Voor onbezorgd
Thee of koffie op
bon no. 53
Het Verdronken Land van Saaftingen
Geen kinderspel op de puinhoopen
r
Verduistering
WEER EEN SCHIP
GELICHT
Anti-Rev. Partij tegen
de Ned. Unie
Inpoldering thans of
in een verre toekomst
SPORT EN SPEL HET
VOORNAAMSTE
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
In Rotterdam is Voor de
jeugd-met-vacantie
Veel amusement
VRIJDAG 2 AUGUSTUS 1940 - AVONDBLAD
VIER EN ZESTICSTE JAARCANC No. 22526
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VJ
voor hei vertrek uit. Amsterdam
Vele lijken konden te Vlissingen
reeds geïdentificeerd worden
Rotterdamsche kinderen
in Drente
Autobotsing te Limmen
Twee zwaar gewonden
Jongetje te water geraakt
en verdronken
Sumner Welles ontvangt den
Sovjet-ambassadeur
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN
Tijdens de dagelijksche oefening van de leden van den Opbouwdienst.
Een tweetal snapshots op de Laan van Poot te 's-Gravenhage
maar goed ver
zorgd logeeren
HILVERSUM, TEL. 7941
Aardbeving geregistreerd
Groentenschaarschte
Bevordering der aanslibbing
De verdediging van het
Panamakanaal
Bekend Duitsch beeldhouwer
gestorven
Ontbinding der Vrijmetselaars
loges in Joego-SJavië
in Engeland
Ontevredenheid over 't ministerie
van Voorlichting
Leider van Wit-Russen in
China vermoord
President Roosevelt voert
besprekingen
De Zweedsche defensie-
leening
HET ZEEGEVECHT IN DEN
ATLANTISCHEN OCEAAN
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct.# Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Vooi
prijzen der «Omroepers" zie de rubriek
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Zonsondergang 2 Augustus 21.31
Zonsopgang 3 Aug. 6.02
Zonsondergang 3 Aiug. 21.29
Benige duizenden onderofficieren, korporaals en soldaten, die met groot verlof
u>aren zijn op grond van werkeloosheid of het niet verrichten van loongevenden
arbeid Donderdag voor den Opbouwdie nst opgeroepen. Een frissche dronk
Voor de tweede maal in een week heeft
de waterrijke omgeving van de gemeente
Vlissingen een der oorlogsdrama's onthuld,
die zich in de eerste dagen van Mei heb
ben voltrokken. Donderdag werd in de Vlis-
singsche buitenhaven door een drijvende bok
het zwaarbeschadigde stoomschip „Luctor
et Emergo" opgehaald, dat 12 Mei tot zin
ken werd gebracht.
De „Luctor" was een der passagiers- en
Vrachtschepen van den provincialen stoomboot-
dienst op de Westerschelde, die de verbinding
Vlissingen-Neuzen onderhield.
Aan boord bevonden zich zeven man van het
scheepspersoneel, die mede omkwamen, alsook
de dames Plasschaert uit Oostburg en van
Besien uit Aardenburg, die zich van de kost
school naar huis begaven, het vierjarig zoontje
van den pontonknecht de Korte uit Vlissingen,
alsmede de scheepspensionhouder Eekman uit
Vlissingen. Deze laatsten hadden toen tijdens
het bombardement een goed heenkomen aan
boord van het schip gezocht. Donderdag is 't
schip achter in de nieuwe haven tegen den
berm gezet en werd met de berging van de
slachtoffers begonnen, 's Avonds waren daarbij
gevonden de hofmeesters F. van der Pijl uit
Neuzen en J. de Ronde uit Vlissingen, de dames
Plasschaert en v. Besien, 't kindje de Korte en
de heer Eekman. Nog worden gezocht de ma
chinist A. Volk uit Terneuzen, de olieman van
der Stichel, de matrozen J. Doorns en A. de
Putter, allen uit Neuzen, en de hofmeestersbe-
diende P. v. d. Maas uit Vlissingen.
Waarschijnlijk zullen ook deze spoedig gebor
gen kunnen worden.
Naar wij vernemen, heeft het bestuur van
de Anti-Revolutionnaire Partij een schrijven
gericht tot d,: afdeelingsbesturen waarin ver
meld wordt, dat het hoofdbestuur niet in over
weging kan geven de leden te adviseeren zich
bti de Nederlandsche Unie aan te sluiten.
Het hoofdbestuur verklaart geen vertrouwen
te hebben in de personen van het drieman
schap en daardoor ook niet in den nieuwen
koers, welken het in wil slaan.
Vanmiddag komen 700 Rotterdamsche kin
deren in Drente aan. Hierbij zijn 600 kinderen,
die vier weken vacantie hier komen doorbren
gen, terwijl de overige 100 evacuatiekinderen
zijn, die drie maanden daar zullen blijven.
Na aankomst van dit transport zullen er t£na
1000 Rotterdamsche kinderen in Drente zijn
ondergebracht, een aantal, dat nog in geen
andere provincie is bereikt, in alle Drentsche
gemeenten, waar men de zorg. voor kinderen
heeft aangeboden, zijn deze thans onderge
bracht.
Donderdagavond omstreeks 11 uur is op den
Rijksstraatweg te Limmen CN.H.) een ernstig
Ruto-ongeluk gebeurd.
Een vrachtauto uit den Langendijk geladen
met aardappelen, reed in volle vaart tegen een
auto van de Duitsche Weermacht. Beide wa
gens werden zwaar beschadigd. De bestuurder
van den vrachtauto, K. uit Heemskerk en
diens neef, uit Haarlem afkomstig, werden
Zeer zwaar gewond. Dr. Van Oppen verleende
tie eerste hulp, terwijl pastoor W. W. van
Leeuwen, van Limmen hun het H. Oliesel toe
diende. Beide mannen, die een hersenschud
ding hadden en gebroken beenen, werden daar
na naar het St. Elisabethziekenhuis te Alk
maar overgebracht.
Benige Duitsche soldaten, die minder zwaar
Werden gewond, zijn ter verpleging in het
Marine-lazaret opgenomen.
Donderdag is het driejarig zoontje van de fa
milie Langendijk te Rijsoord (Z.-H.) té water
geraakt. De moeder sprong haar kind na en had
bet spoedig op het droge. De pogingen om de
levensgeesten op te wekken faalden echter.
WASHINGTON, 2 Aug. (D.N.B.). De plaats
vervangende Amerikaansche minister van
Buitenlandsche Zaken Summer Welles heeft
een langdurig onderhoud gehad met den am
bassadeur der Sovjet-Unie, Cumansky. Men
vermoedt, dat het gesprek in hoofdzaak het
op 6 Augustus afloopende handelsverdrag tus-
schen de Vereenigde Staten en de Sovjet-Unie
betrof, waarvan de vernieuwing door de Veree
nigde Staten in Washington veelvuldig be
twijfeld wordt. De uitvoer naar Rusland is den
laatsten tijd als gevolg van de Amerikaansche
uitvoerbeperkingen voor een aantal belang
rijke producten aanzienlijk gedaald.
BELGRADO, 2 Aug. (D.N.B.). Het Joego
slavische seismologische instituut meldt, dat op
1 Augustus om 16.20 uur plaatselijke tijd een
catastrophale aardbeving is opgeteekend welke
negen seconden duurde en zou hebben plaats
gehad op een afstand van 9050 kilometer van
Belgrado.
Gedurende het tijdvak van 3 tot en met 30
Augustus zal de met „53" genummerde bon
van het algemeen distributiebonboekje recht
geven pp het koopen van 2% mis koffie of
14 ons thee.
In verband met de grootsche plannen
tot aanwinning van nieuw land, waarvan
in de laatste weken de voorbereiding ter
hand is genomen als uitvloeisel van nood
zakelijke werkverruiming en verkrijging
van nieuwen cultuurgrond, is ook de vraag
gerezen of thans niet het oogenblik is aan
gebroken, het Verdronken Land van Saaf-
tingen, voor zoover het daartoe rijp is, in
te polderen.
Nadat tot in de laatste decennia der negen
tiende eeuw in de provincie Zeeland een groote
activiteit op het gebied van inpolderingen was
ontplooid, hebben de eerste veertig jaar van
deze eeuw een belangrijken stilstand te zien
gegeven. Te memoreeren vallen slechts de in
polderingen rondom den Kreekrakdam, welke
sinds 1872 Zuid-Beveland met het vasteland
verbindt, en de totstandkoming van den Prins
Hendrikpolder, die in 1808 van het eiland St.
Philipsland een schiereiland m lakte. In totaal
werd sinds de eeuwwisseling slechts 825 h.a.
nieuw land gewonnen, hetgeen een vermeer
dering met nog geen half percent van het be
staande land beteekent.
De inpolderingen in de voormalige Zuiderzee,
op de Groninger slikken en de voorgenomen
drooglegging van den Biesbosch met daaraan
gepaarde afsluiting van de Brielsche Maas
accentueeren den landhonger, welke in ons
land nog steeds groeiende is. Behalve het feit,
dat meer dan dertig-duizend jonge boeren vol
ongeduld het oogenblik verbeiden, dat zij een
eigèn bedrijf zullen kunnen stichten, spreekt
thans de behoefte het Nederlandsche volk te
voeden uit eigen bodem.
De duizendjarige worsteling van Zeeland
tegen de. zee is nog geenszins ten einde.
De Zeeuwsche stroomen bevatten nog tal
van ondiepten op plaatsen, waar zich een
maal land uitstrekte. Men denke aan Rei-
merswaal, de welhaast legendarische ver
dronken stad in de Ooster Schelde. Doch
van grooter beteekenis voor de allernaaste
toekomst zijn het Verdronken Land van
Saaftingen en de schorren in het Sloe,
welke het eerst voor inpoldering in aan
merking kunnen komen.
De heerlijkheid van Saaftingen strekte zich
in de Middeleeuwen langs den linker Schelde-
oever en langs de Zuidzijde der Honte uit en
besloeg een groote oppervlakte, welke in de
15de en de eerste helft van de 16e eeuw door
talrijke overstroomingen geheel verloren ging.
Het afbraak- en opbouwproces der zee nam zijn
loop en ongeveer veertig procent van het ver
dronken land is inmiddels rijp geworden om
opnieuw te worden ingedijkt.
Zoowel in het Sloe als op Saaftingen wordt
het aanslibbingsproces krachtig bevorderd door
het uitzetten van de Spartina Townsendii, een
herbacee, die snel wortel schiet en zich over
groote oppervlakte uitbreidt. Een enkele jaren
geleden namens den dienst der Domeinen inge
steld onderzoek wees uit, dat binnen enkele
jaren tot inpoldering van het Sloe zou kunnen
worden overgegaan. Ten aanzien van het Ver
dronken Land van Saaftingen was de commissie
echter van oordeel, dat het aanslibbingsproces
nog geruimen tijd zou moeten doorwerken.
Weliswaar zijn reeds verschillende deelen rijp
voor inpoldering, doch voor circa zestig procent
der oppervlakte is dit stadium nog niet bereikt.
De huidige omstandigheden maken het onge
twijfeld aantrekkelijk, onmiddellijk de eerstge
noemde veertig procent om te zetten in vrucht
baar land. De vraag rijst echter, wat in dit geval
zwaarder dient te wegen: de onmiddellijke be
hoefte of de verder verwijderde toekomst.
Het aantal polders is in Zeeland legio en
onder deze treft men een zeer groot getal aan,
wier oppervlakten zelfs beneden het economisch
minimum blijven. Alleen reeds het gedeelte van
Zuid-Beveland ten Westen van het kanaal, dat
dit eiland van Noord naar Zuid doorsnijdt, telt
BALBAO (Panamakanaal), 2 Aug. (D.N.B.).
Te Balbao zijn vier torpedojagers der Vereenigde
Staten aangekomen, die den toegang tot het
Panamakanaal van den Atlantischen Oceaan
uit zullen bewaken. De vaartuigen hebben tot
opdracht te zorgen voor de verscherpte naleving
van de neutrahteitswet.
De bekende beeldhouwer prof. dr. Hugo Le-
derer is Donderdag op 68-jarigen leeftijd ge
storven. Het bekendste werk van Lederer is het
stambeeld van Bismarck te Hamburg. In vijf
iaren tijds heeft hij de kolossale 15 M. hooge
figuur van Bismarck uit het harde graniet ge
houwen. Talrijke plastieken aan gedenktee-
kenen en fonteinen in heel Duitschland zijn
het werk van zijn hand. Daarnaast schiep hy
een groot aantal portretplastieken, waarvan
die van Richard Strauss de beroemdste is.
113 polders. Deze versnippering van den grond
brengt met zich mede, dat een relatief groot
percentage van het land wordt ingenomen dooi
economisch irrendabele dijken, waterloopen,
enz.
Nu willen wij niet beweren, dat 40 pCt.
van de oppervlakte van Saaftingen een ver
houdingloos kleinen polder zou opleveren.
Zelfs zou een polder ontstaan, die in Zee
land onder de grooteren kan worden ge
rekend. Doch wel dient te worden gewezen
op de mogelijkheid, in een verder verschiet
een grooten polder te winnen, welke een
beduidende economische eenheid zal vormen.
Al spreekt de kostenfactor thans niet het
hoogste woord, toch zal men dienen te over
wegen, dat deelsgewijze inpoldering den aan
leg van zeewerende dijken over veel langeren
afstand met zich meebrengt dan een inpolde
ring ineens na verloop van een reeks van jaren.
Deelsgewüze bedijking zal tevens tengevolge
hebben, dat bij elke volgende drooglegging dijk-
lichamen, waarin groote kapitalen zijn gestoken,
overtollig worden, zoodat men deze óf zal moe
ten slechten öf als onrendabeien grond zal
moeten beschouwen.
Tenslotte maakt voor de betrokken instan
ties het belang van de Schelde als zeeverbinding
voor de groote havenstad Antwerpen een zeer
gewichtig punt van overweging uit. Reeds meer
dan eens is de vrees geuit, dat voortgaande
inpolderingen in de Wester-Schelde tengevolge
van het verdwijnen van waterbergruimten een
sterke stijging van de hoogwaterstanden in de
Schelde voor Antwerpen zullen veroorzaken.
Maar bovendien vreest men, dat versmalling
van den zeestroom verdere aanslibbing zal be
vorderen, zeer ten nadeele van de zeescheep
vaart naar de belangrijkste Belgische haven
stad.
Hier komen derhalve Nederlandsche tegenover
Belgische problemen te staan, welke in onder
ling overleg met nauwkeurig in acht nemen van
wederzijdsche belangen dienen te worden op
gelost.
BELGRADO, 1 Aug. (D.N.B.) De ontbin
ding van de vrumetselaarsloges in Joego-Slavië
geschiedt krachtens een besluit van den minis
ter-president, om het in Mei van dit jaar uit
gevaardigde verbod van vergadering ook van
toepassing te verklaren op de loges der vrijmet
selarij. Hierop heeft de groot-loge haar werk
zaamheden neergelegd en de opheffing van de
overige loges bevolen.
Nu, in de vacanties, staat Rotterdam voor
oen nieuw probleem. Waar moeten de kinderen
in hun vryen tyd zich vermaken? Hoe kan
men bereiken, dat zij, gesterkt naar lichaam en
geest en bezield met nieuwen ijver, het nieuwe
leerjaar zullen beginnen? In tegenstelling met
het platteland is in een stad de gelegenheid
tot spel aanzienlijk minder en in een zoo ge
teisterde stad als Rotterdam moet wel elke
gezonde speelgelegenheid ontbreken. Alom is de
behoefte gevoeld, iets voor het Rotterdamsche
kind te doen, hetgeen des te meer noodzakeiyK
v/as, omdat de gewone vacantie-oorden voor
de jeugdige Rotterdammers, zooals de Vacan-
tieschool te Hoek van Holland en de kinder
kampen te Gilze-Ryen, als een gevolg van de
buitengewone omstandigheden thans niet be
schikbaar zijn. Bovendien is er in de maat
schappelijke omstandigheden van tal van ouders
een zoodanige keer gekomen, dat van uitvoe
ring van de betaamde vacantieplannen moest
worden afgezien. Al is men dankbaar dat vele
kinderen uit de Maasstad elders een genotvolle
vacantie kunnen doorbrengen, dat neemt niet
weg, dat lang niet allen thans naar rustige
streken kunnen gaan om wat op verhaal te
komen.
Dank zij het initiatief van de propaganda-
commissie van de Gemeenteiyke Sportstich
ting, die daarby de lntip genoot van de afdee-
ling Onderwijs en Volksontwikkeling van het
gemeentebestuur, wordt er voor de kinderen iets
gedaan, met liefde en enthousiasme. Daarvoor
is niet noodig dat de Rotterdammertjes hun
LISSABON, 1 Aug. (D.N.B.). Volgens berich
ten uit Londen heerscht er een zoodanige
schaarschte aan versche groente en fruit, dat
men reeds met de vervaardiging van vervang-
middelen is begonnen. In de omgeving van
Londen is een fabriek gekomen, welke een che
misch preparaat vervaardigt, dat den Engel-
schen huisvrouwen wordt aanbevolen als een
gelijkwaardig vervangmiddel voor vitaminen,
die voorkomen in groente en fruit.
De aanvallen in de Engelsche bladen op de
methoden van het ministerie van Voorlichting
en vooral op minister Duff Cooper persooniyk
worden, naar uit Londen wordt vernomen,
steeds heftiger.
De Evening News en Star protesteeren zeer
scherp tegen de „snuffelcolonnes", die een on
derzoek moeten instellen naar het moreel der
bevolking. Einkele bladen, zooals de Evening
Standard, leveren ook critiek op het geheim
zinnige gedoe in het Lagerhuis. Het Lagerhuis
is geen geheime bond, doch de openbare tri
bune van het geheele volk. Geheime zittingen
zyn slechts dan te verantwoorden indien stra
tegische geheimen worden besproken.
De Evening Standard noemt het onbegrype-
lijk, dat de Britsche buitenlandsche politiek
achter gesloten deuren wordt besproken. Dit
blad eischt van de afgevaardigden, dat zy met
deze praktijken zullen ophouden.
SJANGHAI, 2 Aug. (D.N.B.). De voorzitter
der commissie van Wit-Russische emigranten,
Metzier, is hedenmorgen in de internationale
nederzetting van Sjanghai door onbekend ge
bleven daders, die verscheidene schoten op hem
losten, vermoord. Metzier, die vroeger Wit-Rus-
sisch consul was, had te Sjanghai de leiding
over ongeveer 25.000 Wit-Russen. Met hem te
voor de eerste maal een vooraanstaande niet-
Chineesche persoonlijkheid het slachtoffer ge
worden van de aanslagen, die den laatsten tyd
te Sjanghai aan de orde van den dag zyn.
WASHINGTON, 2 Aug. (D.N3.). President
Roosevelt heeft vandaag met onderstaatssecre
taris Welles, den commandant van de vloot,
Stark, en den chef van den generalen staf
Marschall, een bespreking gehad over het vraag
stuk van de verdediging van het Amerikaansche
vasteland.
Volgens Associated Press is hierbij ook het
vraagstuk van het oprichten van protectoraten
over „bedreigde" Europeesche bezittingen op het
Westelijk halfrond besproken.
Verder wordt gemeld, dat de democratische
afgevaardigde Welshel een voorstel heeft inge
diend, waarbij het overnemen van bezittingen der
Europeesche mogendheden op het Westelijk
halfrond door de Vereenigde Staten zal geschie
den in zooverre deze landen de betaling van hun
oorlogsschulden aan de Vereenigde Staten heb
ben gestaakt.
President Roosevelt heeft het Congres ver
zocht 125.000 dollar uit te trekken om hiermede
het hulpwerk voor kinderen van Europeesche
vluchtelingen te financieren.
STOCKHOLM. 2 Aug. (D.N.B.) De Zweed
sche defensieleening van 500 millioen Zweed
sche kronen is na een propaganda-actie van
95 dagen op 1 Augustus geheel volteekend. Daar
de defensie-uitgaven in Zweden belangryk zyn
toegenomen, heeft men besloten de inschryving
tot 1 November open te stellen.
Utrecht is Donderdag begonnen met de catalogiseering van het huisvuil. Van
gemeentewege zijn schilleboeren en lomp en-ophalers aangesteld, die tot taak heb
ben, het opgehaalde huisvuil te sorteeren
1 vacantie doorbrengen op de puinhoopen en dat
zy zich vennaken met weinig verheffend
spel. Rotterdam beschikt gelukkig wel over
vele kinderspeeltuinen, die als een gordel
c».n de stad liggen en waarvan er vooral in den
laatsten tijd verscheidene op initiatief van de
buurtbewoners en met hulp van de overheid
tot stand zijn gekomen, maar groote groepen
van meisjes en jongens en dat zyn vooral
de ouderen kunnen van deze speelgelegen
heid geen gebruik maken. Voor hen zyn ge
durende deze vacantie eenige sportterreinen
van de Gemeentelijke Sportstichting openge
steld, waar zy onder leiding 'van gymnastiek-
leeraren en onderwijzers, die zich spontaan voor
dit werk beschikbaar hebben gesteld, allerlei
spelen doen: naast de gewone kinderspelen
voetbal, korfbal, hockey, cricket en wat athle-
tiek. En voor de oudere leerlingen worden op
bepaalde dagen ook wandel- en fietstochtjes
georganiseerd. Om de animo te stimuleeren,
bestaat het plan, in de laatste week onderlinge
wedstrijden te organiseeren tusschen de ploe
gen der verschillende velden, waarvoor men
aardige prijsjes wil uitloven.
Jammer is, dat aan de vijf poffertjes- en
wafelbakkers, die op grond van hun afstam
ming op een standplaats in Augustus recht
konden doen gelden, thans geen toestemming
kon worden gegeven. In de binnenstad heeft
men met den besten wil geen plaats voor hen
kunnen vinden, ctndat alle beschikbare ruimte
in beslag genomen is of wordt voor den nood-
winkelbouw.
Misschien dat ze later in de vernieuwde
binnenstad nog eens terugkomen als een her
innering aan oude gezelligheid. Zoolang de be
trokkenen leven, gaat n.l. hun recht op een
standplaats gedurende de kermismaand niet
verloren.
Het gemis aan ruimte voor tijdelijke verkoop
gelegenheden doet zich ook gevoelen ten op
zichte van de weekmarkt. Gedurende decennia
heeft deze weekmarkt haar plaats gevonden op
den Goudschesingel van Gedempte Boter-
sloot tot aan Boezemsingel. Ook deze ruimte
is nu bestemd voor de noodwinkels en de week
markt heeft naar een ander terrein moeten
omzien. Ze is thans ondergebracht op het.
Noordplein, waar ook de dagelijksche groenten-
markt wordt gehouden.
Het is wel een nood-oplossing, maar er is nu
in Rotterdam geen gunstiger plaats te vinder-
Van belang is, dat de omgeving uitstekend voor
weekmarkt geschikt is. Wat de bedrijvigheid
betreft, die er heerscht, deze doet weinig onder
voor die van den Goudschesingel.
RIO DE JANEIRO, 2 Aug. (D.NB.) De
Engelsche hulpkruiser Alcantara, die met zwart
slagzij de haven van Rio dé Janeiro is binnen-
geloopen, heeft by 't gevecht met een Duitschen
hulpkruiser verschillende treffers gekregen. Een
schoorsteen is geheel vernield. In de scheepshuid
is boven de waterlijn een geweldig gat gesla
gen. De Alcantara helt naar bakboordzijde over
met het hekwerk diep onder water, terwyi de
boeg hoog uit het water opsteekt.
Behalve de door de Engelsche admiraliteit op
gegeven twee dooden en zeven zwaar gewonden,
zouden zich aan boord nog talry'ke licht gewon
den bevinden. De Alcantara is bü het eiland
Vianna voor anker gegaan om gerepareerd te
worden.
