor de geteisterde
«cbleden te storten op een voor dit doel bij de
v. Hollandsche Bank-Unie, Heerengracht 438,
^msterdarn-C. (Postgiro 42650) geopende reke-
'mg, onder vermelding „Hulp aan Turkije",
et gezantschap van Turkije zal voor doorzen-
g der stortingen aan de betrokken Turksche
^stanties zorg dragen.
bestaat ook groote behoefte aan kleeding,
kking, geneesmiddelen enz. Dergelijke giften
J" hatura kunnen rechtstreeks aan het Kizil ay
jmrkezl (centrale van het „Croissant Rouge" de
r(ïuie) te Istanbul worden gezonden.
AMSTERDAM, 8 Jan. Op de uitreis be
ukten de „Oehoe" met gezagvoerder Viruly
rfndoeng en de „Emoe" met gezagvoerder
£chot Calcutta. Dit vliegtuig wordt 10 Januari
Batavia verwacht.
Op de thuisreis landden de „Buizerd" met
gezagvoerder van Veenendaal té Medan en dé
•.Gier" met gezagvoerder Smirnof te Alexan-
•e- Deze machines worden resp. 13 en 9 Ja-
hari te Napels verwacht.
De minister van Koloniën heeft aan de
Tweede Kamer doen toekomen een nota
over de tot 1 December 1939 genomen bui
tengewone maatregelen op economisch ge
bied in Nederlandsch-Indië, alsmede een
stuk, getiteld „Aanteekeningen over den eco-
homischen toestand van de bevolking van
Nederlandsch-Indië in 1939".
Aan deze nota ontleenen wij het volgende:
De voortdurende verscherping van den inter
nationalen toestand in Europa, welke begin
€Ptember 1939 leidde tot het uitbreken van
eh oorlog, gaf ook in Nederlandsch-Indië aan
ging tot het treffen en voorbereiden van bui
tgewone maatregelen op economisch gebied.
Hierdoor bleek het mogelijk op korten termijn
J® geraken tot een stelsel van regelingen, in
Pofdzaak betrekking hebbende op de voedsel-
v °düctie en voedselaanvoeren, den in- en Uit-
^er en de scheepvaart, de industrie en het
t.hrienlandsche prijsniveau, waardoor de versto
ng van het economisch leven door den oorlog
Europa tot de kleinst mogelijke afmetingen
leef beperkt
*n de eerste plaats was hiertoe noodig de
^Ivaardiging van een aantal maatregelen van
^'tgevenden aard, waarbij mede door een
'htengewone zitting van den Volksraad in aan-
Uiting op de normale zittingsperiode de
^aUwe samenwerking tusschen regeering en
°lksraad een zeer snelle behandeling mogelijk
"laakte.
De uitvoering van de regelingen, waarbij ih
meeste gevallen de organen van het departe-
ent van Economische Zaken waren ingescha-
werd zeer vergemakkelijkt door de groote
edewerking van de besturen van provincies
k locale ressorten, de hoofden van gewestelijk
estuur en de plaatselijke bestuursambtenaren,
j.smede van het bedrijfsleven en de organisa-
e® van producenten en handelaren,
s De veel verbeterde en versnelde binnenland
de communicatiemiddelen (radio, vliegtuig)
droegen zeer bü tot een goede doorwerking van
alle getroffen maatregelen door den geheelen
archipel. Bijzondere vermelding verdient in dit
opzicht het gebruik van marinevliegtuigen,
waar bijzonder snelle verbinding met plaatsen
in de buitengewesten noodig was.
De medewerking van alle bevolkingsgroepen
uit alle deelen van Nederlandsch-Indië en uit
ieder onderdeel van het bedrijfsleven was bij
zonder groot. De handhaving van het groote
aantal regelingen en de doorvoering der ge
troffen voorzieningen werden daardoor zeer be
vorderd. Gevallen van hamsteren en prijsop
drijving bleven beperkt; het publiek bewaarde
een groote kalmte; overtreding der prijsbewa-
kingsmaatregelen werd streng gestraft.
Het bank- en kredietwezen en de beurs ble
ven ongestoord functionneeren, terwijl in het
algemeen het economisch leven zoowel op het
gebied van productie als van distributie vrij
normaal voortgang had.
Door de talrijke buitengewone economische
maatregelen deed zich de urgentie van een meer
directe voorlichting van pers en publiek sterker
gevoelen. Daartoe werd voorshands een assis
tent-resident ter beschikking van den directeur
van Economische Zaken voor dit werk vrijge
maakt. waarbij voor het contact met de Malei-
sche pers een reeds op het departement op dit
terrein werkzaam ambtenaar werd ingeschakeld.
Hunne Koninklijke Hoogheden Prinses Ju
liana en Prins Bernhard hebben het bestuur
van de Koninklijke Nationale Zangschool een
gift doen toekomen voor het liefdadigheids
concert voor het Nederlandsche Roode Kruis,
welk concert de Koninklijke Nationale Zang
school geeft op Woensdag 24 Januari in het
gebouw Diligentia te Den Haag.
De Hocge Raad heeft behandeld het cassa
tieberoep van M. M. te Utrecht, redacteur van
„Volk en Vaderland", die door het gerechtshof
te Den Haag is veroordeeld tot een geldboete
van ƒ25.wegens het zich in het openbaar
bij geschrift opzettelijk in beleedigenden vorm
uitlaten over een ten deele tot de bevolking
behoor ende groep van personen.
In deze zaak heeft mr. van Vessem, die als
verdediger van M. optrad, eenige cassatiemid
delen toegelicht.
Hij haalde verschillende uitlatingen van
vooraanstaande personen aan, onder wie ook
Joden, die het woord parasiet gebruiken, doch
volgens pleiter geenszins in beleedigenden zin.
Ten slotte betoogde hij, dat bij den redac
teur elke opzet tot beleediging heeft ontbroken
De conclusie van het O. M. werd bepaald op
52 Januari.
Te Rotterdam overleed dezer dagen de heer
H. F. van der Wolk.
In 1907 volgde wijlen de heer Van der Wolk
zijn vader op als directeur van de Rutten's Bier
brouwerij „de Zwarte Ruiter" N. V., waardoor
hfj reeds op 30-jarigen leeftijd aan het hoofd
van een in ons land zeer bekend grootbedrijf
kwam te staan.
In 1923 nam de heer Van der WOlk het ini
tiatief tot het stichten van Lunchrooms met
populaire prijzen. De eerste zaak werd geopend
onder den naam Heck's Lunchroom. De naam
Heck's was ontleend aan de firma A. J. van
Heck Co., toentertijd een nevenbedrijf Oer Mij.
Na het succes der eerste lunchroom volgden
in snelle opvolging andere.
In 1933 nam de heer Van der Wolk het ini
tiatief tot het stichten van Cafetaria's.
In het vorige jaar werd een dochteronderne
ming gesticht, de N.V. Harrison's Expl. Mi).,
die in het voormalige Hotel „Victoria" in Den
Haag, onder den naam De Bok Harrison's
een Hotel, gecombineerd met Cafetaria en Bras
serie, in exploitatie bracht.
Het aantal personen in dienst der Maat
schappij, waarvan zijn zoon F. W. van der
Wolk sedert 1939 mede-directeur is, en de met
haar samenwerkende en gecontroleerde bedrij
ven, bedroeg eind 1939 ca. 2000 personen.
Onder groote belangstelling werd het stof
felijk overschot ten grave gedragen op de R.K
begraafplaats Crooswijk te Rotterdam.
Op het terrein van de afdeeling 's-Graven-
hage van het vrijwillig landstormkorps lucht-
afweerdienst aan den Tp.pijtweg heeft Maan
dagmiddag een eenvoudige plechtigheid plaats
gehad, waarbij ongeveer honderdtwintig vrij
willigers werden toegevoegd aan die afdeeling
en drie bij dat korps benoemde reserve-offi
cieren voor speciale diensten werden beëedigd
De postboot „Lauwerzee", die Zaterdag
met vijftien passagiers en de post van Vrijdag
op weg van Holwerd naar Nes in het ijs was
vastgeloopen, doch gisteren Nes wist te berei
ken, kon Maandag door den lagen waterstand
en den ijsgang de wadden niet bevaren. Ame
land zit derhalve sedert enkele dagen zonder
post. Aangezien de vorst thans met krachtigen
wind gepaard gaat, zal het met de verbinding
over zee voorloopig wel gedaan zijn. Vooral
voor de militaire verlofgangers en de zeelieden
is deze toestand hoogst onprettig. De eiland
bewoners hebben hun hoop thans gevestigd op
de K.L.M., die de Amelanders uit hun isole
ment zou kunnen verlossen.
In 67-jarigen ouderdom is te 's-Gravenhage
overleden de heer F. K. J. Heringa, oud-raads
adviseur van het Departement van Economische
Zaken.
De heer Heringa werd 12 December 1872 te
Losser geboren. Hij werd opgeleid als marine
officier en was van 1893 tot 1900 als zoodanig
aan de Koninklijke Marine verbonden. In 1900
verkreeg hij eervol ontslag, uit den zeedienst en
aanvaardde een positie in de suikercultuur in
Ned.-Indië vanwaar hij als administrateur eener
suikerfabriek in 1911 repatrieerde. Hier te lande
was de heer Heringa voor verschillende onder
nemingen werkzaam. In 1913 werd hij naar Zuid-
Amerika uitgezonden en in 1918 was hij weder
hier te lande om zijn socialen arbeid in den oor
logstijd voort te zetten als directeur van een
Rijksbureau. De uitbreiding van het crisis-werk
door concentratie leidde er toe, dat hij in 1921
met den rang van administrateur werd benoemd
tot chef van de afdeeling Handel en Nijverheid
van het toenmalige Departement van Arbeid,
Handel ,en Nijverheid, welke functie hij tot 1932
bleef vervullen. Verder was de thans ontslapene
regeeringscommissaris bij binnen- en buiten-
landsche maatschappijen en instellingen. In 1932
werd hij benoemd tot raadsadviseur aan het De
partement van Economische Zaken.
De heer Heringa was verder voorzitter van den
raad van beheer der stichting Economisch Insti
tuut voor den Middenstand.
Hij was ridder in de Orde van den Nederland-
schen Leeuw.
De ter aardebestelling zal Woensdag as. op
Oud Eik en Duinen geschieden des namiddags te
twee uur.
Jhr. Mr. C. J. A. den Tex zal aftreden als
voorzitter der Nederlandsche Vereeniging van
Burgerwachten met ingang van 1 Februari.
Voorzitters der Nederlandsche Vereeniging
van Burgerwachten moeten om de vier jaar
aftreden. De burgemeester van Bloemendaal
zou na deze vierjarige periode ongetwijfeld
herkozen zijn, ware het niet, dat zijn ambts
bezigheden hem als burgemeester dusdanig in
beslag nemen, dat hij geen nieuwe candida-
tuur kan aanvaarden.
De Nederlandsche Vereeniging van Burger
wachten heeft aan dezen voorzitter veel te
danken en men zal dit Bericht dan ook met
leedwezen vernemen.
In den nacht van 10 op 11 Mei 1939 deed de
Rotterdamsche politie een Inval in een huis
aan de van Vlooswijkstraat aldaar, waar zij een
complete geheime zendinrichting ontdekte en
in beslag nam.
De drie mannen, die het apparaat bedienden
werden gearresteerd en door de Rotterdamsche
Rechtbank wegens overtreding van de post- en
telegraafwet veroordeeld tot een maand gevan
genisstraf ieder.
Maandag stonden zij in hooger beroep voor
het Haagsche gerechtshof terecht.
S. en H. bleven bij hun ontkenningen, doch
dit vond geen gunstig onthaal bfj den advocaat-
generaal, mr. J. U. Polman, die verzwaring van
dé straf tot drie maanden gevangenisstraf te
gen beiden eischte.
De verdediger, mr. G. C. A. Oskam vond een
maand, dus zeker drie maanden gevangenis-
Straf te zwaar.
Tegen den derden verdachte werd bevestiging
van ce opgelegde straf (een maand gevangenis
straf) geëischt.
Uitspraak 22 Januari.
Naar vernomen wordt, zou binnen korten tijd
het Rijkskwaliteitsmerk op inlandschen honing
gedoemd zijn te verdwijnen.
Naar bekend is, heeft ons land met het oog
op de bestuiving van vruchtboomen thans een
groot, tekort aan bijenvolken.
Geen wonder dus, dat getracht wordt nog te
redden wat mogelijk is.
Ten behoeve van 's Rijks schatkist heeft de
minister van Financiën een gift van 1000.
ontvangen.
In hotel Centraal te Den Haag is Maandag
het 25-jarig jubileum van den heer P. Kleijs als
voorz. van den R.K. Fabrieksarbeidersbond ge
vierd, nadat des morgens in de kerk van den H.
Gerardus Majella een plechtige H. Mis met as
sistentie Was opgedragen.
Bü de middagbijeenkomst waren o.m. aanwe
zig het Dagelij ksch Bestuur van het Katholiek
Werkliedenverbond, voorts de besturen van de
vijf diocesane Bonden, de bestuurders van vrij
wel alle R. K. vakorganisaties in Nederland, van
de christelijke en de neutrale fabrieksarbeiders
bonden.
Voorts zagen wij ook vertegenwoordigers van
de Alg. R. K. Werkgeversvereeniging en van de
Algemeene Werkgeversvereeniging.
Namens Centraal Beheer was aanwezig Mr.
Hagen en namens de Algemeene Bedrijfs Ziek
teverzekering de heer Posthumus. Ook verschil
lende directies van fabrieken hadden een afge
vaardigde naar deze bijeenkomst afgevaardigd,
zoodat in het geheel ongeveer 200 personen bij
een waren. Velen van hen maakten van de ge
legenheid gebruik den jubilaris toe te spreken;
deze ontving tegelijk verschillende geschenken.
Met de huldiging van den jubilaris ging ge
paard het afscheid van enkele hoofdbestuursle
den, die hun arbeid met pensioen zullen gaan
verlaten: het waren de heeren C. Roestenberg,
H. Mulder, H. Braam, P. Jacobs, C. Bakker en
A. Janssen. Ook zij werden hartelijk toegespro
ken in woorden, die van waardeering van hun
prestaties getuigden.
De Koninklijke Nederlandsch-Indische
Luchtvaart Maatschappij, kortweg K. N. I.
L. M., is voor Ned.-Indië wat de K. L. M. is
voor Nederland.
Daarmede is onze Indische Luchtvaart
Maatschappij naar ik meen in hoofd
lijnen voldoende geschetst. Want welke Ne
derlander kent niet het groote en nationale
belang van de K. L. M. voor Nederland en
de internationale beteekenis, welke dit
luchtvaartbedrijf zich in den loop der ja
ren heeft verworven?
De K. N. I. L. M. exploiteert sinds vele jaren
in Ned.-Indië meerdere binnen- en buitenland-
sche luchtlijnen. En dat met een jaarlijksche
veiligheidsfactor van100 pCt.!
Om een globaal beeld van dit luchtnet te ge
ven, laten wij hieronder een korte vermelding
van de diensten volgen:
BataviaFalembangMedan 2 X v.v. per
week.
BataviaPalembangSingaporeSaigon 1 X
v.v. per week.
BataviaBandoeng (afhankelijk van moes
son) 2 dan wel 3 X v.v. Per werkdag.
BataviaSemarang—Soerabaja 8 X v.v. per
week.
BataviaSoerabajaBaliKoepangPort
Darwin (Australië)Cloncurry—Longreach
Brisbane—Sydney 1 X v-v- per week.
SoerabajaBandjermasinBalikpapan—Tara-
kan 2 X v-v- Per week.
SoerabajaBali 1 X v.v. per week.
SoerabajaMakassar 1 X v.v. per week.
Er zijn voorts meerdere lijnen geprojecteerd,
welke echter nog niet geëxploiteerd worden.
Wij hebben hierbij alle diensten enkelvoudig
opgenoemd; 't spreekt vanzelf, dat verschillende
plaatsen door combinatie van de vermelde rou
tes meervoudig per vliegtuig bereikbaar zijn,
terwijl aansluiting op den K. L. M.-dienst naar
Holland en op verschillende buitenlandsche
luchtvaartmaatschappijen op diverse punten
mogelijk is.
Misschien zegt deze opsomming u nog niet
voldoende. Welnu, dan verzoeken wij degenen,
die zich voor onze luchtvaart in Indië interes
seeren, de kaart van Ned.-Indië en omgevende
landen eens voor zich te nemen, de bovenge
noemde luchtlijnen op te zoeken en dan eens
op te tellen hoeveel kilometer de K. N. I. L. M.
per week aflegt.
Wij zijn er van overtuigd, dat men met Ver
bazing en nationale trots zal constateeren wat
„koloniaal" Nederland ook op dit gebied pres
teert.
Uit het bovenstaande blijkt, dat de Knilm
niet alleen met meerdere binnenlandsche lijnen
het luchtruim boven ons enorm eilandenrijk
doorkruist, doch tevens haar „vleugels" over
meerdere omringende vreemde landen uitstrekt:
Singapore in Engelsch Malaka, Saigon in
Fransch Indo-China en Port Darwin, Cloncur
ry, Longreach, Brisbane en Sydney in Austra
lië.
De Knilm bezit nog eenige oudere
Fokker-vliegtuigen, die tusschendoor op
enkele korte binnenlandsche trajecten nog
dienst doen. Deze machines worden echter
geleidelijk uit de geregelde diensten terug
getrokken vanwege hun geringere snelheid
en hun minder rustige vliegeigenschappen,
wat met de in Indië nogal eens voorko
mende remous voor de passagiers het reizen
met deze toestellen dikwijls minder aange
naam maakt.
De meeste lijnen worden thans bevlogen met
de nieuwere Douglas-machines (DC 2), zooals
de K. L. M. ook op de HollandIndië-lijn ge
bruikt en de Lockheed-vliegtuigen, welke laat
ste door hun groote snelheid (300 K.M. per
uur) en hun rustige ligging voordeelen bieden.
Verder bezit de Knilm voor exploratie-, kaar-
teerings- en fotodoeleinden nog de Havilland-
Dragon en Grumman Amphibie-toestellen.
Hiervan is veel gebruik gemaakt voor de explo
ratie van Nieuw-Guinea.
Onder de hierboven opgesomde luchtlijnen
komt ook voor de verbinding SoerabaiaBand
jermasin—BalikpapanTarakan, waarvan de
laatste twee genoemde plaatsen zeer belang
rijke (en daarom zeer goed verdedigde!) olie
havens sijn op de Oostkust van Ned. Borneo.
Reeds verscheidene malen zijn besprekingen
en onderhandelingen gevoerd om te komen tot
doortrekking van deze lijn tot Manilla op de
Fhilippijnen, welke eilanden tot de Vereenigde
Staten van Amerika behooren.
Door deze verbinding zou dan in Manilla
aansluiting werden verkregen op den „Ciipper"-
dienst van de Pan Amerika Airways, waar
door een rechtstreeksche en vlugge verbinding
zou worden tot stand gebracht tusschen Ned.-
Indië en Amerika.
Het schijnt echter dat het zeer moeilijk is
dienaangaande tot overeenstemming te komen
met de desbetreffende Amerikaansche instan
ties, want resultaat is tot nu toe nog steeds
niet bereikt, ofschoon deze zaak reeds eenige
jaren in beschouwing is.
Het behoeft wel geen betoog, dat deze vlieg
verbinding reeds in normale tijden van groot
belang zou zijn. Wij hebben nu onze eigen
luchtverbindingen met West-Azië en Europa,
de K. L. M.; wij hebben Onze verbinding met
Oost-Azië via de bovengenoemde Knilm-lijn
BataviaSingaporeSaigon; wij hebben de
Knilm-verbinding met Australië. Op al deze
Nederlandsche lijnen sluiten, zooals gezegd, op
verschillende punten buitenlandsche lijnen aan.
Wat echter nog aan dit internationale net
ontbreekt is een rechtstreeksche en korte lucht
verbinding Ned. IndiëAmerika. En het is juist
zoo jammer, dat er nog maar één schakel in
ontbreekt, n.l. de doortrekking TarakanMa
nilla.
In dezen oorlogstijd is het tot stand komen
van dit „sluitstuk" echter bovendien nOg van
zeer bijzonder belang.
Door het uitbreken van den oorlog en de
economische belemmeringen, welke daaruit in
steeds sterkere mate voortvloeien, is Indië ge
noodzaakt geweest zich wat zijn handel, doch
vooral wat zijn invoer van alle mogelijke ver-
bruiksartikelen, technische materialen en grond
stoffen betreft, te heroriënteeren op de omrin-
gendp landen Australië, Japan, maar in het
bijzonder op Amerika met zijn schier onuit
puttelijke mogelijkheden.
De aanmerkelijke tijdwinst, door boven
bedoelde vliegverbinding voor de post zou kun
nen worden verkregen, zt>u momenteel, nu
dikwijls snel zaken doen noodzakelijk is, al
leen reeds voldoende motief zijn voor het tot
stand brengen van de bewuste verbinding en
zou ongetwijfel deze lijn rendabel maken.
Maar.... er is nog meer!
Nog twee belangrijke gezichtspunten pleiten
voor het bereiken van een spoedig en gunstig
resultaat. In de eerste plaats zou deze verbin
ding dienst kunnen doen als „noodverbinding"
voor de luchtpost naar Europa voor het geval
de K. L. M. onverhoopt haar dienst Holland
Indië v.v. door een ongunstige wending in de
internationale ,situatie zou moeten staken. Het
spreekt vanzelf dat zulk een tweede of reserve
verbinding met het Moederland van onschat
bare waarde zou zijn.
Maar tevens zou daardoor het voordeel ont
staan, dat wij de censuur van de belligrenten,
althans zOoals de situatie op het oogenblik is,
zouden ontgaan. De HollandIndië vliegroute
loopt voor een zeer groot gedeelte over En
gelsch gebied en dit land oefent censuur uit
bp de post. Momenteel geschiedt, dit te Singa
pore. Wij laten hier geheel buiten beschouwing
af dit in den tbegepasten vorm al dan niet tot
het goed recht van de belligerenten behoort.
Het behoeft evenwel in ieder geval geen be
toog, dat censuur verre van aangenaam is
Kunnen wij echter door een route via neu
trale landen deze inmenging ontloopen, dan
zal dat uiteraard een ieder slechts welkom zijn.
Het moge uit het bovenstaande duidelijk zijn
dat om al de genoemde beweegredenen een
Knilm-verbinding JavaManilla spoedig tot
stand zou moeten komen.
Naar wij uit Regeeringskringen vernamen
moet deze aangelegenheid momenteel dan ook
weer in beschouwing zijn genomen, teneinde te
trachten de bewuste verbinding binnenkort tot
stand te brengen. In de allereerste plaats zijn
behalve de Knilm van Regeeringswege hierin
betrokken de afdeeling Luchtvaart van het De
partement van Verkeer en Waterstaat en te
vens het Departement van Economische Zaken.
Het ware te wenschen, dat ook particuliere
bedrijfs- en handelskringen in dezen openlijk
hun medeleven en medewerking met dit stre
ven kenbaar maakten, hetgeen voor de Regee
ring ongetwijfeld een groote steun zou betee-
kenen.
Zondag omstreeks zeven uur heeft op
den nieuwen snelverkeersweg Den Haag
Utrecht, op het pas geopende gedeelte tus
schen Bodegraven en Woerden, het eerste
ernstige ongeluk plaats gehad.
Terwijl de zandauto, welke bezig was met het
strooien van zand op het gladde wegdek, ge
parkeerd stond, reed in volle vaart een motor
rijder met duo-passagier uit Schiebroek en ko
mende uit de richting Utrecht, er boven op.
Van de drie personen, die achter bij den auto
stonden, konden er twee zich in veiligheid stel
len door terzijde te springen, doch de derde
persoon, de kantonnier Domburg te Waarder,
kon niet meer weg komen en werd aangereden
en tegen den auto geduwd. De man leed hevige
pijnen en is per passeerenden auto naar het
R.K. ziekenhuis te Woerden vervoerd. Hij had
behalve vleeschwonden ernstige inwendige
kneuzingen opgeloopen. De motorrijder had
lichte kwetsuren opgeloopen, terwijl de duo
passagier er zonder kleerscheuren was afgeko
men. Het motorrijwiel werd beschadigd. Ver
moedelijk heeft de motorrijder door zijn zeer
groote snelheid den auto te laat opgemerkt,
niettegenstaande deze twee roode lichten voer
de, terwijl de mist en de gladde weg hier even
eens wel parten in gehad zullen hebben.
De 45-jarige R. C. van Duyn, uit de Jan
Eonjestraat te Rotterdam, die Vrijdag J.l. ten
gevolge van onvoorzichtig oversteken op den
Oudedijk aldaar door een militairen auto werd
aangereden, is thans aan de bekomen verwon
dingen overleden.
Op de vragen van den heer Algera betref
fende de extra-toeslagregeling voor den boter-
export naar Engeland gedurende het tijdvak
van 812 September 1939. met name of het
waar is, dat de Nederlandsche Zuivelcentrale
slechts mededeeling heeft gedaan aan een be
perkt aantal exporteurs en niet aan alle, en
dat de regeling slechts voor eerstgenoemde ex
porteurs heeft gegolden, heeft de minister van
Economische Zaken voor wat het laatste be
treft, bevestigend geantwoord.
Het betrof hier een uitzonderlijken maatre
gel, welke op korten termijn diende te worden
getroffen, ten einde een anders te verwachten
belangrijke daling van de commissie-noteering
voor Nederlandsche boter tegen te gaan. Uit
practische overwegingen is derhalve aan een
aantal exporteurs, n.l. <Je dertien grootsten, ge
legenheid gegeven in het tijdvak van 8 t/m
11 September 1939 boter met een extra toeslag
naar Engeland uit te voeren.
In de periode, waarvoor de onderhavige toe
slagregeling gold, hebben van de niet ingescha
kelde exporteurs drie exporteurs eveneens een
beperkt quantum boter naar Engeland uitge
voerd. De minister heeft besloten ook aan deze
exporteurs alsnog een extra-toeslag te doen
toekennen.
Op de vraag door den heer Wijnkoop aan
den minister van Economische Zaken op 7 De
cember jl. gesteld, of de minister het daarheen
wil leiden, dat aan telers van bloembollen, die
ingevolge de door den minister bevolen maat
regelen 50 pet. op hun bloembollenvergunning
moeten bekrimpen, en zoodoende dus gronden
vrij krijgen, op deze vrij gekomen gronden
tuinbouwteeltvergunning en vergunning tot het
telen van zaaizaad worde •verleend, heeft de
minister thans bericht, dat het niet mogelijk
is, binnen den gestelden termijn te antwoorden.
Het antwoord van den minister ondergaat der
halve eenig uitstel.
Aan E. J. Jansen, timmerman bij den dienst
van openbare wérken der gemeente Zwolle, wo
nende aldaar, is de zilveren eere-medaille, ver
bonden aan de orde van Oranje-Nassau, toege
kend.
Aan mr. dr. E. J. Beumer te Utrecht is op
verzoek eervol ontslag verleend als lid en voor
zitter van de generale commissie, bedoeld in art.
3 der Zuiderzeesteunwet 1925 met dankbetui
ging voor de uitnemende diensten, door hem
als zoodanig bewezen.
Met 1 Januari 1940 is benoemd in vasten
dienst bij het staatsbedrijf der Artillerie-inrich
tingen tot adjunct-directeur Ch. A. J. F. Gies-
berger.
Benoemd in de provincie Noord-Holland tot
heemraad van het waterschap De dertig ge-
maatschappelijke polders op Texel P. Bakker
Azn. te Den Burg (Texel).
Benoemd in de provincie Noord-Holland;
Met 1 Januari 1940 tot hoogheemraad van
het hoogheemraadschap Noordhollands Noor
derkwartier J. J. Verfaille te Den Helder,
uiterlijk tot het einde van het zittingsjaar,
waarin hij zeventig jaar zal zijn geworden.
Met 1 Januari 1940 tot hoogheemraad van
het hoogheemraadschap Noordhollands Noor
derkwartier J. Versteeg Jr. te Monnikendam,
uiterlijk tot het einde van het zittingsjaar,
waarin hij zeventig jaar zal zijn geworden.
Tot Heemraad van den Zuidpolder bij Edam:
A. Plas te Edam.
Te rekenen van 1 Januari 1940 is aangewezen
als plaatsvervangend voorzitter van den Ge
zondheidsraad dr. C. van den Berg, directeur-
generaal van de volksgezondheid.
ie zijn plicht doet slechts uit
j dwang, leeft vergeefs zijn leven lang.
In de kapel van het Moederhuis van O. L.
Vrouw te Amersfoort had Maandagochtend om
9 uur de plechtige Uitvaart plaats van moeder
Philomena, in de wereld mej. J. H. Manders,
Algemeen Overste der Zusters van OL. Vrouw.
De Requiemmis werd opgedragen door rector
Sanders, met assistentie van den zeereerw. heer
Tempelman en rector Oosterman. Op een der
zijaltaren droeg Mgr. Verhoeven een stille H.
Mis op.
In het Priesterkoor hadden om. plaats geno
men Z. H. Exc. de Aartsbisschop Mgr. dr. J. de
Jong, de officiaal van het Aartsbisdom, de
hoogeerw. heer F. van de Loo, de president van
het Groot-Seminarie, dr. Hartman, deken Sand-
kuijl en vele pastoors uit het Aartsbisdom.
Na de plechtige H. Mis had de begrafenis
plaats op het R.K. kerkhof, waarbij ook alle
zusters van het Convent aanwezig waren. De
absoute en teraardebestelling werden verricht
door rector Sanders, met assistentie van rector
Verhaart uit Lage-Vuursche en rector Terpstra
uit Bussum.
tin
DOOR
eze vreugde vervulde Jan dusdanig, dat hij
te ^Iden aan dacht, om de twee honden ach-
jj hem tot grootere krachtsinspanning te prik-
0oeh. Terwijl de geliefde stem van Dick in zijn
Vj, h trilde, zou hij die slee, met zijn tragische
I; acht, wel alleen hebben kunnen trekken. Nu
ka n z«n makkers het makkelijk; want Jan
te blij, te opgewonden, om op hen te letten
hield de strengen met zijn enorme kracht
0 strak gespannen, als de snaren van een
ij-fb- Des avonds was hij te zeer vervuld met
t bewaken van zijn meester, om straffen uit
Joelen, indien ze die noodig mochten hebben.
1; den eersten avond van hun gezamenlijk
i^Meven leende Jim Willis, met het vuur van
'ang verkropte wraakzucht, Dick's geweer
jj Sing „eens met die vervloekte wolven afre-
5'irii," zooals hij zich uitdrukte. Dit wapen was
V] repeteergeweer en het lukte Jim om met
enoordeelkundige handelingen vier der
^.Hitnoedigste wolven te dooden; dit feit ver-
^"fikte en ontmoedigde de andere zoo, dat
hun gevallen vrienden zoo spoedig mogelijk
verslonden, waarna ze het pad in den steek lie
ten en Jim niet meer hinderden.
Overdag bepaalde het gesprek tusschen Dick
en Jim zich tot misschien een half dozijn korte
opmerkingen, die ze elkaar over de slede heen
toeriepen. Maar de avonden bij het kampvuur
werden verlengd tot ver over het tijdstip, waar
op ze reeds in diepe rust geweest zouden zijn,
was ieder van hen alleen geweest.
In deze uren, terwijl de andere honden meest
al geheel in de sneeuw verborgen in hun nesten
lagen te slapen, en Jan tusschen het vuur en
de sleden lag en naar de mannen, die beiden
zijn meester geweest waren, keek leerden Dick
Vaughan en Jim Willis elkaar goed kennen en
werkelijk waardeeren.
Jim werd weldra gewoon aan de akelige war
taal van den krankzinnige, (die, vreemd genoeg,
heel gezond scheen te zijn en ontzettend veel
at) en hij praatte meer en vertrouwelijker met
den Engelschen sergeant der K.N.W.B.P., dan
hij in langen tijd met iemand anders gesproken
had. Natuurlijk hadden ze het er weldra over,
wie de eigenaar van Jan was. Dick informeerde
naar de omstandigheden, waaronder Jim Jan
gekocht had, en hoeveel hij voor hem had be
taald. Op die manier vernam hij het verhaal
van den onvergetelijken, noodlottigen tocht van
Beeching en Harry. Maar Jim was even stil
zwijgend als Dick was geweest over zijn zorgen
voor den moordlustigen waanzinnige en zijn
eigen arbeid als voortrekker van de slede.
Maar Dick was slim genoeg 'om zelf zijn ge
volgtrekkingen te maken en terwijl hij zijn
vingers in het zachte vel onder Jan's ooren
liet rusten, vertelde hij den hond, dat hij nooit
mocht vergeten, wat hij aan den man, die hem
het leven had teruggegeven, verschuldigd was.
Dadelijk liet Jim merken, dat er voor hem
geen twijfel bestond wie Jan's eigenaar was.
Hij vertelde hoe Jock, daar verweg aan de kust
der North Pacific, hem Jan's naam genoemd
had en, volgens een foto, in de courant, diens
identiteit had vastgesteld. Daarna vroeg Dick,
hoeveel hij voor Jan betalen moest, daar hij
heel duidelijk inzag, dat de ander als wettig
eigenaar rechten op den hond had.
Jim lachte eventjes. „Neen," zei hij. „Ik ben
nog niet zoover, dat ik geld maak van honden,
die anderen ontstolen zijn, mijnheer. Maar het
is wel degelijk waar, dat ik in zekeren zin voor
Jan betaald heb, en behalve zijn rechtmatige
eigenaar, is er niemand in Canada, die geld ge
noeg heeft den hond van me te koopen. Ik zou
hem nooit verkocht hebben. Ook nu verkoop ik
hem niet omdat een gedroogde zalm wel kan
zien, dat hij al aan u behoort. Maar hoor eens:
ik heb geen geweer, en ik ben erg op dat van
jou gesteld ik denk, omdat ik er zoo om ver
legen was, vóórdat ik je spoor kruiste. Jan is in
ieder geval van jou, maar als je mij als aan
denken het geweer wilt geven, dan zal ik je er
dankbaar voor zijn."
„Het spijt me, maar ik kan je mijn geweer
niet geven," sprak Dick, „want het is mijn
eigendom niet. Het Is een K.N.W.B.P.-geweer.
Maar heb een dag of twee geduld, vrind, en
zoodra wê in Edmonton dit heerschap kwijt zijn
met een hoofdknik in dè richting van den
waanzinnige dan gaan jij en ik er op uit om
het beste geweer van de stad op te zoeken; en
als we het gevonden hebben, laten We er jou
naam op graveeren en er onder: „Van Jan, den
K.N.W.B.P.-hond, aan zijn redder." Ik weet, dat
je van Jan wel een aandenken zult aannemen,
jongen."
Zoo gebeurde het. Jim wilde niets van koopen
of verkoopen van den hond weten, maar in Ed
monton, waar hij zijn slee en zijn span ver
kocht, vóór hij den trein naar de Westkust nam,
kreeg hij als aandenken van Jan, het beste ge
weer, dat Dick vinden kon, gegraveerd zooals
afgesproken was; en van Dick kreeg hij een
portret van zichzelf met Jan samen.
Hun afscheid typeerde 't leven in het Noord
westen. Elk van hen wist, dat hij den ander
vermoedelijk nooit weer zou zien. Toch scheid
den ze als twee intieme vrienden; want hun
ontmoeting ook zooals dat alleen in het
Noordwesten gebeurt was er een geweest,
die weldra tot warme vriendschap of tot haat
leidt.
Dick, die een indruk van groote flinkheid
van den ander had gekregen, vertelde hem van
de mogelijkheden, die de K.N.W.B.P. als loop
baan voor hem zou hebben.
„Voor jou," zei Dick, „zou het werk kinder
spel zijn; eenvoudig,van het begin tot het eind."
Jim Willis had, als de meeste mannen van 't
Noorden, een werkelijken eerbied voor de K.N.
W.B.P., maar hij glimlachte bij het denkbeeld
zich daar zelf bij te voegen.
„Maar, waarom niet," vroeg Dick. „Het zou
makkelijk werk voor je zijn."
„Ja ik geef toe, dat het werk niet het moei
lijkste voor me zou wezen," stemde Jim toe.
„Maar och, ten eerste ben ik geen Brit, en
wat erger is, een week in een kazerne zou ik
niet uithouden."
„Maar ze zouden verstandig genoeg zijn om
je zooveel mogelijk uit te sturen; dat is toch
wel wat voor jou."
„Ja, het zwerversleven trekt me aan en ik
vrees, dat ik in het corps niet meer in mijn
element zou zijn."
„Waarom?"
„Och, dat is moeilijk uit te leggen, Dick". (In
het Noorden noemen de mannen elkaar bij den
voornaam of „mijnheer"). „Zie je, jij en ik zijn
verschillend opgevoed; en wat voor jou heel
gewoon zou zijn, zou mij zoo dol als een stier
maken. Ik houd van het leven langs de woeste
paden. Maar ik ga er op uit, als ik lust heb en
blijf thuis, als ik wil. Ik ben arm, maar er is
geen millionnair in heel Amerika, die het recht
heeft om tegen me te zeggen: „Kom hierheen,
of daar heen," en wat meer zegt, die zal er ook
nooit zijn, Dick, niet zoolang ik gezond ben en
elandsvleesch kan eten. Het is misschien niet
de beste opvatting, maar toch ook niet de
slechtste; doch in alle geval, Dick, de eenige
die ik er op na houd."
Dick knikte instemmend.
„Ja, je kunt het duidelijk merken. Denk eens
aan dat gevalletje met den krankinnige. Zie Je,
ik zou dat heertje net zoo vol lood geschoten
hebben als maar kon. „Wil je me bijten?", zou
ik zeggen. „Goed, mijnheer de gek," zou ik
zeggen. „Ik tel u niet meer dan een dollen
„husky," en als ik een dollen „husky" zie, dan
schiet ik. Dus, „alsjeblieft" zou ik zeggen; en
ik zou hem vol schieten. Maar jij ik zie hoe
jij er over denkt. Hij is voor jou een soort hei
lige plicht en zoo al meer. Ja, ik begrijp het wel
alleen ben ik anders, het is niets voor mij,
zie je."
Jim had gelijk en Dick wist, dat hü gelijk
had. Even rein, rechtschapen en eerlijk als de
besten van het Noorden, en handig tot in de
toppen van zijn vingers; maar niet het soort
voor de K.N.W.B.P.
Zoo scheidden ze met een stevigen handdruk.
Willis keek nog eens ernstig en bewonderend
naar Jan en sprak (eenigszins heesch) deze
woorden:
„Nu, tot ziens, Jan! Het ga je goed. en dat
vertrouw ik wel!"
Hij raakte de groote hond niet aan bij deze
woorden Trouwens, niettegenstaande hun lang
durig en vertrouwelijk samenzijn had deze
nooit iets van hem ontvangen, dat op een lief-
koozing geleek.
HOOFDSTUK XXIX
Terug naar Regina
Lang voordat sergeant Dick Vaughan hij
werd altijd bij beide namen genoemd in het
hoofdkwartier der K.N.W.B.P. in Regina aan
kwam, was daar bericht ontvangen van zijn
vreemde, eenzame reis van het Groote Slaven-
meer af, van den brutalen moordenaar, de dolle
honden, van de moeiten die de sergeant in het
naspeuren ondervond, en dat hij door Jan was
opgespoord. (Wordt vervolgd)
