HOOG SPEL
engelsch schip in den
Ernstige toestand
in Karelië
Overeenkomst van Finland
met de geallieerden?
De „Alkmaar"
gestrand
Sinds 1829/1830 was
het niet zoo koud
Honderden Britsche
zeelieden bevrijd
MOORSEL
Het nieuws van heden
Ook VOOR
HOTEL ROOZENDAAL
GROND GEBOORD
GEALLIEERDEN WERKEN
SAMEN IN DEN HANDEL
Sblihan
NAAR
Zweden wil geen vreemde
troepen doorlaten
Soiree Dansant
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1S40 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
„Fijne Oude Genever"
Merk „OLIFANT'
J. J. Melchers Wzn.
SCHIEDAM
Het „rücksichtslos" torpedeerenvan
de „Burgerdijk", die van een neu
trale haven komend op weg was
haar Nederland met een lading graan,
welke aan de Nederlandsche regeering
Uitsluitend voor Nederlandsch gebruik
Was geadresseerd, zou men als een niet
te verantwoorden misdaad van een uit
het lood geslagen U-boot-commandant
kunnen beschouwen, indien de Duitsche
Pers niet verbijsterende verklaringen
had afgelegd, waaruit opgemaakt dient
te worden, dat deze aperte en willekeu
rige verkrachting van de rechten der
neutralen ter zee het gevolg is van in
Duitschland bestaande opvattingen en de
daaruit voortvloeiende stelregels. Wij
kunnen hierdoor niét meer spreken van
een ongelukkig „incident", maar van een
uiterst bedenkelijk „symptoom". Of de
„Burgerdijk" zig-zag heeft gevaren en
seinen heeft uitgezonden, gelijk van
Duitsche zijde beweerd wordt, maar door
den gezagvoerder ten stelligste wordt
ontkend, doet thans eigenlijk niets meer
ter zake, omdat van Duitsche zijde het
„recht" geüsurpeerd wordt elk schip,
ook een neutraal, zonder onderzoek in
den grond te boren, indien het nog een
Britsche contrólehaven moet aandoen,
omdat dan de mogelijkheid bestaan zou,
dat een gedeelte der lading in Engeland
zou worden achtergehouden. Dat dit
vermeende „recht" in werkelijkheid
slechts de grofste willekeur en een te
genmaatregelen eischend onrecht be-
teekent, behoeft voor ons geen betoog.
De controle, waaraan Engeland onze
scheepvaart onderwerpt, heeft geenszins
onze instemming, integendeel, maar het
is gemakkelijker te berusten in een con
troleeren door een overmacht dan in een
„rücksichtslos" torpedeeren.
In de kleine neutrale landen gaan
steeds luider en dringender klinken
de stemmen op voor een samenwer
king ter bescherming van de meest ele
mentaire rechten der neutralen ter zee,
en machtige neutralen als de Vereenigde
Staten hebben aan Duitschland tekst en
Uitleg gevraagd over zijn standpunt, op
vattingen en gedragingen ten aanzien
van de neutrale scheepvaart. Uit een en
ander blijkt, dat Duitschland net als in
1917, toen het den onbeperkten duik
bootoorlog afkondigde en de Vereenigde
Staten actief tegen zich in het harnas
joeg, thans wederom hoog spel speelt.
Hoog spel spelen doet gewoonlijk hij, die
veel heeft verloren en een laatste kans
wil wagen het verlorene met één slag
terug te winnen. Omdat hij dan toch niet
veel meer te verliezen heeft, waagt hij
alles. Goering moge dan al verklaren,
dat Duitschland economisch onoverwin
nelijk is, buiten Duitschland maken de
gedragingen der duikboot-commandan
ten op zee een anderen indruk. Of
Duitschland economisch onoverwinnelijk
is of niet, interesseert ons niet. Wij zijn
neutraal en wenschen het te blijven. Dit
houdt echter ook in, dat wij onze neu-
traliteitsrechten met alle beschikbare
kracht moeten trachten te handhaven.
Wij kunnen en mogen er niet in berus
ten, dat onze schepen als die van oorlog
voerenden worden behandeld en om
Zelfs een schijn van rechtvaardiging aan
Duitschland te ontnemen hebben wij
stelselmatig en principieel tot nu toe ge
weigerd van de door Engeland aan de
neutralen aangeboden convooidiensten
gebruik te maken. De Nederlandsche re
geering heeft terecht een krachtig pro
test te Berlijn laten hooren, maar er zijn
hog eenige Nederlandsche protesten
aanhangig op ander gebied, waarop tot
hog toe niet of niet bevredigend door
Duitschland is geantwoord. Ook behoudt
he Nederlandsche regeering zich het
recht voor naar aanleiding van de torpe
dering van de „Burgerdijk" volledige
schadeloosstelling te eischen, maar wij
dragen ons af, of wij genoegen moeten
en kunnen nemen met protesten en
schadeloosstellingen van geval tot ge-
Val, wanneer die gevallen zich krach
tens in Duitschland heerschende opvat
tingen zullen moeten herhalen. Duitsch-
tand moge bedenken, dat hij, die hoog
sbel wenscht te spelen, den ander er toe
kan dwingen hoog tegen te spelen. Even
min als Duitschland zich zonder verweer
Wenscht te laten uithongeren, evenmin
Wenscht Nederland te berusten in daden,
■"elke uiteindelijk, bij consequente her-
kaling, op eenzelfde gevaar voor ons land
2°uden kunnen uitloopen.
Meerdere leden der bemanning
worden vermist
De Bilt meldt:
Russen verloren tot nu toe het
vijfde deel van hun tanks
Het roode frontbericht
Britsche schending van
Noorsche neutraliteit
Niets te melden"
Vrijwilligers mogen
echter passeeren
Meer hulp uit Canada?
Te Gouda wordt onder de spoorlijn een tunnel gebouwd, waardoor een einde zal
komen aan de overweg-misère op het baanvak Gouda—Utrecht. De stand der
werkzaamheden
Nieuwe overeenkomst Londen
Washington over handel
met neutralen
Kapitein verzoekt dringend om
hulp; geen gevaar voor
de bemanning
Sumner Welles gaat
niet naar Den Haag
Welles en Taylor op de Rex
De Belgische leening
63ste JAARGANG No. 22245
Eden op Malta
'n TIP VAN BOOTZ
UW CADEAU f 12.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Noorsch schip op een
mijn geloopen
De opvarenden te Hoek van
Holland binnengebracht
Een nieuw Roemeensch
handelsministerie
V.
P. A. M. KAT
ACCOUNTANT, ud ned unie v acc
Hotel Restaurant Chateau Bleu
OVERVEEN
BONDAG VAN 8-11 EER
CENTRALE RADIO ONTVANGST
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
N.V. Distilleerderij van
WETTIG GED.
d®
Londen, IT Febr. (Reuter) Na 56 uur in
r611 open boot te hebben rondgezwalkt zijn 15
overlevenden van het Britsche s.s. „Langlee-
®0rd" (4622 ton) Vrijdagavond in Ierland in uit
schutten toestand aan land gekomen. De „Lang-
ceford", die van Boston op weg was naar Enge-
J^hd, js d00r (jen vijand Woensdagmorgen tot
gebracht. Een man overleed in de red-
■"hgboot. Een tweede boot met den kapitein en
overige leden der bemanning wordt vermist.
VERWACHTING geldig van hedenavond
tot morgenavond ongeveer 19 uur:
Krachtige tot matige Oostelijke tot
Noordelijke wind, betrokken tot zwaar be
wolkt, nu en dan sneeuw vooral in het
Zuiden. Matige tot lichte vorst.
Stormwaarschuwingsdicnst:
Geseind van De Bilt 17 Febr. om 9.45
uur aan de posten van IJmuiden tot de
Belgische grens: „Weest op uw hoede".
Zon op 7.16 - onder 17.13 - Licht op 17.43
Maan op 11.05 onder 2.02
23 Februari V. M.
HELSINKI, 17 Febr. (Havas). Op de
Karclische landengte is de toestand ern
stig. De Russische troepen zijn er in ge
slaagd zich in de eerste linie te nestelen,
en wel in het westelijk gedeelte van den
sector Summa en op twee punten tusschen
Muolaasjarvi en Vuoksen. Tegelijkertijd
hebben zij nieuwe aanvallen op het front
tusschen Hatjalahdcnjarvi en Mucksen on
dernomen.
In den Taipalesector werd uiterst hevig
gestreden. Het Russische offensief wordt
onverminderd voortgezet, zoodat de Fin-
sche soldaten dag en nacht tegen een over
weldigende overmacht moeten vechten.
Intusschen behoeft de bezetting van de voor
posten door de Russen niet als een ramp te
worden beschouwd, omdat deze stellingen aan
beide flanken onder het Finsche vuur liggen
en de rooden daartegen geen voldoende be
scherming hebben.
In Finsche militaire kringen is men van
meening, dat de Russen bij de krijgsverrichtin
gen in Finland twintig procent van de gehee-
le hoeveelheid beschikbare tanks hebben ver
loren.
Volgens Reuter is het van groot strate
gisch belang, dat de Finsche luchtmacht
den spoorweg bombardeerde, die Leningrad
met Karelië verbindt. Deze vormde vrijwel
den eenigen weg waarlangs het aanvallen
de leger van voorraden werd voorzien, zoo
dat door het bombardement de Russische
actie zeker werd belemmerd.
Het militaire district Leningrad deelde me
de:
„Op 16 Februari hebben de Sovjettroepen hun
actie op de Karelische landengte met succes
voortgezet. De vijand trachtte tegenaanvallen
te ondernemen, doch werd in alle sectoren van
het front met groote verliezen teruggeslagen.
De Russische troepen hebben de stations Lej-
pasulo en Kamara bezet. Gedurende den 16en
Februari hebben de Sovjettroepen 22 vijande
lijke versterkingen, waaronder twee kanonka
zematten, bezet. In de versterkingen, welke ge
durende de zeven dagen van het Russische of
fensief genomen werden, verloor de vijand 420
machinegeweren en 170 kanonnen.
In andere sectoren bedrijvigheid van verken
ners en op enkele plaatsen botsingen tusschen
infanterie-afdeelingen. De Sovjet-luchtmacht
heeft geslaagde aanvallen op vijandelijke troe
pen en militaire objecten gedaan. Bij luchtge
vechten zijn vijf vijandelijke vliegtuigen neer
geschoten".
BERLIJN, 17 Febr. (D.N.B.) Het Duitsche
s.s. „Altmark" heeft draadloos gemeld, dat de
Britsche torpedojager „Intrepid" in de Noorsche
territoriale wateren, op 200 meter uit de kust.
getracht heeft de „Altmark" aan te houden.
Slechts door het handige manoeuvreeren van
den Duitschen kapitein en het krachtige optre
den van twee Noorsche torpedobooten kon eer.
Britsche neutraliteitsschending voorkomen voor
den.
PARIJS, 17 Febr. (Havas) Het Fransche
legerbericht van Zaterdagochtend luidt:
„Niets te melden."
In gezelschap van Lord Gort, den commandant van het Engelsche expedi
tie-leger, heeft president Lebrun een bezoek gebracht aan de Britsche
troepen langs het Westelijk front. De president bezichtigt een der ver
dekt opgestelde apparaten
STOCKHOLM, 17 Febr. (D.N.B.)Het so
ciaal-denjocratische „Folkets Dagblad", dat
gisteren het eerst de Zweedsche weigering
tot het verleenen van militairen steun aan
Finland meldde, verneemt thans uit Helsin
ki, dat Finland vandaag met de Westelijk*:
Mogendheden een overeenkomst betreffende
militairen bijstand zou teekenen.
In politieke kringen te Stockholm legt
men er volgens Reuter den nadruk op, dat
er geen verandering is gekomen in de
Zweedsche houding tegenover Finland. Een
andere gedragswijze zou zoowel voor Zweden
als voor Finland ernstige gevolgen kunnen
hebben.
Wel meent men te Stockholm dat spoedig
meer Zweedsche vrijwilligers naar het Fin
sche front zullen vertrekken.
Verder heeft de woordvoerder van het
Zweedsche ministerie van Buitcnlandsche
Zaken verklaard, dat Zweden geen doortocht
van vreemde troepen kan toestaan. Vrij
willigers en goederenzendingen zullen echter
worden doorgelaten.
In het parlement van de Canadeesche
provincie Toronto hebben eenige leden ge
vraagd Finland te helpen. Kolonel Hunter
stelde voor in de begrooting een belangrijk
bedrag ter beschikking te stellen voor hei
opleiden en zenden van troepen naar Fin
land. Een millioen dollar zou volgens hem
voldoende zijn om een divisie, welke reeds
is opgeleid, naar Finland te zenden. Ook
wilde hij het recruteeren van vrijwilligers
voor Finland niet geheim houden.
De diplomatieke redacteur van de „Times"
schrijft over het Zweedsche besluit, geen di-
recten militairen steun aan de Finnen te ver-
leenen. dat dit misschien een situatie als stand
vastig behandelt, die in werkelijkheid aan het
veranderen is.
Andere Britsche bladen geven in hoofdarti
kelen blijk van misnoegen. Zoo schrijft „Daily
Express": „Zweden kent zijn eigen behoeften
en begrijpt zelf het best, wat noodig la.Het kan
deze beslissing natuurlijk nemen.' Blaar als er
een dag komt, waarop het zelf wordt bedreigd,
moge het bedenken, dat het zich doof hield
voor een verzoek om steun door een naburig
land."
De „Daily Mail" doet in een hoofdartikel,
getiteld „S.O.S." een geroep op de Veree
nigde Staten, om aan Finland kanonnen,
munitie en vliegtuigen te gaan leveren.
LONDEN. 17 Febr. (Reuter) Officieel
wordt medegedeeld, dat de overeenkomsten
ter bevordering van een gunstige ontwikke
ling van den FranschBritschen handel,
onlangs gesloten door de ministers van Han
del van Frankrijk en Engeland, ten uitvoer
worden gelegd.
De maatregelen zullen leiden tot een aanzien
lijke verzachting der beperkende bepalingen,
welke bij het uitbreken van den oorlog werden
afgekondigd. Bij de verwezenlijking van het
zelfde doel met betrekking tot andere deelen van
de Britsche en Fransche rijken zijn eveneens be
langrijke vorderingen gemaakt. Tezelfdertijd zijn
beide mogendheden tot overeenstemming geko
men ten aanzien van maatregelen, die ten doel
hebben zekere formaliteiten, vooral die, welke
betrekking hebben op de controle op den buiten-
landschen handel, de gangen van particulieren
en de post-, telefonische en telegrafische ver
bindingen, zooveel mogelijk te vereenvoudigen.
In officieele Britsche kringen is wederom
het standpunt bevestigd, dat Groot-Brittan-
nië het recht heeft Amerikaansche schepen
naar Britsche havens te brengen, maar tege
lijkertijd wordt verklaard, dat een nieuwe
overeenkomst tot sta.id is gekomen met de
Vereenigde Staten om Amerikaansche ree-
ders te helpen handel te drijven met de
Europeesche neutrale landen. Aldus meldt
United Press aan haar bladen.
De woordvoerder van het Engelsche minis
terie van Economische Oorlogvoering houdt
vol, dat Groot-Brittannië niet zou kunnen af
zien van het doorzoeken van Amerikaansche
schepen op Britsche contrabandecontrölebases,
zelfs ondanks het feit, dat Duitschland met
nadruk het „theoretische recht" beweert te
hebben Amerikaansche schepen, welke derge
lijke bases binnenvaren of verlaten, tot zinken
te brengen.
Men wijst erop, dat Engeland Amerikaan
sche schepen niet zou kunnen ontzien zonder
op dezelfde wijze met andere neutrale schepen
te handelen en dit zou het geheele blokkade
stelsel tegen Duitschland doen ineenstorten.
Er wordt echter aan toegevoegd, dat Groot-
Brittannië, in den wensch den Vercenigden Sta
ten halverwege tegemoet te komen bij de hui
dige scheepvaartmoeiiijkheden, een overeen
komst heeft gemaakt met de Amerikaansche
autoriteiten ten einde het vervoer van Ameri
kaansche scheepspapieren en het passeeren
door de controle te bespoedigen.
De woordvoerder van het Engelsche ministerie
verklaarde, dat met goedkeuring van de post-
autoriteiten der Vereenigde Staten scheepsdocu-
menten in een specialen omslag kunnen worden
gedaan, welke het opschrift draagt „Scheepspa
pieren". Deze map zal vlug worden onderzocht
op de contrölebases en zal dan naar haar be
stemming mogen worden gebracht.
9
De directie van de K. N. S. M.
deelt mede:
De gezagvoerder van het Neder
landsche s.s. Alkmaar", metende
6982 ton, dat 5 Februari van Am
sterdam is vertrokken, op weg naar
La Plata om een lading graan voor
de regeering te halen, seint draad
loos, dat hij is gestrand op een rots
van South Cima Island (Santos-
groep, O. N. O. van Madeira, 33,3
gr. N. 16,16 gr. W.).
De gezagvoerder seint hierbij, dat
hulp dringend wordt verzocht. Voor
de bemanning blijkt geen gevaar te
bestaan.
Tot hoe ver moet men teruggaan om een
winter aan te treffen, die het van den te-
genwoordigen in strengheid wint? Nu de
recordwinter van 1890—1891 is overtroffen,
wordt van verschillende zijden deze vraag
gesteld.
Door het ontbreken van waarnemingen, die
geheel met de tegenwoordige vergelijkbaar zijn
aldus deelt het Koninklijk Nederlandsch
Meteorologisch Instituut te De Bilt ons mede
is het antwoord niet zoo gemakkelijk.
Door gebruik te maken van de oudere
waarnemingen (van Zwanenburg), kan
men met vrij groote zekerheid vast
stellen, dat na den winter van 1829
1830 er geen geweest is, zoo streng als
de winter, dien wij nu medemaken. Er
is echter niet aan te twijfelen, dat de
groote winter van 18291830 nog niet
is ingehaald.
^Wannéér de temperatuur in hét overblij
vende gedeelte van Februari evenveel oeneden
normaal is als in het afgeloopen deel der
maand, zullen de maanden December, Januari
en Februari gemiddeld ongeveer even koud ge
weest zijn in beide winters, maar dan wint 1829
het nog, omdat toen de winter reeds 14 Novem
ber is begonnen, terwijl in 1939 November be
langrijk te warm is geweest.
Om het record van 1829/1830 te slaan al
dus het K. N. M. 1. zal deze winter zich
nog een eind in Maart moeten voortzetten.
LONDEN, 17 Febr. (Reuter) Press As
sociation meldt, dat Britsche torpedojagers
300 tot 400 Engelsche zeelieden bevrijd heb
ben, die gevangen zaten aan boord van het
Duitsche schip „Altmark".
De „Altmark" is op de Noordzee bij de Noor
sche kust opgevangen. Het schip bood tegen
stand tot de torpedobootjagers langszij konden
komeq en de gevangenen konden bevrijden.
Deze zeelieden werden later op den dag in een
Schotsche haven verwacht.
De „Altmark" die de „Admiral Graf von Spee"
van voorraden heeft voorzien, trachtte blijkbaar
naar Duitschland terug te keeren.
NEW YORK, 17 Febr. (Havas). Sumner Wel
les, die heden scheep gaat naar Italië, heeft te
New York de berichten tegengesproken, vol
gens welke hij tijdens zijn reis ook een bezoek
zou brengen aan Den Haag en Brussel. Voorts
zeide hij, dat hij in Napels aan land zou gaan
en voor zijn terugkeer uit Europa geen enkele
verklaring meer zou afleggen.
Sumner Welles heeft zich heden ingescheept
op het Italiaansche mailschip „Rex". aldus
luidt een later Reuter-bericht. Ook Myron
Taylor, Roosevelt's persoonlijke vertegenwoor
diger bij het Vaticaan, reist met dit schip naar
Europa.
BRUSSEL, 17 Febr. (Belga). Tot Vrijdagmid
dag was voor een bedrag van 750 millioen inge
schreven op de onafhankelijkheitfsleening. De
inschrijvingen zijn binnengekomen in een tempo
van 30 millioen per dag. Aangezien geen slui
tingsdatum voor de inschrijving is vastgesteld
zal het publiek zijn beleggingen kunnen doen.
naarmate het geld disponibel krijgt, hetgeen re
gelmatige ontvangst van fondsen mogelijk zal
maken.
MALTA, 17 Febr. (Reuter) Minister Eder.
is gisteren uit Egypte op Malta aangenomen.
Een groote menigte juichte geestdriftig, toen hij
een bezoek bracht aan de voornaamste Malteser
Club in Valetta,
Centrale verwarming is
phenomenaal
In deez' dagen vast
elks Ideaal
Zijn de druiven te zuur?
De installatie te duur?
Neem dan 'n T I Pdie
verwarmt ook centraal
Inz. A. v. d. K. te R'dam.
ontving een fl. TIP
Moskou meldt nieuwe successen in Ka
relië.
Finland zou heden met de (Geallieerden
een overeenkomst betreffende militairen
bijstand teekenen.
Stockholm verklaart geen vreemde troe-'
pen te kunnen doorlaten. Vrijwilligers
mogen evenwel passeeren.
De „Alkmaar" op een rots gestrand op
een eiland der Santcxs-groep.
Brand in infanterie-kazerne te Amers
foort.
O
Het Nederlandsche s.s. „Oranjepolder" van
Cornelder's Scheepvaart en Agenturen Maat
schappij te Rotterdam, dat op weg was naar
Londen, heeft op een halve mijl ten Zuiden
van Schouwenbank de bemanning aan boord
genomen van het Noorsche stoomschip „Kver-
naas", dat vermoedelijk op een mijn is geloo
pen. De geredden, van wie eenigen licht gewond
zijn, heeft de „Oranjepolder" te Hoek van
Holland aan land gebracht.
BOEKAREST, 17 Febr. (D.N.B.) Bij decreet
des Konings is een ministerie voor den Bui-
tenlandschen Handel in het leven geroepen Dit
zal onder leiding komen te staan van Ion
Cristoe, den vroegeren gevolmachtigden minister
en chef van de economische afdeeling in het
ministerie van Buitenlandsche Zaken.
Flanel
GROOTE HOUTSTRAAT 31, bij Anegang
OOSTERFARK 19 AMSTERDAM TEL S39S1
Le rendez-vous du monde distingue
Haag/sche Bosch
TELEFOON 772060 (6 lijnen)
DEN HAAi,
Hedendaagsche menschen willen
alles billijk en toch goed;
daarom roemen de moderner
wat Centrale Radio doet.
HAARLEM TELEF. 10010
