Pi n ksterfolklore
F. TUPKER
Alles is weer op
het Voorjaar
ingesteld
Parfumerie
Likdoorn
sch
Voor
TE DUN HAAR
MAKEN WIJ
STOFZUIGER- EN MOTORSPECIALIST
Bewaar Uw Cassabons, die hebben waarde!!
Fa. KLINKSPOOR
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Er zijn meer oude
gebruiken dan
men wel
denkt
t
t
TAFELKLEEDEN
i!
ONZICHTBARE
HAARWERKEN
Zijlstr.73,Tel.12784
HAARLEM
INRICHTEN
INTERIEURS
„HERTEKOP"
Ook wij brengen weer in al onze
afdelingen de nieuwste
voorjaarsmodellen
VRAAGT
STOFZUIGERS MOTOREN
DYNAMO'S - BOORTOIiLEN
TRANSFORMATOREN
WEERSTANDEN ENZ. ENZ.
HAARLEM
LIE DE ETALAGES EY DE PRUZEYÜ
Wat niet geëtaleerd is vraagt dit binnen!!
AAN ALLE MIEREN
MIERENDOOD
„DE OUWE GAPER"
DE ST0MPSTE.
ALS NIEUW TERUG
Van de Limburgsche
Pinksterbloemen
Ae PrnkAterlunmel trekt van huis tot huis ftm gitten in te zamelen
Nog eens de Pinksterbloem
Kom der armen Vader ieer
Kom Genade-gever neer,
Kom, o Glans, die 'i harie richi,
Beste troost in 's levens lasi.
Onzer ziele zoeie gast,
Zachie frissche hemeldauw.
Zeer billijke prijzen
EENVOUDIGE
EN MODERNE
Schuin overTwentsche Bank
Bijleveren en repareeren
van alle meubelen
TELEFOON 12223
Zijlvest 3 - Groot Heilig
land 64 - Gasthuis vest 45
ons eens offerte voor het wikkelen
en repareeren van Uw:
Onderzoek gratis Reparaties onder garantie
HENNEMERSTR. 21 SCHOTERWEG 57
TELEF. 16990 - 17696 v
KRUIDBERGERWEG 51 - SANTPOORT
BIJ
Paarlaarsfeeg 3-5-7
Groofe Houtstraat 129
Y2 voor 50
gtweimJI^
'n STOFZUIGER
fA.AH.DE VULDE
Oude Gracht 30
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
Het is ongetwijfeld
®en groote menigte
van volksgebruiken,
*"elke over 't alge
meen de Lente, en
vooral de Mei in t
leven hebben geroe-
zich aan het
Pinksterfeest en
Pinkstergebeuren
nebben vastgeknoopt.
Maar omdat van die
gebruiken en zeden
in den loop der tij
den meer dan een
van lieverlede, in
Limburg zoowel als elders, voor goed gaan ver
dwijnen, willen we, om ze ten slotte niet vol
komen aan de vergetelheid prijs te geven, deze
toch nog eens zoo duidelijk mogelijk in her
innering brengen.
Vooreerst kunnen we ons nog heel goed voor
dellen uit onze kinderjaren, dat onze dorps-
genooten vóór Pinksteren hun huis eens een
extra poetsbeurt gaven, door het geheele inte
rieur degelijk te reinigen en op te knappen (als
®en soort groote schoonmaak). Bovendien wer
den de huisgenooten, waar 't noodig bleek, om
Pinksteren in een nieuw gewaad gestoken. En
er was nog meer poëzie. Ook de om dien tijd
ih bloei gekomen Pinksterbloemen waren van
Piet geringe beteekenis. En ze waren legio. Hun
taak was de alom bekende Pinksterbruid te
tooien, een heerlijke Lente-plechtigheid, welke
hier en daar het gevierde „Meilief" in het leven
•dep, dat alles, als een verpersoonlijking van
den genius der groeikracht, vertelt Gerh. Kre-
kelberg in „Eigen Volk". Deze Pinksterbruid
*erd zoo lief mogelijk opgesmukt, want te Sibbe
(2.-Limburg) en omgeving werd bijna haar ge
heele lichaam met kransen van reeds bloeiende
hemelsblauwe korenbloemen, en heerlijk roode
Papavers omwonden. Den naam Pinksterbloem
droegen verder nog in eenige onzer dorpen
°m. de Lish (Iris), de Sering, de groote Mar
griet, de Koekoeksbloem (Lychnis) en ook de
Cardamine. m vroeger eeuwen bestond ook hier
het gebruik op dezen dag in de kerken boven
genoemde bloemen, alsmede friseh loof te
strooien, en berkentakken te planten, om welke
reden dit gebruik „bloemenfeest" heette, wat
tegenwoordig nog alleen bij gelegen
heid der groote processie wordt
gedaan.
In de geschriften van meer dan
een ouden Romeinschen geschied
schrijver wordt gewag gemaakt van
een Romeinsch rozenfeest, ,Rosa-
ha" geheeten. De aanzienlijke vrou
wen van dien tijd offerden in de
lente tuilen allerhande bloemen,
vooral rozen, aan de godin Flora.
Wijl nu vroeger op meer dan één
Plaats in het Rijnland tegen onze
Limburgsche grenzen een steenen
Plora-beeld is gevonden, veronder
stellen de oude historici, dat ook in
onze grensgewesten dat bloemen
feest in de Lente werd gehouden.
Hij de Balkanvolkeren is bovenver
melde naam .Rosalia" tot aanwij
zing van het Pinksterfeest aange
wend.
Tot Pinksterbruid of Pinkster
bloem of Meiliefs(te) werd in het
dorp bij voorkeur het mooiste meisje
Uitgekozen, en haar speelgenootjes
doemden haar met trots ,„de Ko-
Pingin", terwijl ze onder gejubel en
gezang door de straten werd rond
gebracht. Toch bestaat in Limburg,
zii 't dan ook sporadisch, hier en
haar de Pinksterbruid, of Pinkster
bloem nog. In mijn „Scrapbook"
Piet vóór eenige jaren door mij op
gevraagde inlichtingen vind ik, dat
sulks nog het geval was te Affer-
hen, Broekhuizervorst, Blitterswijk
IN. Limb.), Horn (Midden-Limb.),
Doenrade, Merkelbeek, Guttekoven,
Hrunssum, Schinveld, Schinnen
(Zuid-Limb. Daar was de Pinkster
bloem meestal 'n klein, in het wit
gekleed en bloem-verslerd meisje,
hat door haar kameraadjes wordt gedragen of
voorgeleid bij de voornaamste ingezetenen van
het dorp, en daarvoor eenig geld of snoepgoed
ontvangt, dat zij samen later in gepaste en
onschuldige pret verteren of verorberen. Dit
Hinksterbruidje of -bloempje mag echter tijdens
hie pret niet spreken. Ik mag hierbij evenwel
Vooral niet vergeten te noemen 't zoo lief ge
bogen dorpje Ambij (bij Maastricht), omdat de
Pinksterbloem daar vroeger in een hiervoor
apart gemaakt huisje zat, heelemaal met groen
opgesmukt. Maar overal werden zij toch rond
gebracht over het dorp, terwijl in de buurt van
Sittard, zooals te Einighausen, in dien optocht
Werd gezongen van:
Pinlasterbroed
De wien is oet,
Wie lenge weer de dagen;
Eine mei van groene blaren.
Eine mei, eine mei, eine liebesmei
Te Sittard zelf zag men voorheen gedurende
Pinksterdagen kinderen van om de stad
wonende landbou
wers, het hoofd, het
middenlichaam en
de polsen omkranst
met papavers (kol
len genoemd) en
korenbloemen, eenig
drinkgeld of fooi
vragen, terwijl zij
daarbij dan zongen
van:
Ranks tebroed
De wien is oet,
Tappe, tappe bijer"
(bijer is bier).
In Noord-Limburg, en wel te Blitterswijk,
werd de Pinksterbloem door twee meisjes
(„leidsters" genaamd) door het dorp gevoerd.
Voor elke woning werd halt gehouden, strooisel
van bloemen uitgeworpen, en daarbij luide ge
zongen het volgende vers:
,,Daar komt die vurige Pinksterbloem aan,
baar komt zij aangegangen,
Met" een schoon rozenhoedje op,
Al met twee bloeiende wangen!
Dit zingen de vogeltjes jong en oud,
Zij dansen en zij springen
Allé, allé, als goud-amathée,
Zoo fijn, zoo fijn als rozemarijn.
Pinksterbloem is opgestaan,
Alleen, alleen naar bedde gegaan,
Al met twee bloeiende wangen
Al met een gouden wagen,
Al met een gouden zweepstok,
Met een schoon rozenhoedje op,
En al mijn geld en goed is op!"
Het spreekt van zelf, dat ook hier aan de
deuren een kleinigheid in geld werd geschon
ken. Het totaal werd dan later in een of ander
lokaal in feestelijke stemming opgesmuld. Het
menu daarbij was dan: koffie, „mik" (is witte
brood), eierenkoek en rijstepap.
Maar ook Midden-Limburg deed aan de plech
tigheid van het Pinksterfeest mee. Zoo sierden
zich op Pinksternamiddag te Hom (b. Roer
mond) de kinderen ook al met blauwe koren
bloemen en gekleurd rozepapier. Het versje, dat
De potsierlijk uitgedoste
Pinksterlummel
De „Pinksterblom", naar een schilderij van Dusort
zü daar, al rondtrekkend, zongen, luidde:
„Pinksterbloem, slechte roem,
Gij hebt zoo lang geslapen (vrgl. Pinkst-
lummel of langslaper).
Hadt gij vroeger opgestaan,
Dan waart gij mijn kameraadje."
geeft ons te denken. Het brengt ons ni. tot het
besef, dat in dien tijd door de Pinksterbloem
de vruchtbaarheids-genius wordt vertegen
woordigd. En ofschoon de kinderen van dit
dorp ook al voor huizen der voornaamste bur
gers gaan zingen, wordt daarvoor toch niets ge
schonken. Men heeft gemeend dit rondtrekken
voor een survival te houden van een oer-oud
gebruik. De jongen of het meisje, die op Pink
sterdag zijn koeien het laatst in de wei bracht,
werd toen Pinksterbloem genoemd, met bloemen
en linten of papierstrooken behangen, en namid
dags, na het koffiedrinken, in triomf door het
dorp geleid onder het zingen van bovenstaand
rijmpje.
Maar laten wij toch bij deze zeden en ge
bruiken niet vergeten te constateeren, dat de
Pinksteren, uit den aard van hun beroep, vóór
alles was een feesttijd voor de herders. Waarom?
Omdat zij op vele plaatsen op dezen dag hun
eersten uittocht hielden. En vaak was reeds
van af Paschen een speciale weide vrijgehouden,
welke eerst op Pinkstdag betreden en benut
mocht worden, als zijnde een plaats van bij
zondere heiligheid. Daarom zocht ieder herder
als om strijd die weide het allereerst te be
reiken, tengevolge waarvan laat opstaan als
schande gold, en de langslaper een spotnaam
kreeg, of op andere wijze werd gestraft. En de
't laatst aandrijvende herder, ook op sommige
plaatsen de 't laatst verschijnende melkster
ondergingen de algemeene spotternij.
Zoo was dan de Pinksterlummel of de Pink
sterbruid en langslaper. Men ver-
gete hierbij niet, dat de functie
van „vegetatiegenius" in het begin
volstrekt geen vereering of hul
diging vanwege lichamelijke
schoonheid beduidde. Die huldi
ging gold alleen den genius, om
welke reden hem of haar dan ook
een kroon op het hoofd werd ge
zet. De geheele beweging moest
een tuchtiging van den laat- of
langslaper verbeelden. Hij toch
was de nalatige, de onverschillige,
de luiwammes, de luilak, die den
prachtvollen Mei-morgen had ver
slapen, de langslaper, die als lui
aard in loof en groen werd ge
stoken. Zoo fungeerde hij als vege
tatie-geest, al ging dit dan ook niet
steeds naar zijn zin. Want ook die
kroon was riet altijd van bloemen,
maar zelfs van stroo en brand
netels, waarmede hij nier en daar
ook wel gegeeseld werd, wat wel
licht met de vruchtbaarheid weer
in verband staat. Zoo geschiedde
deze plechtigheid in Limbing.
Komen we nu even over onze
grenzen, d. w. z. bij onze Ooste
lijke buren in het Rijnland, dan
werd ook daar aan de laatstver-
schijnende of den langslaper een
spotnaam, o. m Pfingstlümmel
Pfingstschlafer of Wasservogel,
gegeven, en eveneens opgetooid
met weidebloemen en allerhand
loof. Maar hier moest de als zoo
danig „gehuldigde" een drinkgelag
betalen. Was daar de melkster de
laatste in de wei, dan werd ook
zij tot „Pinkstbruid" uitgeroepen,
en haar melkvat of kuip of emmer
omkranst. Iets meer Zuidelijker in
het Rijnland bestond een kleine
variatie. Wie daar met zijn run
deren het laatst in het wei
land verscheen, werd eveneens voor
een langslaper uitgescholden, en werd gedurende
de Pinksterdagen door zijn volksgenooten ver
eerd met den naam .Rengstkwaak" en ook al
„Pingfuss" (is Finktvos).
In het Rijnland organiseerde het jonge volkje
dan des namiddags een optocht met spel en
muziek. Zooals ik vernam, werd die ommetocht
vanwege losbandigheden al spoedig verboden.
Laten we nu ook even aan de andere zijde,
aan de Westzijde van Limburg, een kijkje gaan
nemen met die dagen, dus in Belgisch Limburg.
Ook daar zijn er nog dorpen, waar de Rink-
sterblom" de uitbeelding is van den ongezienen
vruchtbaarheidsgenius, zooals de folklorist Jules
Frère het uitdrukt. In zijn Limb. Volkskunde
zegt hij het volgende: „Te Tongerloo kiezen de
kinderen een gezellinnetje uit; dit moet haar
processiespulletjes aantrekken en over het hoofd
en gelaat een witten sluier hangen. Dan begint
de joyeuze omgang; Vrouw N. wilt ge de Pink
sterblom eens zien?" En vier handjes der ge
leidsters lichten behoedzaam het vooltje (de
kleine voile) van voor het gelaat weg. „O, hoe
schoon, hoe schoon!" Daarbij een nikkeltje
(is 'n stukje geld van nikkel 21/25 ct.) en
verder gaat het met bloemen en kransen ge
tooide „bruidje", omgeven door een eeregeleide
van vriendjes en vriendinnetjes. De nikkeltjes
worden verdeeld en moê van de Pinksterblom
schenkt men chocolade. In volksreligieuzen zin,
zegt Frère, wordt de Pinksterblom-verschijning
hier en daar in het binnen- en buitenland wel
eens vereenzelvigd met de H. Maagd Maria.
Van den Luilak maakt de folklorist Frère geen
gewag.
MOQUETTE
en
WEEFSTOF
in iedere
kwaliteit
TéY JANSWEG 17- KRUISSTR.22
\rI 1r^l
van antieke en artistieke
Reparaties ook aan huis
onder garantie
Emballeeren van Antiek
Porselein, Kunstvoorwerpen enz.
Groote sorteering Meubelen,
Antieke Doeken, Sjaals, enz.
Inkoop en Taxeeren van
Antiquiteiten
VAN OUDS BEKENDE
hMtStraat «6-M
k«aiarstrast 28
haarleiu
texst evatv kük&n>
Tip-Top
Soir de Paris Parfums 32-43-79-1.79
Soir de Paris Eau de Cologne
59-89-1.79
Pebeco Tandpasta, groote tubes 39
Stark Tandpasta, doosje 7-16
Macleans Tandpasta, 27-39
Email Diamant Tandpasta 39-79
Erasmic Tandzeep 24
Cibsvulling 17 ct., in doosje 24
Soir de Paris crème, pot
Pfeilring Lanolin Crème
Hoofdpijncachets
Cussons Talk, per bus
Rouge Dorin
Haarnetten, por stuk
Vichy Efat
Velouty Crème
26-47
Pak Damesverband vanaf 21
Cristal Tabletten Smits 18
Cheseborough Vaseline 26
Keep Fit Cristal Tabletten 19
Keep Fit Voetbaden 26
Keep Fit Bonbons 16
Scheerzeep Vuurpijl van Simons 13
Bartex 39
Closetrollen vanaf 4
Shavex Scheerzeep 26-49-69
Kuipjes Scheerzeep 12-15
Dainty Haarcrème p. fl. en p. tube 43
Sanders Overvette Grondzeep 29
Lavendel Zeep, per stuk 5
Talkpoeder, per pak, 250 gr. 6l/j
Sanders Scheerzeep, tablet 18
Hygident voor kunstgebitten 34-57
Pak Zeeppoeder Dobbelman, 7
Huishoudzeep Dobbelman, per pak 10
En nog vele andere artikelen tegen SPöTPJKiJMSN
wordt het halt toe
geroepen door het
van de
Assistent-Apotheker
KAMPERSINGEL
hoek Kamperstraat - Tel. 16074
PRIJS per pakje 25 ct.
■Karn
TURFMARKTtyK KAMPERVEST
TEL. 11525
en Eelt-tinctuur per fl. 25 ct.
Tonicum 1/10 Liter40 ct
Staalwijn 1/10 Liter 20 ct.
Speksteenpoeder per ons 5 ct.
Motballen per pond 20 ct.
Motgas, afdoende 6 voor 25 ct.
Insectendood per flacon 25 ct.
Zonnebruin per flacon 25 ct.
Vermageringsthee p. ons 25 ct.
Elast. Kous, sterk ƒ2.50, ƒ1.95
Ook dunne Zomerkousen,
Buikbanden, Breukbanden
Paskamer - Damesbediening
Ass. Apotheker
Lange Veerstraat 20 - Haarlem
Telef. 16625
Tel. 10352
