Minister Dijxhoorn antwoordt
de Eerste Kamer
Ons beginsel in de sociale en
economische politiek
New-Yorksche Beurs
Mr. VERSCHUUR OPENT
DEN PARTIJRAAD
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1940
De terugkeer van gemobili-
seerden in het burgerleven
De minister ziet de weermacht als
een eenheid, welker trouw aan
het wettig gezag boven
verdenking staat
Geen ondergrondsche
hangars
Marine-deskundigen niet het
laatste woord
Vergelijking met België
Verloven
Stemming onregelmatig
slot gedrukt.
Noorsch onderzoek in
de Altmark-affaire
Wie der partijen heeft het eerste
schot gelost?
AMSTERDAMSCHE BEURS
Nabeurskoersen van 23 Februari
Clearingkoersen
MARKTNIEUWS
6 I
i
'3fï
59!
24!
113!
40!
WISSELKOERSEN
AMERIK. GOEDERENMARKT
In de memorie van antwoord aan de Eerste
Kamer betreffende de Defensiebegrooting
1940 zegt de minister ten aanzien van de
aanschaffingen ten behoeve van de Land
macht, dat hij al het mogelijke doet, zoo
spoedig mogelijk in het bezit van het benoo-
digde te komen. Daarbij bewijst het Centraal
Orgaan aanschaffingen Weermachtsbehoef
ten (C.O.W.) hem goede diensten.
De voornaamste oorzaak voor het niet berei
ken van het vereischte tempo is, dat orders,
welke reeds lang voor het uitbreken van den
oorlog in het buitenland waren geplaatst, in het
geheel niet kunnen worden uitgevoerd of niet
overeenkomstig de contractueel vastgestelde le
veringsdata.
Van de aangeschafte batterijen luchtdoelartjl-
lerie zijn thans twee batterijen hier te lande
aanwezig, terwijl acht batterijen aan de fabriek
zyn gekeura en naar wordt gehoopt spoe
dig in Nederland zullen aankomen.
De munitie voorre ad wordt nog geregeld opge
voerd.
Omtrent de bij aen veldtocht in Polen verkre
gen ervaringen zijn nog slechts weinige en onvol
ledige gegevens beschikbaar. De minister meent
echter, dat, zelfs bezien aan de hand dier gege
vens welke ontegenzeglijk de voordeelen
van een motoriseering op ruime schaal in een
uitgestrekt operatiegebied duidelijk in het licht
stellen ten aanzien van de motoriseering van
ons leger voorshands niet verder behoeft noch
moet worden gegaan dan aanvankelijk in het
voornemen lag. Daarbij zij opgemerkt, dat thans
reeds het daarvoor in aanmerking komende deel
der legerartillerie. de geheele legerkorpsartille
rie, alle legerkorpstreinen, de geheele luchtdoel-
artiilerie en een deel der cavalerie zijn gemotori
seerd. Voorts worden (of zijn reeds) de korps-
treinen gemotoriseerd, terwijl ook overigens in
ruime mate motoriseering is toegepast, bijv. ten
aanzien van de zware mitrailleurs der lichte
troepen, zoomede ten aanzien van al het pantser-
afweergeschut.
Van den bouw van ondergrondsche han
gars op onze militaire vliegvelden is afge
zien in hoofdzaak om drieërlei redenen:
1. De kosten zijn zeer hoog.
2. Een vijandelijke luchtaanval richt zich
mede tot het vliegveld zelve. Is dit vliegveld
voor opstijgen en landen onbruikbaar ge
worden, dan is het nut van de dure onder
grondsche hangars verloren gegaan.
3. Het wordt beter geoordeeld de vliegtui
gen voor vernieling door vijandelijke bom
bardementen te behoeden door een ver
spreide gemaskeerde opstelling en door ge
bruik te maken van een groot aantal hulp
landingsterreinen.
In verband met de economische voordeelen,
welke een kanalisatie van den IJsel biedt boven
den aanleg van het kanaal AlmenPanneraen,
terwijl deze aanleg 5 millioen meer zou vorde
ren dan de voorgenomen kanalisatie, was het
niet verantwoord zulks met het oog op het
nut, dat bedoeld kanaal voor 's lands defensie
afwerpt aan den aanleg van dat kanaal
vast te houden.
De minister zai er voor waken, dat mili
taire maatregelen op zoodanige wijze wor
den genomen, dat ze niet den indruk wekken
van het bestaan van acuut gevaar, indien
dit niet bestaat.
Niet uit het oog mag worden verloren, dat
de versterking van de maritieme verdediging van
Ned.-Indië een dermate gewichtige zaak be
treft, dat de regeering eerst een beslissing ter
zake kon en mocht nemen, na grondige bestu
deering van de verschillende mogelijkheden en
na het advies van de Indische regeering en van
de deskundigen te hebben ingewonnen, waar
mede uiteraard geruimen tijd gemoeid is ge
weest.
De minister kan niet de meening deelen,
dat de marinedeskundigen, vermits het hier
een militair-technisch vraagstuk betreft, het
laatste woord behooren te hebben en dat
de regeering zich daarbij zal hebben neer te
leggen.
Daargelaten nog, dat een belangrijke ver
sterking van de zeemacht nauw verband houdt
met andere takken van regeeringszorg
welke buiten den gezichtskring en buiten de
bemoeienis van marine-deskui.digen vallen
blijft de regeering en zij alleen verant
woordelijk voor het plan, dat ten slotte aan
de volksvertegenwoordiging wordt voorgelegd.
Medegedeeld kan women, dat de regeering
besloten heelt den aanbouw van een drie
tal slagkruisers te bevorderen. Een wetsvoor
stel ter zake zal, nadat de Volksraad zal zijn
gehoord, aan het oordeel van het parlement
worden onderworpen.
Aan verbetering en versterking van de vloot-
basis wordt in de plannen van de regeering de
noooige aandacht gewijd.
De oorlogssterkte van de luchtstrijdkrachten,
zooals zijn ambtsvoorgangers deze heeft vast
gesteld, acht de minister voorshands voldoende
Hij stelt alles in het werk om die sterkte binnen
den kortst mogelijken tijd te bereiken, daarbij
tevens verouderd materieel door modern ver
vangende.
Opdracht tot een eerste aanschaffing van
spcrDallons is verstrekt.
Voor zoover het binnen zijn bemoeienis
valt, zal de minister een snelle doorzending
van' officieele persberichten over defensie
aangelegenheden naar de overzeesche ge-
biedsdeelen bevorderen.
Hij heeft sedert zijn optreden het mogelijke
gedaan om de weermacht tegen den invloed van
extremistische elementen te dekken. Hem zijn
niet de feiten bekend, op grond waarvan bij
verscheidene leden de vraag is gerezen of wel
met voldoende kracht tegen bedoelde elemen
ten wordt opgetreden.
Er wordt streng op toegezien, dat officieren
geen lid zijn van een voor ambtenaren verboden
organisatie. Ten aanzien van hen, die vroeger
wegens nun lidmaatschap van een dergelijke
organisatie uit de weermacht zijn verwijderd en
thans weder om toelating verzoeken, wordt steeds
een onderzoek naar nun ntudige gezindheid in
gesteld. alsmede naar net tijdstip, waarop de
verboden organisatie den rug werd toegewend.
Tot opheffing van de ten aanzien van het
lidmaatschap der N.S.B. geldende bepalingen
kan de regeering thans nog niet overgaan.
Het verspreiden van onjuiste, de N.S.B. be
treffende geruchten keurt de minister sterk af.
In het bijzonder heeft hij zich geërgerd aan het
in de eerste weken van November uitgestrooide
onjuiste gerucht, dat tal van met de N.S.B. sym-
pathiseerende officieren wegens spionnage zou
den zijn gearresteerd; en hij betreurt het, dat
het niet mogelijk is geweest, degenen, die voor
verspreiding dezer geruchten verantwoordelijk
zijn geruchten, weike een door niets gerecht
vaardigde onrust doen ontstaan by het publiek
en zonder eenige reden het vertrouwen in de
weermacht ondermijnen op te sporen. De ele
menten, die voor het ontstaan van dergelijke ge
ruchten aansprakelijk zijn of aan de versprei
ding daarvan hebben medegewerkt, mogen, be
denken, dat zij door hun onvaderlandlievend
optreden .volk en leger een uiterst slechten dienst
hebben bewezen.
Het ligt niet in het voornemen
van den minister te bevorderen, dat
overal kernen aanwezig zijn van die
volksgroepen, die vanouds hebben
getoond betrouwbaar te zijn. Hij
wenscht, zoolang niet het tegendeel
blijkt, de weermacht te zien als een
eenheid, welker trouw aan het wet
tig gezag boven verdenking staat
en hij kan dan ook niet medewer
ken aan een maatregel, waardoor op
bepaalde onderdeden of groepen
van militairen een stempel van on
betrouwbaarheid zou kunnen wor
den gedrukt.
De Amsterdamsche inspecteur van politie, die.
naar verluidt, betrokken is geweest in de zoo
genaamde uniformkwestie, maakt nog deel uit
van het korps reserve-officieren. Deze zaak is
nog in behandeling.
Dat voor het houden van een openbare ver
gadering te Driebergen toestemming werd ver
leend onder voorwaarde, dat de leden van de
N.S.B. niet er aan zouden deelnemen, is den
minister niet bekend.
Wel is in Januari een verzoek van de N.S.B.,
een openbare vergadering te mogen houden,
door den burgemeester, in overleg met den kan-
tonnementsebmmandant te Driebergen, afgewe
zen.
Ter zake van het optreden van de militaire
overheid te Soest is een onderzoek ingesteld.
De betrokken commandant is op het onjuiste
van zyn optreden gewezen.
De minister is voorshands van meening.
dat thans voldoende instanties werkzaam
zijn om toe te zien, dat ten opzichte van de
defensie-uitgavên de grootst mogelijke zui
nigheid betracht wordt.
Wat de vergelijking tusschen de mobilisatie-
kosten in België en die in Nederland betreft,
zij opgemerkt, dat het den minister niet bekend
is, welke factoren in België bij de berekening
van het bedrag van 600.000 zijn medegedeeld.
Het moge echter genoegzaam bekend geacht
worden, dat zoowel de traktementen van het
kader als de soldijen der manschappen in Ne
derland boven de remuneratie in België uitgaan,
terwijl ook de kostwinnersvergoedingen, inkwar-
tieringsgelden enz. in laatstgenoemd land op
een lager peil staan dan in Nederland.
Tegenover de vergelijking met de mobilisatie-
kosten in België moge de minister wijzen op
Zwitserland, waar de kosten per dag berekend
worden op rond 5 millioen Zw. frs. (ƒ2,1 mil
lioen)
Omtrent de aanvullende regeling voor de vrij-
gezei.en kan hij mededeelen, dat deze de vast
stelling zeer nabij is. Daar het hier een geheel
nieuwe regeling betreft, die in zoowat alle op
zichten moet verschillen van die der kostwinners
vergoedingen, is het noodig geacht, over den in
houd met onderscheidene instanties overleg te
plegen. Dit is de oorzaak, dat de regeling nog
niet is verschenen.
Er is geen aanleiding, in het algemeen aan
de stijging van de kosten van levensonderhoud
verhooging van kostwinnersvergoeding te ver
binden.
Inderdaad heeft in September 1939 de moge
lijkheid bestaan ten behoeve van stedelijk ge
organiseerde luchtverdediging afweergeschut in
Duitschland te koopen.
Van deze gelegenheid is ook gebruik ge
maakt, doch het bestelde luchtdoelgeschut is
tot op heden nog niet geleverd.
Naar het zich laat aanzien, zal binnenkort
levering geschieden.
De minister is er van overtuigd, ,dat bij
het "ontspanningswerk nauwlettend wordt toe
gezien, dat uitsluitend gepaste, d.w.z. fatsoen
lijke ontspanning wordt geboden.
Aangezien het verleenen van verloven in geen
geval de paraatheid van de weermacht mag
aantasten, kan voor het tegenwoordige bezwaar
lijk aan de te verleenen zakenverloven uitbrei
ding worden gegeven.
Tegen het naar huis zenden van Vaders
van groote gezinnen bestaan bezwaren. On
billijkheden zouden niet te vermijden zijn,
o.m. omdat officieren, kader en gespecia-
liseerden van dezen maatregel niet zou
den kunnen profiteeren.
Dienstplichtigen, die in het buitenland
woonachtig zijn en hun verlof thuis wen-
schen door te brengen,, krijgen de verschul
digde visumkosten vergoed. In verband met
verschillende ondervonden bezwaren, o.a.
het verkrijgen van de benoodigde visa, het
toelaten in bepaalde gebieden, enz., is een
regeling getroffen, waarbij bedoelde dienst
plichtigen voor zoover zij wonen in een der
oorlogvoerende landen met ingang van
1 Maart 1940 in het genot van groot ver
lof kunnen worden gesteld.
Vervanging van de troepen, thans belast
met de grens- en kustbeveiligmg, door andere
troepen heeft de aandacht van den Opperbe
velhebber
Een benoeming van onderofficieren tot lui
tenant zou noch in het belang van de weer
macht, noch in het belang van de betrokken
onderofficieren zijn. De onderofficieren missen
den wetenschappelijken grondslag, welke, ze
ker in den modernen tijd, voor het bekleeden
van een officiersrang noodzakelijk is, terwijl
in vergelijking met hen, die langs een der
thans vastgestelde wegen officier zijn gewor
den het verschil in opleiding en in leeftijd
oorzaak zal zijn, dat zij zich in het officiers
korps niet spoedig thuis zullen voelen.
De minister kan mededeelen, dat
ongeacht wat verschillende in
stanties ter zake reeds hebben ver
richt de regeering een commis
sie heeft samengesteld, waarin zijn
opgenomen een vertegenwoordiger
van de ministers van Financiën,
Sociale Zaken, Economische Zaken,
Binnenlandsche Zaken en Defensie,
welke commissie opdracht heeft,
der regeering te adviseeren omtrent
het vraagstuk van den terugkeer
van de gemobiliseerden in het bur
gerleven, met inbegrip van de even
tueel te treffen wettelijke voorzie
ningen.
Aangezien het vraagstuk in stu
die is, moge hij er zich thans van
onthouden hierop diep in te gaan.
Ten aanzien van de tegenwoordigheid van
een Nederlandsch officier by het bekende in
cident te Venlo, in November 1.1., moge de mi
nister verwijzen naar de destijds in de dag
bladen openbaar gemaakte mededeelingen.
Daaruit bleek, dat die officier van zijn chef
opdracht had, in het belang van onze onzij
digheid toezicht te houden bij de bespreking,
waarvan in die mededeelingen melding werd
gemaakt. Meer valt omtrent deze zaak niet
te zeggen,
Teneinde te voorkomen, dat monumenten
als militaire objecten kunnen worden be
schouwd, worden, voor zoover mogelijk, deze
niet voor militaire doeleinden gebruikt.
De minister houdt omtrent de verstrekking
van boter aan de militairen voortdurend con
tact met zijn ambtgenoot van Economische
Zaken. Vooralsnog zijn de kosten een bezwaar,
tot verstrekking van boter over te gaan.
De voorzitter van de R.K. Staatsparty,
mr. T. J. Verschuur, heeft VrijdagaHond de
bijeenkomst van den partyraad der R. K.
Staatspartij, te Amsterdam, geopend. Spr.
ving zijn rede aan met er op te wüzen, in
welke moeilijke omstandigheden de raad
thans samen komt en schilderde de ver
schrikkingen van den krijg.
Daarbij komt, aldus spr., dat ook wü in
beklemmende vrees leven, of niet ons land
in den maalstroom van den oorlog zal wor
den meegesleurd. Reeds meer dan eens heeft
het er allen schijn van gehad, zonder dat
wij onzerzijds cok maar eenige aanleiding
daartoe hebben gegeven.
Dat wij tot heden buiten den eigenlijken
oorlog bleven is een reden tot ootmoedige
dankbaarheid en tot openbaar eerbetoon
aan Hem, die de harten der menschen leidt
waar Hy wil.
Intusschen treffen ons zware slagen. Men
is van de zijde der belligerenten steeds vrij
moediger geworden in de bepaling van het
begrip contrabande, waardoor onze invoer
en uitvoer worden afgesnoerd. Daarbij wordt
de zee in het wilde weg als vaarwater on
bruikbaar gemaakt. Spr. wees voorts op het
moedwillig vernielen van schepen, die met
onschuldige lading tusschen neutrale havens
varen.
Men kan niet zeggen, dat de houding van
neutraliteit alleen maar aantrekkelijke kanten
vertoont. Zoolang de eer en het levensbelang
der natie het gedoogen, zullen wy die houding
nochtans bewaren. Mr. Verschuur legde er
voorts den nadruk op, dat van partijkiezen geen
sprake kan zijn en dat alleen aanranding onzer
positie ons bewegen kan het zwaard op te ne
men.
Er zou op onze toekomst een ondraaglijke
hypotheek worden gelegd, indien wy de zelf
standigheid niet handhaafden in den al-
ouden zin van ons met geen der groot
machten in het bijzonder in te laten. Zij
die, om achtenswaardige geestelijke over
wegingen, publiek partij kiezen en zelfs
stemming maken, mogen wel zeer waken,
dat het gebruik van onze vrijheid van oor
deel en van veroordeeling niet gelijke op
partij-kiezen. Wij willen onszelf zyn en ons
zelf blijven. Wij willen onze historische rol
in den stormhoek van Europa niet prijs
geven en wenschen die rol, die wij als een
schoone roeping beschouwen, ook in de toe
komst te behouden.
Wij zifn overtuigd, aldus spr., dat onze neu
traliteit geen zwakheid beteekent. Onze zee.'ui
zijn nog van het oude ras en hoevelen helaas
hebben in dienst van levensbelangen van ons
volk, al reeds den heldendood gevonden. Ook
onze vloot en ons leger weten wy, dat zij
geen oogenblik zouden aarzelen ons, thans ge
weldig versterkte, land te verdedigen, als zij
tot die heilige taak door aanranding onzer
neutraliteit zouden worden gedwongen.
Onze neutraliteit is ook economisch bittere
ernst. Dagelijks kost onze mobilisatie f 1.700.000.
Onze tegenwoordige toestand is een voortzet
ting en verergering der crisis.
Er zijn drie groepen, die wel consuimceren,
doch niet produceeren. Vooreerst hebben wij
nog- een paar honderdduizend echte werk-
loczen. Vervolgens hebben wy de honderd
duizenden. die onder de wapenen staan.
Op de derde plaats moeten wy die tien
duizenden, die werk hebben voor de onpro
ductieve versterkingen, wapenindustrie en
legervoorziening, economisch opschrijven on
der de geweldige schare van consumenten,
die niet produceeren. Ons verarmingsproces
is dus thans in nog heviger mate gaande
dan tijdens de crisis voor den oorlog.
Naar aanleiding hiervan de versobering bespre
kend, betoogde mr. Verschuur, cat er veel meer
noodig is een psychologische voorbereiding voor
het dragen dezer versobering dan een bevor
dering van de versobering zelf. Wil men niet
in een averechtsche versobering vervallen, dan
hoede men zich er voor dè bron van onze ver
arming, den omvang van de werkloosheid, nog
te vergrooten.
Er zijn ook zachte heelmeesters, die al te
gemakkelyk denken den last te kunnen ver
schuiven naar de toekomst. Men kan namelyk
leenen.
Echter niet ongelimiteerd. Zonder behoorlyk
staatscrediet zou de geheele mogelykheid om
re leenen ons ontvallen. Zoodra ons thans zoo
slerke staatscrediet, gebaseerd op den gezonden
staat onzer publieke financiën, ons zou bege
ven, stond alleen nog maar de weg der inflatie
open. Dan eerst recht zouden de vaste inkomens
en de arbeidersloonen naast de spaarders den
last dragen. Laten wij ons van deze waarheid
doordringen, dat de noodzakelijke verschuiving
van een groot deel der schulden, namelijk de
mobilisatie-uitgaven, naar de toekomst, slechts
mogelyk zal zyn, als ons volk blyk zal geven
door onmiddellyke belastingbetaling volgens
het beginsel van ineens-eraf, een behoorlijk
deel van den last voor het heden te willen ne
men. Wy vreezen, gezien het groote deel van
kapitaal en van arbeid dat tot werkloosheid is
gedoemd, dat deze belastingen ook het natio
naal vermogen zullen aantasten, m.a.w. niet uit
inkomens geheel kunnen worden gedelgd.
Wat groot gevaar gaat loopen by ver
mindering der welvaart, is onze geestelijke
gezondheid. Er zijn bij het systeem van
democratie en geestelijke vrijheid, dat wij
nog steeds met overtuiging aanhangen,
veel mogelijkheden tot misbruik der volks
ellende. Wij kennen allen het boosaardige,
hysterische gebral, waarby <V democratie
voor alle ellende verantwoordelijk wordt
gesteld. Nog dezer dagen werd zij ervoor
aansprakelijk gesteld, dat in den Haag een
man met bevroren beenen was gevonden.
Toch zijn er wel totalitaire systemen, waar
de bevroren beenen bij tienduizenden moe
ten worden geteld. Naar het echter schijnt,
begint het succes van dat gebral by de goe
gemeente af te nemen. Voor meer verstan
dige menschen zal het trouwens altijd een
bezwaar blijven, dat de redelijke opinie,
welke de sterkste zuiverende kracht in den
staat is, zou worden opgeheven.
In ons systeem van maatschappelyke en poli
tieke vrijheid zullen wij intusschen de nieuwe
vormen moeten vinden, welke na den vrede
geve God, dat hij spoedig intrede op een lagere
basis van welvaart beginnende aan alle stan
den onzer bevolking zooveel mogelijk een moreel
en stoffelijk dragelijk bestaan zullen verzekeren.
Met den nieuwen tijd zal blijken, dat niet alleen
de psychologische toestand der volken is ge-
wyzigd, maar dat ook op sociaal en op econo
misch gebied sprongsgewys een nieuwe phase van
ontwikkeling is bereikt
Zoowel politiek als maatschappelyk zul
len wy dan sterk moeten staan op onze be
ginselen. Daarin gaan wy parallel met wat
oud-minister Slotemaker de Bruine dezer
dagen voor Christelijk-Historische jongeren
heeft gezegd. Wij zyn het met hem eens, dat
men anders vervalt in groepsbelangen, in
kiczersvangst en concurrentie. Een Christen
volk heeft meer inzicht dan de rede allien
bereiken kan en zeker sterkermotieven by
het toepassen der beginselen.
Uit onze beginselen is maar niet voor iedere
moeilijke situatie een onmiddellijke oplossing af
te lezen. De beginselen zijn dikwijls vaag, maar
tegelijk van geweldig drijvende kracht. Als
voorbeeld gaf spr. de sociale'wetgeving, waar
voor naar zijn gevoel het dragende Christelijke
beginsel was de waardeering van de hoogheid
der menschelijke persoonlijkheid, welke niet ge
doogde den arbeider een onmenschwaardig be
staan te doen leiden. Wanneer echter niet
maatschappelijke waarneming, economisch den
ken, organiseerend vermogen de vormen weten
te vinden, waarin dat beginsel leven en gestalte
zal vinden, dan blijft het beginsel onvruchtbaar.
Gelukkig hebben in de vele jaren, dat de
rechtsche partijen samenwerkten, deze elkander
verstaan over tal van sociale maatregelen. Mis
schien hebben zij in politieken overijver het wel
eens zoo voorgesteld, alsof de verkorting van
den arbeidsduur, bescherming van jeugdigen en
vrouwen, sociale verzekering en zoo meer recht
streeks uit het Christelijk beginsel voortkwamen.
Zoo eenvoudig was het echter niet. Wel ongeveer
Is het zooals mr. Schokking, jong Christelijk-
Historisch schrijver, zegt in zyn uitnemende
publicatie, welke tot nadenken dwingt.
Spr. citeerde uit deze publicatie een passage,
waarin wordt betoogd, dat de verdediging, wel
ke dien maatregelen in het gemeenschappelijke
coalitieverband ten deel viel, verliep over een
algemeene levenshouding, resultante van ieders
geloof en ieders theologie.
Spr. was het hiermede niet geheel eens, doch
er is, zoo vervolgde hy, toch veel verwantschap
met onze zienswijze, dat de natuurwet, in gods-
dienstigen vorm neergelegd in de tien geboden,
de naar de staatkunde toegekeerde zijde is van
den godsdienst en dat alle menschen van goe
den wille de tien geboden naar hun inhoud zul
len erkennen. Nu waren wij, Katholieken, in ze
keren zin méér wellicht dan onze coalitie-ge-
nooten realistisch ingesteld voor wat betreft het
vinden der sociologische vormen, waarin het
hooger beginsel gestalte moest aannemen. Dat
gold reeds voor het terrein der sociale wetge
ving. Te meer echter nog zal dat moeten gelden
voor het economische terrein.
In Christelyk-Historischen kring is men door
drongen van de evolutie, welke ons staatkundig
leven thans voor vraagstukken van economi
sche orde plaatst. Dat is wel haast de hoofd
stelling van het genoemde boek van dr. Schok
king. Het vraagstuk der economische macht
noemt hU het. „Onze maatschappij," zoo zegt
hij, „mag haar vorm niet enkel ontleenen aan
de handelingen van Iten, die de economische
sleutelposities bezet houden."
Onze fout in het vraagstuk der economi
sche ordening schijnt te zyn geweest, dat
wij het reeds te ver hadden doorgedacht.
Naar het schynt betrad het coalitie-kabi
net van 1937 wei het economisch terrein,
doch onze bondgenooten waren nog niet in
het reine met hun denkbeelden. Het verwijt,
dat wy de economische ordening niet in al-
gemeenen, ja nationalen zin hebben nage
streefd, moeten wij met kracht afwijzen.
Wel echter hebben allerlei spanningen tot
de breuk gevoerd, toen de gemeenschap
pelijkheid van levenshouding, die de drie
partijen hadden gevonden tegenover het
sociale vraagstuk, ontbrak ten aanzien van
het economische. Deze levenshouding, waar
door men gevoelt, wat dr. Schokking en
vele Christelijk-Historischen beseffen, dat
n.l. de economische werkelijkheid door be
ginselen van gerechtigheid en liefde moet
worden veredeld, deze levenshouding had
den vooral de Anti-Revolutionnairen, die
sinds Talma en Kuyper te zeer bleven stil
staan, niet veroverd
„Dat in de coalitie van 1937 de Anti-Revo
lutionnairen meededen, die juist op het stuk
der sociaal-economische ordening aan de R.K.
begeerten het scherpst tegenover staan en
in dit opzicht met de meest behoudende mach
ten onzer maatschappy in een schuitje varen,
maakte de onderneming wel hachelyker....",
zoo schryft jhr. Schokking.
Inmiddels staat men hier voor den eigen
lijken achtergrond zoo ging mr. Ver
schuur voort van het door ons betreurde
uiteengaan der coalitie. Daar men nu een
maal niet uit de godsdienstige beginselen
rechtstreeks voor de maatschappy de ge-
wenschte levensvormen kan afleiden de
NEW YORK, 23 Febr. (Part.).
Wallstreet legde heden bij de heropening van
den handel na den vacantiedag een ongedeci
deerde stemming aan den dag. Stimuleerend
nieuws uit het bedrijfsleven was er ook nu weer
niet. ofschoon er wel zekere aanwijzingen zijn,
dat het tempo van de conjunctuurdaling lang
zamer wordt, hetgeen op de markt vooralsnog
echter weinig uitwerking heeft. De voortdu
rend. gecompliceerder wordende situatie in
Europa is bovendien oorzaak van een blijven
de groote terughoudendheid. De markt conti
nueerde heden dan ook de onregelmatige wei
felende stemming, waardoor zij zich ook
Woensdag j.l. had gekenmerkt. De koersafwy-
kingen naar beide richtingen waren echter be
perkt, zy het, dat de koersverliezen reeds direct
in de meerderheid waren en in het verdere
verloop brokkelden de noteeringen meerendeels
verder af. Een uitzondering daarop vormden
slechts de vliegtuigfondsen en de tabakswaar
den, die vrij vast in de markt lagen, al waren
de behaalde winsten niet groot. Chemische
waarden waren zelfs bepaald zwak gestemd en
leden verliezen tot een dollar toe. Koperwaar
den boden goed weerstand in verband met de
verbeterde prijsstructuur op de kopermarkt.
Ook sporen hielden zich goed, ondanks de vry
aanzienlijke daling van de wagonverladingen
in deze week met niet minder dan 19.000 tot
607.900. De 'vaste stemming op de graanmark
ten vermocht de effectenbeurs niet te stimu-
leeren, omdat men de opvatting koesterde, dat
deze vaste stemming voortsproot uit de ernsti
ge situatie in Europa. Wallstreet schynt voor
alsnog niet meer bereid de mogelijkheid van
het losbreken van den strijd op uitgebreider
schaal of van een uitbreiding daarvan tot an
dere gebieden en landen in stygende koersen
tot uitdrukking te brengen. Ook in het tweede
uur hield de dalende beweging in het algemeen
aan, doch van groot aanbod was geen sprake,
hetgeen ook wel bleek uit het feit, dat de han
del in het twee'de uur aanzienlijk inkromp.
Terwijl in het eerste uur 250.000 shares wer
den afgedaan, bedroeg de omzet in het tweede
uur niet meer dan 120.000 shares.
By uiterst kalmen handel en zeer bescheiden
fluctuaties vertoonde de markt in de middag
uren een licht herstel. Over de geheele linie
liep het koerspeil wat op, zoodat in verschil
lende gevallen het vorig slotpeil werd bereikt
Laatbeurs echter verkreeg het aanbod weer de
overhand, wat tot uitdrukking kwam in een
lichte koersafbrokkeling, zoodat het einde van
den beurshandel in gedrukte stemming tot
stand kwam, met over het algemeen kleine na-
deelige verschillen. Berichten, die de markt in
de een of andere richting hadden kunnen beïn
vloeden, waren er niet en er was terughoudend
heid van het publiek, als gevolg van de onze
kerheid inzake den Europeeschen toestand. Van
de staalwaarden konden zoowel Bethlehem
Steek als U. S. Steels weer het peil van
Woensdag bereiken; kort voor het slot zakte
eerstgenoemd fonds ruim 1 dollar in, zoodat
het verlies 11/8 punt bedroeg. Van de overige
staalwaarden konden National Steel zich echter
handhaven, terwijl Youngstown 1 punt moes-
godsdienst wordt wel eens al te dicht by al
dit menschelyk gedoe geplaatst is in het
gemeenschappelijk bezit van zekere gods
dienstige waarheden wel een kans, maar
geen zekerheid geboden, dat er voor het po-
litiek-economische vraagstuk een rechtsche
meerderheid wordt gevonden. Welke prac-
tische vraagstukken van meerderheidsvor
ming en van kabinetsformatie hier achter
liggen, is wel bekend.
Dat de R.K.S.P. de moeilijke toekomst met
bezonnenheid en frisschen ondernemingsgeest
wil tegemoet treden, juist nu zulke ontzaglijke
vraagstukken wachten, zal volgens spr. niet na
laten de jongere generatie te trekken tot haar
politieke werk.
Een vruchtdragend contact met de jonge man
nen en vrouwen staat ons voor den geest. Voor
aanstelling van een jeugdcommissaris zyn zij
begonnen dit contact tot stand te brengen. Ook
in de encadreering der Party komt steeds meer
verbetering.
Met een vertrouwvol beroep op de jeugd en
op de intellectueelen opende spreker deze ver
gadering van den Partyraad.
De voorzitter begroette na zijn openingsrede
de leden van de Eerste en Tweede Kamer, die
ter vergadering waren gekomen, in het bijzon
der den voorzitter van de Tweede Kamerfractie
dr. L. N. Deckers. Op de rede van den voorzitter
volgde een hartelijk applaus.
OSLO, 23 Febr (Reuter) Vandaag is het
Noorsche Hof van onderzoek begonnen met in
de Jössingfjord een onderzoek in te stellen in
zake het gebeurde met de „Altmark". Hierbij wa
ren de Britsche en Duitsche consuls aanwezig,
doch de pers werd niet toegelaten.
Het voornaamste doel van het onderzoek is,
verklaringen te verzamelen van ooggetuigen en
Noorsche marine-officieren, ten einde de feiten
vast te stellen.
De Britsche en de Duitsche lezing zijn lyn-
recht met elkaar in strijd, daar elk der beide
partijen beweert dat de andere het eerste
schot heeft gelost.
(Medegedeeld door Simoons en C.,
A. van Vliet en Zn. en L. Siyper)
Van 3.30 uur tot 4.30 uur
Anaconda 23 3/4
U. S. Steel 43
A'dam Rubber 190 1/2
Shell Union 8 13/168 7/8
Van 4.30 uur tot 5.00 uur
Kon. Olie 244 1/2—245
Koersen voor stortingen op 24 Februari 1940
tegen verplichtingen, luidende in: Reichsmar-
ken 75,48, lires 9,55.
's-HERTOGENBOSCH, 23 Febr. N.V. Boter-
mijn. Aanvoer 12.800 K.G. Hoogste prijs 1.72 p.
K.G., laagste prijs 1.65 per K.G„ middelprijs
1.67 oer K.G.
ten afstaan. Koperwaarden werden op onregel
matige wijze verhandeld, waarbij de nadeelig?
verschillen de overhand hadden. De zwakkere
stemming voor het product drukte haar stem
pel op de betreffende aandeelen. Phelps Dodge
stelden zich iets hooger. Ook warenhuisfondsen,
public-utilities, kunstzijde-aandeelen, sporen en
aandeelen in fabrieken van electrische appa
raten vertoonden eenzelfde koersverloop, even
als de oliewaarden, van welke rubriek Standard
Oil VA punt lager afkwamen, terwijl Shell
Union, Pure Oil en Socony Vacuum iets kon
den verbeteren. Mijnen, rubbers, automobiel
fondsen, luchtvaartwaarden, equipmentshares,
tabakken waren aan den luien kant. Van de
chemische waarden verkeerden Allied Chemical
later op den dag in herstel, doch konden het
verlies niet geheel inhalen. De omzetten be
droegen in totaal 650.000 shares; in het laatste
uur verwisselden 130.000 shares van eigenaar
Laatst gedane koersen
Febr. 23
Allied Chemical
American Can Co.
Am. Car F.dry
Am. Rolling Mills
Am. Smelt Ref.
Am. Tel. Tel.
Am. Tobacco B.
Am. Waterworks
Anaconda Copper
Atchison Topeke
Baltimore Ohio
Bethlehem Steel
Canadian Pacific
Case Treshing
Chase National B.
Ches. Ohio
Chicago Rock Isl.
Chrysler Motor
Cities Service
Consol Gas N.Y.
Continental Oil
7 Dawesl.
5% Young
Deleware Huds.
Douglas Aircraft
Dupont de Nem.
Eastman Kodak
El. Bond C? Sh.
General Electric
General Motors
Good Year
Hudson Motor
Illinois Central
Intern. Harvester
Intern. Nickel
Intern. Tel. en Tel
Kennecott Copper
Missouri Pacific
Idem pref.
Montgomery Ward
Nat. City Bank
Nat. Dairy Prod.
New York Central
North. Am. A v.
Nord. Amer. n.a.
Norfolk Westerr
Pennsylvania
Phillips Oil
roctor Chambh
RuM. Serv. J.
Radio Corporation
Rep. Steel
Sears Roebuck
Shell Union Oil
Socony Vacuum
Southern Pacific
Sotthern Railway
Standard Brands
StandL Oil of N.-J.
Tidewater Ass. Oil
Union Pacific
United Aircraft
United Corp A.
U. S. Leather
U. S. Rubber
U. S. Steel
Western Union
Westingh. Electr.
Voolworth Building
- ex dividend
nieuwe aan fleelen.
gedaan en i&ten. t
178 I
115 I
24!
15
50!
172
90
9!
30 i
22
5!
77
5
67!
35
9}
85!
4!
31
23 i
13
18!
82!
184
147!
7!
38!
53!
24!
6
11 1
54
36 5
3!
37!
i
54
29 i
16 5
16!
24!
22
215!
22
38|
68 5
42
5 1
20 t
83
11
11!
13
16!
42 f
10!
94
47 I
2!
37
57!
124 J
113 i
40
37'!
58
24
113 5
40 5
ex coupon.
Dieden
21
179
115!
25f
15
50!
172
90!
10
30
23
5!
78
5
68!
35!
39!
i
85!
45
31
24!
13!
10
19!
82!
184
153!
7
38|
54
24 i!
6!
11!
54
37
3!
38!
i
53!
29 i
17!
16!
24!
22
215 i
22!
39 i
68
41 5
51
21
83|
ll!
11 4
13!
17!
6!
44
10!
94
47
2!
20
178
115
25!
15!
51
171 5
90
10
30!
23!
5!
79!
5
69
35
40!
85!
4!
32
23!
13
9!
19
82!
184
154|
7!
39
53!
24 S
6
11
56J
36!
3!
38
-cr
54!
29!
17
17
25
21 I
23!
39 i
69
41 I
5!
21!
83!
11 I
11 I
13!
17!
7
44!
10!
94
47!
2!
Slotkoersen Febr.
Brussel
Rome
Madrid
Bern
Oslo
A'dam
Londen
Parys
Berlyn
NEW YORK, 23 Febr.
23 21 20
16.88
16.84
16.82!
5.05
5.05
5.05
9.95
9.94
9.95
22.43
22.43
22.43
22.73
22.73
22.73
5319
53.22
53.15
3.95!
3.95|
3.95!
2.24|
22.4!
2.24
40.20
40.20
40.20
23 Febr. 22 Febr.
NEW YORK, 23 Febr.
23 Febr. 22 Febr.
Katoen
Nieuw contract
Jan. Juli
Mrt. 11.2611.17Oct.
Mei 10.96-97 10.90Deo.
Rubber
Standaard
Mrt 18.61.
Me) 18.25-
Juli 18.03.
10.55-56 10.51 -
9.75.96 9.71.
9.65.— 9.60.
18.78- Sept. 17.80+ 17.87+-
18.39+- Oct 17.73 17.80 -
18.03+- Dos. 17.65+ 17.68 -
Jan. 17.60 17.63 -
Koffie
(Rio - Nieuw contract)
Mrt. 4.15
Mel 4.22
Juli 4.26
Sept 4 30—
Dec. 4.35
Suiker
Jan.
Mrt 1.91+
Mei 1.99+
Juli 2.04+
Tin
Loco
(Santos)
4.31.—
Mrt.
6.02-
- 6.06-
4.34.—
Mei
6.14-
- 6.17-
4.39.—
Juli
6.22-
- 6.24.
4.43
Sept.
6.27-
- 6.30-
4 46.—
Dec.
6.36
- 6.39.
Sept.
2.09+
2.06+
1.88+
Nov.
2.13*
2.09+
1.95+
Dec.
2.01+
Jan.
2.07+
2.04+
45.37
23 Febr.
Tarwe
106-5!
104 i -
104 i
69!
70!
70!
'23 Febr. 21 Febr.
Tarwe
Mel 90 -
Juli 91
Oct.. 92|
Rogge
Me) 75 -
Oct 75
Jul) 74
Haver
90 Mel
91 f JuU
92!
Oct.
75!
75!
73 f
Mel
Juli
Oct
Mel
Juli
41 i
391
40!
39!
Oct.
Gerst
55 f
53!
51!--
Lynzaad
197 f
196
193 --
35!
55 t
53
51!'
197!
195!
193*
35!
46.12! 45.37 Termyi 46.12!
90 dagen45.87 46.12!
CHICAGO, 23 Febr.
21 Febr. 23 Febr. 21 Febr.
Haver
Me) 106-5 105 i 5 Mei 41 411
Juli 104 i - 103 - Juli 36 I 36 i
Sept 104 i 103!-! Sept. 34 f •- 34 i
Maïs Rogge
Mei 57 - 57 Mei 70
Juli 57 f 57 - Juli 70 f
Sept. 58!-- 58!Sept 71!
Reuzel
Mrt. 6.22 6.20+ Juli 6.62 6.62 i
Mei 6.40+ 6.42 -fSept. 6.82 6.80
WINNIPEG, 23 Febt-
23 Febr. 21 Febr.
