In een uur werd beslist over
het lot van Denemarken
ex rijwielen - veilig rijden
Neutralen en non-belligerenten
zien hun wapens na
Wat is Italië van
Toenemende onrust
in den Balkan
Goedkoope dagretours bij de
Ned. Spoorwegen
DISCIPLINE
BEZORGDHEID IN INDIE
ECHTER SLECHTS OP
VASTGESTELDE UREN
\nstünune
Wij capituleerden voor
anderhalven man en een
paardekop
Buitenlandsch Overzicht
DONDERDAG 18 APRIL 1940
Maatregelen voor de veiligheid
van den Staat noodig geacht
Britsche duikboot door
vliegtuig vernield
Leider der Kroaten bij
prins Paul
Het Duitsche ultimatum
aan Koning Christiaan
De besluiten van de
Donau-commissie
In overweging wordt genomen t.z.t.
het vastrechttarief in te voeren
Goedkoope retours
Toepassing van het vastrecht
Voor den zakenman
Voor gezinnen
In alle klassen
Algemeene gezichtspunten
Indien ooit dan is wel onder de tegen
woordige gevaarvolle omstandighe
den een uiterlijke en innerlijke dis
cipline voor ons volk gebiedend nood
zakelijk. Indien die allernoodzakelijk
ste discipline niet vrijwillig uit diepe
overtuiging kan bereikt worden, dient
zij desnoods afgedwongen te worden. Er
staan te hooge 'belangen op het spel om
van al te goed vertrouwen in dit opzicht
te mogen zijn. Gedisciplineerdheid is
nu eenmaal niet een van de sterkste
deugden van ons sterk individualistisch
volk, en daar uit dit volk het gemobili
seerde leger is gerecruteerd, kan het
geen verwondering baren, indien hier en
daar ook in ons leger de discipline wel
eens wat te wenschen zou overlaten. Wie
den ernst der tijden niet beseft en lucht
hartig weigert de onvermijdelijke conse
quenties daaruit te trekken, moet duide
lijk aan het verstand gebracht worden,
hoe onjuist en ook gevaarlijk zulk een
houding is. Beschikt hij niet over vol
doende verstand om dit te beseffen, dan
dient hij met kracht verplicht te worden
zich te gedragen alsof hij het beseft. Wij
Willen niet beweren, dat er een ontstel
lend gebrek aan discipline zou heerschen
in ons land, maar toch gebeuren er din
gen, waartegen o.i. krachtig moet wor
den opgetreden. Den laatsten tijd was
het schooieren van gemobiliseerden in
uniform langs de wegen om met voor
bijkomende auto's mee te rijden weer
sterk toegenomen. Het is goed, dat de
militaire autoriteiten weer eens gewe
zen hebben op het hoogst ongewenschte
Van dit misbruik en opdracht hebben ge
geven scherper te controleeren en te
straffen. Is hét dan zoo erg, dat militai
ren pogen de welwillendheid van auto
bestuurders uit te buiten voor een gratis
Vervoer naar de plaats van hun wen
schen? Het is erger en kan vooral in zijn
gevolgen ernstiger zijn, dan menigeen
Zoo op het eerste gezicht geneigd zou
zijn te denken. De militaire overheid
heeft het zwaartepunt gelegd op het
aanzien en het prestige van den militair,
dat door deze wijze van handelen ge
schaad wordt, maar er zit nog een veel
bedenkelijker kant aan. Officieele ver
lofgangers krijgen vervoerbewijzen voor
de officieele transportmiddelen, zoodat
die geen beroep op het goede hart van
Particuliere autorijders behoeven te doen.
Het komt dan ook niet. zelden voor, dat
gemobiliseerden, die geen verlof hebben,
omdat, zij niet aan de beurt zijn of om
dat zij met intrekking van het verlof
gestraft zijn, op deze wijze stilletjes
trachten „uit te knijpen" uit de plaats,
Waar zij verplicht zijn aanwezig te blij
ven, waar de militaire overheid op hun
aanwezigheid rekent en moet kunnen
rekenen, en waar zich misschien gebeur
tenissen kunnen voordoen met zeer ver
strekkende gevolgen voor geheel ons
volk en geheel ons land, indien de uit
knijp er s er niet op hun post blijken te
Zijn. Dat wij de mogelijkheden niet over
drijven, heeft het succes van de steeds
meer gebruikelijke overrompelingstac
tiek, niet enkel van buitenaf, maar ook
Van binnenuit, helaas maar al te duide
lijk bevestigd. Een particuliere autorijder,
die uit misplaatste goedhartigheid een
schooienden militair in zijn wagen mee
neemt, werkt niet alleen mee aan de on
dermijning van de discipline en het aan
zien van de weermacht, maar aanvaardt
°ok het risico mede verantwoordelijk
te worden voor een mogelijk noodlottig
gebrek aan paraatheid dier weermacht
°P een beslissend moment en een be
slissende plaats.
In nog sterkere mate geldt dit alles
voor hen, die, gelijk herhaaldelijk ge
beurt, ertoe medewerken, dat ge
mobiliseerde voetballers zonder verlof
van hun militaire chefs in het geheim en
Onder andere namen meespelen in wed
strijden, die buiten hun militaire stand-
Plaats worden gespeeld. Zelfs in de da
gen van groote spanning, die achter ons
liggen, is het voorgekomen, dat clubbe
stuurders de voetbalbelangen van hun
olub blijkbaar hooger aansloegen dan de
hoogste belangen van het land en ge
mobiliseerde spelers, wien het voetballen
hader aan het hart ligt dan hun militai-
plicht en het vaderland, de behulp-
zanre hand boden om dien plicht te ver
ruimen
Deze en dergelijke dingen wijzen op een
mnstig gebrek aan verantwoordelijk
heidsgevoel, plichtsbesef en discipline,
een gebrek, dat in de huidige situatie
thet alleen bij de individueele gemobili
seerden, maar ook bij de individueele
hurgers niet mag worden getolereerd.
°ok de burgers dienen met de verant
woordelijke militaire autoriteiten actief
Samen te werken om dergelijke misbrui
hen tegen te gaan, opdat de hooggepre
zen en vertrouwenwekkende paraatheid
€h waakzaamheid van ons land niet
Worde aangetast door ontoelaatbare ge
dragingen van minstens lichtzinnige en
lichthartige elementen. Dat niemand
?ichzelve of anderen omtrent den ernst
van deze dingen bedriege, want anders
?°u men wel eens, wanneer het te laat
hj bitter bedrogen kunnen uitkomen.
dingen, welke voor de betrokken staten zelf zijn
bestemd.
Zware ladingen, zooals cement en mineralen,
mogen de IJzeren Poort niet passeeren, tenzij
hiertoe in de haven van afscheping toestem
ming is verkregen.
Tot de voorzorgsmaatregelen tegen sabotage
behooren een drastische beperking van de
scheepsbemanningen, die bewijzen moeten kun
nen overleggen, dat zij bevoegd zijn, als zooda
nig dienst te doen. Elk van de aan den Donau
gelegen staten zal voor zijn eigen sector verant
woordelijk zijn.
In Roemeensche politieke kringen, zoo meldt
Havas uit Boekarest, legt men het tusschen de
vier neutrale Donaustaten tot stand gekomen
accoord uit als de eerste groote manifestatie
van een werkelijke solidariteit ten aanzien van
de Donauvraagstukken. De vier neutrale lan
den, Roemenië, Hongarije, Bulgarije en Joego
slavië zijn ervan overtuigd, een rol van Euro-
peesche beteekenis te hebben gespeeld, omdat
zij de gevaren van een eventueele uitbreiding
van den oorlog tot dit deel van Europa ver
minderd hebben.
BATAVIA, 18 April (Aneta). Het hoofdbe
stuur van de Vaderlandsche Club zond heden
het volgende telegram aan den Gouverneur-
Generaal
Excellentie,
Het hoofdbestuur van de Vaderlandsche Club
acht het zich onder de huidige zorgelijke om
standigheden tot plicht, met grooten nadruk
onder de persoonlijke aandacht van Uwe Excel
lentie te brengen, dat hier te lande in wijden
kring ernstige bezorgdheid bestaat over de vol
gende feiten: Ten eerste, dat de staatsgevaar
lijke actie van de N.S.B. en verwante organi
saties en groepen hier te lande nog steeds voort
duurt; ten tweede dat zich onder de overheids
dienaren en naar gevreesd moet worden ook
onder hen, die verantwoordelijke betrekikngen
bekleeden elementen bevinden, op wier on
voorwaardelijke trouw aan het wettig gezag op
hachelijke oogenblikken niet kan worden gere
kend; ten derde, dat verschillende verantwoor
delijke posten zijn toevertrouwd aan buitenlan
ders, omtrent wier loyaliteit in enkele gevallen
ernstige twijfel bestaat.
Het hoofdbestuur dringt er, mede naar aan
leiding van de jongste gebeurtenissen in het
buitenland, bij Uwe Excellentie met de meeste
klem op aan, dat, met het oog op de veiligheid
van den staat, thans door de Nederlandsch-In-
dische regeering zonder verwijl afdoende maat
regelen worden genomen, en dat aan deze maat
regelen algemeene bekendheid worde gegeven,
teneinde aan de bestaande bezorgdheid een
einde te maken.
Het telegram is geteekend door den heer Van
Holst Pellekaan, voorzitter.
BERLIJN, 18 April. (D. N. B.) Op den 15en
April werd een Britsche duikboot, welke onder
water voer, aan de Zuidwestkust van Noorwe
gen waargenomen door een Duitsch water
vliegtuig. De Duitsche machine daalde tot en
kele meters boven zee en liet met korte onder
breking bommen vallen. Twee meter achter
den periscoop getroffen, sloeg de boot achter
over. Weldra bedekten olievlekken en wrak
stukken de plek waar de duikboot gezonken
was. Het vliegtuig wachtte eenige oogenblikken
om naar boven komende vijandelijke matrozen
aan boord tie nemen en keerde daarna naar
zijn basis terug.
(Het is mogelijk, dat dit bericht betrekking
heeft op de duikboot Thistle, die door de Brit
sche admiraliteit als vermist werd aangegeven).
BELGRADO, 18 April. (D. N. B.) Prins-re
gent Paul van Joego-Slavië heeft gisteravond
den plaatsvervangenden minister-president en
leider der Kroaten, dr. Matsjek, in audiëntie
ontvangen.
ft
De „histoire intime" van de jongste
invasie in Denemarken wordt verteld door
iemand, die, toen de overrompeling van
Kopenhagen door de Duitschers plaats
greep, daar een vooraanstaande positie
innam. Eenige dagen later heeft hij kans
gezien naar Londen te ontvluchten, om daar
zijn ooggetuige-relaas aan een Engelschen
reporter mede te deelen.
Het lot van Denemarken, zegt hij, werd be
slist binnen het uur, dat de haastige beraad
slaging tusschen den koning en premier Stau-
ning, die vergezeld was van dr. Munch, minis
ter van Buitenlandsche Zaken, duurde. Die
haast was het gevolg van een ultimatum, dat
in het holst van den nacht van Maandag op
Dinsdag, om 3 uur, door den Duitschen gevol
machtigden minister te Kopenhagen, dr.
Renthe-Fink, den koning ten paleize werd
aangeboden. Aan koning Christiaan werd mede
gedeeld, dat de Duitsche regeering, indien de
koning na een uur beraad niet aan haar wensch
zou kunnen toegeven, geen andsr alternatief
te bieden had, dan zekere Deensche steden,
waaronder de hoofdstad, bloot te stellen aan
bombardementen.
De Duitsche gezant had, bij zijn eerste be
zoek, vroeg in den nacht van Maanda'g, den
premier Stauning al verzekerd, dat „tijdelijke
overheersching van Denemarken voor het wel
slagen van de Duitsche „escapade" in Noor
wegen noodzakelijk was: Denemarken moest
bezet worden". Daarop had de voltallige Deen
sche regeering lang en breed over dat voorstel
beraadslaagd, maar was tot het besluit geko
men met algemeene stemmen meent de
zegsman dat elke inval gewapenderhand
zou moeten worden weerstaan. Sindsdien waren
er nog korte telefonische besprekingen gevolgd
tusschen den Duitschen gezant en dr. Munch,
den minister van Buitenlandsche Zaken, zon
der dat er iets in den toestand werd gewijzigd.
Maar tegen 3 uur in den nacht was de gezant
nog eens, op zijn dringend verzoek, bij den
minister toegelaten; hij had dr. Munch toen
namens den Führer het Duitsche ultimatum
overhandigd, dat het opgeven van allen tegen
stand binnen het uur als voornaam-
sten eisch, onder de reeds vermelde bedreiging,
bevatte.
Dr. Munch en premier Stauning verwit
tigden daarop den Koning telefonisch van
hun komst en spoedden zich per auto daar
heen. Op Amaliënborg werd onmiddellijk
een soort kroonraad gehouden. Midden on
der de besprekingen, precies een uur na
zijn laatste bezoek, liet de Duitsche gezant
zich alweer aandienen. Hij kwam met de
mededeeling, dat de tijd van het ultimatum
verstreken was. Koning Christiaan, staande
tusschen zijn twee ministers, deelde toen
den gezant koel en kortweg mede, dat de
regeering van Denemarken aan een Duit
schen gewapenden inval geen weerstand
zou bieden
Daags daarna is bekend geworden, dat ver
schillende Duitsche kolenschepen, die den vo-
rigen avond tegen het vallen van de duisternis
in de buitenhavens der stad onopvallend langs
de kaden waren komen liggen, feitelijk troepen
schepen bleken te zijn. Na middernacht waren
ook gewone Duitsche transportschepen naast
de eerste komen liggen. Aan de honderden
soldaten, die even voor het aanbreken van den
dag uit die schepen op den wal kwamen, werd
eerst een sein tot opmarcheeren gegeven, nadat
plotseling een aantal Duitsche bommenwer
pers in de lucht was verschenen en verder op
geringe hoogte boven deze colonne en over de
Kopenhaagsche binnenstad heen en weer vloog.
In de citadel van Kopenhagen, die ook als
voornaamste kazerne voor het weinig talrijk
garnizoen dienst doet, leek alles in diepe rust.
Daar op sommatie de poort gesloten bleef, gaf
de bevelvoerende Duitsche officier der lan
dingstroepen orders, om zich door middel van
springstoffen toegang te verschaffen. Dit alles
was in heel weinig tijd geschied, zoodat de
Duitschers al goed en wel de citadel bezet
hadden, alvorens de eerste Denen zich ver
toonden. Het garnizoen werd dan ook zonder
slag of stoot ontwapend, waarna, naast de
Deensche, nu ook de Duitsche vlag op de cita
del werd geheschen.
Detachementen van dat eerste contingent
Duitschers hadden zich inmiddels afgescheiden;
een ervan rukte in Zuid-Westelijke richting op,
over de boulevards van de Deensche hoofdstad,
naar de Amalienborg-plads, waar de koning
met zijn familie het paleis bewoont. Daar wer
den zij echter opgewacht door een i in het ge
weer gekomen paleiswacht, onder aanvoering
van Prins Waldemar, neef des konings. die hun
een „Halt" theriep. .Wie toen het eerst gescho
ten heeft, is nog niet bekend, hoewel de Duit
sche berichten spraken van een „aanval" door
de paleiswacht. Koning Christiaan die op het
gerucht kwam toegeloopen. heeft toen zelf het
bevel gegeven, verder geen weerstand te bie
den. De lijken van drie Deensche soldaten wer
den daarop binnen het paleis gebracht en de
poorten gesloten. Vooraleer de bevolking van
Kopenhagen dien Dinsdag aan bet werk ging,
waren alle openbare gebouwen en de verkeers
punten reeds door Duitsche militairen bezet.
Tegen den middag heeft echter het Duitsche
opperbevel de posten doen intrekken en de pa
trouilles uit de straten teruggeroepen. Behalve
dat nu de ordedienst door de Kopenhaagsche
politie wordt gedaan, staan er nog schildwach
ten voor het Phoenix Hotel, nu het hoofdkwar
tier van het bezettingsleger, en dan o ironie!
voor het hotel d'Angleterre, waar de Duitsche
opperbevelhebber met zijn staf is gehuisvest.
„Kopenhagen is gecapituleerd voor ander
halven man en een paardekop" smaalde een
student der hoogeschool van Kopenhagen tegen
den Engelschen berichtgever. „Onder dreige
menten met bommenwerpers en fusillades kon
dat gelukken!" De „verovering" van de Deen
sche hoofdstad heeft precies 6té» uur in beslag
genomen en de „manschappen" va-n het bezet
tingsleger zijn grootendeels nog baardelooze
jongens onder de twintig! Die schenen eerst
zelfs erg zenuwachtig, bang voor eventueele
Deensche opstootjes en tegenstand!
BELGRADO, 18 April. (Reuter). De besluiten
Vah de Donaucommissie, die Woensdag te Bel
grado bijeen is geweest, zijn eenstemmig door de
Sedeiegeerden van Engeland, Frankrijk, Italië,
^beinenië en Hongarije genomen.
Het verbod van het vervoer van wapens, mu-
^ie en ontplofbare stoffen geldt niet voor aen-
Het is interessant te zien, hoe de groote neu
tralen en non-belligerenten reageeren op de
verrassende uitbreiding van den oorlog tot
Scandinavië.
Van alle kanten hoort men het kletteren der
wapenen: het is of men ze nog eens aan een
algemeene inspectie wil onderwerpen, want
„rust roest" en zeven en een halve maand hebben
ze immers rust gehad, maar misschien heeft men
ze nu toch spoedig noodig. „De oorlog nadert de
Ver. Staten" zegt de Amerikaansche pers en
president Roosevelt spreekt het niet tegen. In
zijn jongste rede voor de Pan-Amerikaansche
Unie veroordeelde hij in de scherpste bewoor
dingen het Duitsche optreden en demonstreer
de nog eens duidelijk Amerika's niet-neutrali-
teit. En dat het niet bij woorden blijft, bewijst
wel het besluit der regeering om de Geallieer
den in staat te stellen de nieuwste militaire
vliegtuigtypes van de Amerikaansche industrie
te koopen.
Japan ziet met toenemende bezorgdheid de
uitbreiding van het conflict in Europa en is nu
al een ruzietje begonnen met de Ver. Staten
over wie Oo&t-Indië sal mogen beschermen als
Nederland eventueel ook bij den oorlog zou wor
den betrokken. Stalin heeft zich na zijn Finsch
uitstapje weer teruggetrokken in de neutrali
teit en slaat de worsteling tusschen Duitsch-
land en de Geallieerden met belangstelling
gade. Men hoort zelfs geen applausje voor den
nieuwen Duitschen vriend. Heel anders is het
optreden van het non-belligerente Italië. In de
afgeloopen zeven maanden was Mussolini de
groote sfinx in het groote conflict. Weliswaar
steunde hij met woorden den asgenoot,
maar vaak bleek er toch een groot verschil te
bestaan tusschen zijn woorden en daden.
Er was een tijd dat velen verwachtten, dat
de Duce toenadering zou gaan zoeken tot de
Geallieerden. Dat was in December, toen de
Groote Fascistische Raad fel partij koos tegen
het opdringende Rusland en graaf Giano een
historische uiteenzetting gaf in de Kamer van
hetgeen in de maand Augustus geschied was
vlak voor het uitbreken van den oorlog: de
verbijsterende overeenkomst tusschen Moskou
en Berlijn. „Duitschland ging van toen af zijn
eigen weg", zeide de Italiaansche minister van
Buitenlandsche Zaken. En toen de Roode troe
pen het kleine Finland binnenvielen, was Italië
de eerste mogendheid, die Finland met vlieg
tuigen te hulp kwam.
Maar dit alles is reeds geschiedenis. Geen
Woord van medelijden voor het Deensche of
Noorsche volk wordt thans gehoord. Integen
deel: de Italiaansche bladen doen op het oogen-
blik hun best de Duitsche nog te overtroeven
Waarom? Zal Mussolini dan toch de zijde van
Duitschland kiezen en in de Middellandsche
Zee zijn krachten gaan meten met die der Ge
allieerden? Wij kunnen het ons nog niet voor
stellen, zeker niet in het stadium, waarin mo
menteel de oorlog verkeert. De Geallieerden zijr
nog ongeslagen en het is lang niet zeker, dat
de Duitsche onderneming in Noord-Europa voor
Italië's asgenoot met een overwinning zal ein
digen. Indien de Duitsche vloot zou worden
vernietigd, dan beteekent dit, dat de Geallieer
den in de Middellandsche Zee nóg meer oor
logsschepen kunnen concentreeren dan zij thans
reeds doen. Winston Churchill waarschuwde de
vorige week Donderdag Italië nog, dat de Brit
sche en Fransche vloot sterk genoeg waren, om
de controle op de Middellandsche Zee 'te blij
ven uitoefenen. Zou een oorlog met de Geal
lieerden voor Italië ook niet vrijwel zeker be-
teekenen, dat het met zooveel moeite opgebouwde
Italiaansche Imperium het grootste gevaar zou
loopen? Egypte, Turkije, het leger van Wey-
gand: het zijn even zoovele bedreigingen vooi
Italië's Oost-Afrikaansche bezittingen.
En zou ook zeker de Balkan niet in bewe
ging komen als Italië aan Londen en Parijs den
oorlog verklaarde? Of vreest de Duce, dat de
Geallieerden op den Balkan het initiatief zullen
nemen en zoo Italië zullen dwingen positie te
kiezen? De gebeurtenissen in Noord-Europa
hebben de onrust in Zuid-Oost-Europa aanzien
lijk doen toenemen en zooals begrijpelijk vormt
Roemenië de spil. Men hoort thans van Roe
meensche troepenverplaatsingen naar de pes-
sarabische en Bulgaarsche grens, men hoort
van Duitsche plannen om met gewapen
de schepen op den Donau te patrouilleeren;
men hoort van vlootmanoeuvres in de Zwarte
Zee, in de Zee van Marmora, in de Adriatische Zee.
En daar tusschen door hoort men uit Londen de
waarschuwende stem van den Britschen minis
ter van Economische oorlogvoering Cross, dat
Engeland wil weten, waar Italië nu eigen
lijk staat.
De oorlog in Noord-Europa heeft een lawine
losgemaakt, die alle landen in den oorlog dreigt
mee te sleuren. Op aarde schijnen er geen
machten meer te zijn, die deze lawine nog kun
nen tegenhouden. Daarom doet de H. Vader nog
eens een dringend beroep op alle geloovigen
om te bidden.
„Indien Wij al geen middel en geenmensche-
lijke macht ongebruikt hebben gelaten om deze
opeenstapeling van rampen te vermijden, stel
len Wij toch al onze verwachtingen vóór alles
op Hem, die alleen alles kan en in wiens macht
het lot der volken ligt en die den geest en den
wil van de leiders der volken beheerscht."
In de personeelkamer van het
derde Hoofdgebouw der Ned. Spoor
wegen te Utrecht heeft prof.
Goudriaan tegenover een zeer groot
aantal vertegenwoordigers van de
Nederlandsche Pers een aantal be
langrijke mededeelingen gedaan
omtrent diverse nieuwe ideeën, wel
ke op het gebied der tarievenpolitiek
van de Ned. Spoorwegen ten uit
voer zullen komen, hetzij in de
naaste, hetzij in een min of meer
verwijderde toekomst.
Heel in 't kort gezegd komt het hierop neer:
Invoering van goedkoope retours
geschiedt met ingang van de nieuwe
zomerdienstregeling 1 9 Mei.
Geheele of gedeeltelijke invoering
van vastrechttarieven kan verwacht
worden: misschien in den a.s. herfst,
misschien ook later. Een en ander
hangt af van de ontwikkeling der
I
tij dsomstandigheden
Om reëel te blijven en bij voorbaat eventueele
bezwaren te ontleden, verklaarde prof. Goudri
aan, dat de N. S. zich volkomen bewust zijn van
den gevaarlijken toestand, waarin ook ons land
thans verkeert. Gevaar echter, aldus spr., is
er vooral voor de lafaards en voor de landen,
die door verraders ondermijnd worden. Wij heb
ben nog te veel vertrouwen in de Hollandsehe
deugden: moed, beleid en trouw, dan dat wij
vrees zouden koesteren. Vertrouwen hebben wij
nog in ons eigen Nederlandsche volk en vooral
in ons leger. Wij zijn gewend op het juiste
oogenblik de taal te spreken welke noodig is,
desnoods ook die van bommen en granaten;
zoolang dit echter nog niet noodig is, werken
wij rustig voort aan de ontwikkeling van ons
bedrijf, aldus prof. Goudriaan.
De goedkoope retours vragen van de N. S.
geen cent extra-uitgaven. Het geheim nu van
het bij de goedkoope retours toegepaste tarief
zit hierin: op elk traject der N. S. zijn er be
paalde tremen, die (blijkens de tellingen en
op grond van de kennis omtrent het vervoer)
duurzaam met vrij geringe bezetting rijden.
Hiervan nu heeft men er enkele geheel uitge
nomen, waarvoor dan in de plaats gesteld wor
den eenige treinen tegen zeer goedkoop tarief.
In het Spoorwegbedrijf spreekt men in dit ver
band over „dal"-treinen, die n.l. rijden in het
dal van de bezettmgskromme, d.i. met weinig
vervoer.
Om dit on-economisch verschijnsel te weren,
zou men kortere treinen kunnen laten rijden, en
desnoods ook minder treinen, doch noch het
een noch het ander zou in het belang van het
bedrijf zijn, en ook niet voldoen aan de gemoti
veerde behoeften van het publiek.
Beter leek het den N. S., het vervoer te sti-
muleeren door goedkoopere tarieven toe te pas
sen, waarmede men intusschen geen nieuwe
vinding deed, doch slechts de lijn wil doortrek
ken, welke begonnen is bij de invoering van
goedkoope avondretours.
De goedkoope retour-tarieven zal men gaan
invoeren: Op elk traject; doch uitsluitend in
bepaalde treinen en wel enkele treinen in de
vroegte; enkele tusschen 9 en 11 uur v.m.; en
kele treinen tusschen 3 en 4.30 uur n.m.; en alle
andere treinen na 5.30 uur namiddag.
Welke treinen nu precies voor deze tarieven
in aanmerking zullen komen, zal men in het
nieuwe spoorboekje kunnen zien aan de har.d
van eenige eenvoudige blokjes, zoodat men in
de toekomst wellicht gaat spreken over „de
blokjes-treinen".
Deze goedkoope retourkaarten (bijzondere re-
tourkaarten) zijn op den dag van afstempeling
geldig in de treinen en op de baanvakken, wel
ke door de daarvoor bestemde blokjes zijn aan
geduid.
Op den dag, volgende op dien der afstempe
ling van het plaatsbewijs, zijn zij alléén geldig
voor de terugreis, en wel in alle treinen, welke
volgens de dienstregeling uiterlijk om 8.15 uur
op het station, waarheen de reiziger de terug
reis aflegt, aankomen. Onderbreking der reis is
slechts na 17.30 uur geoorloofd.
Met de treinen voor goedkoope retours zal
men in de toekomst een veel ruimer veld van
behoeften-bevrèdiging gaan bestrijken, terwijl
het bestaande apparaat geen uitbreiding be
hoeft te ondergaan. Aldus zuilen de „gaatjes"
in het bezettingsapparaat worden ingevuld
zonder dat dit meer kosten behoeft te veroor
zaken aan het bedrijf.
Daar ook de directie der N. S. niet met ze
kerheid vooruit kan zien, hoe deze tarieven
zullen werken, behoudt zij zifch het recht voor,
het aantal en de ligging van de zoog. dal-tarie
ven van tijd tot tijd te „bezien", opdat de
nieuwe regeling inderdaad aan haar doel zal
blijven beantwoorden.
Zooals hiervoor gezegd, bestaat voorts de
kans dat de invoering van tarieven mettoe
passing van vastrecht in den a.s. herfst -ge
schiedt. De mogelijkheid is echter niet uitge
sloten, dat dit eerst over een of twee jaren
kan gebeuren.
Het toe te passen tarief heeft men zich
gedacht te stellen op de helft van de hui
dige enkele reis, hetgeen dus beteekent
1.12 <4 cent pel K.M..
De bedoeling is, dat degene, die volgens de
N.S.-directie „voldoende" reist een kaart kan
aanschaffen, op vertoon waarvan men.het goed
koope vastrecht-tarief zal kunnen gebruiken.
Bij dit tarief zal elke enkele reis de vrijheid-
zelf beteekenen. Met dit vastrecht-tarief stelt
men zich voor te zullen bereiken:
Het zaken-verkeer (waarvan de exploita
tie-rekening van een bedrijf de kosten
draagt)
Het particuliere verkeer (waarvan de kos
ten voor rekening komen van een bepaald
gezin).
Deze twee soorten van reizigersverkeer zullen
intusschen op verschillende wijze behandeld
worden.
Het gewone vastrecht is bestemd voor den
zakenreiziger, die per maand tamelijk veel op
reis gaat, doch niet voldoende, om de kosten
van een abonnement ,,er uit te halen". Het
komt ook tegemoet aan de behoeften van de
kleine neringdoenden, voor wie het neertellen
van een bedrag van f 30 ineens bezwaarlijk is.
De prijs dezer vastrechtkaarten bedraagt voor
een tijdvak van 12 achtereenvolgende maanden:
156 voor de. Ie klasse; 138 voor de 2e klasse
en 96 voor de 3e klasse.
Deze kaarten worden ook per maand verkrijg
baar gesteld. Zij geven recht op een onbeperkt
aantal reizen voor de helft van het enkele-reis-
tarief in de klasse waarvoor zij zijn afgegeven
(dus 2.125 cent per km. voor de le klasse, 1.625
cent voor de 2e klasse en 1.125 cent voor de
3e klasse).
De zakenman, die tot dusver afwisselend reist
op enkele reis en retour, gemiddeld dus voor
1.9 cent per km (3e klasse), bespaart per km
0.775 cent. Hij haalt er de 8 van zijn vast
recht reeds uit, indien hij per maand meer reist
dan pl.m. 1000 K.M.
Deze vastrecht-tarieven achten de N. S. niet
de belangrijkste van haar nieuwe politiek.
Van veel grooter beteekenis acht met het
gezins-vastrecht, iets nieuws, waarmede men
n.l. geheel afwijkt van het gewone zaken-vast
recht.
Bij dit tarief kunnen leden van één gezin
zoowel gezamenlijk als afzonderlijk goedkoop
reizen door gebruik te maken van een daarvoor
bestemde kaart.
De prijs van de gezinsvastrechtkaarten be
draagt voor alle leden van eenzelfde gezin ge
zamenlijk 0.6 pet. van het gezinsinkomen met
een minimum van f 12 en een maximum van
f 48 per jaar. Voor houders van algemeene
abonnementskaarten of van gewone vastrecht-
kaarten is alleen het minimum van f 12 ver
schuldigd.
Deze gezinsvastrechtkaarten zullen ook voor
korter perioden dan een jaar verkrijgbaar wor
den gesteld. Zij geven recht op een onbeperkt
aantal reizen voor de helft van het enkele-reis-
tarief in alle klassen, met slechts één beper
king.
Het beginsel, waarvan de N. S. hierbij uit
gingen, was niet gebaseerd op philantropische
of sociale overwegingen, maar hield rekening
met de eischen van een goed commercieel be
leid. zooals elk bedrijf deze kent. Niettemin is
de N. S.-directie verheugd, dat het resultaat
van deze tarief-politiek uit sociale overwegin
gen als iets bijzonder-voortreffelijks wordt ge
acht.
Het reisgenoegen van de groote bevol
kingslagen wordt immers thans geprikkeld
op een commercieele basis.
Wanneer een huisvader overweegt of het voor
hem voordeelig is vastrecht te kiezen, zal hij
bij een inkomen van f 4000 bijv. tot de conclu
sie komen, dat hij minstens 3100 km. verreizen
moet, om het vastrecht er uit te halen.
Bij elke vastrechtkaart wordt voor elk lid
van het gezin tegen een gering bedrag een volg-
kaart afgegeven, zoodat ieder ook afzonderlijk
ten volle van het gereduceerde tarief profiteert.
Daarom is het vastrecht voor den reiziger
niet alleen eenvoudiger en goedkooper dan het
vroegere kilometerboekje, doch het biedt ook
meer mogelijkheden dan dit boekje, waarvan de
techniek niet meer past bij den geest van dezen
tijd.
Hoewel het gezinsvastrecht in zich groote
voordeelen biedt, heeft de Directie zich toch
een termijn van 10 jaren gedacht, om deze nieu
we reisgelegenheid te populariseeren.
Mannen tusschen 20 en 60 jaar kunnen er
echter geen gebruik van maken op de eerste
vijf werkdagen van de week gedurende de
maanden Januari tot en met Juni en Septem
ber tot en met December tusschen 8 en 18
uur. Deze beperking is noodzakelijk geacht om
te voorkomen, dat het gezinsvastrecht misbruikt
zou worden voor zakenreizen. Men wil n.l. voor
komen, dat het zakentarief zou overstroomen
naar het gezinstarief.
Opgemerkt dient nog, dat het zaken-vast
recht als iets persoonlijks moet worden be
schouwd, terwijl men zich voorstelt het inkomen
van den aanvrager vast te stellen door middel
van het belastingbiljet.
Ten einde te bepalen, wie tot een bepaald
gezin behooren. zal men het trouwboekje die
nen te raadplegen.
Een belangrijke opmerking aangaande het
zins-vastrecht is nog, dat deze tarieven de
mogelijkheid openen, om tegen gereduceerde
prijzen te reizen in alle klassen. Het is dus ook
een stimulans, om de 2e en le klasse beter te
doen bezetten. „Ook daar", aldus prof. Gou
driaan, „hebben we nog zeer gerieflijke plaat
sen aan te bieden".
De tegenwoordige personentarieven, voor zoo
ver zij afwijken van het gewone enkele-reis-
en retourtarief, worden geleid door de gedachte:
of een reductie te verleenen aan die personen,
die meer gebruik van den spoorweg maken dan
het normale (algemeene abonnementskaarten,
achtdaagsche abonnementskaarten, trajectkaar-
ten, weekkaarten en jongeliedenkaarten)óf wel
bepaalde reductie te verleenen op die uren van
den dag, waarop het spoorwegapparaat slecht
bezet is (goedkoope treinen, avondretours), óf
wel door reductie te verleenen op die dagen of
tijdvakken, waarop een extra druk vervoer ver
wacht mag worden (vacantiekaarten, weekend
retours, zomerretours, sporttarieven en derge
lijke)
Ei' is, volgens de directie, reden om te ver
wachten, dat invoering van het vastrecht in het
personenvervoer, evenals bij de electriciteits-
centrales, zal leiden tot een gunstiger bezet
tingsgraad van het geheele vervoer-apparaat.
Een vastrecht-tarief immers zal sterk prikkelend
werken op het geheele vervoer, omdat men bij
lagere additioneele kosten ook op reis zal gaan
in gevallen, waarin men dit thans achterwege
laat. Er komen dus veel meer verschillende ca
tegorieën van verbruikers in de markt.
Bovendien, aldus de directie, werkt een vast
rechttarief ook veel sterker prikkelend op het
verbruik dan goedkoope treinen, avondretours
en dergelijke.
Uit een nauwkeurige berekening van de nieu
we tarieven zal volgen, dat de reiziger op vast
recht geen gebruik zal maken van retours, goed
koope retours en avondretours, aangezien deze
voor hem geen voordeel meer bieden.
De gereduceerde tarieven voor het reizen op
bepaalde trajecten behouden echter ten volle
hun beteekenis; zij liggen alle meer of minder
ver beneden de 1.125 cent.
