ST.WILLIBRORDUS
BERICHT
Goede betrekkingen
en samenwerking
Onder Duitsch militair
bestuur
0E GOEDE HOUDING
Het telefoon
verkeer
Roosevelt vraagt
credieten
Oproep aan de bevolking van
Nederland
Benzine-verbruik
beperkt
CONTROLE OP DE PERS
IN ROEMENIË
N.V NEDERL.VERZ.Mü.
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 17 MEI 1940 AVONDBLAD
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE. UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAAR1EM
CATHARIJNESINGEL4ÖUTRECHT
De bladen, behoorende tot de Nederlandsche dagbladpers,
zullen tijdens den duur der bezetting door de militaire autoriteiten
verschijnen, zonder dat op deze bladen een voor-censuur wordt
uitgeoefend.
Deze tegemoetkomende houding veronderstelt natuurlijk een
absoluut loyale houding van uitgevers en redacteuren.
Betoogingen in Italië
Tegen den druk der Fransch-
Britsche controle ter zee
Tatarescoe wijst op het Roemeen-
sche streven naar neutraliteit
Fransche regeering
blijft in Parijs
Roemeensche Minister
raad bijeen
Zweedsch-Russïsche
Besprekingen
Japanners veroveren
Siangning
Amerikanen evacueeren
naar Ierland
District van Parijs bij
het „legergebied"
Persverordening ïn
Joego-Slavië
De Duitsche commandant van de bezettingstroepen voor het Amsterdamschc
stadhuis in gesprek
De strijd in België
Commentaren in de Italiaan-
sche pers
Evacuatie van kinderen
uit Londen
Ontspanning aan de
Zwitsersche grens
Minister Arita brengt
verslag uit
Opbouw van den vredes-
arbeid begonnen
Opvoering van den vliegtuigbouw
Londen antwoordt op
het Zweedsche protest
Het door de Duitsche troepen bezette Nederlandsche gebied
Wordt onder het Duitsche militair bestuur geplaatst.
De legerbevelhebbers zullen de maatregelen, noodig voor de
veiligheid der troepen cn voor de bestendiging van rust en orde,
uitvaardigen.
De troepen zijn gehouden, de bevolking, voorzooverre zij zich
vreedzaam betoont, onder alle opzichten te ontzien en haar eigen
dom te eerbiedigen.
In geval van loyale samenwerking met de Duitsche overheden
zullen de openbare besturen op bun post gelaten worden. Van bet
gezond verstand en bet inzicht der bevolking verwacht ik, dat zij
alle onbezonnen handelingen, eiken aard van sabotage, van lijd-
zamen of daadwerkelijken weerstand aan de Duitsche weermacht
zal nalaten.
Alle verordeningen van het Duitsche militair bestuur zijn stipt
en onvoorwaardelijk te volgen. Het zou de Duitsche weermacht
spijten, indien zij zich, gedwongen door vijandelijke handelingen
van onverantwoordelijke elementen der burgerbevolking, tot scherpe
maatregelen tegen de gansche burgerbevolking moest genood
zaakt zien.
Dat ieder aan zijn arbeid cn op zijn post blijve, dan dient hij
niet alleen zijn eigenbelang, maar de belangen van zijn volk en
van zijn vaderland.
De Opperbevelhebber van het Duitsche leger.
Alleen toegestaan bij
uiterste noodzaak
Bommen op Keulen
Guldensnoteering in
Spanje gestaakt
Nederlandsche credie
ten in Amerika
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
VERZEKERINGEN TOT EIK BEDRAG j
Vertegenwoordigers gevraagd
HUISHOUD-JAM
r.
Dc Duitsche troepen, die hun va
derland boven alles liefhebben
en zich daarvoor ontzaglijke offers
getroosten, zullen begrijpen, wat er in
het hart van het oprechte Nederland
sche volk is omgegaan, toen de Opper
bevelhebber van Land- en Zeemacht de
ook volgens officieel Duitsch oordeel
met zooveel moed en dapperheid gevoer
de wapens moest doen neerleggen om
ten gevolge van de overmacht noo-
deloos en nutteloos geworden verder
bloedvergieten te voorkomen. De Opper
bevelhebber van Land- en Zeemacht
heeft een ontzaglijke verantwoordelijk
heid gedragen en draagt die nog en de
wijze, waarop hij die gedragen heeft en
hog draagt, geeft hem ten volle aan
spraak op den grootsten eerbied, ontzag
en dankbaarheid van het Nederlandsche
volk. Het Nederlandsche volk kan vooral
die erkentlijkheid niet sterker tot uit
drukking brengen dan door met strikte
nauwgezetheid al zijn bevelen en aan
wijzingen op te volgen. Hij heeft het
recht dit te verlangen en wij hebben
den onafwijsbaren plicht daaraan te
voldoen^
Het Nederlandsche volk heeft dan ook
de Duitsche bezetting met waardigheid,
zelfbeheersching en rust ontvangen en
het moet volmondig erkend worden, dat
de Duitsche bezettingstroepen door
hun tegemoetkomende en van ver
trouwen getuigende houding dat in
sterke mate hebben bevorderd. De
Nederlandsche burgerlijke bestuurs
organen zijn ingeschakeld gebleven.
Dc deprimeerende invloed van de
voerloopig nog noodzakelijke verduis-
teringsmaatregelen is door de snelle
invoering van den Duitschen zomertijd
zoo spoedig mogelijk tot een minimum
beperkt en het herstel van de bewe
gingsvrijheid in de avonduren en de op
heffing van het tapverbod zullen er toe
bijdragen, dat voor zoover mogelijk het
normale leven kan worden hervat.
De correctheid tusschen Duitsche be
zettingstroepen, Nederlandsche autoritei
ten en de Nederlandsche bevolking over
en weer biedt de beste waarborgen voor
een onder de heerschende omstandig
heden zoo goed mogelijk functionneeren
van het burgerlijk en maatschappelijk
leven, dat voor allen zonder uitzonde
ring van het allergrootste belang is.
Moge het zoo blijven en mogen al
len zonder uitzondering er loyaal
aan medewerken om het zoo te
houden. Alle handen zullen ineenge
slagen moeten worden om te helpen
en te herstellen, thans niet in den
vreemde, maar in het eigen land.
Het Nederlandsche volk is altijd groot
geweest in hulpvaardigheid. Het heeft
thans gelegenheid te over om in eigen
land deze nobele traditie hoog te hou
den. De hulpverleening van allen kant
aan het zoo zwaar getroffen Rotterdam
doet vertrouwen, dat ook in dit opzicht
ons volk zich van zijn beste en edelste
zijde zal blijven toonen.
ROME, 16 Mei (Stefani) Uit alle steden
van Italië komen berichten over betoogingen,
die heden zijn gehouden door studenten tegen
bet misbruik van de Fransch-Britsche vloot-
contróle. Donderdag improviseerden indruk
wekkende stoeten jeugdige fascisten, legiona
rissen en een massa volk overal nieuwe pro-
test'oetoogingen tegen den druk van de vloot-
contröle der Geallieerden. Er werd gejuicht
voor den Duce en hem werden vurige telegram
men toegezonden, waarin men verklaarde
ieder oogenblik gereed te zijn de bevelen van
den Duce op te volgen. De betoogingen eindig
den met optochten door de voornaamste met
vlaggen versierde straten der verschillende ste
den onder het zingen van liederen.
ment verblijven ruim 7000 onderdanen der
Vereenigde Staten in Engeland en Noord-Ier-
land. De Amerikaansche ambassadeur in Lon
den, Kennedy, heeft den terugkeer der Ameri
kanen uit Ierland naar de Vereenigde Staten
voorgesteld met liet oog op de toenemende
moeilijkheden van het passagiersverkeer van
Engeland cn Frankrijk.
BOEKAREST, 17 Mei. (D.N.BDe Roemeen -
sche ministeries van Binnenlandsche Zaken en
van Propaganda hebben gemeenschappelijk een
commissie ingesteld, welke tot 1 Juni een nauw
keurig onderzoek zal instellen naar alle perio
dieken, welke in Roemenië verschijnen, zooals
kranten, tijdschriften, e.d.
Minister-president Tatarescoe heeft gister
avond in den ministeiraad verslag uitgebracht
over den internationalen toestand en legde er
den nadruk op, dat Roemenië streeft naar neu
traliteit en onafhankelijkheid.
De minister van Binnenlandsche Zaken bracht
verslag uit over de jongste maatregelen ter con
trole van de buitenlanders en tegen alarmee-
rende geruchten.
Tenslotte heeft de ministerraad het program
ma voor de nationale betooging welke zal wor
den gehouden van 6 tot 8 Juni ter gelegenheid
van het tienjarig regeeringsjubileum van koning
Carol, vastgesteld.
PARIJS, 16 Mei (D.N.B.) Minister-president
Reynaud heeft Donderdagavond een radio
redevoering gehouden. Hij ontkende daarin al
lereerst, dat de Fransche regeering overweegt
uit Parijs te vertrekken. De regeering, zoo zcidc
hij, is en blijft in Parijs.
BOEKAREST, 16 Mei (Stefani) Donder
dagavond is de Roemeensche ministerraad bij
eengekomen. Volgens een uitgegeven, officieel
communiqué heeft de premier een uitvoerige
uiteenzetting- gegeven over den internationalen
toestand, waarbij hij den nadruk legde op de
hechtheid en continuïteit der Roemeensche
politiek, welker doel is neutraliteit en waak
zaamheid.
MOSKOU, 17 Mei (D.N.B.) De voorzitter
van den raad van volkscommissarissen, Molo-
tof, heeft gisteren den voorzitter van de Zweed-
sche economische delegatie, den Zweedschen
minister van Economische Zaken, Erikson,
ontvangen. De bespreking werd bijgewoond
door den Zweedschen gezant te Moskou, As-
sarsson.
TAIJOEN, 17 Mei (Domei) De Japansche
troepen hebben Siangning, in het Zuid-Westen
van de provincie Sjansi, bezet. De Chineesche
strijdmacht onder generaal Li, ter sterkte van
ongeveer 20.000 man, werd teruggeslagen.
Generaal Tsjang Tsjoen Tsjoeng, comman
dant van de Chineesche rechterkolonne in dc
provincie Honan en Hoepeh is nabij Tsjang-
kiatsi in de provincie Hoepeh gesneuveld. Zijn
lichaam is door de Japansche troepen gevonden.
WASHINGTON, 17 Mei (D.N.B.) Het
Staatsdepartement der V. S. heeft Donderdag
v°lgens de Associated Press de Amerikaansche
burgers in Engeland opgeroepen om met het
°°g op dreigende Duitsche massa-luchtaanval
len zich naar Ierland te begeven om van daar
naar het vaderland terug te keeren. Het
Staatsdepartement deelt mede, dat het de mo
gelijkheid zal overwegen van het vervoer der
Amerikanen uit Ierland met een Amerikaansch
^ip. Volgens opgaven van het Staatsdeparte-
FRANSCH-ZWITSERSCHE GRENS, 17 Mei.
(D.N.B.) In de Fransche staatscourant Is een
decreet gepubliceerd, waarin wordt verklaard,
dat het militaire district van Parijs wordt in
gedeeld bij het zoogenaamde „leger-gebied".
Tot nu toe strekte dit gebied zich als een
breede gordel uit langs de Oostgrens van het
Noorden naar het Zuiden. In dit legergebied
heerschen veel strengere maatregelen dan in
het overige deel des lands. In Fransche militaire
kringen wordt dit gemotiveerd met de huidige
militaire operaties.
BELGRADO, 17 Mei (DUB.) In de gis
teren gehouden zitting van het Joego-Slavische
kabinet is een verordening aangenomen tot het
handhaven van de neutraliteit in de pers. Deze
verordening omvat zeven artikelen. Artikel 1.
Verbiedt in kranten of andere drukwerken be
richten of artikelen te publiceeren, welke on
tevredenheid of haat tegen een der oorlogvoe
renden verwekken, of welke aansporen tot
vijandelijke handelingen tegen een der oorlog-
MÊm Sfl -
voerenden en een der oorlogvoerenden beleedi-
gen. Ook is verboden onware berichten te pu
bliceeren welke de goede betrekkingen tusschen
Joego-Slavië en een andere mogendheid bena-
deelen.
Artikel 2. bepaalt, dat de voorschriften van
artikel 1. ook betrekking hebben op teekenin-
gen, caricaturen, foto's, films e. d.
De straffen op overtreding beloopen tot 2
.jaar gevangenisstraf of 100.000 dinar. De ver
ordening treedt met de afkondiging in werking.
Van officieele Duitsche zijde wordt ons
medegedeeld:
In den geest van dezen opbouw wordt
thans door de Duitsche militaire autoriteiten
in samenwerking met de P.T.T. het uiterste
gedaan om het geheele Nederlandsche tele
foonverkeer zoo spoedig mogelijk te her
stellen. Men kan dan ook verwachten, dat
binnen den kortst mogelijken tijd het tele
foonverkeer als in vredestijd weer in zijn
gehcelen omvang normaal zal function
neeren.
ROME, 17 Mei (Stefani). De Italiaansche
bladen berichten, dat enkele millioenen men-
schen betrokken zijn in den geweldigen veldslag,
welke wordt gestreden, tusschen Antwerpen en
Sedan en welke zijn einde nadert. Men wijst op
de wanhopige pogingen van de Geallieerden om
den opmarsch van de Duitsche pantser-afdee-
lingen over de Maas tegen te houden en op de
ernstige bedreiging voor den Oostelijken vleu
gel van het Belgische front door de troepen,
welke uit Nederland komen.
De Popoio di Horna schrijft, dat de Duitschers
nog steeds hun initiatief bewaren en hun su
perioriteit in de lucht handhaven. De Popoio
d'Italia is van meening, dat het Duitsche of
fensief in België thans heel anders verloopt
dan in 1914, want Duitschland heeft thans in
het Westen zijn geheele macht verzameld, ter
wijl door het DuitschItaliaansche verdrag de
Geallieerden gedwongen zijn ongeveer een mil-
lioen man te bewaren aan liet front van de
Alpen en op andere punten aan de Middelland-
sche Zee.
Het blad wijst verder op de mogelijkheid voor
Duitschland om dank zij zijn ontegenzeglijke
superioriteit naar het hart van Frankrijk op te
rukken en tegelijkertijd Engeland te slaan. Het
blad trekt de conclusie, dat Duitschland thans
vele vruchten plukt van de ernstige fout van
de Geallieerden om de neutrale mogendheden
in den oorlog te betrekken.
LONDEN, 17 Mei. (Stefani) De Engelsche mi
nister van Opvoeding heeft besloten dat alle
schoolkinderen, die uit Londen zijn geëvacueerd
en zijn ondergebracht in de steden in het Oosten
van Engeland, moeten worden overgebracht naar
Wales en Cornwales.
BERN, 17 Mei (DNB) De Zwitsersche radio
heeft gisteren krachtig de geruchten tegenge
sproken, wslke van Engelsche zijde zijn ver
spreid. De „National 2eitung" herhaalt thans
dit démenti en schrijft, dat door de gebeur
tenissen in het Westen een ontspanning is
ingetreden aan de Zwitsersche grens. De
Britsche radio heeft in de uitzendingen in de
Duitsche taal gesproken van een van uur tot
uur toenemende bedreiging tegen Zwitserland,
alsmede van de mogelijkheid van een Duit
sche doorbraak naar den rechtervleugel van
het Fransche leger en landingspogingen aan
het Meer van KOnstanz. Deze geruchten zijn
evenwel volkomen valsch.
TOKIO, 17 Mei. (DKB.) In de vandaag ge
houden bijeenkomst van het kabinet heeft de
Japansche minister van Buitenlandscbe Zaken,
Arita, verslag uitgebracht over de ontwikkeling
der gebeurtenissen in Europa en over het vraag
stuk van den status quo van Nederlandsch Indië.
In een audiëntie bij den Keizer, welke vandaag
werd gehouden, heeft de minister van Marine
verslag uitgebracht over vlootaangelegenhsden.
Door een betreurenswaardig misverstand
is hier en daar de opvatting ontstaan, dat
de omgang tusschen Duitsche militaire
personen en het Nederlandsche publiek on-
gewenscht of zelfs verboden is. Daartegen
over moet worden vastgesteld, dat voor een
dcrgclijken maatregel niet dc geringste reden
aanwezig is. Veeleer kan met voldoening
worden geconstateerd, dat onmiddellijk na
het staken der vijandelijkheden normale
en veelal vriendschappelijke betrekkingen
tusschen de Duitsche militairen cn de bur
gerbevolking zijn tot stand gekomen.
Even verheugend is de samenwerking
tusschen de Duitsche militaire diensten
eenerzijds cn de Nederlandsche. militaire
en burgerlijke overheid andctzjjds bü den
oogcnblikkclijk begonnen opbouw van den
vredesarbeid.
WASHINGTON. 16 Mei (D.N.B.) In een
speciale boodschap aan het Congres heeft presi
dent Roosevelt verklaard, dat het beslist nood
zakelijk is de bewapening van de Vereenigde
Staten op passende hoogte en kwaliteit te bren
gen. Dit mag niet geschieden ten koste van de
vliegtuigleveranttis aan vreemde naties, maar
moet door grootsche uitbreiding van de vlieg-
tuigfabricatie tot minstens 50.000 vliegtuigen per
jaar, benevens door vier-en-twintig-uursploegen
bij alle leveranties voor het leger en de Marine
worden bereikt.
Dc president vroeg derhalve onmiddellijke
inwilliging van een crediet van 896 millioen
dollar, waarvan 546 millioen voor 't leger,
250 millioen voor de vloot en marine-infan-
terie benevens nog 100 millioen tot zijn
persoonlijke beschikking.
Bovendien wenscht Roosevelt nog 286 mil
lioen dollar voor het afsluiten van leveranties
in het begrootingsjaar na het volgende, waar
van 186 millioen tot eigen beschikking. De
tweehonderd millioen dollar tot eigen beschik
king van den president zouden hoofdzakelijk
voor bemoeiingen tot verhooging va,n de vlieg
tuigproductie, voor de vervaardiging van lucht
afweergeschut en voor de opleiding van aan
vullend personeel voor deze beide wapens ge
bruikt worden.
Tenslotte zette Roosevelt uiteen, dat de Ver
eenigde Staten onkwetsbaar moeten zijn wat
zij heden niet zijn. Het ideaal en doel der Ver
eenigde Staten is nog steeds de vrede.
Kort nadat Roosevelt zijn boodschap betref
fende militaire credieten in het Congres had
voorgelezen, diende de voorzitter van de com
missie voor militaire aangelegenheden van het
Huis van afgevaardigden een voorstel in, dat
726 millioen dollar voor het uitbreidingspro
gramma vraagt. Dit program omvat de volgen
de punten: aankoop van verder luchtafweer
geschut, moderniseering van de gevechtsvlieg
tuigen, opleiding van 15.000 man nieuwe troe
pen, verbetering van de defensie-installaties In
de Panamakanaalzöne, inrichting van een
luchthaven in Anchorage (Alaska), benevens
opvoering van de munitieproductie.
STOCKHOLM, 17 Mei (D.N.B.) Het
Zweedsche telegraafagentschap bericht, dat het
Zweedsche gezantschap te Londen heeft ge
protesteerd tegen het werpen van bommen in
het gebied van Riksgraensen. Het gezantschap
heeft thans aan het Zweedsche ministerie var
Buitenlandsche .Zaken het antwoord van de
Britsche regeering medegedeeld. De Britschc-
regeering verklaart hierin het werpen van
bommen te betreuren. Dit is per vergissing ge
beurd en alle maatregelen zullen worden geno
men om herhaling te voorkomen.
De Opperbevelhebber van het Duitsche leger en de Opperbevel
hebber van de legergroep in Nederland hebben een aantal verordeningen
uitgegeven, waaraan de bevolking der bezette gebieden van Nederland,
België cn Luxemburg zich stipt moeten houden.
Het departement van Handel, Nijverheid en
Verkeer maakt het volgende bekend'
1. Het is verboden motorbrandstof, waar
onder te verstaan benzine, molorbcnzol, als
mede gasohe voor snelle dieselmotoren af
te leveren of te verbruiken.
2. Van het verbod bedoeld onder 1 is uitge
zonderd het afleveren aan of het verbruiken
door militairen, Duitsche militaire attaché's. le
den van het Duitsche gezantschap en van de
Duitsche consulaten, artsen, veeartsen, verlos
kundigen, verplegers, verpleegsters, destructor-
bedrijven, brandweer, politie en post, zoomede
het vervoer van goederen, dat door de Duit
sche bezettingsautoriteiten is gelast.
3. Van het verbod bedoeld onder 1 is even
eens uitgezonderd het afleveren aan of het ver
bruiken door autoriteiten, welke door den di
recteur-generaal van Handel en Nijverheid of
door den directeur van het Rijksbureau voor
aardolieproducten met machtiging van den di
recteur-generaal van Handel en Nijverheid wor
den aangewezen.
4. Van het verbod, bedoeld onder 1, is even
eens uitgezonderd het afleveren aan of het ver
bruiken ten behoeve van zieken vervoer, lijken-
vervoer en evacuatie
5. Van het verbod, bedoeld onder 1, is even
eens uitgezonderd het afleveren aan of het ver
bruiken door hen, die voorzien zijn van een
schriftelijke vergunning van den burgemeester.
6. De burgemeesters zullen een vergunning als
onder 5 bedoeld slechts afgeven bij uiterste nood
zaak ten behoeve van het vervoer van levens
middelen, genees- en verbandmiddelen en even
tueel andere goederen, waarvan het onmiddellijk
vervoer geboden is, en ten behoeve van begrafe
nissen. reparaties aan gas, waterleiding, elec.-
triciteit, telefoon en telegraaf en ten behoeve
van het afleveren aan één bepaalden pomphou
der in gemeenten in welke geen groote opslag
plaats van motorbrandstof is gevestigd.
Het bovenstaande heeft ten doel, dat
motorbrandstof als bovenbedoeld slechts
wordt gebruikt bij uiterste noodzaak, zoo
dat artsen, veeartsen, verloskundigen, ver
plegers en verpleegsters zooveel mogelijk
van andere vervoermiddelen gebruik die
nen te maken en'oordeelkundige wijkindee-
ling noodzakelijk is. Hetzelfde geldt voor
het goederenvervoer als bovenbedoeld.
Het vervoer en de aflevering van alle goe
deren aan particulieren per motorrijtuig is
dan ook ten eenenmale verboden.
De voorraad motorbrandstof aanwezig in de
tanks van motorrijtuigen, waarvan de houders
niet onder de bovengenoemde uitzondering
worden vermeld, alsmede de zich elders bevin
dende voorraad motorbrandstof voor zoover niet
dienende tot aflevering aan verbruikers, aan
wie volgens bovenstaande regeling mag wor
den afgeleverd, zal ter beschikking moeten
worden gehouden.
Er zijn maatregelen in voorbereiding om dezen
voorraad te vorderen.
Deze vordering wordt per radio afgekondigd
en treedt onmiddellijk in werking.
KEULEN, 17 Mei. (D.N.B.) De Keulsche
kranten deelen mede, dat in den nacht van
15 op 16 Mei vijandelijke vliegtuigen boven
Keulen zijn verschenen en bommen omlaag
hebben geworpen.
Een bom kwam neer in de onmiddellijke om
geving van een boerderij. Hierbij werd een man
gedood en een ander gewond. Enkele huizen
werden beschadigd. De meeste bommen kwamen
buiten de stad in het vrije veld terecht, de ma-
terieele schade is gering. Door onmiddellijk op
treden van de luchtdoelartillerie werden de toe
stellen verdreven.
MADRID, 16 Mei. (D.N.B.) Blijkens het
Staatsblad is de handel in Belgische francs en
Nederlandsche guldens, evenals in Noorcche en
Deensche kronen, gestaakt. In het deviezen-
verkeer worden alleen clearingponden en clea-
ringfrancs genoteerd.
De Amerikaansche minister van financiën,
Morgentheau, heeft medegedeeld, dat de alge-
meene toestemming, welke onlangs aan de Ne
derlandsche regeering werd verleend, haar door
de bepaling van president Roosevelt „bevroren
credieten" in de Vereenigde Staten op te nemen,
is teruggetrokken. Overeenkomstig de nieuwe
bepaling moet de Nederlandsche regeering of
haar vertegenwoordigers voor iedere transactie
toestemming hebben van het Ministerie van
Financiën. (D. N. B.)
Stand op Vrijdag 1 uur n.ni. 7674.6
Vorige stand 763.4