EUWS
WINTER BRACHT ZEEUWSCHE
OESTER VEEL SCHADE TOE
Haarlem, 27 Febr.
VLOOT VOER IN TWEE
MAANDEN NIET UIT
Te exporteeren Valt er niets
meer, omdat de voorraden
totaal zijn uitgeput
J
DINSDAG 27 FEBRUARI 1940
R.K. handelaren in
brandstoffen
De Haarlemsche
statistiek zegt
STADSSCHOUWBURG
Gaslicht
WALZERTRAUM
Beatrixmarsch een
succes
Twaalfhonderd deelnemers in het
eerste lentezonnetje
BOEKENWEEK
Ir. J. B. van Loghem f
Een groot bouwmeester te
Haarlem overleden
R. K. OPENBARE LEESZAAL
EN BIBLIOTHEEK
Nieuwe aanwinsten
5154 werkloozen
Kindervoeding
Het betaalzegelstelsel
Noodcrediet en Nutscrediet
EEN GOEDE TIP
ZAADHANDEL JAN ROOZEN,
SPEKSTRAAT 5 - HAARLEM.
De gemeentebegrooting
van Heemstede
BURGERLIJKE STAND
Slipper Limpet'
oesterziekte
en
Bloei vernietigd
Ook de oorlog Werkt
nadeelig
AGENDA
Bioscopen
Stadsschouwburg
28 Februari
Bioscopen
Apotheekdiensten
,De Klaroen'
STAD
Er worden krachtige pogingen in het werk
Besteld om ook te Haarlem te komen tot een
plaatselijke afdeeling van den Nederlandschen
Katholieken Bond van R. K. Handelaren in
brandstoffen.
Pater De Wit O.F.M., tot voor korten tijd ka
pelaan van de Groenmarkt-kerk, thans kape
laan te Lichtenvoorde, is geestelijk adviseur
Van dezen bond en onder zijn bezielende lei
ding zijn er in slechts enkele weken tijds
honderden leden gewonnen in den lande, ter-
Wijl er nieuwe afdeelingen gesticht konden
Worden o.a. te Eindhoven, Venlo, Roermond,
Tilburg én Sittard.
Een te Haarlem belegde bijeenkomst kon
er, dat is heel jammer! geen effect sortee-
ren, omdat de opkomst, zij het ook om ver
klaarbare redenen, te wenschen overliet, maar
Pater De Wit, die elders zooveel succes mocht
oogsten, zet zijn pogingen te Haarlem voort;
hij is ervan overtuigd, dat de R.K. handelaren
in brandstoffen ook plaatselijk een roeping
te vervullen hebben in het katholieke organi
satieleven en hij wijst er op. dat de R.K. Bond
van handelaren in brandstoffen reeds mooie
resultaten mocht bereiken bij de regeering
én bij de mijn-directies.
Dezer dagen nu zullen de gegadigden een in
schrijvingsformulier ontvangen, hetwelk zij in
gevuld en onderteekend gelieven op te zenden
aan het Centraal bureau van den R.K. Mid
denstand, Mauritskade 23, Den Haag.
Men zal er, zoo verzekert Pater de Wit, geen
spijt van hebben.
Dat in 1939 de keuringsdienst voor Waren
3693 monsters van melk nam, 133 monsters
Van brood en 1035 monsters van diverse an
dere waren;
dat 388 partijen wegens ondeugdelijkheid uit
den handel werden genomen, tegen 609 partijen
in 1938;
dat de Politie in totaal 12799 processen-ver
baal opmaakte: een getal, dat meer zegt, wan
neer men bedenkt, dat dit gemiddeld 36 pro
cessen-verbaal per dag is;
dat 8817 processen-verbaal werden opge
maakt terzake van overtredingen der motor
en rijwielwet en der gemeentelijke verkeers-
voorschriften;
dat 1399 huwelijken werden voltrokken, te
gen 1018 in 1938; van deze huwelijken werden
er 582 kerkelijk ingezegend; 88 echtscheidin
gen werden er uitgesproken tegen 75 in 1938;
dat 302 buitenlanders zich in Haarlem ves
tigden, tegen 430 in 1938; hiervan waren 109
mannen en 193 vrouwen:
dat 150 van deze buitenlanders Duitschers
Waren;
dat 447 buitenlanders Haarlem verlieten (116
mannen en 331 vrouwen), tegen 610 in 1938;
dat 10628 inwoners van andere gemeenten in
Haarlem kwamen wonen, tegen 9455 in liet
jaar 1938;
dat 1724 Amsterdammers naar Haarlem en
1285 Haarlemmers naar Amsterdam gingen;
dat Haarlem 48542 Katholieken heeft' en
41992 Protestanten;
dat er 44949 personen zijn, die geen geloof
bezitten;
dat in 1939 270 gevallen van besmettelijke
riekten, waaronder 253 roodvonkgevallen, bin
nen de gemeente werden geconstateerd:
dat aan de Gemeentelijke Bank van Leening
16154 panden werden beleend tegen een be
leensom van 138.492.50; 15484 panden wer
den gelost tegen een totale beleensom van
132.407.—.
Het woord „gas" wekt tegenwoordig al gauw
naargeestige denkbeelden op, maar wie zal er
iets beklemmends vinden in het gezicht van
dat goeie ouwe gaslicht? Zeker niet, als men
het zoo rustig ziet gloeien en bijna hoort sui
zen in een ouderwetsche kamer met pluche
meubels en drukke donkere gordijnen.
Maar Patrick Hamilton, de schrijver van de
«Victorian thriller", die gisteravond door de
tooneelgroep „Het Masker" met groot succes
voor een gevulde zaal werd opgevoerd, heeft
toch wel kans gezien in zijn spel een sterke
beklemming en een onafgebroken spanning te
leggen,.waarbij de gele gasvlammen een rol van
beteekenis vervullen.
Het stuk speelt zich maar tusschen enkele
personen af: het gevoelige, maar daarom niet
minder scherpzinnige vrouwtje, dat in haar
angst voor waanzin door Willy Haak voortref
felijk wordt uitgebeeld; haar despotlschen man.
achter wiens luguber optreden de misdaad loert,
Waarvan Cruys Voorbergh met zijn ingehouden
spel ons langzamerhand overtuigt: den sym
pathieken grijzen speurder, die na twintig jaar
den misdadiger ontmaskert, hetgeen we hem te
liever gunnen, omdat Ko Arnoldi van den ver-
Standigen ouden heer zoo'n prachtig type
maakt; de trouwe dienstbode Lize Servaes en
haar laaghartige collega Lies de Wind maar
Welk een fijn doorgewerkte actie wordt hier
Vertoond, zoodat er meermalen tooneel van
Voornaam gehalte te genieten viel.
Voor een crimineel spel met zoo goeden op
bouw en zoo knappe karakterteekening, al zijn
menschen en toestanden uit de oude doos, ge-
Ven we graag menigen thriller vol moderne
hulpmiddelen cadeau. Bij deze lofspraak kun-
he we het laten, omdat „Gaslicht" hier reeds
herder besproken werd. Het Masker heeft er
Ook nu weer een uitmuntenden tooneelavond
hiee gemaakt.
H. B. V. d. S.
De populaire Fritz Hirsch operette heeft, op
Veler verzoek, besloten een reeks populaire
Voorstellingen te geven van de meest populaire
operettes ten einde een ieder in de gelegen
heid te stellen van haar kunst te genieten.
Na met enorm succes de 500ste voorstelling
van „Dreimaderlhaus" in Amsterdam gegeven
hebben, heeft, het gezelschap thans „Ein
tVaizertraum", het beroemde werk van Strauss
°P haar programma genomen.
Door verbintenissen elders kan het gezelschap
®chter slechts een enkele voorstelling van dit
J'ork in Haarlem geven en wel op Dinsdag 12
^aart des avonds 8.15 uur in den Stadsschouw
burg.
De hoofdrollen in ,.Ein Walzertraum" worden
Vertolkt door de heeren Fritz Hirsch, Egon Kar-
Walter Triebei, Albert May, Leo Reichner,
Gerard Muller en de dames Giett Tutiata, Stóüi
Rhoden, Jula Rillo, Mady Meth en Ellen Lutz.
De regie is in handen van Paul Harden. Het
Orkest staat onder leiding van Hans Lichten-
stein.
Sophie Degenhardt ontwierp de costuums en
Gerard Vroom zorgde voor een fraai décor.
Zaterdagmiddag werd het wandelseizoen door
de deelnemers aan den Beatrixmarsch geopend.
Het was een geweldige drukte in lunchroom
Hommels aan de Zomervaart, waar vele mili
tairen in enkele oogenblikken nog veel hadden
te regelen.
Uitgeleide gedaan door' honderden toeschou
wers, die op het geroffel der trommen waren
samengestroomd, verlieten de wandelaars op de
tonen van een pittigen marsch de startplaats.
Het was een lange colonne en wij merkten o.a,
op het politiecorps afd. Haarlem, marineman
nen van H.M. Schorpioen en personeel van het
vliegkamp De Kooy, benevens nog verschil
lende andere detachementen. Was het te ver
wonderen, dat 's Zondagsmiddags, toen er mar-
schen werden gehouden voor dames, heeren en
vereenigingen, de animo boven alle verwach
ting was gestegen en slechts een uur voor den
start nog honderden zich kwamen melden? Het
volop schijnende lentezonnetje verdreef iedere
sombere wintergedachte, maakte het tot een
vaag verleden. En wederom bewoog zich een
lange rij wandelaars langs Haarlems schoone
dreven.
Verleden jaar was de Beatrixmarsch een no
viteit voor Haarlem, thans is hij reed.s inge
burgerd en de Haarlemmers hopen, dat deze
marschen nog vele jaren op het programma
zullen staan. Ook de V.V.V. zal er wel bij va
ren. Hoe zou men mooier en beter van het
schoone, dat onze stad geeft, kunnen genieten
dan juist wandelend?
Het was een 25 k.m. tocht, waaraan 's Zon
dags o.a, deel genomen werd door de Amster-
óamsche Burgerwacht, het Roode Kruis uit
Beverwijk en zeer vele particulieren, die zich
in hun verwachting van een gezelligen en spor-
tieven middag ver overtroffen zagen. In tegen
stelling met het vorig jaar strekte de tocht
zich ook gedeeltelijk uit door Heemstede.
Van den marsch, welke Zaterdagmiddag werd
gehouden, is de eerste prijs toegekend aan de
bemanning van H.M. de Schorpioen; zij namen
tevens den wisselkrans over van de mari
niers, die dit jaar niet zijn verschenen. Hef
vliegkamp de Kooy sleepte een tweeden prijs in
de wacht, terwijl 3-2-12 R. I. „ergens in Ne
derland" met den derden prijs ging strijken.
Zondagmiddag bleef het politiecorps Haar
lem in het bezit van den het vorig jaar ver
worven wisselkrans. Het corps ontving tevens
den eersten prijs. Ook kwam van de heeren-
groepen Cursor in aanmerking voor een eersten
prijs plus wisselkrans. De Amsterdamsche Bur
gerwacht kreeg een tweeden prijs, evenals de
groep Bonifacius uit Haarlem.
In de afd. Dames werden le prijs plus beker
toegekend aan de vereeniging Cursor, Den
Haag. De vereenigingen Cito en D.E.M. wilden
tot geen prijs voor elkaar onderdoen en zijn daar
wonderwel in geslaagd. Beiden ontvingen een
tweeden prijs.
In de jeugdgroepen zijn de prijzen als volgt
verdeeld: Heemsteedsche trekkers wisselprijs,
Jonge Spaarnewacht 2en prijs, Cohort St. Jan
3en prijs, St. Hubertus 4en prijs.
Het bestuur van den Beatrixmarsch heeft
groot succes mogen boeken. Moge de belangstel
ling ook volgende jaren blijven.
Tot slot een woord van waardeering voor de
voortreffelijke organisatie, waaraan het succes
ook voor een groot deel is te danken.
Ter gelegenheid van de „Boekenweek" zal
de R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek van
29 Maart as. in haar gebouw een tentoon
stelling organiseeren getiteld: „Het mooie
boek", welke geheel is samengesteld uit eigen
collectie.
Aan deze tentoonstelling, welke geopend zal
worden op Zaterdag 2 Maart a.s„ des namid
dags te drie uur, is een prijsvraag verbonden.
Aan iedere (n) bezoeker zal een formulier wor
den uitgereikt, waarop hij (of zij) kan invullen
wat naar zijn (haar) meening de drie meest
gelezen boeken in de R.K. Openbare Leeszaal
gedurende het laatste jaar zijn. Voor de win
naars van deze prijsvraag zullen drie prijzen
worden uitgeloofd.
Tevens zullen de 100ste, 200ste, en 300ste be
zoeker (ster) een aandenken in den vorm van
een boek ontvangen.
Deze tentoonstelling is voor ieder dus ook
voor niet-leden toegankelijk, en is geopend op
de gewone bibliotheek-uren, dus van 1012.30,
van 2—5, en van 79, behalve Maandagmorgen.
In den ouderdom van 59 jaar is te Haarlem
overleden ir. J. B. van Loghem. De heer van
Loghem bezocht de H.B.S. te Haarlem en be
haalde in 1909 het diploma voor bouwkundig
ingenieur te Delft.
Na 1909 hield hij zich in Haarlem voorname
lijk met den woningbouw bezig. Hij ontwierp
o.a. de complexen tuinwijk „Zuid", „Huis ter
Cleeff", „Onder Dak", „Rozenhage", tuinwijk
„Noord" en verschillende villa's in het Haar
lemmerhoutpark te Bentveld en andere plaatsen
in Nederland.
Van 1926 tot 1928 werkte hij in de Sovjet-Unie.
Hij hield zich daar bezig met de voorbereidende
werkzaamheden voor nieuwe mijnsteden. Hij ont
wierp niet alleen het stadsplan maar was ook
de architect van stadhuizen en woningen en vele
groote gebouwen. In 1928 kwam hij terug in ons
land en vestigde een architectenbureau te Rot
terdam. Zeer vele gebouwen zoowel in Rotter
dam als in Amsterdam staan op zijn naam. In
samenwerking met architect Muijlaert onder
wierp hij o.a. het sportfondsenbad te Haarlem.
In de bouwkundige wereld trad hij steed zeer
op den voorgrond. Hij was bestuurslid van „de
8 en De Opbouw" en schreef artikelen in ver
schillende binnen- en buitenlandsche bouwkun
dige tijdschriften.
De heer van Loghem was redacteur van het
tijdschrift „Wendingen", mede-oprichter en eer
ste voorzitter van de vereeniging „Kunst aan het
Volk" te Haarlem. De begrafenis vindt plaats
Donderdagmiddag te half twee op de algemeene
begraafplaats aan de Kleverlaan te Haarlem.
Romans. Bergstrand-Poulsen E„ De kroon;
Dörfler P., De kentering; Dudley O., De weg
door het leven; Hille-Gaerthé C. v., De twee
van de Ark: Hoogenbemt A. v., De stille man;
Nabben J., Meisjes met een baan; Plantenberg-
Marres P„ Ketters aan de poort; Stoke Melis.,
De razende berg.
Studieboeken. Hoogewerff G. J„ Verbeelding
en voorstelling; Kalevala, Het Finsche volks
epos; Rümke H. C., Karakter en aanleg in ver
band met het ongeloof: Schmal J., Finlands
lot; Schnürer G.. Kerk en beschaving in de
Middeleeuwen; Viruly A„ Sneeuw; Walter E.,
Die Eucharistie.
Esperanto. Butler Montagu C., Step by step
in esperanto: Göhl. Ausfiihrliche Sprachlehre
des Esperanto; Stojan P. E., Bibliografio;
Waard M. de, Het esperanto A-examen en La
experanta literaturo.
De bibliotheek is dagelijks geopend van 10
12.30, 2—5 en van 79 uur. Des Maandags is
de bibliotheek 's morgens gesloten.
Het aantal bij de Arbeidsbeurs ingeschreven
werkloozen is thans 5154, of 22 meer dan de
vorige week. In dezelfde periode in 1939 daalde
het aantal met 87, zoodat het beeld niet gun
stiger is geworden. Dat is overigens zeer goed
verklaarbaar, omdat de vorst nog in den grond
zit en nog geen grondwerk kan worden aan
gepakt.
Er zijn nu 784 werkloozen minder dan eind
Februari 1939 en 897 meer dan in dezelfde pe
riode van 1932.
Door „Kindervoeding" werden in de week
van 19 tot 24 Februari 1940 verstrekt 5171 por
ties warm eten, n.l. in lokaal: Rijksstraatweg
1022, Weltevredenstraat 1177, Zoetestraat 1136,
Buitenrustlaan 884, Teylerplein 736, Voorm.
Spaarndam 216.
,Wij hebben eenigen tijd geleden in ons blad
eenige interessante beschouwingen kunnen
plaatsen van de hand van den heer ir. A. J. H.
van Ouwel te Santpoort, naar aanleiding van
een artikel, dat in dit blad werd gepubliceerd
over de Bank van Leening. Bij die gelegenheid
werd een brochure van den heer Van Ouwel
in uitzicht gesteld over Noodcrediet en Nuts
crediet. Deze is thans verschenen en draagt
den titel van „Het Betaalzegelstelsel en de
Wettelijke Regeling". Zij draagt een polemisch
karakter en strekt tot verdediging en aanprij
zing van het betaalzegelstelsel als een zeer
geschikte, moderne vorm van credietverleening.
Hoewel zij vooral voor mannen van het vak
veel lezenswaardigs bevat, zal iedereen, die be
lang stelt in de ontwikkeling en evolutie van
onze sociale toestanden, het heldere betoog met
genoegen volgen. Men behoeft het daarom nog
niet met alle stellingen en alle détails van de re
deneering eens te zijn. Het is een welgemeende
en in vele opzichten geslaagde poging om veel
misverstand ten opzichte van het betaalzegel-
systeem uit den weg te ruimen.
Over de beteekenis van het consumptieve
volkscrediet als sociaal en economisch verschijn
sel loopen de meeningen sterk uiteen, schrijft
de heer Van Ouwel, en hij wijt zulks aan het
bestaande vooroordeel ten opzichte van de ver
strekking van crediet, omdat men zich zijn
meening vormt of reeds gevormd heeft op
grond van bittere ervaring, opgedaan met de
oude geldschieters- en pandhuispractijken,
waarbij het door verschillende omstandigheden
een zeldzaamheid mocht worden geheeten, wan
neer iemand een crediet kon nemen zonder
zichzelf of zijn gezin schade te berokkenen. Wie
de kracht miste om daarbuiten te blijven en
er zich weer aan te onttrekken, werd er terecht
op aangekeken en wie deze zwakkelingen ex
ploiteerde eveneens. Het volkscredietwezen
heeft, zich vrijmakende van de nadeelen, welke
het aankleefden, in de laatste halve eeuw vor
men gevonden, welke passen bij het moderne
productie- en distributiesysteem, waarin het,
naar de meening van vooraanstaande econo
men, nog een rol van beteekenis zal gaan spe
len. De schrijver ontwikkelt dan de stelling,
dat het consumptieve volkscrediet in sociaal en
economisch opzicht als hulpmiddel bij de finan
ciering van het huishouden van den loontrek
kende gerechtvaardigd is en zijn materieele
welvaart bevordert. Hij onderscheidt daarna
het consumptieve volkscrediet in een noodcre
diet, voortgekomen uit den nood van hen, die,
hetzij door tegenspoed, hetzij door eigen schuld,
in abnormale, behoeftige omstandigheden zijn
geraakt, en het nutscrediet, verleend o.m. door
verkooporganisaties, die het huurkoopsysteem
in toepassing brengen, alsmede door de betaal-
zegelbedrijven, dat het vrije, normale economi
sche verkeer vergemakkelijkt en uitbreidt. Het
noodcrediet behoort, volgens schrijver, door
philantropische en het nutscrediet door com-
mercieele instellingen te worden verzorgd. Daar
na behandelt hij het begrip Woeker, de aan
het consumptieve volkscrediet verbonden kos
ten, het betaalzegelsysteem, de voornaamste
bezwaren tegen het betaalzegelstelsel en de
geldschieterswet in verband met het betaal-
zegelbedrijf. Naar de meening van ir. Van
Ouwel is de wettelijke regeling van het betaal-
zegelbedrijf gebrekkig en volkomen ongeschikt
voor het bedrijf.
Men kan het betoog van den schrijver tot
op groote hoogte geheel beamen, maar het ver
schil van gevoelen zal wel ontstaan bij de be
paling van den omvang van de werkelijke cre-
dietbehoefte bij loontrekkenden. Dat loontrek-
kenden op gemakkelijke wijze wat crediet kun
nen verkrijgen, zal iedereen toejuichen, doch
het gevaar bestaat, dat de loontrekkenden te
veel van dat gemakkelijk beschikbaar en stevig
gepropageerde crediet krijgen en zich in zorgen
en op lasten zetten, welke op den duur, vooral
bij werkloosheid of inzinking van inkomen, niet
meer te dragen zijn.
Over de banken van leening zegt de heer
Ouwel niet zonder eenige overdrijving o.m. het
volgende:
„Een geheel ander beeld vertoont het nood
crediet. Het noodcrediet zoekt geen arbeidster
rein, maar het wordt gezocht door lieden, die
een crediet als den eenigen uitweg bij hun
moeilijkheden beschouwen. De onfortuinlijken,
die uit hun financieel evenwicht geslagen zijn
en zich hierin door eigen kracht niet kunnen
herstellen, zoeken financieele hulp. Maar in
welken vorm zal hulp afdoende baat brengen?
Als gift ineens? Als regelmatige steun? Als
noodcrediet of als een combinatie van deze
vormen? De aard van den nood, de nog aan
wezige verdienstmogelijkheden of kans op toe
komstige verdiensten en andere omstandighe-
geven wij U, wanneer U direct de
noodige zaden bestelt die U denkt te
gebruiken. Straks moet U misschien
lang wachten bij den Zaadhandel, ter
wijl het dan de hoogste tijd wordt
dat de zaden in den grond komen.
Vraagt eerst even onze prijscour. aan!
Na de afhandeling van de Heemsteedsche
gemeentebegrooting mag met ongeveinsde
vreugde geconstateerd worden, dat niet alleen
geen scherpe critiek, maar zelfs geen onvriende
lijk woord is vernomen. Integendeel, er is van
alle kanten gezocht naar grondslagen om ge
zamenlijk den moeilijkheden van dezen onze-
keren tijd het hoofd te bieden en, waar mo
gelijk. opbouwend werk te verrichten.
De R. K. fractie had een buitengewoon goe
den dag; de heer Kamerbeek heeft het oor
"an den Raad; zeer krachtig was zijn pleitrede
voor betere salarieering van de politie en voor
de invoering van gezinstarieven bij de ge
meentebedrijven. De heer van der Erf deed
het, als steeds, nuchterder en zakelijker, maar
kreeg evenals zijn fractiegenoot van verschil
lende kanten steun. Dat de critiek op het voor
stel van den heer Rijkes Om niet tot belas-
tingverhooging over te gaan onbarmhartig
was, zonder evenwel den voorsteller te krenken,
is er wel het duidelijkste bewijs voor, hoe uit
stekend de verhoudingen waren.
De socialisische fractie was geladen met wel
willendheid en- toen wethouder Jonckbloedt
een verzoek om inlichtingen, door den heer
Disselkoen ingediend, onmiddellijk inwilligde en
precies vertelde wat er gedaan zou worden voor
werkverruiming, werd hij, zooals hij zelf gees
tig opmerkte, er stil van en zweeg hij ook in
derdaad.
Ook zweeg hij, al is hem dat zeker heel moei
lijk gevallen, over het verloop van de wet
houdersverkiezing, en waar de andere leden
dit Pok deden, gaf Heemstede hier een goed
voorbeeld.
Nobel was de houding van de liberale fractie,
vooral van Mr. Bakhuizen van den Brink, die
het hart van de S.D.A.P. stal met zijn voor
stel om een commissie ad hoe te benoemen voor
een onderzoek naar den arbeiderswoningbouw
er. vol bewondering was voor de rede van den
heer Kamerbeek, al had deze hem, zooals hij
zelf opmerkte, veel gras voor de voeten weg
gemaaid.
Deze schijnbaar onaandoenlijke figuur, die
aanvankelijk den indruk maakt, alsof het le
ven alleen uit zakelijke en economische begrip
pen bestaat, liet zich van een zeer goede zijde
zien. Hetzelfde gold ook voor wethouder van
Unen, die ten aanzien van het voorstel-Rijkes
van geen wijken wilde weten, maar toch Pok
weer wat water in zijn wijn deed.
Ten slotte de leiding, die wegens ziekte van
den burgemeester in handen was van den
wethouder van Financiën. Jhr. A. van de Poll.
Het zou voldoende zijn, wanneer het simpele
feit werd geconstateerd, dat slechts zeer wei
nig gebruik werd gemaakt van den voorzitters
hamer, maar daarmede zou l toch te kort wor
den gedaan aan de vlotheid, de hoffelijkheid
en vooral de soepelheid, waarmede Jhr. van
de Poll de vergadering leidde. Dat hij tevreden
was, bleek uit zijn dankwoord aan allen, waar
in hij den gemeenschapszin van den Raad
prees.
Deze begrbotingszitting van den Heemsteed-
schen Raad is van hooge voornaamheid geweest
en onze zeer gemengde bevolking moge aan de
eendracht en de saamhoorigheid van den Raad
een voorbeeld nemen. Dan zal Heemstede wat
er ook gebeure, veel moeilijkheden triomfante
lijk te boven komen.
Geboren, 23 Febr.: W. BclsenbroekDe Vries
Lentsch, zoon; W. J. M. van Doornewaard
Bakker, zoon.
24 Febr.: A. HolsterSpilker, dochter; J. H.
GoemansBorghouts, zoon; G. M. R. Gottmer
Saeijs, zoon.
25 Febr.: B. KaaksHooftman, dochter; C. M.
van den AkkerRoosenboom, dochter.
26 Febr.: C. N. DoorninkBus, zoon; A. P.
HooglandWesterhoven, 2 zoons; A. J. J. Tim
mermansde Leeuw, dochter; J. H. van der
Polvan der Voort, dochter.
27 Febr.: A. RosenhartHein, dochter; M. A.
van Roonvan Amersfoord, zoon.
Overleden: 25 Febr.: C. E. Teunisse, 93 jaar,
Gierstraat.
26 Febr.: J. B. van Loghem, 58 jaar, Spaarne-
laan; W. J. de Haan, 80 jaar, Kenaupark; D. de
JongFoppen, 85 jaar, Dr. Schaepmanstraat; H.
J. den Olden, 84 jaar, Korte Heerenstraat; M.
van HazebroekLooman, 61 jaar, Z. B. Spaarne.
den, zouden voor ieder geval op zich de toe
te passen saneeringsmethode moeten bepalen.
Instelling, zij het slechts voor eenigen tijd, op
een eenvoudiger levenspeil is veelal vereischt,
maar niet' steeds mogelijk en buitendien oefent
de drang tot behoud van het eenmaal bereikte
peil een soort traagheidswerking uit op den
noodzakelijken overgang. Om zich te handhaven
zijn deze lieden geneigd hun toekomstige kan
sen en mogelijkheden te overschatten en hoe
hooger de nood stijgt, des te minder zullen zij
de directe vcordeelen van een noodcrediet zui
ver tegen de te aanvaarden toekomstige ver
plichtingen willen en kunnen afmeten. Het eco
nomisch motief wordt bij hun handelen terzijde
geschoven door den drang naar zelfbehoud. Het
spreekt vanzelf, dat, indien volgens deze fata
listische zienswijze wordt gehandeld, de toe
komstige financieele draagkracht wordt onder
mijnd en het risico van de credietverleening
stijgt. Hieruit komt de woeker voort, die door
de echte woekeraars bewust en ongewild wordt
bevorderd en gepleegd door noodcredietinstel-
lingen als b.v. de pandhuizen (ook de gemeen
telijke), die zich om de levensomstandigheden
van hun onfortuinlijke credietnemers niet be
kommeren. Bij verstrekking van noodcrediet
door andere dan philantropische instellingen
(die zich de moeite getroosten willen met hun
credietnemers mee te leven en dezen de over
eenkomstig hun moeilijkheden benoodigde hulp
te verstrekken), driegt steeds de woeker."
Hiermede is o.i. nog niet aangetoond, dat de
banken van leening uit den tijd zijn, dat zij kun
nen worden opgedoekt en door instellingen van
beter structuur kunnen worden vervangen. Zoo
als wij in ons artikel over de bank van leening
reeds aanstipten, verandert het karakter daar
van in den laatsten tijd bijna geheel. Door de
verbeterde sociale tpestanden. hoogere loonen,
verzekering tegen werkloosheid, Maatschappe
lijk hulpbetoon, ziekenverzekeringen, hulp van
kinderen aan ouders enz. enz. wordt het aan
tal weekpandjes steeds kleiner. Men kan zeg
gen, dat de Bank van Leening tegenwoordig
niet meer allereerst noodcrediet verleent, maar
een instelling is, waar men op uiterst gemak
kelijke, coulante wijze nutscrediet kan krijgen,
b.v. een venter, die een handeltje wil maken.
Als de banken van leening zouden worden op
geheven, zou er een instelling voor in de plaats
moeten komen, die op even gemakkelijke manier
nood- en nutscrediet verstrekt als Oorne Jan.
Een vorm daarvoor is, voor zoover ons bekend,
nog niet gevonden.
(Van onzen correspondent.)
Twee maanden lang reeds wordt de
kleine vloot van Ierseke door het meters
dikke ijs in de haven gevangen gehouden.
De voorraden in de oesterputten zijn opge
raakt. Alle werk ligt stil en met bange be
zorgdheid zien vooral de kleine oesterkwee
kers de toekomst tegemoet.
Als een baaierd van grillig gevormde ijsblok
ken strekt zich de Oosterschelde uit tusschen
Schouwen en Tholen en de beide Bevelanden.
Slechts in het Noorden bleef een smalle strook
vrij van de ijsmassa's, die des te grilliger door
den Noord-Oostenwind tegen de dijken der
Zuidelijke eilanden werden gestuwd.
Een hobbelende autobus had ons van het
station IersekeKruiningen naar het befaamde
oester- en kreeftencentrum gebracht, omdat
wij er eens poolshoogte wilden nemen van de
groote schade, welke, blijkens enkele sobere be
richten, door de strenge en langdurige vorst aan
de oestercultuür werd toegebracht.
Op het Kerkplein zochten wij den oesterhan-
ciel van Hugo Bol, die als voorzitter van de
168 leden tellende vereeniging „De Zeeuwsche
Oester" een er.ergieken strijd voert voor de be
langen van den kleinen oesterkweeker tegen
de bedreigingen van een ongelimiteerden im
port. Wij vonden echter niets, dat op een oes-
terhandel geleek. In een kleinen sigarenwinkel
deden wij navraag en daar bleken wij juist aan
het goede adres te zijn beland. Want Bol, wiens
kweekerij buiten het dorp ligt, handelt, zooals
vele andere kweekers, tevens op bescheiden
wijze in rookmateriaal.
Een muurkastje met oesterschelpen in alle
grootten bracht de oester in het onderwerp
van het gesprek en weldra luisterden wij in de
gezellige huiskamer, waar een dampende kop
koffie verkwikking bracht, naar het onopge
smukte betoog van den rondborstigen bewo
ner van Ierseke, die van Hollandsche afkomst
bleek te zijn. In enkele kwartieren tijds kregen
wij een volledig college over de oestercultuur,
dat met plankjes en doosjes vol oesterschelpjes
werd verduidelijkt.
Het sobere relaas leerde ons al spoedig, dat
de oestercultuur de laatste tien jaren feitelijk
een aaneenschakeling is van op- en neergan
gen. Tien jaren geleden vertoonde de „slipper
limpet", een vermoedelijk aan de stalen kiel
van kleine zeeschepen uit Engeland meege
voerd schelpdier, zich voor het eerst in de
Zeeuwsche stroomen en thans komt zij er bij
milliarden voor. De broedval van de „slipper"
valt ongeveer samen met dien van de oester,
met het gevolg, dat met de snelle toeneming
van de slippers de broedval van de oesters
weldra niet meer tot zijn recht kwam. De oes-
terlarfjes nemen namelijk hetzelfde voedsel,
diatomaeën, tot zich als de slipperlarfjes en de
oestercultuur ging zienderoogen achteruit.
In 1932/33 openbaarde zich bovendien de
„schelpziekte", welke de kwaliteit van de oes
ters ongunstig beïnvloedde. Omtrent de oor
zaak van deze ziekte is men ondanks het uit
gebreid onderzoek, dat dr. P. Koringa er in het
laboratorium van het Bestuur der Visscherijen
op de Zeeuwsche stroomen aan wijdde, niets te
weten gekomen. De groote vraag rees, wat er
voor het behoud van de oestercultuur moest
worden gedaan.
Burgemeester Gunning van Ierseke heeft in
die moeilijke jaren onverflauwd voor de belan
gen der kweekers gestreden en deze bij de Re
geering aanbevolen. Door zijn toedoen werden
werkloozen-steuntrekkers in staat gesteld, met
behoud van hun steun de oude „pannencul-
tuur" ter hand te nemen.
De oesterkweek begon oudtijds met het uit
zetten van met kalk geprepareerde dakpannen
op de oesterperceelen langs den dijk van Noord-
Beveland tusschen Krabbendijke en Sas van
Goes. De stroom voert in den zomer milliarden
oesterlarfjes langs de oesterperceelen en deze
vallen nu op de pannen en hechten er zich aan
vast. Ze zijn dan nog kleiner dan een spelde-
knop. Langzamerhand was men er echter toe
overgegaan, inplaats van dakpannen voorna
melijk van Texel aangevoerde schelpen uit te
zetten, opdat het tijdroovende prepareeren der
pannen achterwege kon blijven.
Deskundigen stelden vast, dat ook in dit ge
val de kortste weg lang niet de beste was en zij
bevalen sterk den terugkeer tot de oude pannen-
cultuur aan. De bemoeiingen van burgemeester
Gunning leidden er toe, dat deze weer in eere
werd hersteld, en wie thans Ierseke bezoekt
ziet naast de oesterloodsen stapels dakpannen
staan, die in den komenden zomer weer zullen
worden uitgelegd.
Het laboratorium van dr. Koringa verstrekt
regelmatig gegevens omtrent den gunstigsten
tijd voor het uitleggen der pannen, waarbij
rekening wordt gehouden, met stroom, tempe
ratuur van het water en getalsterkte van het
in het water aangetroffen oesterbroed.
Werden in de eerste jaren 40.000 a 60.000 pan
nen uitgelegd, den vorigen zomer waren 't er rond
zes millioen! Juist nu de oestercultuur weer tot
een grooten bloei is gekomen hebben verschil
lende factoren, waarvan de strenge winter thans
wel de meest sprekende is, hun kwade invloe
den doen gelden.
De schade, welke in enkele weken tijds
werd veroorzaakt, valt nog niet bij benade
ring vast te stellen, maar zeker is het, dat
zij duizenden guldens beloopt. Vooral de
kleine oesterkweekers, die na jaren van
hard werken er boven op schenen te komen,
zijn er erg aan toe. Een financieele reserve
om klappen, als zij thans te verduren krij
gen, op te vangen, hebben zij niet en in
middels is het einde van het seizoen bijna
in zicht. Het zal zeker nog wel even duren,
voordat er uitgevaren kan worden om op
de gronden in den stroom consumptie-oes
ters te vangen, en de in de putten aanwe
zige voorraden zijn voor zeker 95 pet. dood
gevroren. De export staat dan ook geheel
stil.
Men zal den zomer moeten afwachten om
door het uitleggen van pannen nieuw broed
te verkrijgen. Maar jonger dan twee of drie
jaar is de oester voor consumptie ongeschikt.
De hoop is er op gevestigd, dat de oesters op
de gepachte gronden in den stroom de lang
durige koude beter hebben doorstaan. Eerst
moet evenwel het ijs opgeruimd zijn, voordat
men hieromtrent zekerheid kan hebben.
Men heeft reeds kunnen vaststellen, dat de
inheemsche Zeeuwsche oester zich althans
eenigszins heeft kunnen handhaven, maar de
geïmporteerde Fransche soortgenoot heeft den
winter niet overleefd.
Wij hebben onzen zegsman gevraagd, wat
de verwachtingen zijn voor het in het na
jaar beginnende seizoen.
Deze moest ons het antwoord echter
schuldig blijven. In de natuur is veel onbe
rekenbaar. zoo zeide hij. Dikwijls volgt na
een slecht seizoen een uiterst overvloedig
en zoo is het mogelijk, dat het najaar weer
goed inzet. Indien het komende seizoen
echter door een even slecht wordt gevolgd,
valt het ergste te vreezen; vele kweekers
zullen dan het slachtoffer worden.
Reeds nu is de toestand zoo, dat meerderen
slechts met Regeeringssubsidie het hoofd bo
ven water kunnen houden. In deze zorgvolle
tijden is er een voortdurend contact met Den
Haag, waar men een gunstig gehoor vindt. Men
;s vol vertrouwen, dat de meest noodzakelijke
hulp zal worden verstrekt, gelijk ook in het
verleden het geval was.
De strenge winter is intusschen niet de eenige
schuldige aan Ierseke's noodtoestand. De oor
log doet eveneens zijn invloed gelden. Het bin
nenland neemt slechts circa twee millioen oes
ters per jaar af. Er resteeren dan altijd nog
een goede tien millioen exemplaren, die naar
bet buitenland worden verkocht. Engeland is
echter thans uit de markt verdwenen; Duitsch-
land neemt steeds minder af en in België,
Frankrijk en zelfs in ons eigen land wordt de
concurrentie van de Fransche oester steeds
sterker, omdat die oestersoort door lagen levens
standaard en devaluatie van den franc veel
goedkooper in den handel kan worden gebracht.
Daarbij heeft zich dit jaar een scherpe concur
rentie gevoegd tusschen de kweekers, die uit
vrees voor overproductie hun oesters tot voor
de helft van den prijs van vorige jaren te koop
aanboden. Inmiddels is de productie, die slechts
negen millioen bedroeg, sterk achtergebleven
bij vorige jaren, waarin zij zelfs wel de veertien
millioen stuks overschreed.
De werkloosheid in Ierseke is thans groot en
de kweekers hebben veelal met verlies gewerkt.
Van verschillende kanten werd ons dit beves
tigd. Een slecht oesterjaar beteekent voor het
geheele dorp, dat nauw is samengegroeid met
dr oestercultuur, een slecht jaar.
Terwijl de schemer reeds viel, zijn we nog
even langs den dijk gewandeld en we hebben
onzen blik laten gaan over de ijsmassa's, die
ac buitenputten overdekken, zoodat er niets
meer van te zien was. Uit de binnenputten was
het ijs weggeschept, maar oesters leefden er
niet meer in het donkere water. Vurig wordt er
op doorzettend dooiweer gehoopt, want men
verlangt er naar, weer aan het werk te gaan,
ook al valt er dit voorjaar weinig meer goed
te maken.
Gebouw St. RavoSt. Cecilia. Rechtsk. Bu
reau, Kleermakers, Onderling Belang, 8 uur.
Rembrandt; „De laatste kus", 2.30, 7 en 9.15
uur (boven 18 jaar).
Cinema: „Vijf kwamen terug", 2 en 8.15 uur
(boven 18 jaar).
Luxor: „Filmstudio-geheimen", 2.30, 7 en 9.15
uur, (volwassenen).
Moviac: Doorloopend programma.
Frans Hals; „Union Pacific", 2.30, 7 en 9.15
uur, (boven 18 jaar).
Spaarne; „Het geliefde Cowboy-trio", „De
Musketiers" en „Mexico lacht."
Tooneelgroep „Het
5 serie, „Jeugd".
Dinsdag 27 Febr. 8.15 uur, Tooneelgroep „Het
Masker", Pop. abonnement 2e serie, „Jeugd".
Gebouw St. Bavo: Cursus Melkhandelaren,
Dameskoor St. Cecilia, Proza, Afdracht Gra
fische Bond, Bakkersgezellen, om 8 uur.
Bakenesserkerk, 8.15 uur, Russisch koor.
Prinsenhof, 2 uur, Gemeenteraad.
Kunstzaal De Bois; Expositie 105 uur.
Kunstzaal Leffelaax: Expositie 105 uur.
Frans Halsmuseum: Expositie 105 uur.
Rembrandt: „De laatste kus", 2.30, 7 en 9.15
uur (boven 18 jaar).
Cinema: „Vijf kwamen terug", 2 en 8.15 uur.
(boven 18 jaar).
Luxor: „Filmstudio-geheimen", 2.30, 7 en 9.15
uur (volwassenen).
Moviac: Doorloopend programma.
Frans Hals: „Union Pacific", 2.30. 7 en 9.15
uur (boven 18 jaar).
Spaarne: „Vuur en vlam" en „Mexico lacht".
Apotheekdiensten: De Zondag- en avond
diensten der apotheken zullen tot en met Vrij
dagavond worden waargenomen door de vol
gende apotheken: G. G. Loomeyer en Zoon,
Barteljorisstraat 11; Parkapotheek, Kleverpark
weg 13; Teylerapotheek, Teylerplein 79.
Steeds geopend zijn: C. E. Schotman, Bin
nenweg 206208; Elswout-apotheek, Bloemen-
daalscheweg 341; Aerdenhout-apotheek. Zand-
voortschelaan, tel. 26772; Heemsteedsche apo
theek, Binnenweg 28, tel. 28127; Bloemendaal-
sche apotheek, Bloemendaalscheweg 85, telef.
22181.
„De Klaroen", het blad van de Kruisvaart in
de Parochie van de Kathedraal, heeft een keu
rig verzorgd arbeidsnummer uitgegeven.
Een woord van lof aan den initiatiefnemer!
hrlstus heeft aan Zijn Kerk voor
speld, dat sQ om Zijnentwille vervol
gingen son moeten verduren. Zalig sQ,
die vervolging lijden om de Gerechtig
heid, want hunner Is het Koninkrijk
der Bemeten.
V
