N.V. De Kennemer Bankvereeniging
Nogmaals Banken
van Leening
O?
STOFZUIGERS
Gemeenteraad
De Spaarnestad
Haarlem, 10 Jan.
Zijn ze noodig of niet?
VERZILVERT ALLE COUPONS,
DIVIDENDEN EN LOSSINGEN
Echte Belg. Anthraciet
WOENSDAG 10 JANUARI 1940
De behoefte aan Nutscrediet
- J
Maar nu het noodcrediet?
Hef de bank van leening op
Opheffen goed, maar dan
iets anders!
Houtplein 8
Het ijs in en om Haarlem
Wordt zeer gevaarlijk
UITBREIDINGSPLAN VAN
HAARLEM
Ontwikkelingsavond
„Vrijmetselarij"
„God en het huisgezin"
De Stofzuiger Centrale Hageman
Ged. Oude Gracht 52 - Telef. 12762
Nieuwjaarsrede van den
burgemeester
HET AVONTUUR VAN
AMBROSE APPLEJOHN
Het Leidsche Studenten-tooneel
voor O. en O.
H. B. v. d. S.
Bollen uitgevoerd
zonder vergunning
Ongeluk in het duister
Brood onder gewicht
Afm
H.L.
22/35
2.60
30/50
2.40
15/22
2.23
8/15
1.80
SRANDSTOFFENHANDEL
AGENDA
Bioscopen
Stadsschouwburg
11 Januari
Bioscopen
Apotheekdiensten
BURGERLIJKE STAND
Tusschen twee auto's bekneld
geraakt
STAD
Ons artikeltje over de Haarlemsche Bank
Van Leening heeft ons eenige uitvoerige
en belangwekkende ingezonden stukken
bezorgd van den heer Ir. A. J. H. van
Ouwel, te Santpoort, die aan het crediet-
Vraagstuk niet alleen een speciale studie
gewijd heeft, maar het resultaat daarvan
binnenkort zelfs door middel van de druk
pers wereldkundig hoopt te maken. De heer
Van Ouwel is het oneens met de door ons
geuite bewering, dat de Banken van Lee-
hing nog steeds niet gemist kunnen wor
sen. Hij meent, dat zij uit den tijd zijn en
Overbodig kunnen worden gemaakt.
Wij laten zijn betoog over „nutscrediet"
Oh „noodcrediet" hier volgen, omdat het
een door ons zeer geapprecieerde aanvul
ling van ons eerste, artikel is en voegen er
aan het slot ons antwoord aan toe.
heer van Ouwel schrijft ons:
U dankend voor de plaatsing in Uw ochtend-
Wad van 28 December van mijn opmerking bij
artikel over de gemeentelijke bank van
lening wil ik gaarne op de in het naschrift
gestelde vragen nog antwoorden.
Hoewel slechts zeer in het kort. Want het
eenvoudig schijnende vraagstuk van het
v°lkscrediet is vrij gecompliceerd, zoodat U
Voor een eenigszins uitvoerige behandeling wei
vaste rubriek zoudt mogen openen.
Hw eerste vraag, luidende, is er naast de
^le reeds bestaande volkscredietinstellingen
b°g plaats voor andere, werd U waarschijnlijk,
"'■gegeven, doordat ik opperde, de aan de ge
meentelijke bank van leening verstrekte subsi
mes na evt. opheffing van de bank van lee-
Whg te verstrekken aan „goed georganiseerde
mstanties, welke beoogen op de meest doel
matige wijze financieele hulp te bieden in
noodgevallen." Ik heb daarbij echter uitsluitend
gedacht aan reeds bestaande liefdadige instel-
Wgen, welke thans reeds op eenigerlei wijze
i'bancieele hulp verleenen. Op deze kwestie
f°m ik aan het eind van deze regelen nog
'erug,
Hw tweede vraag is van meer crediet-tech-
j^chen aard, n.l. of ik een oplossing zou we-
|en vor degenen, die, na evt. opheffing van de
®®®k van leening, op staanden voet eenig geld
"oodig zouden hebben. Ik zou mij daarvan te
^brakkelijk afmaken, indien ik slechts ant-
V'Oorrdde, dat daarvoor ook de banken van
filing niet werden opgericht en evenmin daar-
y°°r met zware subsidies worden in stand ge-
.TL
hoi
'uden. Ik zal daarop iets dieper moeten in
gaan.
Het in de banken van leening toegepaste
bandsysteem werd door Franciscanen in Italië
beóacht uitsluitend voor een liefdadig doel, n.l.,
°m de arme lieden te houden uit de handen
van woekeraars en de opzet bij de oprichting
van onze gemeentelijke banken van leening was
®eeh andere. De huidige maatschappelijke ver-
'Oudingen echter verschillen nog al iets van
me Uit de late middeleeuwen en zelfs van die
•an 19U, ^oen met de pandhuiswet feitelijk
ot de oprichting van meerdere gemeentelijke
m®tellingen werd aangespoord. In Uw artikel
16 December wijst U zelf reeds op de wel-
aartverbetering van de loontrekkenden, welke
danken zijn aan de kapitalistische produc-
'ewijze en de arbeidersbeweging beide. Maar
erWiji, omdat de loontrekkende bij een stij-
~md welvaartspeil op de grens van zijn inko-
j d is blijven leven, de credietbehoefte sterk
a toegenomen, wordt deze in steeds mindere
mate bij de banken van leening gedekt. U
drijft daaromtrent zelf:
"Van de arme menschen, arbeiders en vrou-
6]atl van arbeiders, die de gewoonte hebben
e week panden te beleenen en af te losser^
3" de bank zeker tegenwoordig niet meer be-
aan. Dat is er in Haarlem bijna heelemaal
wit."
^at is de oorzaak?
.^ij het ontwerp-pandhuiswet merkte de Me-
0rie van Toelichting (Min. Heemskerk) in 1909
h' a. v. de banken van leening op: „zij zijn
h°°dig en zullen dat blijven, zoolang niet vor-
2 b van crediet voor de on- en minvermo-
jphden zijn gevonden, die hen even gemakke-
'J* aan geld helpen als de banken van lee-
0'ög". Sedert is in het volkscredietwezen het
"derscheid tusschen „nutscrediet" en „nood-
mdiet" scherper aan den dag getreden en
h?°r de verstrekking van het eerste werden
'eUwe, meer efficiënte methoden gevonden,
.aardoor dit arbeidsterrein voor de bank van
jibing verloren ging. Niet onaardig wordt
verschil tusschen de oude en de nieuwe
ethode geïllustreerd door een hier voor mij
?gend voorbeeld. Een vrouw te Rotterdam
«u. e 37.50 leenen en kreeg de volgende eon-
e ie® van de gemeentelijke bank van leening
alleen betaalzegelbedrijf tegenover elkaar ge-
®ahk van leening.
a 3.08 aan kostenvergoeding,
k Trapnaaimachine moest als pand een half
ar gemist worden.
Transportkosten van machine naar en van
mk van leening.
Cliënte moest aflossingsbedrag op eigen
acht bijeensparen.
^btaalzegelbedrij f
f 1.63 aan kostenvergoeding.
Naaimachine bleef beschikbaar, pand noch
Werd vereischt.
b Geen extra kosten.
Het bedrag werd in 25 gelijke wekelijksche
sfbbynen opgehaald, hetgeen steeds de veilig-
j^'ling van de spaargelden voor de aflossing
ten goede komt.
If^bk de credietverleening volgens het huur-
jj"°bsysteem biedt vele voordeelen boven het
"bdsysteem en het mag dan ook geen ver-
^bdering wekken, dat de bank van leening
a 1 grootste gedeelte van haar arbeidsterrein
j. b de commercieele nutscredietinstellingen
eft verloren.
kredietverstrekking aan noodlijdenden
boeten de nutscredietinstellingen weigeren,
°bidat de daaraan verbonden risico's haar
V°°r de noodzakelijkheid zouden plaatsen
^aar tarieven te verhoogen. Daardoor zou-
^®b zij aan nuttigheid inboeten. Consequen-
'e: juist de noodlijdenden, die de meeste
^genioetkoming noodig hebben, moeten
blijven wenden tot de bank van lee-
b'hg en de hardere voorwaarden daarvan
^bbepteeren, hoe hard dit ook moge zijn,
b^'j zij door liefdadige instellingen kun-
b'h worden geholpen. De pauperiseerende
^®rking van het pandsysteem op de nood
lijdenden mag ik bekend veronderstellen
en het streven van de sociale werkers is
er dan ook op gericht aan dezen langs an
deren, meer philantropischen weg hulp te
verleenen.
Voor het arbeidende volk heeft de bank
van leening dus uitgediend.
De moeilijkheden van Indische verlofgangers
en winkeliers, die stante pede eenig contant
geld noodig hebben, vallen niet onder de wer
kingssfeer, welke voor de bank van leening
was bepaald. Zijn deze zonder bank van lee
ning onoverkomelijk?
Ik geloof toch van niet. Een Indisch verlof
ganger kan zeker ook buiten de bank van lee
ning nog wel een honderd gulden leenen, even
als de winkelier, die een oogenblik krap zit.
Zou het buitendien niet beter met het
eergevoel van den handelarijvenden mid
denstand strooken, indien deze, bij behoef
te van eenige beteekenis van dien aard, de
verstrekking van dergelijke credieten zelf
organiseerde, analoog b.v. met de werkwijze
van de boerenleenbanken?
In ieder geval, waar de minder met aard-
sche goederen bedeelden niet meer van de
diensten van de bank van leening willen pro-
fiteeren of, in noodgevallen, volgens onze nieu
were opvattingen van sociale hulpverleening, op
andere wijze geholpen moeten worden, is het
niet verantwoord om de subsidie aan banken
van leening nog langer te verstrekken onder
het mom, dat met deze subsidie de arme lie
den geholpen worden. De subsidie onder die
leuze opstrijken en het bestaansrecht van dei
bank van leening verdedigen met de bewering,
dat andere categorieën van menschen er toch
profijt van trekken, is toch wel, om geen ster
ker woord te gebruiken, vreemd.
Resumeerend en tegelijk terugkomend op
vraag 1:
a Commercieele instellingen verstrekken vol
gens het huurkoop- en het betaalzegelsysteem
op veel gunstiger condities „nutscrediet" aan
loontrekkenden dan de bank van leening dat
ondanks subsidies kan.
b Voor „noodcrediet" mag de noodlijdende
volgens onze sociale opvattingen niet aange
wezen blijven op de bank van leening.
c De bank van leening kan dus rustig wor
den opgeheven.
d De verstrekking van „noodcrediet" en in
het algemeen de verleening van financieele
hulp aan noodlijdenden kan door de bestaan
de liefdadige vereenigingen op dat gebied
krachtig en doelmatig worden georganiseerd
met behulp van de gelden, welke na opheffing
van de bank van leening voor het doel, hulp
verleening aan on- en minvermogenden, vrij
komen
Aanleiding tot een meer diepgaande bespre
king van deze materie zult U misschien vinden
in de lezing van het resultaat van mijn studie
van dit onderwerp, waarvan een deel binnen
kort in druk zal verschijnen.
Hoogachtend,
Ir. A. VAN OUWEL.
Naschrift der Redactie:
De korte zin van bovenstaand lang stuk is,
dat de geachte inzender adviseert de banken
van leening in Haarlem en andere steden op
te heffen. Wij hebben reeds een vorige maal
laten weten, dat wij daar allerminst bezwaar
tegen zouden hebben, mits er iets anders, als
het kan iets beters, voor in de plaats komt.
En nu kan het aan ons liggen, doch dat betere
vinden wij vooralsnog in het betoog van den
deskundigen inzender niet aangegeven. Inzen
der maakt onderscheid tusschen het verstrek
ken van „nutscrediet" en het geven van „nood
crediet". Voor het „nutscrediet" zorgen, volgens
inzender, de betaalzegelbedrijven en crediet-
verstrekkingen volgens het huurkoopsysteem
op voortreffelijke wijze en op veel gunstiger
condities dan de banken van leening. Volgens
inzender is dat dan ook de oorzaak, dat de
Bank vanLeening steeds meer klanten ver
liest en hij meent, dat de Bank. van Leening
voor het arbeidende volk heeft uitgediend. Goed,
wij willen op gezag van inzender aannemen,
dat dit alles volkomen juist is, maar het gaat
niet om het verstrekken van „nutscrediet",
doch om het „noodcrediet". om geld dus, dat
iemand noodig heeft als hij, al of niet plotse
ling, op „zwart zaad zit." En nu kan inzender
wel decreteeren of wenschelijk vinden, dat „voor
noodcrediet een noodlijdende, volgens onze so
ciale opvattingen niet aangewezen ma<g zijn
op de banken van leening", de nuchtere prac-
tijk zegt dat het anders is en leert, dat b.v. de
Haarlemsche bank van leening over 1938 nog
altijd een omzet heeft gehad van bijna twee
ton. Dat schijnt er toch op te wijzen, dat de
bank van leening in onze stad voorziet, in, wat
men pleegt te noemen „een behoefte". Inzender
is van meening, dat de Indische verlofganger,
welken wij ten tooneele gevoerd hebben, ook
buiten de bank van leening nog wel een hon
derd gulden had kunnen leenen. Als inzender
dan maar zou willen aangeven hoe en vooral
of het op even discrete manier had kunnen
gebeuren als bij de bank van leening het ge
val was. De Indischman kende geen sterveling
in Haarlem en had het geld spoedig noodig. Met
even naar de Bank van Leening te gaan werd
hij op staanden voet geholppen en niemand van
zijn buren of hotelvrienden stak er zijn neus
in. Inzender heeft het over eergevoel, maar wij
kunnen toch waarlijk niet inzien, dat het voor
den Indischman of den winkelier zooveel eer
voller is vijftig gulden van een buurman te
leenen dan vijftig gulden te ontvangen op een
pand in de bank van leening.
Een jonge man kreeg des morgens van
zijn ouders een brief, waarin hem gevraagd
werd, voor een spoedgeval, honderd gulden
te willen overmaken. Hij had ze niet, wilde
graag helpen, maar zag er tegenop zijn
patroon om een voorschot te vragen. De
bank van leening bracht uitkomst. Iemand
had al een paar dagen een dwangbevel tot
het betalen van zijn belasting in huis. Hij
had tot den laatsten dag uitgesteld, omdat
hij op dien dag een betaling verwachtte.
Deze kwam niet. De bank van leening ver
schafte hem het benoodigde geld. Een klein
baasje uit Drenthe was in Amsterdam en
kreeg daar een mankement aan zijn auto.
Reparatiekosten dertig gulden. Hij had
zooveel geld niet bij zich. De bank van lee
ning was vlak in de buurt.
En nu moge de Liefdadige Instelling, welke
inzender wil belasten met het verstrekken van
noodcrediet, zoo liefdadig zijn als zij wil, en
de gemeente mag aan die vereeniging zoo'n
hoog subsidie verstrekken als inzender maar
wenschen kan, er kan eenvoudig geen sprake
,van zijn, dat die vereeniging aan onzen In-
dischman, aan den zoon, aan den laten belas
tingbetaler of aan ons kleine baasje zoo maar
direct en alleen op het vertoonen van hun eer
lijke gezicht het benoodigde „noodcrediet" zou
kunnen verschaffen. Althans heeft inzender in
zijn artikeltje niet aangegeven, dat het wel zou
kunnen gebeuren.
Het is niet verantwoord, schrijft inzender,
gemeentesubsidie te geven aan de Bank van
Leening onder het „mom", dat met deze sub
sidie „de arme lieden geholpen worden". Het
is ons niet bekend, dat de banken van leening
alleen in stand worden gehouden om „arme
lieden" te helpen. Integendeel, de gemeente
draagt de aan de banken van leening verbon
den uitgaven (het is ook mogelijk, dat zij, zoo
als b.v. vroeger het geval was, voordeel op
leveren), omdat de banken van leening ln een
behoefte voorzien en om iedereen, die daar
aan behoefte heeft in spoed- of andere geval
len „noodcrediet" te verschaffen. De bank van
leening is dus een doodgewone, streng zakelijke
door de gemeente in stand gehouden crediet-
tnstelling. Wij hebben in ons eerste artikel dan
ook geschreven niet te begrijpen, waarom het
mét die banken van leening zoo'n sombere,
duistere vertooning moet wezen, zooals bijna
overal het geval is. Laat men er gerust een
vroolijker uiterlijk en interieur aan geven.
Intusschen zullen niet alleen wij, maar on
getwijfeld allen, die zicji voor deze kwestie in
teresseeren, met belangstelliug het eerlang te
verschijnen drukwerk van inzender tegemoet
zien.
Het stoomgemaal Spaarndam begon gister
morgen te werken en daardoor is het ijs in en
om Haarlem hoogst gevaarlijk geworden. Vooral
het ijs op het Spaarne, Mooie Nel, Nieuwe
Gracht en op de andere grachten is niet meer
te vertrouwen.
Doordat de Kloppersingel tengevolge van de
afdamming bij het Kenaupark niet in den
maalkring valt, is daar aan de kwaliteit van
het ijs niets veranderd. Daar is het ijs nog zeer
goed. Men zij gewaarschuwd.
Donderdag wordt de ijsbaan op den Klopper-
singel weer uitgezet.
Te Aalsmeer is de Westeinderplas goed en
tusschen Groote en Kleine Poel uitstekend.
Bij K.B. is ongegrond verklaard een aantal be
zwaren tegen het besluit van Gedeputeerde Sta
ten van Noordholland, waarbij is goedgekeurd
het uitbreidingsplan van Haarlem voor het ge
deelte der gemeente, gelegen ten Oosten van den
Vondelweg, ten Zinden van de Heksloot, ten
Westen van het Noorder Buitenspaame en ten
Noorden van de Jan Gijzenvaart.
Donderdagavond 8.15 uur spreekt pater J. ten
Berge S.J. over de „vrijmetselarij" in het Paro
chiehuis van het Kleverpark, Velserstraat 17.
Voor hen, die belang stellen in dit onderwerp,
belooft 't te worden een interessante en leer
zame avond.
Dit is het onderwerp waarover Professor Dr.
Alphons Steger aa. Vrijdag, 's avonds om half
negen spreekt in het Jeugdwerkgebouw aan het
Teylerplein.
Mogen velen in dezen tijd, waarin het huisge
zin zoo wordt aangevallen, de uiteenzetting van
dezen eminenten spreker beluisteren.
Toegang is voor iedereen geheel vrij.
45 bekende merken Ook in hnnrkoop
Haarlem
Alvorens de raad heden de behandeling der
agenda aanving, sprak de burgemeester, dr. J. E.
baron de Vos van Steenwijk, de hierna volgende
Nieuwjaarsrede uit:
Bij den aanvang van deze eerste vergadering
in het nieuwe jaar wensch ik u allen, voor u zelf
en uw gezin veel heil en zegen in 1940.
Deze heilwensch, dikwijls zoo gedachteloos uit
gesproken, krijgt in de tijdsomstandigheden,
waaronder wij leven, een diepere beteekenis.
Wij hopen het allen vurig, dat ons geliefde va
derland en daarmee ook deze stad gespaard
mogen blijven voor de zware oorlogsramp, waar
onder zoo onnoemelijk velen thans reeds gebukt
gaan; maar bij het uitspreken van dien heil
wensch komt een andere bede op onze lippen,
een bede om kracht en wijsheid, om vastbera
denheid en kalmte, als het ons opgelegd mocht
worden, ons deel van die rampen te dragen. Dat
wij dan als bestuurders van deze gemeente in
onze taak niet te kort mogen sahieten en dat het
vertrouwen, waarmede de burgerij van deze
gemeente u, en de regeering mij, opgedragen
heeft, haar belangen voor te staan en haar te
beschermen ook in de moeilijkste ure, niet be
schaamd moge worden.
In mijn Nieuwjaarsrede van het vorig jaar
mocht ik gewag maken van rijken zegen, die
ons Koninklijk Huis ten deel viel. Ook dit jaar
kan ik dit doen, nu aan ons Prinselijk paar een
tweede dochter geboren werd.
Wat uw raad betreft bracht het jaar 1939 het
periodieke aftreden der leden, waardoor 12 leden
niet in den nieuwen raad terugkeerden. In de
raadsvergadering van 30 Augustus j.l. mocht ik de
verdiensten van de afgetredenen naar voren
brengen. Ook in ons dagelijksch bestuur kwam
een tweetal wijzigingen. Het verheugt mij, u te
kunnen verzekeren, dat het college in zijn nieuwe
samenstelling in een even prettigen geest van
onderling vertrouwen zijïi arbeid verricht als dit
met het vorige het geval was. In het ambtena
rencorps waren de mutaties betrekkelijk gering.
Ik moge hier met leedwezen memoreeren het
overlijden van den gemeente-ontvanger, den
heer J. P. de Klerk en van den heer W. A. J.
van de Kamp, in leven ambtenaar van den bur
gerlijken stand, speciaal belast met het voltrek
ken van huwelijken en tot 1931 meer dan 30 ja
ren lid van uw raad.
Welk onderdeel van het gemeentelijk leven
men ook in oogenschouw neme, overal bracht de
mobilisatie een breuk in de continuïteit, zoodat
het moeilijk valt, een samenvattend oordeel uit
te spreken over de beteekenis van 1939 voor
Haarlem.
De mobilisatie bracht ons een sterk vergroot
garnizoen, waarvan de huisvesting het gemeen
tebestuur veel hoofdbrekens kostte. Voor enkelen
onzer het ongerief van inkwartiering, voor be
drijven en vereenigingen en niet het minst voor
ons onderwijs het gemis van gebouwen, een
gemis, waarvan wij de beteekenis niet onder
schatten, maar dat minder voelbaar werd, door
dat onderling overleg en wederkeerige behulp
zaamheid althans een deel der bezwaren konden
wegnemen. Voortdurend overleg met de militaire
autoriteiten heeft ons dagelijksch bestuur in
staat gesteld, de lasten ervan te beperken en zoo
gelijk mogelijk te verdeelen.
Met waardeering wil ik hier melding maken
van de aangename verhouding tusschen mm-
taire en civiele autoriteiten hier ter stede, in t
bijzonder met den tegenwoordigen garnizoens
commandant en zijn voorganger. Als hoofd van
de politie wil ik hieraan toevoegen, dat de zoo
talrijke militairen een bijzonder gunstigen in
druk maken, wat hun gedrag in het openbaai
betreft. Ordeverstoring of openbare dronken
schap van militairen komt in Haarlem zoo goed
als niet voor, al zou de snelheid waarmee mili
taire auto's of motorrijders zich door onze stad
verplaatsen, zich nog wat beter kunnen aan
passen aan de beperkte ruimte in onze binnen
stad.
Het aantal inwoners van Haarlem bedroeg op
31 December 1939 140.454; de bevolking ver
meerderde in 1939 met 2878, waarvan 1139 door
geboorte-overschot en 1739 door vestigingsover
schot. Bij dit laatste moet men bedenken, dat
de uitgifte van distributiekaarten velen, die dit
verzuimd hadden, er toe bracht zich te laten
inschrijven; een kleine creditpost van deze bui
tengewone omstandigheden is, dat ons bevol
kingsregister thans „up to date" is in den let
terlijken zin van het woord.
Een merkwaardig beeld va.n den tijd geeft het
Door de goede zorgen van 't Comité O. en O.
hebben onze militairen iets prettigs te wach
ten. Het Leidsche Studenten-tooneel heeft aan
geboden voor de soldaten in onze stad twee
uitvoeringen te geven van het blijspel „Het avon
tuur van'Ambrose Applejohn" door Waiter Hac-
kett.
Gisteravond kreeg Haarlem in den Stads
schouwburg een voorafgaande vertooning voor
publiek-zonder-uniform, die ten doel had, de
beide avonden voor de landsverdedigers finan
cieel mogelijk te maken.
Deze opzet blijkt geslaagd te zijn De schouw
burg was voor een zeer groot deel bezet met
dames en heeren in avondtoilet dit laatste
met het oog op de dansgelegenheid, die na af
loop van de voorstelling in ,,Lido" zou worden
gegeven. Verschillende vooraanstaande persoon
lijkheden onder wie de burgemeester ga
ven door hun tegenwoordigheid blijk van hun
belangstelling in de ontspanning der militairen
en de inspanning der student-tooneelisten.
De voorzitter van het Haarlemsche Comité
O. en O., de heer J. B. Schuil, kon dan ook een
opgewekt welkomstwoord spreken, waarbij hij
den dank van het Comité uitte jegens de edel
moedige tooneelvereeniging, het salonorkest van
het 7e Depot, dat den avond met muziek op-
vroolijkte, en degenen, die belangloos mate
rialen en meubilair voor het stuk hadden af
gestaan.
Daarna begon de voorstelling, die een zeer
vlot verloop had.
Dit avontuur van een achtenswaardigen En-
gelschen landheer, die op veertigjarigen leef
tijd tot de ontdekking komt, dat hij zijn kleur
loos bestaan van iederen dag hetzelfde in het
eendere familiekringetje niet langer kan vol
houden, zoodat hij hartstochtelijk naar een emo-
tioneele afwisseling snakt, is zóó gezellig uit
gewerkt, dat de militairen er ongetwijfeld een
kostelijken avond mee beleven zullen.
We zullen den inhoud niet uitvoerig weer
geven, want dit zou nadeel doen aan het ge-
hoegen van hen, die op een der beloofde avon
den den heer Ambrose Applejohn in zijn roman
tische ervaringen gaan volgen. Daarom ver
tellen we alleen, dat de vertolker van de hoofd
rol, de heer L. E. van Holk, er uitstekend in
slaagde, die aardige figuur voor ons in echte
blijspelsfeer te doen leven. Eerst was hij over
tuigend de keurige, huiselijke, op zijn gemak
gestelde bewoner van een voornaam landhuis
en daarom deed de overgang naar het reman-
tisch-heldhaftige zuiver komisch aan. In zijn
ontmoetingen met degenen, die het op de ver
borgen schatten van het huis hebben gemunt
en evenzeer in zijn ten tooneele gevoerden droom
van kaperkapitein trof hij telkens den juisten
tcon. Voor een dilettant was dit een goed door
gewerkt staal van typeering en actie,waarmee hij
het stuk droeg.
Gelukkig hing niet alles van den hoofdper
soon af. Mej. A. M. Snoeck Henkemans trad
riet onverdienstelijk op als de zeer achtens
waardige tante; mej. A. A. Labberton was nog
even vlotter dan de toegewijwe Popy, die in de
avonturen van haar held deelt; met nog meer
talent speelde mej. J. E. Boon de rol der sirene,
die als Russische vluchtelinge met bekoorlijke
allures den toegankelijken Ambrose in moei
lijkheden brengt. De heer W. Koops en jkvr. T.
Sandberg vormden een indrukwekkend boeven-
paar; W. J. Geertsema beeldde aardig den lich
telijk vervaarlijken Borolsky uit en zoo zou
den wij alle medewerkenden kunnen noemen.
Voor een liefhebberij-vertooning was deze
weergave van het vermakelijke en boeiende stuk
waarlijk goed. Aan het decor was bijzondere
zorg besteed door de fleurige aankleeding van
het levendige tusschenbedrijf op het kaperschip
werd de droomsfeer aardig versterkt en het
vlotte samenspel deed de komische momenten
tot hun recht komen. Aan het einde der voor
stelling werden alle dames met bloemen gehul
digd, een fleurige lofprijzing, waarmee de zaal
door hartelijk applaus instemde.
We mogen het herhalen: een goede uitvoering
van een prettig stuk een voortreffelijke greep
van het Comité O. en O. en een belofte voor
de militairen, die Donderdagavond 't avontuur
van Ambrose Applejohn zullen genieten.
aantal huwelijken, dat 1399 bedroeg tegen 1014
in 1938. Dit accres is bijna uitsluitend een gevolg
van de mobilisatie, n.l. toename tot 10 April
(vóórmobilisatie) 18, van 11 April28 Augus
tus 122, van 29 Augustus tot 31 December 245.
Ik wil mij hier onthouden van sociaal-economi
sche bespiegelingen over dit verschijnsel en mij
bepalen tot de opmerking, dat velen die mis
schien als bruid voor het eerst in haar leven de
hal van ons Stadhuis betraden, thans trouwe
Laterdagsche bezoekers van deze historische
piek zijn geworden.
Het aantal gesteunden krachtens de steun
regeling bedroeg begin Januari 1939: 3708 met
een totaal wekelijksch steunbedrag van
f 45.700.In den loop van het jaar daalden
deze cijfers met schommelingen tot 2292 en
f 26.362.maar aan het eind van 1939 bedroe
gen zij weer resp. 2708 en f33.902.Voor de
ondersteuning ingevolge de Armenwet zijn de
overeenkomstige cijfers: begin Januari 1939:
3131 en f 29.743minimum gedurende het jaai
2761 en f22.996.—, einde December 3067 en
i 31.811.—.
Het aantal ingeschrevenen bij de gemeente
lijke arbeidsbeurs bedroeg: begin Januari 1939:
6318, minimum 4288, einde December 5136. De
onmiskenbare daling van het aantal werkloozen
die ons geheele land vertoont vinden wij hier
terug. Wanneer men deze cijfers nader tracht
te ontleden om den invloed van de mobilisatie
er uit af te scheiden, blijkt dit zeer moeilijk
te zijn. Groote schommelingen zijn er 't gevolg
van geweest, maar of het eindresultaat op 31
December veel anders geweest zou zijn zander
mobilisatie, durf ik niet beweren, al kwamen er
individueel groote verschuivingen voor.
De gezondheidstoestand was in 1939 gunstig.
Het aantal aangegeven gevallen van roodvonk
bedroeg 225 tegen 224 in 1938. Er kwamen geen
sterfgevallen voor; in het algemeen waren het
lichte gevallen. Het totaal aantal gevallen van
alle overige besmettelijke ziekten bedroeg
slechts 9. Een belangrijk besluit nam Uw Raad
op 12 April toen, in samenwerking met *n groot
aantal omliggende gemeenten, besloten werd
tot het instellen van een psychiatrischen voor
en nazorgdienst.
Op het onderwijs, ik zeide het reeds, drukt
zwaar de last der inkwartiering: een lichtpunt
was de opening der Beatrixschool op 29 Augus
tus en der nieuwe Floraschool op 15 November.
Een belangrijk ontwerp-besluit voor het Chr.
bijzonder onderwijs, dat op de agenda van he
den voorkomt, is de vrucht van veel en geduldig
overleg in het afaeloopen .iaar.
Onze dienst voor Openbare Werken heeft in
1939 ook niet stil gezeten. Afgescheiden van den
scholenbouw, zoo juist vermeld, kwam in 1939
gereed de vernieuwing van de Ged. Oude Gracht
en de Raaks met de belangrijke rioleerings-
werken aldaar, terwijl de nieuwe vleugel van
het stadhuis binnen enkele weken voltooid zal
zijn. Op 15 Februari viel, na gedegen voorbe
reiding, het beginselbesluit inzake de Bakenes
sergracht, op 24 Mei het maken van een ver
bindingsweg Zomervaart—Nieuweweg. terwijl op
5 Juli de formeele machtiging tot het sluiten
van een overeenkomst met het Rijk voor het
groote rioleeringsplan werd verleend.
Voor het gasbedrijf was van belang het na
eenige dramatische intermezzi sluiten van een
overeenkomst met Heemstede tot gasle-- ering
en het daarbij behoorende besluit tot den bouw
van twee nieuwe gasovens.
Omtrent de luchtbescherming heeft uw Raad
zich een tweetal malen in principieelen en ma-
terieelen zin uitgesproken; bij de uitvoering van
die besluiten is door de betrokken diensten
veel werk verzet, maar vooral wil ik memoreeren,
dat geleidelijk de bevolking in haar geheel door
drongen wordt van de noodzakelijkheid, zich
zelf actief met deze problemen bezig te houden.
Nu wij in een periode van betrekke'ijke rust
leven wil ik er nog eens op aandringen, dat
wij hierin niet mogen verslappen. Nog veel meer
inwoners moeten lid worden van de Vereeniging
voor luchtbescherming, nog veel meer kan ge
daan worden aan de zelfbescherming, nog velen
kunnen het vrijwillige kader van luchtbescher
mingsdiensten komen versterken en de oefenin
gen van de verschülende diensten kunnen nog
wel trouwer bezocht worden. Ook hier geldt
de oud-Hollandsche spreuk „Volhardt en
w&Gckt"»
Moge deze spreuk, niet alleen wat de lucht
bescherming betreft, voor ons allen de leidraad
zijn onzer taakvervulling in 1940.
(De zitting duurt voort.)
In April van het vorige jaar heeft een Hille-
gommer getracht eenige zakken met gladiolen-
bollen naar de grens te voeren. Even voorbij
het plaatsje Zundert in Noord-Brabant, op on
geveer 200 meter afstand van de Nederlandsch-
Belgische grens, werd hij door de douane aan
gehouden. De voorraad bollen werd in beslag
genomen. Woensdagmorgen behandelde de Haar
lemsche kantonrechter deze strafzaak, nadat de
verdachte reeds eenigen tijd terug bij verstek
tot een hechtenisstraf van vier weken was ver
oordeeld. Hij was toen in verzet gegaan. Maar
ook nu was hij niet aanwezig.
De ambtenaar van het Openbaar Ministerie
persisteerde bij zijn eisch van zes weken. Voor
het pogen uitvoeren van bloembollen in strijd
met de Landbouwcrisiswet achtte hij dezen straf
geenszins te zwaar.
De verdachte had verklaard, dat hij de bollen
in Zundert had willen verkoopen, maar aan
gezien de man ver voorbij Zundert was aan
gehouden, hechtte men niet te veel geloof aan
deze verklaring. Mr. O. H. v. Wijk, die als ge
machtigde optrad, bepleitte op juridische gron
den vrijspraak. De Kantonrechter veroordeelde
den Hillegommer echter tot een hechtenisstraf
voor den tijd van een maand.
In Novembe van het vorige jaar reed een
landarbeider uit Abbenes met zijn blinden neef
op een tandem over den Venneperweg in den
Haarlemmermeer. Een vrachtauto stak dwars
den weg over. Doordat deze wagen een langen
boom vervoerde, waarvan een zeer groot gedeelte
uitstak, zag de landarbeider te laat, dat hij nog
niet achter den vrachtauto om zijn weg kon
vervolgen; Door zich op het laatste moment te
bukken kon hij een botsing met den boom nog
vermijden. Maar de achter hem zittende blinde
werd tegen den boom geslingerd en van de
fiets gerukt. Het mag een wonder heeten dat
de man niet ernstig gewond werd.
Indien de vrachtouto-bestuurder den boom
had verlicht, zou wellicht niets gebeurd zijn.
Wegens dit verzuim werd hem door den kanton
rechter een geldboete van 8 opgelegd.
De man met het pakje brood, die hedenmor
gen de rechtzaal binnenwandelde als gemach
tigde van een broodbakker in den Haarlemmer
meer, werd door den kantonrechter viendelijk
verwelkomd. „Hebt u onzen koffiemaaltijd mee
genomen?" vroeg hij. Maar de gemachtigde was
bang, dat de brooden wat aan den harden kant
zouden zijn. Zij waren daq ook niet direct
versch.
De bakker, van wien ze afkomstig waren, was
reeds weken geleden door een ambtenaar van
den Keuringsdienst bezocht, die op het labora
torium een analyse genomen had en tot de on-
clusie was gekomen, dat de brooden te weinig
drc-ge stof bevatten. Dit nu bestreed de gemach
tigde. Zooals alle bakkers in den Haarlemmer
meer had ook zijn cliënt de brooden per pond
deeg vervaardigd. Gaar gebakken wogen ze dan
vier aons. De ambtenaar was echter van mee
ning, dat bij het gewicht de veidingsstoffenreds,
dus niet z.g Belg. kwaliteit.
per
FR. VARKENMARKT 6-10, TEL. 14164-139W
Gebouw St. Bavo; P. T. T., 8 uur; Best. Graf.
Bond, 8 uur; Dames St. Caecilia, 8 uur; Proza,
8 uur; R. K. Bevolkingsbureau, 8 uur.
Gebouw K. v. K„ Nassauplein 4: verg. K. v. K-,
8.15 uur.
Brinkmann, Gr. Markt: Ir. Lienesch over „Mo
dern gebruik van grasland". 8 uur.
Ev. ,uth. Kerk, Witte Heerenstraat: Kerk-
concert, 0.15 uur.
Rembrandt; „Moeder", boven 18 jaar, 2.30,
7 en 9.15 uur.
Cinema: „Vier mannen en een gelofte" en
„Kom je ook achter de tralies", toegang boven
18 jaar, 2 en 8.15 uur.
Luxor: „Sweethearts", alle leeftijden, 2.30, 7
en 9.15 uur.
Frans Hals: „Robert Koch" boven veertien
jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur.
MoviacDoorloopend programma.
Spaarne; „De havik der wildernis", „Het
geheim".
Donderdag 11 Januari, 8.30 uur: Leidsch Stu
denten Tooneel, „Het Avontuur van Ambrose
Applejohn" (voor O. en O.-militairen).
Vrijdag 12 Januari, 8.15 uur: „De maritieme
verdediging van het Ned. Imperium", voordracht
te houden door Vice-Admiraal b-d. L. J. Quant
(voor Geloof en Wetenschap).
Zaterdag 13 Januari, 8.15 uur: Het Neder-
landsch Tooneel .Phaedra."
Zondag 14 Januari, 8.15 uur: „Westerman en
zoon" (dt>or R. K. Ver. Thalia
Maandag 15 Januari, 8.15 uur: idem.
Dinsdag 16 Januari, 8.30 uur: Leidsch Stu
denten Tooneel „Het avontuur van Ambrose
Applejohn" (voor O. en O. militairen).
Donderdag 18 Januari, 8.15 uur: TOoneelgroep
„Het Masker" „De Schaduw."
Gebouw St. Bavo; R.K. Bevolkingsbureau, 8
uur Ledenverg. R.K.V.B., 8 uur.
Kunstzaal De Bois: Expositie. 105 uur.
Kunstzaal Leffelaar: Expositie 105 uur.
Frans Halsmuseum: Expositie 105 uur.
Gem. Concertzaal: C. O. V., 8.15 uur.
Rembrandt; „Moeder", boven 18 jaar, 2.30, 7
en 9.15 uur.
Cinema: „Vier mannen en een gelofte" en
„Kom je ook achter de tralies", toegang boven
18 jaar, 2 en 8.15 uur.
Luxor: „Sweethearts", alle leeftijden, 230, 7
en 9.15 uur.
Frans Hals: .Robert Koch", boven veertien
jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Moviac: Doorloopend programma.
Spaarne: ,JDe havik der wildernis", „Het ge
heim".
De avonddiensten der apotheken zullen tot en
met Vrijdagavond worden waargenomen door:
Duijm en Keur, Keizerstraat 6; Begemann en
Sneltjes, Kruisweg 30; Marnix-apotheek, Mar-
nixstraat 65.
Steeds geopend zijn: C. E. Schotman, Binnen
weg 206208; Elswout-apotheek, Bloemendaal-
scheweg 341; Aerdenhout-apotheek, Zandvoort-
schelaan, tel. 26772; Heemeteedsche apotheek,
Binnenweg 28, tel. 28127; Bloemendaalsche
Apotheek, Blopmendaalscheweg 85, telef. 22181.
vermengd waren met water, zoodat het gewicht
aan droge stof te klein was.
Het broodbesluit, waarbij de minimum-eischen,
welke aan bruinbrood gesteld kunnen worden,
zijn vastgesteld, bestaat reeds 15 jaar. Verdachte
had hiervan dus op de hoogte kunnen zijn. De
kantonrechter legde een boete op van 25, een
straf, die 5 lager was, dan de ambtenaar ge-
eischt had.
Geboren: 7 Jan.; J. M. L. Kloostervan der
Eem, d.; 8 Jan.: J. RenoutBrugman, z.; M.
Suerink—Bank, z.; 9 Jan.: G. N. J. Schuit—le
Nobel, d.; T. C. KloetJanssen, d.; W. Koek
koekGoedejohan, z.
Overleden: 6 Jan.: B. A. Arentsvan der
Wal, 75 j„ Kenaupark; 7 Jan.; P. J. Grootes,
58 j., Coornhertstraat; J. M. B. Roelvink, 76
j., Overtonstraat; 8 Jan.: A., 3 m., d. v. J. H.
Hirs, Pieterstraat; A. van der Leij, 76 j„ Klop
persingel; E. T. van Buren, 73 j„ Hazepaters
laan; A. M. Muller, 33 j., Hazepaterslaan 6; 9
Jan.: M. J. StamBarneveld, 86 j.. Kleverlaan;
A. A. C. S. M. Tepe, 65 j., Wegenweg; J. L. M.
Vissers, 24 j., Da Costastraat.
Ondertrouwd: 10 Januari: B. H. L. E. Wal
ker en E. Berg; W. Vermeer en M. M. Bot; A.
Faber en G. de Wolf; F. M. Hekelaar en A. H.
van Doom; Th. H. Vermeulen en A. A. Werk;
J. Hovenier en A. v. d. Ploeg; H. Ploeger en A.
Huizing; H. J. L. Manders en J. Jansen; J. H.
Gommers en D. Schrama; A. M. Krielen en
G. Romkema; M. M. Dahlen en J. Martens;
A. P. L. Langendijk en A. C. E. Swarte; F. H.
Cramer en J. M. J. C. v. Boekei; T. Veenings
en G. M. v. Bohemen; C. W. Th. Heemskerk
en E. J. C. Raspe.
Gehuwd: 10 Januari: B. Bosdijk en A. M. van
der Landen; A. M. van der Velden en W. G.
Wijtkamp; M. van Leeuwen en B. I. J. Schem-
mekes; L. P. Becker en C. M. de Zwart: C. P.
Böhm en W. van Lubeek; W. C. van Teunen-
broek en M. M. Ringers; J. J. Stevens en J. C.
L. Liedmeijer.
Gisterenmiddag om tien minuten voor half
drie stond een 34-jarige chauffeur naast zijn
auto op het Spaarne. Een vrachtauto, bestuurd
door een 53-jarigen Heemstedenaar, week bij het
passeeren van den geparkeerden wagen niet vol
doende uit, waardoor de chauffeur tusschen de
twee auto's bekneld raakte en met een bekken
fractuur, na door den Ongevallendienst behan
deld te zijn, naar het Groote Gasthuis werd ver
voerd. Tegen den bestuurder van den vracht
auto, die bovendien niet in het bezit bleek te
zijn van een rijbewijs, is proces-verbaal opge
maakt.
