De „Arendskerk" getorpedeerd
in de Golf van Biskaje
Alle opvarenden werden gered
Italiaansche sympathie voor
Nederland en België
j,Ons antwoord dient Moskou
te bevredigen"
Influisteringen van
Londen en Parijs?
Door Duitschen onderzeeër
m
„Finland behoeft
spoedige hulp"
Hevige aardschok
Het
nieuws van
heden
Euwe zorgt voor
goed einde
Berlijn wenscht geen uitbreiding
van het gevechtsterrein'
op bicilie
EEN VERKLARING VAN
MINISTER KOHT
DEFENSIE-MAA TREGELEN
VINDEN INSTEMMING
VLIEGTUIG FUNGEERT
ALS LIJKKOETS
i
Nederland pleegt zelfstandig
te oordeelen
Stemming in België kalm
Laatste partij gewonnen
Commentaar op de Belgisch-
Nederlandsche maatregelen
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 2IVi ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DINSDAG 16 JANUARI 1940 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 22189
De Vereenigde Nederlandsche Scheepvaartmaatschappij ver
nam Maandag om 5 uur in den namiddag van het bureau Zee-
verkeer, dat volgens een telegram uit Londen haar circa 8000 bruto
rg. ton groote motorschip Arendskerk, gebouwd in 1938, dat op weg
was van Antwerpen naar Zuid-Afrika, in de Golf van Biskaje op
een afstand van ongeveer 100 mijl van Ouessant getorpedeerd en
gezonken is.
Alle opvarenden zijn gered door het Italiaansche stoomschip
Fedora en worden vermoedelijk te Lissabon aan land gezet.
Het schip is door een Duitschen onderzeeër getorpedeerd. Er
waren geen passagiers aan boord.
Niettegenstaande de vele
schitterende successen
Meer hulpuit de Ver. Staten
Een Duitsche bakkerij aan het Westfront. Op planken liot het bij de troepen ge
liefde kommiesbrood 'voor de consumptie gereed
Een overzichtsfoto van het geweldig
sterk verdedigde eiland Helgoland in de
Noordzee voor de Duitsche kust
De Bilt meldt:
Zweedsch protest
te Moskou
Rome gelooft niet in een
Duitsche dreiging
Het isolement van Schier
monnikoog
Een Belgische rechtzetting
Rectificatie
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel SO ct i^get.
roededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 :ent
per regel BIJ eontrset sterk verlaagde p-i)zen Voor
de kleine annonces .Omroepers" zie de rubriek
De Ver. Ned. Scheepvaartmij. deelt nog mede,
dat het m.s. Arendskerk Maandag te 1 uur voor
middag Ouessant passeerde, zoodat de torpedee-
J'ihg Maandagochtend te circa 7 uur moet heb-
"en plaats gevonden. Het schip vervoerde onge
ler 4000 ton normale stukgoed-lading van Ant
werpen naar Zuid-Afrika.
Later heeft de Ver. Nederlandsche Scheep
vaartmaatschappij een telegram ontvangen van
flen kapitein van het getorpedeerde schip, den
heer Wijker, thans aan boord van de Fedora.
Kapitein Wijker meldde in dit telegram,
dat zijn schip, na onderzocht te zijn, door
een Duitschen onderzeeër getorpedeerd is.
De bemanning, die in haar geheel gered is,
bestond uit 65 koppen, onder wie 28 Europeanen.
De overigen waren Britsch-Indiërs.
LONDEN, 15 Jan. Een woordvoerder van het
Linsche gezantschap heeft er tegenover Reuter
gewezen, dat Finland, als het den oorlog wil
^verleven, meer buitenlandsche hulp noodig
heeft. Het zou, zeide hij, tragisch zijn, als de
Wereld zou denken, dat Finlands groote succes
sen te land beteekenden, dat Finland bezig was,
hen oorlog zonder veel moeite te winnen. Dit is
hiet zoo. De Finnen zelf zijn er zich zeer wel
Va'i bewust, dat de successen zooals te Suomus-
^bni plaatselijke successen waren. Groote mas
k's Russische troepen worden nog steeds in den
|hrijd geworpen en, wat nog belangrijker is, de
pbssen zijn met hun bommenwerpers meester in
jlet luchtruim. Het is niet teveel gezegd, dat het
Jot van Finland afhangt van de mogelijkheid,
hieer hulp in de lucht te krijgen. Finland doet
een beroep op de geheele wereld, het te helpen,
'c°dat het zich met de Russische luchtmacht
kan meten.
Volgens een Reuterbericht uit Washington
heeft Roosevelt de Congresleiders er van in
aannis gesteld, dat hij spoedig een mededeeling
*eu zenden aan het congres over uitbreiding van
hulp aan Finland.
n» *i
ROME, 15 Jan. Maandagmiddag om
14 uur 21 is in Palermo op Sicilië een
korte, maar vrij hevige aardschok gevoeld.
Volgens de eerste berichten, die hierover
te Rome zijn ontvangen, heeft deze aard
beving twee dooden geëischt, terwijl ver
scheidene personen gewond werden.
Een aantal gebouwen, waaronder groote
bouwwerken en kerken, is ingestort.
De aardbeving op Sicilië duurde vier secon
den. Een der dooden was getroffen door een
brokstuk van den gevel van een kerk, dat om
laag stortte. In vele huizen ontstonden scheu
ren in de-muren. Een vijftiental personen werd
gewond tijdens de paniek, die onder de bevol
king ontstond.
llllllllllllll!llllllllllllllllll£
VERWACHTING:
Invallende vorst, betrokken tot zwaar
bewolkt, regen- of sneeuwbuien, matige
tot krachtige, Westelijke tot Noordelijke,
tegen of in den avond verder ruimende
wind. j=
Een voor van lage drukking strekt zich
van de Oostzee naar Jutland en Zuid-
Noorwegen uit. Ten Noorden van deze
voor voert een krachtige Oostelijke lucht-
strooming continentale arctische lucht
aan, waarin zich buitengewoon lage tem-
peraturen voordoen (over Estland vroor
het Zondagavond 31 graden). j=
De arctische hoogedruk nam nog een
weinig in beteekenis toe. Het maximum
over den Balkan heeft in de laatste 12 uur
opnieuw sterk in beteekenis ingeboet.
OSLO, 15 Jan. De Noorsche minister
Buitenlandsche Zaken Koht heeft te-
Senover het Noorsche telegraafagentschap
Verklaard; dat het Noorsche antwoord aan
®e Sovjet-regeering betreffende de inbreu-
ken> die op de neutraliteit gepleegd zouden
4lin, de Sovjet-unie volkomen dient te be
ledigen. „De Noorsche regeering", aldus
^°ht, „verklaart, dat zij geheel neutraal is.
willen natuurlijk binnen onze grenzen
öe vrijheid van optreden, waarop wij inge-
^'Se de verdragen recht hebben, bewaren.
TV i j
der
1,a«wgezet."
verklaren, dat wij binnen de perken
verdragen zullen blijven en wel zeer
öe;
Dit
ïzoek
Stockholm verneemt Havas: Uit het on-
van de scherven van de bommen welke
door vliegtuigen van onbekende natio-
'eit ten Zuiden van Lullea zijn neergeko-
4 d is gebleken, dat hierop Russische letter-
^hs stonden.
Stockholm, 15 Jan. (Zw. Tel. Ag.) Het
tveedgche ministerie van Buitenlandsche
^akcn deelt mede, dat de Zweedsche legatie
Moskou instructie heeft gekregen te pro-
tcstcercn tegen de bombardeering van het
eiland Kallax, welke Zondag is geschied.
In een toespraak voor de radio heeft Prins
Karei, de president van het Zweedsche Roode
Kruis, verklaard, dat de eerste door het Zweed
sche Roode Kruis naar Finland gezonden ambu
lance bij het front in het Zuiden van Finland op
volle kracht werkt. Een andere ambulance, be
staande uit dertig auto's en 127 personen, zal
waarschijnlijk deze week naar het front in
Noord-Finland vertrekken. De inzamelingen voor
de ambulance hebben V/K millioen kronen opge
bracht.
Verder wordt gemeld, dat Zondag in Zweden
in talrijke fabrieken is gewerkt om het hulp
fonds voor Finland te steunen. De bekende
schrijfster Selma Lagerlöf heeft aan het co
mité tot hulp aan Finland de gouden medaille
gezonden, welke haar door de Zweedsche aca
demie is verleend, alsmede de gouden medaille
van haar Nobelprijs voor Literatuur.
In een commentaar op de Zweedsch-Russische
notawisseling en op het bombardement door
Russische vliegtuigen van een eiland in den
noordelijken Zweedschen archipel, schrijft het
rechtsche Zweedsche blad Allehanda:
Men moet de ontwikkeling afwachten. Spoe
eng zal blijken of er verband bestaat tusschen
de diplomatieke en de militaire activiteit var,
den kant van Rusland ten aanzien van de Scan
dinavische landen. Men kan zich ook voorstel
len, dat er verband bestaat tusschen de ge
beurtenissen in het Noorden en de spanning aan
het West-Europeesche front. Het is echter nog
te vroeg om er een oordeel over uit te spreken
Het liberale blad Aftonbladet schrijft van
eenzelfde formeel standpunt, zeggende dat het
r.iet correct is de beweging der Zweedsche
vrijwilligers als voorwendsel te nemen voor een
oiplomatieke polemiek. Ieder weet, dat de Sov
jets in talrijke landen vrijwilligers in actie heb
ben gehad.
Onze Romeinsche correspondent seint ons
Maandagavond;
Nu de namen van Nederland cn België
naast die van Zweden en Noorwegen het
zeer twijfelachtig voorrecht genieten te
prijken in de koppen, welke in de Italiaan
sche pers voor het allerbelangrijkste nieuws
de aandacht vragen, denkt men weer aan
het gerucht dat in November ging over
een Italiaansche interventie ten gunste van
Nederland en België te Berlijn.
Dat gerucht doet heden als actueel opgeld
tezamen met een ander gerucht, ook al niet
nieuw meer, volgens hetwelk het Kroonprins
Umberto was, die den Belgischen Koning van
het dreigende Duitsche gevaar op de hoogte
stelde. De familierelatie tusschen het Italiaan
sche en Belgische Koningshuis, de relatie van
tezamen er op of tezamen er onder tusschen
Nederland en België, de relatie tusschen Italië
en Duitschland, nog altijd nauw-nauw genoeg
om compromitteerend te kunnen zijn, daar
heeft men in het kort een aantal factoren te
zamen gebracht, waarin voor Italië redenen
opgesloten zouden kunnen liggen om ten gun
ste van België en Nederland zoo noodig te Ber
lijn te intervenieeren. Naar in Romeinsche
kringen, die men óp internationaal politiek ge
bied ten zeerste bevoegd moet achten, gelooft
men niet in zulk een interventie, noch als ooit
hebbende plaatsgevonden, noch als ooit zullen
de plaats vinden. Italië heeft tot nu toe vast
gehouden aan zijn zoogenaamde nationale
aspiraties. Een artikelenreeks als die van
Gayda over „Italië en de oude geallieerden"
bewijst zulks en zoo doen dit ook iederen dag
korte venijnige stukjes in de Popoio d'Italia en
andere „partijbladen".
Zijn nationale aspiraties plaatsen Italië
naast Duitschland. Daartegenover staat zijn
anti-bolsjewisme zou men zeggen, doch het
Italiaansche anti-bolsjewisme is niet allereerst
idealistisch maar realistisch.
Nog maar kort geleen werd, zooals bereids
in ons blad werd gemeld, 111 de Italiaansche
pers weer eens te kennen gegeven, dat wan
neer het bolsjewisme maar binnen Rusland
bleef, het Italië hiet interesseerde. Omdat het
Italiaansche anti-bolsjewisme realistisch is, ver
dedigde de Corriere Padano van heden Rusland
tegen de beschuldiging, dat het Afghanistan en
Iran bedreigde.
Die beschuldiging riekt volgens de Corrierc-
Pada.no naar de petroleum, waar Frankrijk en
Engeland op aasden. Wanneer Rusland de be
langensfeer van Italië maar intact laat, be
hoeft zijn anti-bolsjewisme voor Italië geen
reden te zijn om zich tegen Duitschland te
keeren. Italië denkt en daarin heeft het geen
ongelijk allereerst aan zijn eigen belangen
Of een interventie ten gunste van Ne
derland en België te Berlijn in de lijn dier
belangen ligt, mag zeer de vraag heeten.
Een andere kwestie is, dat Italië een Duit
schen inval in België en Nederland geens
zins gaarne zou zien en dat het met in
stemming verneemt, dat de staat van ver
dediging van Nederland en België steeds
perfecter wordt.
In genoemde, zeer terzake-kundige politieke
kringen bleek men overigens de meening toe
gedaan, dat Duitschland die instemming met
Italië deelde. Men kon zich in die kringen niet
voorstellen, dat Duitschland lichtvaardig de
mogelijkheid van een vrede middels een voor
alle partijen eervol compromis, een mogelijk
heid die men nog altijd aanwezig achtte, uit
zou schakelen.
De „Osservatore Romano" onderscheidt zich
van de Italiaansche couranten, doordat zij de
alarmeerende berichten uit Nederland en België
vergezeld doet gaan van commentaar. Zij
merkt op, dat de militaire solidariteit tusschen
de beide landen den laatsten tijd ten duidelijk
ste gebleken is en niet aan den minsten twijfel
onderhevig kan zijn. De jongste radiorede van
minister De Geer voert zij als bewijs aan voor
de vaste beslotenheid van Nederland, om zijn
grond, zijn rechten en tradities tegen iederen
aanrander te handhaven.
Maandagmiddag om half drie is op het eiland
Schiermonnikoog een Fokker F7 van de
K.L.M. geland, met aan ooord het stoffelijk
overschot van den te Rotterdam gestorven heei
J. Visser, die van het eiland afkomstig is en
er zal begraven worden. Eer.ige familieleden
van den overledene kwamen met het toestel
mee. Er werd geen post vervoerd, aangezien
het hier een speciale vlucht betrof. Bestuurder
was de heer Bax.
Dinsdagochtend keert het vliegtuig naar
Schiphol terug. Van Schiphoi uit zal dan te
vens een nieuwe vlucht naar de Waddeneilan
den worden gemaakt.
BERLIJN, 15 Jan. In verband met de
door België en Nederland genomen veilig
heidsmaatregelen meldt het Duitsche Nieuws
bureau het volgende;
„Naar overeenstemmend uit welingelichte
kringen in Amsterdam en Brussel vernomen
wordt, hebben de Engelsche en de Fransche
regeering in Amsterdam en Brussel informaties
ingefluisterd, die de Nederlandsche en Belgischr
regeering aanleiding moesten geven tot de door
haar uitgevoerde maatregelen Men heeft den
indruk, dat aan Fransche zijde tengevolge van
den druk uit bepaalde kringen, een sterkere
neiging tot een levendiger oorlogsbedrijvigheid
is opgetreden. Met het oog op de onmogelijk
heid aan de Maginot-linie actief te worden
zou men derhalve thans Duitschland in België
èn Nederland willen provoceeren."
Naar aanleiding van hei bovenstaande
D.N.B.-bericht kunnen wij krachtens in
formatie te bevoegder plaatse mededeelen,
dat van de verspreiding van berichten als
hier bedoeld, door de Engelsche en Fran
sche regeeringen hier te lande niets bekend
is.
Overigens, zoo werd opgemerkt, pleegt de
Nederlandsche regeering haar inzicht in de
internationale situatie te vormen op grond
van berichten, waarvan herkomst en be
trouwbaarheid door haarzelve gecontroleerd
kunnen worden
Ten aanzien van bovenstaanden Duitschen
commentaar op de door België en Nederland
genomen maatregelen, wijst Let Belgisch pers
bureau Belga er op, dat geen enkel de pers in
lichtend persoon van bevoegde persoonlijkheden
te Brussel verklaringen heeft kunnen krijgen
in den geest van die, welke door het DNB wor
den vermeld.
Volgens een bericht van Havas uit Bern,
maakt de Duitsche pers veel ophef van de
schending van Duitsch grondgebied door
een Nederlandsch vliegtuig, doch verzuimt
de officieele tegenspraak der Nederland
sche regeering van deze bewering in het
Duitsche legerbericht van Zaterdag te
vermelden.
Onze Brusselsche correspondent seint ons
Maandagavond
Te Brussel was het in de de Wetstraat
Maandag zeer kalm. Zonder de militaire
wacht, welke Zondagmorgen vroeg weer in
alle ministcrieele ambtsgebouwen heeft post
gevat, was de toestand dezelfde als Vrijdag
laat. De indruk was, dat er na eenigszins
opwindende uren, waarmede de afkondi
ging van phase D van de mobilisatie was
gepaard gegaan, thans eenige ontspanning
was ingetreden.
Hieruit meende men te mogen afleiden, dat
de internationale toestand niet meer hetzelfde
ernstige karakter vertoonde als 48 uren tevo
ren. Verzekerd wordt dat phase D der legerver-
sterking, welke zoo langzamerhand leidt naar
de algemeene mobilisatie, in den huidigen tos
stand zal worden gevolgd door nieuwe militaire
maatregelen. De persdienst van het Departe
ment van landsverdediging, waarvan de activi
teit Zondag was geschorst, in afwachting dat
het pas opgerichte algemeen hoofdkwartier een
beslissing in. dit opzicht treffen zou, heeft
Maandag zijn werkzaamheden hervat. In den
vooravond is de Eerste Minister Pierlot door
den Koning ontvangen. Des avonds had de we-
kelijksche kabinetsvergadering plaats. In den
middag had Pierlot op het Departement van
Buitenlandsche Zaken een conferentie gehad
met Spaak en den minister van Defensie, ge
neraal Denis.
Het D.N.B. over de maatregelen in Ne
derland en België; een Nederlandsche en
een Belgische tegenspraak.
De houding der Scandinavische landen
tegenover de Sovjets.
Men verwacht, dat Hore Belisha in de
Parlementszitting van vandaag zijn aan
gekondigde verklaring zal afleggen.
Korte maar vrij hevige aardschok op
Sicilië.
Het motorschip „Arendskerk" is in de
Golf van Biskaje door Duitschen onder
zeeër getorpedeerd; alle opvarenden
gered.
Bemanning van de „Vredenburg", die
bij Zuid-Amerika op de rotsen liep, te
Rotterdam aangekomen.
Heffing van een winstbelasting voorge
steld.
Voorontwerp van een wettelijke regeling
inzake vacantie met behoud van loon bij
Hoogen Raad van Arbeid aanhangig ge
maakt.
Kolendampvergiftiging te St. Odilien-
berg; een doode.
Beurs van New York: Koersen brokkel
den af.
Zoo nu en dan leest men in dagblad
of tijdschrift een rectificatievoor
een schrijf-, zet- of drukfout. Zoo'n
rectificatie geeft te denken. Want ve
len zijn wat al te vlug met het schrij
ven en moeten dan zich zelf corrigee-
ren in het openbaar. Wat altijd min
der prettig is. Daarom waarschuwden
de Romeinen al: „qui scrïbit, bis
legi"wat zooveel wil zeggen als:
kijk dubbel uit uw oogen wanneer ge
de verantwoordelijkheid eener publi
catie op u neemt!
De fout kan ook 'n drukfout zijn en
daarom zij de lezer er altijd op be
dacht, met grooten ernst en aandacht
te lezen. Vóór ge uw eindoordeel trekt,
ga eerst na of uw meening op een
zetfoutje kan berusten. Enver
mijd zooveel mogelijk rectificaties in
uw leven doch zoo ze noodig zijn,
schrik er niet voor terug en heb eer
bied voor hen die voor een fout dur
ven uitkomen en haar willen herstel
len. Die mentaliteit moeten we waar-
deeren. Een rectificatie moge dus op
onnauwkeurigheid, onjuistheid, dom
heid of misschien zelfs op aanvanke
lijke kwade trouw duiden ten slotte
ontsiert ze het blad niet.
De veertiende en laatste partij van den
tweekamp EuweKeres, welke Zondag
werd afgebroken, is Maandagmiddag in het
Amsterdamsche Schaakhuis voortgezet. Na
61 zetten heeft Keres den strijd opgegeven.
Het eindresultaat is dus: Keres 7% punt,
dr. Euwe 6J4 punt.
Onze Berlijnsche correspondent seint ons
Maandagavond
De Berlijnsche pers van Maandagavond
gaat niet verder in op de verontrustende
berichten, die in Nederland en België de
ronde gedaan hebben. Wel vermelden de
bladen het D.N.B.-bericht over de intrek
king der militaire verloven in ons land en
in België, zonder dat daar echter een sen
satie van gemaakt wordt.
Men beschouwt de geheele aangelegenheid m
politieke kringen als een provocatie van de zijde
der geallieerden, op welke Duitschland met
verder wenscht in te gaan. Het komt ook tot
uiting in het opschrift „Gifspuitje", dat de
„Börsenzeitung" hedenavond boven het ge
noemde D.N.B.-bericht plaatst. De „Dienst aus
Deutschland" die heden een artikel ,,De Bel
gisch-Nederlandsche kwestie" bevat, schrijft
daarin, dat men hier kennelijk met een truc
der Britsche propaganda te maken heeft en dat
de geallieerden dooi het rondstrooien van alar
meerende geruchten tot een uitbreiding van
het oorlogsterrein in het Westen trachten t®
komen.
Duitschland, zoo heet het dan verder, is
niet van plan op onvruchtbare polemieken in
te gaan, zoolang de status quo niet be
dreigd wordt.
Alles wijst er op, dat men te Berlijn op
het oogenblik de situatie in het Westen
liever niet wil toespitsen en dat voor een
militaire actie van Duitsche zijde, waarin
ook Nederland betrokken zou worden, onder
deze omstandigheden niet gevreesd be
hoeft te worden, hetgeen niet wegneemt,
dat men te Berlijn de ontwikkeling in de
neutrale landen van West- en Noord-
Europa met de meeste aandacht olijft vol
gen en dat Duitschland een wijziging van
de houding dezer landen te gunste van de
geallieerden in geen geval zou dulden.
Men krügt hier sterk den indruk, dat Duitsch
land nog bezig is zjjn posities te consolideeren
en dat het derhalve oen oorlog zooveel mogelijk
wenscht te localiseeren. Elke uitbreiding van
het gevechtsterrein zou immers het voor
Duitschland zoo belangrijk- lil- erkeer met de
neutrale landen, waaraan he1 aan alle kanten
grenst, slechts kunnen belemmeren.
