Haarlem en het gedrukte boek
WAAIÏIïORf'
Laatste Nieuws
Britsch leger naar
Noorwegen
D
RADIO
Koning Christiaan
protesteert
Noorsche steden
gebombardeerd
Haarlem, 9 April
LAURENS COSTER EN
DE BOEKDRUKKUNST
Téeeé fnoxfi
It.K.VOLKSBOiXD
DINSDAG 9 APRIL 1940
STADSNIEUWS
PHILIPS en ERRES
1&GEMAN - Ged. Oude Gracht 52
ïfiLEFOON 13763 HAARLEM
De Emma-bloemendag
KINDERUITVOERING
alléén b'»i
NED. NATUURHIST. VER.
De microbe in de huishouding van
de natuur en van den mensch
LUCHTBESCHERMING
Voorbeeld van de directie
Frans Halstheater
EXPOSITIE VAN KRISTAL
R.K. Vrouwenbond
De orgelconcerten in de St. Bavo
STADSSCHOUWBURG
Ilse Meudtner
Eerste Haarlemsche Kattenbak Afhaaldienst
voor Haarlem en Omstreken
Vergierdeweg 109 - Tel. 22541
DE VERKEERSEXAMENS 1940
1969 candidaten
De
soiree van de R.K. Midden
standsver eeniging
Het tooneel in Nederland
Het werkloosheidscijfer
blijft dalen
II E I A IV II (J K E
EEDEIVYEIIIpAUEII IX(i
Burgerlijke stand
Gedeeltelijk gecorrigeerd)
licht brengt geluk, genot teleur-
I stelling.
Duitsche berichten over bezet
ting van Noorsche havens
onbetrouwbaar
VIJFHUIZEN
SASSENHEIM
AGENDA
Bioscopen
Stadsschouwburg
10 April
Bioscopen
Apotheekdiensten
PRIMA VAKWERK
DEBEHANCCENTRALE
Statistiek van gemeentefinanciën
e nederigste arbeid wordt van
eeuwige waarde, mits hij met zuivere 1
intentie wordt verricht.
I
Als de internationals gebeurtenissen er
Sich niet op onverwachte wijze tegen ver
zetten, zullen.wij dezen zomer in het Frans
Halsmuseum in verband met het honderd
jarig eeuwfeest van de Camera Obscura
°ok weer een tentoonstelling krijgen van
de ontwikkeling van het boek, op welk ge
bied Haarlem en de Haarlemsche uitgevers
een vooraanstaande plaats innemen. Reeds
eerder, in 1913, werd ter gelegenheid van
de onafhankelijkheidsfeesten-1813 een der
gelijke tentoonstelling in het Frans Hals-
hiuseum gehouden, die niet minder dan een
«0 nummers telde en goed slaagde.
*n de aankondiging voor de a.s. tentoonstel
ling wordt niet gesproken van een eeuwfeest
v&n Laurens Janszoon Coster, noch van een
Eeuwfeest der boekdrukkunst, hoewel voo-r dit
laatste misschien eenige aanleiding zou be
staan. omdat ook in het jaar 1740 een eeuw-
'eest der boekdrukkunst in Haarlem werd ge
werd, naar de geschiedschrijver Koning mede
deelt. Dit feest in 1740 blijkt ook toen echter
een tentoonstelling van het boek te zijn ge
feest. Er werd bij die gelegenheid o.m. een
•hedaille geslagen, op de voorzijde de beeltenis
Van Laurens Coster en profil vertoonende en
{"et dit randschrift: Laurentius Casterus, fi-
"Us Jani, senator Harlemensis, Typographiae
biventor: (Laurens Janszoon Coster, Senator
Van Haarlem, uitvinder der Boekdrukkunst) en
°P de tegenzijde een drukpers met het stads-
WaPen daarboven, benevens een duif, naar ge
beend wordt: het wapen van Coster. Een ge-
°Pend boek met den titel: „Speculum Huma
ne Salvationis" ligt aan den voet der pers;
°nder den rand leest men Typographiae Harle-
inventa 1428, pervulgata 1440. ill Jub. 1740.
Hn 1440 door middel van de in 1428 uitgevon-
öen boekdrukkunst vermenigvuldigd. IHe
eeuwfeest 1740).
In verschillende encyclopedieën wordt 't jaar
genoemd als dat van de uitvinding der
boekdrukkunst. Dit gebeurt dan op gezag van
Qe zoogenaamde Keulsche Kroniek, die dat
Jaar 1440 opgeeft als het jaar, waarin de boek
drukkunst zich van Mainz uit begon te ver
beiden. Wanneer de Haarlemmers dus niet
a"e aanspraken op de eer, dat de grootste uit
lading aller eeuwen binnen de muren van hun
staa
was geschied, wenschten op te geven,
'Poesten zij den datum van de uitvinding wel
Vroeger dan 1440 stellen. Volgens Hadrianus
JPhius, een groot Haarlemsch geleerde, die
bi 1580 stierf, was het dan ook het jaar 1428.
Overigens is dit een kwestie, die wel immer
onopgelost zal blijven. Haarlem en Mainz twis-
teP cm de eer of Coster dan wel Gutenberg de
eerste boekdrukker is geweest en beide beroem
de mannen hebben dit gemeen, dat van beider
|evensomstandigheden weinig of niets bekend
Zoo kan Gutenberg b.v. onmogelijk de uit
vinder zijn van de boekdrukkunst, als het in de
Aeuische Kroniek opgegeven jaartal van 144G
JUist zou zijn, want, volgens gevonden beschei
den van notarissen en burgerlijken stand,
P'oonde Gutenberg in 1440 nog in Straatsburg en
*P'am hij pas in 1444 naar Mainz. In de ge
schiedenis van Coster is een zeer zwak punt,
"at de stelling, volgens welke de Costeriana
^crkelijk door Cokter zouden gemaakt zijn, met
de tot nu toe bijgebrachte gronden niet bewezen
*an worden geacht.
Waarschijnlijk heeft noch de een, noch de
"Pder de boekdrukkunst als zoodanig uitge
vonden.
Een nieuwe oplossing van het vraagstuk werd
®Pstreeks 1923 beproefd door P. Bausch, die
'P een scherpzinnig betoog de meening voor
bond, dat beiden de kunst van het drukken
an boeken slechts verbeterd hebben.
Coster, zoo schrijft hij als conclusie van een
j^Pge uiteenzetting, was de eerste drukker van
.ooken en uit zijn uitvinding, welke volkomen
Ogisch op de techniek der blokdrukkers voort
duwde, vloeide de geheele techniek der boek
drukkers voort, terwijl de techniek der xylo-
°rafen zelf in rechte lijn voerde naar het ont-
„aan der grafische technieken. De blokdrukker
®°°t metalen afgietsels naar zijne houtsneden,
®Peinde deze duurzamer te maken en voerde
'dus het metaal in de drukkunst in.
E>e typograaf eenerzijds en de graveur an-
POfzijds sproten in rechte lijn als twee takken
Pit
dit procédé voort. De typograaf maakte de
etter van het origineel, waarnaar hij kletsen
?°°t, los en voerde aldus in het beginsel der
Oekdrukkunst, de losse letter welke zich on-
?°hinderd, op natuurlijke wijze, moest ontwik-
elen tot de losse gegoten letter.
.He typograaf, die zich bleef bezighouden met
Pil afgietsels naar houtsneden, welker slij-
aSe, ten gevolge van den veel sterkeren druk
ar pers, veel aanzienlijker werd dan bij het
'drukken door wrijving, ging er tce over, zoo-
zijn afdrukken bewijzen, om de meest ver
aten gedeelten zijner kletsen met het mes
P te werken en baande aldus den weg voor 't
Bmveeren van het metaal
losse, gegoten letter ontstond ten slotte
als allerlaatste verbetering en vereenvoudiging,
J'P'ke door de maatschappij, die om spoed
r°eg, werd geëischt.
i Hiermede, aldus Bausch, is geschapen een
^chnisch en historisch volkomen logishe sa
menhang tusschen alle grafische en typogra-
lsche technieken, welke wellicht nog overtui-
?.ePder is dan alle redeneeringen en uiteenzet-
'Pgen en welke aan deze technieken schenkt
eP ontwikkeling, evenals andere techniek bezit
P'ke haar door de theorie der losse gegoten
etter, die de uitvinding der boekdrukkunst
Pet plaats vinden als een donderslag, geheel
ei'd ontzegd. Wanneer de meening, dat geen
Ukele techniek ooit volmaakt werd uitgevon-
®.etl of is uft te vinden, juist is, is dus deze
Jenswijze reeds om die reden de juiste. In-deze
Ptwikkelingsreeks komt Coster het uitvinder-
°hap der typografie toe. want de techniek met
°«se houten letter, door ijzerdraadjes bijeen
gehouden, is de meest primitieve en eenvou-
'se.
Dat bewijst zijn uitvinderschap in veel
'eerdere mate dan welk goochelen met jaar-
^Hen en half begrepen historische mededeelin-
P ook. Men kan, zegt Bausch, mooi. breed en
5hg redeneeren over de mogelijkheid van een
aartai en de mogelijkheid van een bepaalden
Persoon, doch de feiten zeggen meer.
En om dezelfde reden waarom men in de
echtste, onooglijkste regels en scheeve zet
regels producten heeft te zien, welke vooraf-
OOK IN HUURKOOJ'
gingen aan die met een rechthoekigen zet
spiegel, bij welken een formaathout werd ge
bruikt, heeft men in zijn onbeholpen techniek
te zien het werk van den uitvinder; zij is
immers primitiever, simpeler, dat is zonder
eenige ervaring, en ligt dichter bij den o«r-
•prong, den blokdruk met metaal, dan welke
andere techniek ook.
En dit feit kan door geen gocchelen met
jaartallen terzijde worden gesteld: integendeel,
dit werken met jaartallen heeft zich naar dit
feit te voegen.
En terwijl Coster van dit procédé de uitvin
der was, was Gutenberg de grootste beoefenaar
ervan, de man die het procédé populair heeft
gemaakt, de man, die de kunst uitvond meta-
'en letters te gieten inplaats van de licht ver
wijtbare houten letters van Coster.
Zooals alom bekend zal zijn, wordt morgen
in Haarlem en Bloemendaal de Emmabloem-
Collecte ten bate van den algemeenen strijd te
gen de tuberculose gehouden. Dank zij de mede
werking van autoriteiten is het mogelijk om
ondanks de donkere tijden aan dezen voor de
tuberculose-bestrijding zoo belangrijken dag een
feestelijk tintje te geven. Een tweetal muziek
korpsen, de Haarl. Post Fanfare en een muziek
korps, waarmede de besprekingen nog gaande
zijn, zullen des middags op verschillende plaat
sen in de stad concerten geven. Dat bij deze
concerten wordt gecollecteerd en de bloemver-
koopsters zullen trachten hun, die nog niet met
het Emmabloempje zijn getooid, een bloempje
te verkoopen, behoeft geen betoog.
Bovendien heeft het orkest Johnny Hango
and his seven Butterflies, welk orkest deze
maand optreedt in Restaurant ,,'t Heerenhek",
con amore zijn medewerking toegezegd om het
aanzien en het succes der Emmabloem-collecte
te verhoogen. In één van hun costuums zal dit
orkest, gezeteld op een boerenwagen, een om
megang maken door de stad. Gedurende dezen
ommegang zal het trachten door goede muziek
de beurzen der ingezetenen open te krijgen.
Deze sympathieke medewerking wordt door
het Bloemendag-Comité ten zeerste op prijs ge
steld, omdat het weet welke bedragen noodig
zijn om de tuberculose-bestrijding op peil te
houden. Gedurende 1939 werd door de vereeni-
ging ruim f 100.000 uitgegeven in het belang
van patiënten en om besmettingsgevaar voor
gezonden te voorkomen. Ruime steun aan het
nobele doel, de bestrijding der tuberculose, is
dus dringend, zeer dringend noodig.
Door vele volwassen dames is dat ook begre
pen. Het Comité is zeer erkentelijk voor deze
hulp, doch bij al deze medewerking klinkt dit
jaar toch eén dissonant en wel door de Jeugd.
Hiervan ontvangt het Comité niet die mede
werking, zooals het dat gedurende 30 jaar ge
wend is.
Steeds kon er op worden geboogd, dat het
aantal bloemverkoopsters ruim voldoende was,
thans is dit niet het geval en zijn er. ondanks
de medewerking van vele volwassen dames, een
aantal wijken onbezet.
Er bestaat echter nog gelegenheid voor de
Jeugd om het verzuim te herstellen en wel
door nog hedenavond een taak te gaan bespre
ken aan het Consultatie-bureau, Ged. Oude
Gracht 41.
Dezer dagen gaf de Vereeniging ter Beharti
ging van de Belangen der Bewoners van Haar
lem-Zuid-West een kinderuitvoering in Hotel
„De Leeuwerik".
Dank zij de goede zorgen van het bestuur
bestond er gelegenheid om per speciaal daartoe
beschikbaar gestelde autobussen van het Chr.
Huygensplein af zich naar de zaal te begeven.
In zijn openingswoord gaf de voorzitter, de
heer W. Hommes, een korte uiteenzetting van
het ontstaan van dit kindertooneel en bracht
dank aan allen, die hun medewerking hadden
verleend en wel in het bijzonder aan mevr.
v. Kampenv. d. Brink, die geheel belangeloos
de instudeering der opgevoerde stukjes, t. w.
„Roodkapje en de Wolf" en „De Poppenkraam",
had verzorgd. Hoewel er natuurlijk bij deze
debutantjes nog wel iets te verbeteren valt, moet
toch worden opgemerkt, dat onder de spe
lenden, van hoe jeugdigen leeftijd ook, veel
belovende krachten schuilen. Het behoeft zeker
geen betoog, dat het overbekende sprookje zeer
in den smaak viel bij het jeugdige publiek, ter
wijl ook de „Songs" en „De Poppenkraam", die
een uiterst verzorgden indruk maakten, waar
toe de fraaie costuums en aardige dansjes niet
weinig bijdroegen, het succes van dezen middag-
verzekerden.
In het geheel genomen kan het bestuur met
voldoening terugzien op een zeer geslaagden
middag, waarbij zoowel medespelenden als pu
blick veel genoegen beleefden.
Wij twijfelen er dan ook niet aan, dat bij de
in het vooruitzicht gestelde opvoering van
„Asschepoester" wel naar een grootere zaal zal
moeten -worden omgezien.
Voor leden en introducé's van de Nederland-
sche Natuurhistorische Vereeniging, afdeelinc
Haarlem en Omstreken, sprak gisterenavond ir.
Leeflang in een der bovenzalen van restaurant
Brinkmann over een zeer interessant onder
werp: „De microbe in de huishouding van dr
natuur en van den mensch".
In zijn causerie schetste spreker de microben
niet alleen als de verwekkers van ziekten, maa:
tevens als den onmisbaren schakel in den kring
loop van het leven. Antonie van Leeuwenhoe1-,
ontdekte in 167G de „kleine diertjes", doch eerst
in 1864 zou de enthousiaste onderzoeker Pasteur
ben geniale intuïtie de rol der microben bepa
len. Nadat spr. de theorie van de microbe had
uiteengezet, zelde hij, dat in de huishouding
van den mensch de microbe een groote rol
speelt. De mensch moet het bederf weren en
zoo ontstonden conserven- en koelindustrieën
De oude technieken, die van bereiding van al
cohol en azijn uit vruchtensap en die van kaas.
benïsten op inwerking van gist en bacterie,
echter door ingrijpen van den mensch bewust
geregeld.
Buitengewoon interessant is het proces van de
reiniging van vuil rioolwater door middel van
het z.g. actieve slib, waarbij de voor de microbe
gunstige voorwaarden worden geschapen, zoodat
dit proces reukeloos en snel geschiedt, terwijl
bovendien het slib door gisting geschikt wordt
gemaakt voor meststof en het daarbij ontstaan
de brongas w'ear in dit systeem past. Niets gaat
dus verloren.
De groote invloed der microbe heeft den ge
leerde Zinser zelfs geleid tot de verrassend?
uitspraak, dat de loop der geschiedenis eerder
aan haar invloed dan aan die van den mensch
moet worden toegeschreven, daar ziekte-epide
mieën in de legers zeer vaak beslissend zijn ge
weest voor de uiteindelijke beslissing van den
strijd.
Om de geldinzameling voor blokbrandspuiten
ten behoeve van de luchtbescherming te stimu-
leeren heeft de directie van het Frans Hals
theater toegezegd een volledige blokbrandspuit
ter beschikking te stellen. Voorts zal zij het
bluschmateriaal van haar theater zoodanig uit
breiden, dat ook hulp aan andere bewoners van
het Frans Halsplein kan worden verleend.
Een mooi voorbeeld ter navolging!
In samenwerking met de oudste Nederland-
sche Kristalfabriek de N.V. Kristal Unie te
Maastricht, exposeert de firma H. J. Lamp
te Haarlem in haar étalages en toonzaal een
belangrijke collectie drinkserviezen, vlazen,
sier- en gebruiksvoorwerpen.
De fraaie expositie zal zeker de aandacht
hebben, die zij verdient.
Woensdag 10 April, des middags om half drie,
draai- in ue groote zaal van „De Leeuwerik",
Kruier naat 30, 'n film over de Maggi-producten.
Deze film, waarvoor ook de leden van den R. K.
Vrouwenbond een uitnoodiging ontvingen, is
gedeeltelijk in kleuren opgenomen en brengt
aai? oc„ic.en uit alie streken van het land.
Wij psoren den leden van den R.K. Vrouwen
bond dan ook dringend aan deze mooie en leer
zame film te gaan zien.
De stadsorganist, de heer George Robert, deelt
ons mede, dat de eerste orgelbespeling in de
Groote of St. Bavokerk, seizoen 1940, zal plaats
hebben op Donderdag 11 April, des namiddags
van 34 uur.
Voor de goede orde deelen wij mede, dat deze
orgelbespelingen als volgt plaats vinden: April
tot en met October op Donderdagen van 34
uur; Mei tot en met September op Dinsdagavond
van 8.159.15 uur.
Alle concerten zijn voor het publiek gratis toe
gankelijk.
Ilse Meudtner, die gisteravond in den Stads
schouwburg optrad, is ongetwijfeld een danse
res met bepaalde groote kwaliteiten. Zij heeft
vooreerst een enthousiasme en een ambitie,
welke in elk harer bewegingen tot uiting komt.
Daarbij zweeft ze als een veer z0° licht over
het tooneel en legt verder een verbazende
elasticiteit aan den dag. En tochondanks
dat alles, komen we. wat haar fantaisie-
dansen althans betreft niet bijster onder den
indruk. De groote bezieling ontbrak. Het is blij-
zonnig, onstuimig, doch het mist het element,
dat in staat is te ontroeren.
Har kunstig pirouetteeren, haar watervlugge
lenigheid, kunnen ais technische verdiensten
worden gewaardeerd, doch daar houdt ook alles
mee op.
Het is knap, maar niet grootsch, of verheven,
al tracht ze wel eens die suggestie te wekken.
Iets anders is het echter als zij gaat parodiee-
rfen of haar grotesken te aanschouwen geeft.
Zelfs daar, waar zij een overmatige hoeveelheid
levenslust ten toon kan spreiden, zooals in
haar dans: Bacchante (Rachmaninoff) dan be
grijpt men onmiddellijk waaraan zij haar groote
reputatie te danken heeft. Daarin leeft zij zich
uit, vurig en fel en laat zij aan haar jong tem
perament den vrijen loop. Deze. en de boeren
dans naar Breughel (Wosier), waren van haar
in het eerste gedeelte va.n het programma on
getwijfeld het beste van de heele reeks, al was
ook de kleine Tarentella (von Takacs) opmer
kelijk goed van choreografie.
Doch eerst in het tweede gedeelte ontplooide
zij ten volle haar talent, waar zij de bekende
figuren uit den album van Wilhelm Busch ten
leven wekte.
„Die witwe Bolte", „Die fromme Helene" en
,-Ein Mannlein steht im Walde" waren fijn be
studeerde grotesken en ware copieën van dezen
typisch Duitschen meester. Het waren stuk voor
stuk karakters waarop het komische accent
nauwkeurig en juist werd geplaatst.
Minder bekoren kon ons echter de suite:
„In een bodega" (Volksmuziek, waarvan de
onderscheiden „bedrijven" of ..tafereelen" niet
voldoende afwisseling boden om tot het einde
te blijven boeien. Er zaten aardige dingen in,
doch geen groote origineele vondsten, welke
voor iedere passage afzonderlijk dwingend de
aandacht opeischten.
Haar spel met rooden doek van een mouw in
het wit en van een mouw in het zwart (resp.
Kreutz en Torina) kunnen we uitsluitend waar-
deeren voor de idee als zoodanig, doch achten
de uitvoering er van niet bijzonder geslaagd,
ondanks de, zooals gezegd, knappe tchnische
vaardigheid, welke zij ook daarin toonde te be
zitten. Trouwens, dat viel reeds te constatee-
ren in haar openingsdans: Variaties Mozart),
waarin zij practisch alle vormen, figuren en
kundigheden, waarover zij beschikte, uit-
bee'dde en demonstreerde.
Ilse Meudtner's kracht ligt dan ook o. i.
voornamelijk en uitsluitend in de parodie, de
groteske en verder in alle dansen, waarin tem
perament en onstuimigheid zich aan blijheid
paren. Dat is haar speciale kunst, welke zij zoo
goed als volledig beheerscht, en wat een aparte
niet genoeg te waardeeren gave is. Het opge
togen publiek dwong dan ook juist van die ko
mische dansen enkele „bissen" af. terwijl het
verder van zijn ingenomenheid ook voor de
begeleiding van Helga Schone op luidruchtige
wijze blijk gaf.
De Duitsche gezant had bij wijze van waar
deering voor zijn landgenoote prachtige bloemen
gezonden.
V-t,
Geregelde bezorging in groote emaïlle bakken
De examencommissie Verkeersexamen 1940
heeft aan de hoofden van de openbare en bij
zondere scholen te Haarlem keurig gedrukte
vragenlijsten voor het schriftelijk verkeersexa
men toegezonden. De leerlingen zullen het werk
op 9 April maken en den dag daarna zullen
de schoolhoofden voor doorzending van de ant
woorden zorgen.
De mondelinge examens zijn op 15, 16 en 17
April in de Marnixstraat bij de Kleverlaan. op
18, 19, 20, 22, 23 April in de Mercuriusstraat bij
de Zaanenlaan, op 24. 25, 26 April aan de Zui-
tenrustlaan, op 27 April en 3 Mei in de Godfried
van Bouillonstraat, op 4, 6, 7 en 3 Mei aan het
Lorentzplein.
Aan het examen zullen totaal 1969 candidaten
deelnemen.
Zooals bericht organiseert de R. K. Mictden-
standsvereeniging te Haarlem op 21 April een
soirée dansante voor haar leden in alle zalen
van het Gemeentelijk Concertgebouw.
Thans deelt men ons mede, dat medewerking
zullen verleenen „Sidney Welsh and his Band"
en „The Bagon Boys".
Het programma vermeldt verder dansdemon-
straties, voordrachten enz.
Be aïgeheele leiding berust bij den heer W.
S. Schroder, dansleeraar.
Ter gelegenheid van de opvoering van „De
zaaki des Konings" voor den Amsterdamschen
Kunstkring „Voor Allen" op Maandag 15 April,
zal de heer W. Ph. Pos Donderdag 11 April,
3.15 uur in het Muzieklyceum dit stuk voor de
leden inleiden met een verhandeling over „Het
Tocneel in Nederland als spiegel van onzen
tijd\
Er staan thans op de Arbeidsbeurs 4122 werk
zoekenden ingeschreven, wat een nieuwe daling
in het werkloosheidscijfer beteekent. Vorige
week bedroeg het aantal werkloozen 4216. Ver
geleken met de vorige week zijn er 94 werkloo
zen minder. Er is dus nog steeds een vooruit
gang te bespeuren
Donderdag 11 April a.s., des
avonds 8 uur, in het gebouw
„St. Bavo"
w.o. zal besproken worden:
Propaganda-actie, zeer belang
rijke mededeelingen en verder
de agenda voor de centrale
raadsvergadering. Opkomst
zeer dringend verzocht van alle
leden van den Kath. Volksbond
HET BESTUUR
Geboren 8 April: d. van M. VerkooijWeg-
ner.
Getrouwd 9 April: W. J. L. de Gee en C. Om-
vlee:
Overleden 5 April: C. Peerdeman, 68 j., Kam
perlaan; 7 April: E. van der WeijdenLaten-
stein van Voorst, 70 j., Kleverpaï'kweg; R. M. T.
1 m„ d. van J. R. Overmeer, Witte Heeren
straat; J. W. P. Carton, 65 j., Oostvest; D. J.
Huijer, 84 j., Zijlweg; 8 April: J. W. F. van
Wordt, 65 j., Gen. Joubertstraat; H. J. H.
Kuijpers, 78 j., Kamperlaan; A. C. Groenevelt
de Lugt, 85 j.. Ripperdapark; J. A. J. Pompe, 51
j„ Kamperlaan.
LONDEN, 9 April (Reuter) Dc Koning
van Denemarken heeft uit het paleis van
Amaliënborg een proclamatie uitgegeven,
waarin hij protesteert tegen de bezetting
van Denemarken en er bij de bevolking op
aandringt kalm te blijven.
Naar Reuter verneemt, zullen de Duit-
schers waarschijnlijk naar voren brengen,
dat hun bezetting van Denemarken mede
IJsland betreft, evenals de Deensche be
zittingen in Groenland. Op die wijze zou
den zij hopen vloot- en luchtbases te krij
gen en hun scheepvaartverbinding met
Amerika te handhaven.
Naar Reuter verneemt, waren er slechts Om
streeks 10.000 man troepen in Jutland, toen de
Duitsche invasie begon. Het totaie aantal dei-
in het geheele land beschikbare Deensche troe
pen is lang niet boven de 25.000. Wanneer de
Denen tijd gehad hadden tot mobilisatie, zouden
zij 100.000 man op de been hebben kunnen
brengen. De Duitsche Blitzkrieg echter heeft
hun niet de gelegenheid daartoe gegeven.
De Deensche legatie heeft in groote spanning
gewacht op instructies. Het uitblijven van
nieuws echter wekte de vrees, dat de Deensche
regeering in Kopenhagen geheel in Duitsche
handen was. Dit was oorzaak, dat de Deensche
gezant geen grondslag had voor een démarche
bij het Foreign Office.
LONDEN, 9 April (Reuter). De laatste be
richten uit Noorsche klingen te Londen behel
zen, dat de Duitschers de havenstad Egersund
hebben bezet, waar de voornaamste kabelver
binding Noorwegen verlaat. Dit verklaart de
schaarschte aan nieurws. Twee Duitsche oorlogs
schepen zijn de haven van Trondjem binnenge
varen en een Duitsch oorlogsschip is in Berger,
binnengelocpen.
De stad Kristiansand is uit zee cn ook
door Duitsche vliegtuigen gebombardeerd;
de stad Porsgrunn is omstreeks 12 uur even-
"ens uit de lucht gebombardeerd.
De evacuatie van Oslo wordt zoo snel moge
lijk ten uitvoer gebracht. Vier Duitsche oorlogs
schepen zijn de Oslofjord vanmogen vroeg
binnengeloopen. doch zij werden verdreven door
kustgeschut. Daarop werd een tweede poging om
de fjord binnen te varen door één Duitsch oor
logsschip ondernomen, doch dit liep aan de1?
grond.
Verder «chrijft de diplomatieke correspon
dent van Reuter;
De Duitsche beweringen over de bezetting
van een aantal havens op de kust van Noor
wegen. van Narvik rot Kristiansand, worden
in Loonden niet geloofd. Zij worden toege
schreven san de Duitsche propaganda.
Een Ft-„nschc militaire woordvoerder heeft
heden een waarschuwing doen hooren tegen het
met te veel vertrouwen opnemen van Noorscb
radionieuws. Naar hij zeide is het zeer wel mo
gelijk. dat de Duitschers werkten op Noorsche
golflengten, zoo a Is zij dat in andere gevallen
ook reeds hebben gedaan.
Volgens het Duitsche iegerbericht vordert dc
bezetting door Duitsche troepen van de belang
rijkste militaire steunpunten in geheel Noorwe
gen snel. Eenheden van alle drie de deelen dei-
weermacht werken daarbij met succes samen
Op de meeste punten is aan den geringen plaat
selijken tegenstand der Noorsche troepen een
einde gekomen. Op de vliegvelden in Jutland en
Zuid-Noorwegen zijn Duitsche luchtstrijdkrach
ten geland.
Het Zweedsche blad „Dagens Nyheter"
meldt, dat volgens ontvangen berichten een
luchtgevecht zou zijn geleverd hoven de
Oslo-fjord. Bijzonderheden zijn echter nog
niet bekend.
LONDEN, 9 April. (Reuter). De
zender van het American Columbia
Broadcast System deelt mede, dat
te New York berichten zijn ontvan
gen, volgens welke een Britsch ex-
peditieleger op weg is naar Noor
wegen.
Verder wordt er volgens Reuter te Lon
den de nadruk op gelegd, dat het giste
ren door Britsche vloot strijdkrachten ge
torpedeerde Duitsche troepenschip zich in
een dusdanige positie bevond, dat iedere
suggestie, volgens welke het binnenrukken
van Noorwegen door Duitsche troepen een
represaillemaatregel ls voor net leggen van
mijnen in de Noorsche territoriale wateren,
er krachtig door wordt ontzenuwd. Het
Duitsche troepenschip moet uit Duitsch-
land vertrokken zijn vóór de Duitsche auto
riteiten inlichtingen hadden over het plan
der Geallieerden, mijnen te leggen.
Eveneens wordt bericht dat het Britsche
ministerie van Economische Oorlogvoering in
structie heeft gegeven alle voor Scan
dinavië of de Oostzee bestemde schepen, van
welke nationaliteit ook, terstond vast te hou
den, in afwachting van de verdere ontwikke
ling in die gebieden.
Bonte avond Ü.S.O. Zondagavond orga
niseerde de R.K. sportvereeniging D.S.O. een
feestavond voor haar leden en donateurs. Na
dat de voorzitter, de heer P. Hendriks, een
inleidend woord had gesproken, werd aan het
programma, dat verzorgd werd door de D.S.O.-
amusementsclub, begonnen.
Niet minder dan veertien stuks voordrachten
of tooneelstukjes werden gespeeld en in aan
merking genomen, dat verschillende dames en
heeren voor het eerst op de planken stonden,
mogen wij er toch niet anders dan lof van ver
melden.
Vooral den gebroeders v. d. Putten komt een
extra pluim toe.
Tijdens de pauze sprak pastoor v. d. Waar
der nog een opwekkend en propagandistisch
woord voor de vereeniging. De Elsnerus-band
zorgde voor passende en opwekkende muziek
Zwembad Voordat het zwemmen in het
Gemeentelijk Zwembad weer een aanvang zal
gaan nemen, wordt een en ander grondig opge
knapt.
Thans zal ook in meerdere gelegenheid aan
kleedruimte worden voorzien in het damesbatl,
zoodat dit tekort zal komen te vervallen.
Vijftien kleedkamertjes worden bijgebouwd.
De nieuwe Rijksweg no. 4 Aan het ge
deelte van dezen weg. gelegen tusschen Post-
brug en Ringvaart, is men thans druk bezig
met beplanting. Daarvoor bezigt men boom-
en heestergewassen in een hoeveelheid van
10.000 stuks. Menig Sassenheimer heeft hier
aan productieven arbeid.
Gebouw St. Bavo: Bestuur Melkhandel, St.
Caecilia. Rechtskundig Bureau. O. en O.. R.K.
Vereeniging voor Slechthoorenden, om 8 uur.
Kerkuil, Nieuwe Gracht 23: English Associa
tion, om 8 ufur.
Raadzaal, Stadhuis: Tentoonstelling „Voor
heen en Thans", 10—5 en 7—9 uur.
Huis van Looy, Kleine Houtweg 103: Bezich
tiging van schilderijen en teekeningen van
10—12 en van 2.305 uur.
Cinema-Palace: „Volledige Bekentenis" voor
volwassenen, 2 en 8.15 uur.
Luxor: „Tropennacht in Saigon", voor volwas
senen, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Spaarne: „De Planeet Mars" en „De Helle
veeg."
Moviac: „De zilveren kogel", boven 18 jaar,
8.15 uur.
Frans Hals: „Ik ben Sebastian Ott", voor 18-
jarigen, 2.30 7 en 9.15 uur
Dinsdag 9 April, 8 uur: „Ik ben 17 jaar" door
het Nederl. Tooneel (voor Haarl. Kunstkring).
Woensdag 10 April, 8.15 uur: Hongaarsch
Strijkkwartet (voor Ver. Voor de Kunst).
Donderdag 11 April. 7 uur: leerlingenuitvoe
ring voor Muziekschool Toonkunst.
Stadsschouwburg; Vereeniging „Voor de
Kunst": Nieuw Hongaarsch Strijkkwartet, 8.15
uur.
Brinkmann. Groote Markt: Vereeniging
..Haarlem": Voordracht met lichtbeelden. 8 uur.
Gem. Concertzaal: Propaganda-avond voor
mooi België Felix Timmermans, 8.1-5 uur.
Gebouw St. Bavo; Dameskoor St. Caecilia, 8
uur Proza. 8 uur Bestuur Grafische Bond,
8 uur Bestuur Bouwvakbond. 8 uur Be
stuur Bakkers. 6.30 uur en St. Marcus, 8 uur
Cinema-Palace: „Volledige Bekentenis", voor
volwassenen, 2 en 8.15 uur.
Luxor: ..Tropennacht in Saigon", voor volwas
senen, 2.30. 7 en 9.15 uur.
Spaarne: „De Planeet Mare" en „De Helle
veeg".
Moviac: „De zilveren kogel", boven 18 jaar.
8.15 uur.
Frans Hals; ..Ik ben Sebastian Ott", voor 18-
jarigen. 2.30. 7 en 9.15 uur.
De Zondag- en avonddiensten der apotheken
zullen tot en met Vrijdagavond worden waar
genomen door de volgende apotheken: Bosch en
Vaart-apotheek, Bosch en Vaartstraat 26. tel.
13290; H. Remmers en Zn., Kruisstraat 6. tel.
10354; Noorderapotheek, Jan Gijzenkaöe 181,
tel. 23821.
Steeds geopend zijn: C. E. Schotman, Binnen
weg 206—208; Elswout-apotheek, Bloemendaal-
scheweg 341; Aerdenliout-apotheek, Zandvoort-
schelaan. tel. 26772; Heemsteedsche apotheek.
Binnenweg 28. telef. 28127; Bloemendaalsche
Apotheek. Bloemendaalscheweg 85, teief. 22181.
voor 4.50 of 5.50 per
kamer (van 10 rollen). Laat
nti behangen, volgend
jaar kon het wel eens dub
bel zoo duur zijn.
GIERSTRAAT 63 - HAARLEM - TEL. 18401
Bleek over 1938, dat de totale uitgaven van
gemeenten voor den gewonen dienst volgens de
primitieve begrootingen na een reeks van jaren
voor het eerst waren gedaald, over 1939 bleken
zij weer te zijn gestegen en wel van 777 mil-
lioen over 1938 tot 790 millioen over 1939.
Van laatstgenoemd bedrag werd alleen reeds
359 millioen geraamd door de zes gemeenten
boven 100.000 inwoners te zamen. Geraamd
wordt, dat tot dekking van genoemde totale uit
gaven voor alle gemeenten te zamen onder meer
geput zal worden uit rechtstreeks ten behoeve
der gemeente geheven belastingen 164 mil
lioen en in den vorm van uitkeeringen uit het
Gemeente- en Werkloosheidssubsidiefonds 225
millioen.
De verplichte uitgaven voor politie en lager
onderwijs daalden van 69 millioen over 1932
tot f 60 millioen over 1939, terwijl de uitgaven
voor armenzorg (zonder die voor werkloosheid)
stegen van 80 millioen tot 90 millioen.
Van alle begrootingshoofdstukken leverde dat
van ondersteuning aan behoeftigen en werkloo
zen voor 1939 het hoogste nadeelige slot op
13 per hoofd der bevolking). Voor het hoofd
stuk onderwijs, kunsten en wetenschappen be
liep dit cijfer 7, voor openbare veiligheid 5
en voor openbare werken 4.
De kapitaalsuitgaven beliepen over 1937 vol
gens de gemeenterekeningen 240 millioen.
De invloed van de economische crisis blijkt
duidelijk hieruit, dat de totale beschikbare re
serves daalden. Bedroegen zij op 31 December
1932 68 millioen, op 31 December 1938 belie
pen zij nog slechts 23 millioen. Voor het eerst
zijn thans gegevens bekend omtrent de nog niet
definitief gedekte tekorten van den gewonen
dienst. Deze beliepen op 31 December 1938
199 millioen.
De totale schulden der gemeenten stegen van
1.531 millioen op 1 Januari 1924, het eerste
jaar waarover dit gegeven beschikbaar is, tot
2.626 millioen (of 301 per hoofd der bevol
king) op 1 Januari 1939. Van laatstgenoemd
bedrag kon 1.562 millioen of 59 pet. geldelijk
rendabel worden geacht.
Het bedrag der rijksvoorschotten, begrepen
in het totaalbedrag der schuld, vormde in 1939
nog 23 pet. van dit totaal.
Het in de begrootingen voor 1939 geraamde
bedrag wegens rente en aflossing beliep per
hoofd der bevolking 21, terwijl de geraamde
opbrengst der rechtstreeks ten behoeve van de
gemeenten geheven belastingen 19 bedroeg.
Van de 1.054 gemeenten exploiteerden in 1939
435 gemeenten in totaal 1.276 bedrijven, waar
van 227 electriciteits-, 187 gas- en 154 water
leidingbedrijven.
In de inleiding van de juist verschenen sta
tistiek der gemeente-financiën, waaraan boven
genoemde gegeven zijn ontleend, zijn verder
uitvoerige bijzonderheden opgenomen betref
fende de door of ten behoeve der gemeenten ge
heven belastingen, alsmede betreffende de in
komsten van en uitkeeringen uit het Gemeente
en het Werkloosheidssubsidiefonds.
