Het Koloniaal Instituut jubileert
Overbodige actie?
Geen trein over den Afsluitdijk?
Historie van geldgebrek
en te weinig ruimte
Argumenten tegen
de plannen
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1940
Oudste koloniaal museum
ter wereld
Kerkelijk Leven
Zelfstandig
Booze Schoonheidscommissie
De a.s. Jubileum-tentoon
stelling
NIJENRODE KRIJGT EEN
ANDERE BESTEMMING
B. DIJCKHOFF f
De theeschenkerij verdwijnt
R. K. Werkgeversvereeniging
jubileert
Uitspraken Hoog Militair
Gerechtshof
De Nederl. Dagbladpers
A.N.W.B.-RIJWIELTOCHT
DOOR HET GOOI
Nauwelijks geestdrift
Werkverschaffing?
FUSIE VAN N.V.G. MET
N.V.V.
Vrouwenkliniek Bethlehem
te 's-Gravenhage
Voorstel aan obligatiehouders
inzake de oorlogsschade
Examen Middelb. Onderwijs
teekenen
Examen hoofdakte
Unie van Katholieke studenten-
vereenigingen in Nederland
Notarieel examen
Zilveren priesterfeest
Dertig jaar is eigenlijk geen officieel
jubileum, dat op zichzelf vermeldenswaard
is, maar verdient het Koloniaal Instituut in
dezen tijd niet een extra-groote belangstel
ling Nu wc door het afsnijden der verbin
dingen de koloniën niet kunnen bereiken,
moge onze interesse in het bijzonder uit
gaan naar het stuk koloniale wetenschap en
de rijke Indische museumverzameling:, die
we in het Koloniaal Instituut te Amsterdam
bezitten.
Trouwens, het dertig-jarig bcstaansjubï-
leum wordt gesecondeerd door een 75-jarig
jubileum: driekwart eeuw is het immers ge
leden, dat een koloniaal museum werd op
gericht, waaruit het Koloniaal Instituut
groeide.
Die wording en dien groei heeft prof. De Bus-
«V, de tegenwoordige directeur, op een perscon
ferentie uitvoerig geschetst.
We vergeten wel eens 'dat het jubileerende
Instituut het oudste koloniale museum ter we
reld is. Het was al in 1777, dat de Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen tot de stich
ting van een afzonderlijke hoofdafdeeling, ge
titeld „Koophandel en Colonies", overging, om
meer belangstelling voor de overzeesche gewes
ten op te wekken. Daaruit is later gegroeid de
Ned. Maatschappij voor Handel en Nijverheid.
Zij ontving Indische producten in den vorm van
geschenken, welke nog ten deele in het Museum
aanwezig zijn.'
Prof. J. w. Gunning stelde in 1864 in het de
partement Utrecht van de Ned. Maatschappij
voor Nijverheid voor om al deze geschenken
onder te brengen in een speciaal daarvoor op
te richten museum, waartoe in 1865 besloten
tverd. De algemeen secretaris van de Ned. Maat
schappij voor Nijverheid, de heer P. W. v. Eeden
(de vader van den dichter), gaf zich hiervoor
veel moeite. O. a. zijn thans nog een paar In
dische rubberpantoffeltjes en een klapperdop,
die gebruikt wordt als een Hollandsch steel
pannetje, aanwezig. Tot dan toe werden die
producten bewaard op een zolderkamer in zijn
•woning aan de Baan of in den Haarlemmerhout
te Haarlem, maar dank zij overleg met de Re
geering kreeg men de beschikking over het
sousterrain van het z.g. Paviljoen „Welgele
gen", het oude paleis van Koning Lodewijk Na
poleon, thang het Gouvernementsgebouw aan
de Dreef te Haarlem. Talrijke verzamelingen
Werden daar ten slotte bijeen gebracht en er
Werd heel wat werk verzet. Alleen een goede
opstelling ontbrak, het ging trouwens alleen om
de verzameling, die overigens niet eens voor
het publiek te bezichtigen was. Zelfs de leden
hroesten nog eerst een toegangskaartje aan
vragen. Eerst op 10 Juli 1871 is het museum
Voor het publiek geopend. Er was toen ook al
een boekerij met cataloog en handleiding, wel
ke nu nog de kern uitmaakt van de tegenwoor
dige boekerij met haar 80 a 90.000 deelen!
In 1885 werd het museum meer zelfstandig
hiet een eigen raad van bestuur en beheerende
commissie. Van beide werd de heer J. T. Cremer
Voorzitter. Ook toen al werd de eeuwige klacht
van elk museum gehoord: te weinig financieels
middelen en te bekrompen ruimte.
De heeren ,v. Eeden (187119oi) en diens
opvolger dr. Greshoff (1901—1909) wisten door
hun onvermoeid streven vaak onder zeer moei
lijke omstandigheden het museum te maken
vot een centrum van wetenschap en praktijk,
dat tot ver buiten het vaderland bekendheid
kreeg. O. m. lieten zij 52 bulletins verschijnen,
Waarin verschillende reeds vergeten of nog ac-
tueele producten beschreven zijn.
In de bloeiperiode van handel en nijverheid
19011910 namen de heeren J. T. Cremer, oud
minister van Koloniën, en dr. H. P. R. Hu
brecht, lid van de Tweede Kamer, het initia
tief om den grondslag van het museum uit te
Weiden door het oprichten van een Koloniaal
Instituut. Maar in 1909 kwam een crisis (ver
geleken met latere crises een heel tamma!),
Waardoor de plannen bleven liggen tot 1910.
I>r. Hubrecht, die hoewel hij zelf nooit in Indië
ts geweest, geweldig veel heeft tot stand ge-
kracht zoowel door zijn stuwend initiatief als
boor reusachtige giften, wilde iets grootsch. Een
instelling, die niet alleen museum was, maar
°ok tropische hygiëne en de geestelijke cultures
van indië zou bestudeeren. Daaruit is de afd
volkenkunde en Tropische hygiëne ontstaan.
Een comité van voorbereiding, waarvan de heer
Cremer voorzitter werd, zou deze plannen na-
ber uitwerken en het kreeg van alle zijden de
grootste sympathie en medewerking. De bedoe
ling was een nauwen band te scheppen tusschen
Wetenschap en practijk. Lezingen en schóól-
verzamelingen die in dertig jaar van 1000
*ot 4200 zijn uitgebreid moesten dat ideaal
Verwezenlijken en dat is zoo gebleven tot den
kuidigen dag toe. Dr. Greshoff, uitnemend In
disch deskundige en scheikundige, had in zijn
laboratorium sinds 1898 al de eerste onderzoe
kingen verricht. In 1899 werd een aparte Suri-
kaamsche zaal opgericht, waar dezelfde pro
ducten werden besproken als thans nog.
De commissie van voorbereiding, die bestond
kit de heeren C. J. Hasselman, J. W. Cremer,
dr. H. F. R. Hubrecht, O. W. G. Brieglet, S. P
V. Eeghen, dr. C. W. Janssen, M. P. Voute en
W. IJzerman, wendde zich in 1910 met een
beroemd geworden memorie tot het Nederland
sche volk, welke oproep ruimen weerklank vond.
In die memorie werd vastgesteld, dat noodig
Was: grond om een gebouw te stichten, kapi-
'aal, terrein, geld voor exploitatie en organi
satie. De „bedeltocht" werd een zegetocht. Een
|r<k>t aantal personen werd „stichter" en wei
a /25.000 per persoon! Op die wijze kwam het
Wiillioen vlot bijeen en toen ging men praten
jhet de gemeente Amsterdam. Eerst wilde men
bet museum plaatsen in plan-Zuid, maar ten
slotte kreeg men voor 1 de oude Oosterbe-
Svaafplaats, waar in 1894 voor het laatst begra-
ven was, in eeuwigdurende erfpacht. Oude Am
sterdammers zullen zich het hekkepoortje en de
'Wee oude huisjes: lijkenhuisje en portierswo-
hing, nog wel herinneren. Dit terrein lag in
be nabijheid van de universiteitslaboratoria en
"at kwam goed van pas.
Op 3 Augustus 1910 werd de eerste stichtings-
J^gadering gehouden. De Maatschappij voor
verheid gaf haar heele bezit, de boekerij en
r® werkers. Dat is eerst niet van harte gegaan,
jkuur de heer Cremer decreteerde: „als jullie
et niet geven, zorgen we er zelf voor."
Altijd zit sindsdien nog een vertegenwoordiger
J*h de Maatschappij in den Raad van Bestuur.
r°k Artis hielp door haar rariteitenkabinet ai
j° staan en zoo was er zeer veel medewerking.
,n 1910 werden de statuten goedgekeurd en een
*jaPitaal van ƒ1.300.000 bijeengebracht, waarbij
gemeente Amsterdam nog extra 300.000
*ax. Dat kwam zoo: Haarlem wilde ook graag
het museum binnen zijn muren hebben en
concurreerde dus met Amsterdam. Maar aan
deze stad werd als hoofd- en handelsstad de
voorkeur gegeven en bovendien had Amster
dam een hygiënisch laboratorium voor zijn uni
versiteit noodig. Het stelde daarom de nieuwe
stichting voor gezamenlijk een laboratorium op
te richten. Amsterdam zou 3 ton geven aan het
Instituut, dat hiervan weer 1 ton voor het labo
ratorium zou terugstorten. Het Departement van
Koloniën droeg 50.000 bij, het Departement van
Binnenlardsche Zaken 10.000 en de gemeente
Amsterdam een vierde van de exploitatiekosten
met een maximum van 30.000. Het kapitaal
was voor 65 pet. Amsterdamsch, 19 pet. Haagsch
en 16 pet. van elders. Voor het gebouw werd
uitgetrokken ƒ1.300.000 en aan drie architecten:
dr. E. Ouypers, M. A. v. Nieukerken en Ouwen-
dag opdracht gegeven plannen te ontwerpen, Ten
slotte werd dat van den heer Nieukerken ge
kozen.
Maar de Schoonheidscommissie keurde het
af! Het vond den bouwstijl niet mooi en was
boos, omdat er maar drie architecten waren uit-
genoodigd. Victor de Stuers zei echter: het is een
mooi bouwplan en dat gaf den doorslag voor
den Amsterdamschen gemeenteraad, die het
plan goedkeurde. Ruim een millioen was ervoor
uitgetrokkenzeven millioen heeft het ge
kost! Dat is echter een gevolg van den oorlog
geweest.
Op 4 Jan. 1913 werd het oude koloniale mu
seum overgedragen aan het nieuwe Koloniale
Instituut. Op 30 April droeg Amsterdam het
terrein over en in 1915 kon met den bouw wor
den begonnen. Eenige moeilijkheden leverden
nog de vaste graven op de voormalige Ooster
begraafplaats op, welke moesten worden ontzien
en waardoor 't gebouw ook zulk 'n eigenaardigen
uitgestrekten vorm heeft gekregen. Het labora
torium voor tropische hygiëne, dat in samen
werking met de gemeente Amsterdam werd ge
bouwd, was begonnen in 1914 en voltooid in
1917. Maar zoo vlot ging het met het hoofd
gebouw niet. Door den oorlog stegen de kosten
van materialen en de loonen zoozeer, dat de
aannemer van den bovenbouw zijn contract
niet kon nakomen. In 1918 was van het bouw-
kapitaal nog slechts 8 ton over en de kosten
stegen van 2 op 4 millioen. De Regeering aroeg
toen voor de helft bij, dr. Hubrecht toonde zich
weer eens Amerikaansch royaal en gaf een half
millioen en de Indische cultures droegen ponds
pondsgewijs de rest bij, zoodat het uiteindelijk
in 1922 onder de kap was en in 1923 de jubi
leum-tentoonstelling over Amsterdam kon her
bergen. In een paar weken tijds waren er 2G3.000
bezoekers. Maar weer moest er geld zijn voor
den verderen afbouw en weer gaf dr. Hubrecht
een half millioen, particulieren ook een hall
millioen en de Regeering anderhalf millioen.
Dr. Hubrecht deed nog een eerehal cadeau, die
125.000 kostte en benoemde ten slotte het In
stituut tot zijn erfgenaam. Tragisch is wel, dat
hij, die zooveel schonk en medewerking ver
leende, het gebouw nooit geheel voltooid heeft
gezien, op 9 October 1926 is het officieel ge
opend onder de meest slechte weersomstandig
heden, waardoor het officieele programma ge
heel in de war liep en allerlei incidenten ont
stonden
Intusschen zijn de gebouwen, die voor
ƒ6.500.000 te boek stonden, vrijwel geheel af
geschreven. Op een kapitaal van 3 millioen om
vat de exploitatie-rekening thans 336.000, heel
anders dan men het zich destijds had voorge
steld.
Ten slotte nog de voorzitters: achtereenvol
gens de heeren J. T. Cremer, dr. Hubrecht, ba
ron Röell, v. Lidth de Jeude en waarn. W. C.
Bonebakker. Alg. secretarissen: C. J. Hassel
man, prof. H. Wijsman, D. W. f. Rees, ir. Th.
P. Delprat, E. P. Westerveld en P. J. Gerke.
Directeuren: P. C. v. Eeden, dr. M. Greshoff,
dr. J. Dekker. Afd. Volkenkunde: prof. J. C.
v. Eeden, J. C. Lamster en B. J. C. Schrieke.
Tropische hygiëne: prof. dr. J. v. Loghem,
prof. Kunen, prof. Schuffner en prof. E. P.
Snijders. Bibliothecarissen: Barconier, Utermark
en mej. Soelaart. De oudste personeelleden zijn
mej. IJzerdraat, conservatrice van het Han
delsmuseum en de heer Beers, chef de bureau
Voordat het museum definitief was afge
bouwd, heeft het Instituut in velerlei gebouwen
gezworven: Damrak 26, Sarphatistraat 34, PI.
Middenlaan 15 en PI. Prinsenlaan.
Oorspronkelijk had men een grootsche
Jubileum-tentoonstelling opgezet, doch we
gens de tijdsomstandigheden is ze zeer ver
kleind.
Een onderdeel van de Jubileum-tentoon
stelling (14 Sept.15 Oct.) zal de histori-
Een kijkje in het jubileerende Koloniaal Instituut te Amsterdam
sche afdeeling vormen, welke een aantal der
belangrijkste geschiedbronnen zal exposee-
ren uit de periode 15951811.
Deze afdeeling wordt samengesteld onder
leiding van dr. F. W. Stapel, die daarbij de
volledige medewerking heeft verkregen van
den Algemeenen Rijksarchivaris en van het
Instituut voor de Taal-, Land- en Volken
kunde van Nederlandsch-Indië te 's-Gra-
venhage, dat de kostbare Koloniale Biblio
theek exploiteert.
Naast eenige interessante archivalia (ori-
gineele brieven, reisjournalen, kaarten en
andere documenten) zal een keuze worden
vertoond uit de meest waardevolle boek
werken, die zich met het genoemde tijdperk
bezighouden.
Voorts omvat de expositie het handels-
museum en nieuwe aanwinsten van de afd.
Volkenkunde.
Zooals wij reeds gemeld hebben, is in Den
Haag overleden in den ouderdom van 84 jaar
de heer B. Dijckhoff, stichter van de N.V. Kle
dingmagazijnen Dijckhoff Zoon. De heer
Dijckhoff werd te Haren in Westfalen uit een
oud ambtenarengeslacht geboren.
Op 17-jarigen leeftijd, in 1872, kwam hij naar
Nederland. Hij bekwaamde zich te Amsterdam In
den lakenhandel en richtte in 1873, als een der
eersten in den lande, te Utrecht een heeren
confectiebedrijf op. Het bedrijf groeide gestadig
en in 1907 ging- de heer Dijckhoff over tot de
stichting van de confectiemagazijnen op de
Groenmarkt te 's-Gravenhage.
Het meest karakteristieke van deze bekende
figuur in het Nederlandsche bedrijfsleven was
het sterk ontwikkelde sociale gevoel, dat hem,
reeds lang voordat de wetgever er toe dwong,
als eerste in ons land de Zondagsluiting e.a.
dergelijke maatregelen voor zijn personeel deed
invoeren.
Als warmvoelend mensch heeft hij talloos
velen in Den Haag en ver daarbuiten door zijn
groote vrijgevigheid aan zich verplicht.
Zijn verdiensten op sociaal en charitatief ge
bied zijn door Kerk en Staat erkend, die hem
benoemden tot commandeur in de Orde van den
H. Gregorius den GFrooten en ridder in de Orde
van Oranje-Nassau.
Naar wij vernemen, zal het bekende kasteel
Nijenrode te Breukelen binnenkort een andere
bestemming krijgen. Reeds eenige jaren had dit
prachtige slot aan de Vecht geen vasten bewo
ner en werden slechts enkele vertrekken door
den eigenaar, wijlen den antiquair Goudstikker
uit Amsterdam, als showroom gebruikt, terwijl
eenige zalen en de schitterende tuin door de
N.V., die Nijenrode exploiteerde, waren inge
richt als restaurant. De theeschenkerij, die in
de zomermaanden druk bezocht werd door
Utrechtenaren en Amsterdammers, veel werd ge
bruikt voor groote partijen en feesten, zal nu
verdwijnen.
Het kasteel is nJ. in andere handen over
gegaan, en het zou de bedoeling van den nieu
wen eigenaar zijn Nijenrode als buitenverblijf
in gebruik te nemen.
Maandag 2 September zal het 25 jaar geleden
zijn, dat de Algemeene Katholieke Werkgevers-
vereeniging werd opgericht.
Dien dag zal om tien uur de algemeene gees
telijke adviseur, dr. Cassianus Hentzen O.P.M.,
pastoor te Haarlem, een H. Mis van dankbaar
heid opdragen in de kerk van den H. Paschalis
Baylon aan den Wassenaarscheweg te Den
Haag.
Een verdere viering zal in verband met de
tijdsomstandigheden niet plaats hebben.
Het Hoog Militair Gerechtshof heeft Woens
dag uitspraak in eenige zaken gedaan.
De 35-jarige G. B„ dienstplichtig soldaat, was
door den Krijgsraad te Utrecht veroordeeld
tot 6 maanden gevangenisstraf met aftrek van
voorarrest, wegens het wegnemen van goederen,
toebehoorend aan het Rijk.
Het Hof legde deze straf voorwaardelijk op.
De Zeekrijgsraad veroordeelde W. G. W„ ma
troos 3e kl„ 31 jaar, tot 1 maand gevangenis
straf wegens verduistering.
Ook deze straf werd door het Hof voorwaar
delijk opgelegd.
Bevestigd werd een vonnis van den Krijgs
raad te Utrecht, waarbij de 23-jarige dienst
plichtig soldaat H. W. uit Hilversum wegens po
ging tot diefstal te Zeist is veroordeeld tot acht
maanden gevangenisstraf.
De 26-jarige M. W. J. van der W„ dienstplich
tig soldaat, is door den Krijgsraad te 's-Herto-
genbosch veroordeeld tot 6 weken gevangenis
straf wegens diefstal. De straf werd voorwaar
delijk opgelegd.
Bevestigd wérd een vonnis van den Krijgsraad
te 's-Hertogenbosch, waarbij de 20-jarige J. H.
van der Z„ soldaat bij het korps motordienst,
is veroordeeld tot 3 maanden hechtenis voor
waardelijk.
In November 1939 met een vrachtauto rijden
de te Erp, langs de Zuid-Willemsvaart, veroor
zaakte hij een botsing met een anderen vracht
auto, waarvan de bestuurder, J. J. Ottenheym,
door den hevigen schok werd verpletterd.
Eveneens werd bevestigd een vonnis van den
Krijgsraad te 's-Hertogenbosch, veroordeelende
den 27-jarigen korporaal B. J. W. wegens dief
stal tot een gevangenisstraf van 36 dagen.
De 34-jarige soldaat W. P. F. te Leiden was
door den Krijgsraad te 's-Gravenhage veroor
deeld tot 2 maanden gevangenisstraf voorwaar
delijk wegens diefstal. Het Hof heeft dit vonnis
bevestigd.
De 23-jarige H. H. S„ soldaat, wonende te
Men schrijft ons:
Sobriëtas verspreidt dezer dagen een klein,
keurig gastyleerd vouwblaadje, dat als titel
draagt: Een weldaad.
Sobriëtas wil van de situatie profiteeren om
propaganda te maken voor levensversobering,
beperking van genotzucht.
Menig lezer zal zich verbaasd afvragen of
dit niet te veel van het goede is. Is er immers
al niet genoeg beperking: en inkrimping? Wie
heeft er nog geld om uit te gaan? En zelfs
als men geld heeft, is de gelegenheid om uit
te gaan aanzienlijk verminderd. De bon doet
de rest. Boter op den bon, suiker op den bon,
slaolie op den bon, vet op den bon, brood op
den bon.
Moet er dan in de beperking, die zich uit
strekt tot de meest noodzakelijke levensmid
delen en kleeren, nog meer beperkt worden?
Wie drinkt er nu nog alcoholische dranken?
Ze zijn te duur. En toch Sobriëtas heeft
misschien nog nooit zoo'n zeldzame kans ge
had om haar idealen te verwezenlijken, als nu.
Immers: wat nu gedwongen toch moet on
dergaan worden, wordt meteen gemakkelijk voor
goed geleerd. Vroeger was de sprong veel groo-
ter. Voor velen beteekende het ideaal van So
briëtas zoo waar een heroïeke daad, waartegen
zij niet opgewassen bleken. Maar nu. Wat de
vrije wil wellicht niet aandurfde, heeft de
situatie tot noodgedwongen wet gemaakt. Men
moet. Straks zal men er aan gewend zijn. Men
zal niet beter meer weten. Zou het eigenlijk
niet dom zijn deze gelegenheid tot blijvende
soberheid onbenut te laten voorbijgaan?
Wat was het vroeger moeilijk de menschen
Rotterdam, werd door het Hof veroordeeld tot I over te halen om lid te worden van Sobriëtas.
2 maanden gevangenisstraf met afrek van pre- Wat moet het nu gemakkelijk' zijn. Neen, wat
ventief en voorwaardelijk. Dit geschiedde met Sobriëtas vraagt, is niet te veel van het goede,
vernietiging van een vonnis van den Krijgsraad Sluit u aan bij Sobriëtas, nu de distributie een
te 's-Gravenhage, die 6 weken had opgelegd met gedwongen onthouders-beweging is. „Minder
aftrek, wegens oplichting. uitgaand leven" zegt het vouwblaadje, meer
De 23-jarige J. van G., wonende te Utrecht, huiselijk familieleven veredelt de vreugd van
had zich schuldig gemaakt aan oplichting en den mensch, brengt zon in het gezin, beveiligt
werd deswege door den Krijgsraad te 's-Graven- veler karakter en herstelt al sparend aan on-
hage veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf noodige en nuttelooze uitgaven de gezins
met aftrek. welvaart."
Het Hof veranderde deze straf in 136 dagen Ja, dat zijn prachtige ideeën en prachtige
gevangenisstraf met aftrek. werkelijkheden. Heeft 't daaraan in het ver-
Wegens diefstal heeft de Haagsche Krijgsraad leden niet gemankeerd?
tot 2 maanden gevangenisstraf veroordeeld den Maak de gedwongen beperking tot een vrij-
21-jarigen G. C. B. uit Bergen (N.-H.). Het Hof willige beperking. De waarde van de komende
vernietigde dit vonnis en sprak een veroordee- ontbering wordt er door verhoogd,
ling uit van 2 maanden plus ƒ15 boete, voor Neem even een kaart en noteer: Aan Sobrië-
wat de gevangenisstraf betreft voorwaardelijk. tas, Ververstraat 30, Den Bosch. Uw naam en
De 28-jarige E. K. P. is door den Haagschen adres.
Krijgsraad veroordeeld wegens het veroorzaken
van zwaar lichamelijk letsel tot 14 dagen hech
tenis voorwaardelijk. Het Hof bevestigde dit von
nis. f.
Ten slotte werd ook bevestigd een vonnis van
den Haagschen Krijgsraad, waarbij de 28-jarige
soldaat uit Scheveningen T. P. R. is vrijgespro
ken van den hem ten laste gelegden diefstal.
Nu het toer-automobilisme heeft afgedaan
en auto's alleen nog voor strikt noodzakelijke
doeleinden gebruikt mogen worden, is het
merkwaardig te zien, hoe het publiek zich aan
past. De A. N. W. B„ die iederen zomer auto-
Het beleid van het bestuur door I en riJwieltochten met onbekende bestemming
de leden'bekrachtigd uitschrijft, heeft nu de eerstgenoemde van het
programma moeten schrappen. Thans en wel-
DeVereeniging van directeuren en uitgevers licht mede door de verhoogde beiangstel-
van dagbladen „De Nederlandsche Dagbladpers"
hield te 's-Gravenhage haar jaarlijksche alge- r clsen ZIjn be rywieltochten
meene vergadering, waarin 62 leden, vertegen- I van den A.N. W.B. dit jaar zeer bijzonder in
woordigend de overgroote meerderheid der Ne- trek.
deriandsche dagbladen, aanwezig waren. De eerste tocht, door het Zuid-Hollandsche
Het bestuur deed in deze vergadering verslag
van zijn werkzaamheden in de laatste maanden t er" en Passengebied, trok reeds het buiten
en lichtte zijn standpunt ten opzichte van de gewoon groote aantal van ruim 800 deelnemers,
bestaande situatie en zijn plannen voor den Voor den tweeden tocht, die op Zondag 25
Zooals bekend ijveren thans verscheidene in
stanties voor den aanleg van een spoorweg over
den Afsluitdijk, waartoe men de mogelijkheid
op dit oogenblik klaarblijkelijk gunstig acht.
Er zijn evenwel ook deskundige stemmen, die
deze plannen niet steunen. In het Juli-Augus-
tusnummer van het orgaan der Verkeersfede-
ratie komt een artikel voor, waaraan we het
volgende ontleenen:
Wij gelooven dat de Overheid zich zeer terecht
voorshands onthoudt van sympathiebetuigingen
met een plan waarvan op zijn gunstigst gezegd
kan worden dat het in technischen zin onge
twijfeld uitvoerbaar is. Ditzelfde kan intusschen
ook worden betoogd ten aanzien van ontelbare
andere projecten, doch hiermede is de wen-
sehelijkheid hunner tenuitvoerlegging natuur
lijk nog geenszins aangetoond. Integendeel kan
in het groote meerendeel van dergelijke geval
len worden aangenomen dat hun verwezenlij
king stellig niet economisch verantwoord zou
zijn. Dat dit bezwaar ook in de kringen der
voorstanders van verderen spoorwegaanleg
wordt gevoeld, blijkt wel uit de behoefte om
het zwaartepunt van het betoog te verleggen
naar de daardoor te scheppen werkgelegenheid.
Omtrent de werkelijke mérites of bestaans-
kansen van een spoorweg over den Afsluitdijk
valt dan ook weinig positiefs «ïede te deelen.
De courantberichten toonen zich eveneens met
betrekking tot dit aspect opmerkelijk sober. En
het te dezer zake door de Friesche K. v. K. ge
leverde betoog klinkt geenszins meesleepend;
integendeel doen de daarin opnieuw opgerakelde
argumenten bepaald ietwat perfunctoir en mat
aan, als wilde men zich weliswaar niet geheel
van adhaesie onthouden, doch zonder het vuur
der heilige overtuiging. Inderdaad kan nauwe
lijks eenige geestdrift worden verwacht voor
een nieuwen spoorwegaanleg in een tijdperk
waarin slechts enkele zeer druk gefrequenteerde
lijnen zich. weten te bedruipen, en het over
groote deel 'noodlijdend blijkt te zijn. Een nieu
we treinverbinding met Friesland wordt waar
lijk niet bepaald met ongeduld verbeid. Zelfs
al zou men zooals ook de Friesche K. v. K.
doet bij wijze van argument het achterland
van Groningen, zelfs tot Hamburg toe, er bij
halen, dan blijkt ook deze overweging geen
betere perspectieven te openen, want juist die
oostelijk gelegen streken zouden als vanouds
blijven graviteeren op de reeds bestaande rail
verbindingen; voorts heeft nóch Friesland, nóch
Noord-Holland zelf zóóveel onderling vervoer
aan te bieden dat daardoor het bouwen Van een
nieuwen spoorweg gerechtvaardigd zou kunnen
worden. Een op zichzelf alleszins begrijpelijke
overweging der Friesche hoofdstad dat iedere
additioneele verbinding als winst verwelkomd
moet worden, vermag tegenover bedenkingen
van een breeder of van een algemeen belang
geen kracht van argument uit te oefenen.
Wat zou men zien gebeuren indien in weer
wil van al dergelijke zeer ernstige tegenargu
menten zulk een spoorweg er eens toch kwam?
Moet niet worden gevreesd (zulks naar analo
gie van den tot dusverre door den spoorweg
en zijn medestanders gevoerden betoogtrant),
dat het verkeer over den afsluitdijk In dat
geval geheel of nagenoeg geheel voor het rail-
bedrijf zal worden opgeëischt? Wat het perso
nenvervoer betreft, was een soortgelijke toestand
zelfs zonder spoorweg reeds bereikt, doordat het
geheele openbare reizigersvervoer over den af
sluitdijk al aan de A.T.O. was toegewezen. De
spoorweg zou dan nog slechts zijn eigen dochter
te verzwelgen hebben, een verrichting die
meermalen gebleken is, met opmerkelijk gemak
te worden uitgevoerd. Ook echter ten aanzien
van het goederenvervoer zou verwacht moeten
worden, dat onder de leuze van coördinatie of
van onderlinge samenwerking of van welk an
der aantrekkelijk lijkend devies ook, getracht
zou worden, om ter wille van den alsdan aan
wezigen spoorweg, het particuliere motorweg-
vervoer geheel van den afsluitdijk weg te drin
gen en wellicht zelfs het op overeenkomstige
eindpunten aangewezen waterverkeer aan be
perkingen te onderwerpen. Ingeval ooit ln het
goederentransport tot een vergunningsstelsel a
l'instar van het busverkeer mocht worden over
gegaan, zouden aanvragen om via dén afsluit
dijk te vervoeren geen grootere kans op inwil
liging maken, dan b.v. een verzoek om een bus
lijn Amsterdam—Rotterdam of Den Haag-
Utrecht te mogen exploiteeren. De afsluitdijk
zou dan nog slechts bestaan uit een spoorbaan
en een fietspad, benevens daarnaast een auto
snelweg, waarop men slechts af en toe een per
sonenauto of een vrachtauto in „eigen vervoer"
zou zien rijden, doch die overigens ongebruikt
zou blijven liggen.
Indien aan het argument van werkverschaf
fing eenige waarde mag worden toegekend, dan
zou zich voor het spoorwegwezen zoo waarlijk
opnieuw een gouden eeuw gaan openen; want
dan behoorden wij eveneens de Veluwe en de
Haarlemmermeer en den Noordoosthoek des
lands te doorspekken met nieuwe spoorwegen.
In plaats van de aldaar nog aanwezige lijntjes
wegens bloedarmoede stop te zetten en deels
zelfs op te breken. Voor het opheffen en sloopen
van oneconomische spoorlijnen is intusschen
nimmer als argument aangevoerd dat hierin
zulk een prachtig werkobject zou zitten.
Wie zal bij het bestrijden van werkloosheid
bij voorkeur een object kiezen waarvan te vree
zen is dat het na voltooiing gebruikt zal worden
om elders nieuwe werkloosheid te doen ont
staan.... Wanneer er behoefte gevoeld wordt
aan werkobjecten, dan kan waarlijk nog wel
iets nuttigèrs worden gevonden. Landaanwin
ning, grondverbetering, opruimen van rommel
hoeken in stad en land, verbetering van land- en
waterwegen, verfraaiing van dorpen, steden en
platteland, behoud van natuur- en cultuurmo
numenten.... de lijst is schier onuitputtelijk.
Doch geen enkel object behoort voor uitvoering
uit dezen hoofde in aanmerking te komen tenzij
vaststaat dat het aan de economische of sociale
of cultureele uitrusting van volk en land een
voruitgang bezorgt, en niet een stap achter
waarts.
Dat een nieuwe spoorlijn in schier alle op
zichten op een minus moet uitloopen, valt in
derdaad te verwachten. Aanleg zou dan ook
slechts toelaatbaar mogen heeten op grond van
bijzonder gewichtige redenen die ln het alge
meene belang zouden dienen te wortelen. Alleen
op dergelijke gronden kan eventueel berust wor
den in hetgeen zonder zulke gronden geld ver
morsen zou moeten heeten. Argumenten van
zulk een aard zijn echter nog niet vernomen
Een ernstige vermaning schijnt dan ook op haar
plaats om niet lichtvaardig het toch reeds zoo
drukkende spoorwegprobleem te gaan verzwaren
door er nog een duren spoorweg bij te maken.
nieuwen tijd uitvoerig toe.
De vergadering sprak haar vertrouwen ln
het bestuur uit en gaf met 47 tegen 7 stem
men het bestuur, dat zich uiteraard van
stemming onthield, volmacht, op de voorge
nomen wijze met doorvoering zijner plannen,
o.a. gericht op de onverwijlde instelling van
een Nederlandschen Persraad ln samenwer
king met den Ned. Journalistenkring, den
Raad van Voorlichting en de daarvoor even
tueel in aanmerking komende andere in
stanties, door te gaan.
De heer P. W. Peereboom, die periodiek
aftrad, werd tot bestuurslid herkozen.
Voorts werd de heer H. Kuypers, die onlangs
is afgetreden als directeur van De Maasbode,
wegens zijn vele en groote verdiensten jegens
de vereeniging, waarvan hij een der oprichters
Is, tot eerelid benoemd.
Aan het slot der vergadering, waarin nog ver
schillende belangrijke bedrijfsaangelegenheden
werden behandeld, werd uit de vergadering den
voorzitter, den heer J. W. Henny, ter gelegen
heid van zijn tienjarig voorzitterschap warme
hulde gebracht voor zijn voortreffelijke leiding
en voor het vele dat hij gedurende zijn voorzit
terschap in het belang der Nederlandsche pers
heeft tot stand gbracht.
Augustus gereden wordt door het Gooi en de
I Stichtsche lustwarande, hebben zich bijna 1000
deelnemers laten inschrijven.
De Bestuursraad van de Nederlandsche Vak
centrale heeft ln een spoedvergadering de leden
geadviseerd te besluiten tot het stichten van een
nieuwe Vakcentrale en het opheffen van de Ne
derlandsche Vakcentrale.
Verscheidene bestuursleden namen aan de
discussie deel, waarna de afgevaardigde van den
C. B. P. T. T., de heer Van Giessel, de navol
gende resolutie indiende:
„De Bestuursraad van de N. V. C„ in speciale
vergadering bijeen, gehoord het verslag over de
gevoerde besprekingen en lettende op het een
stemmig advies van het Algemeen Bestuur; zich
plaatsende op het standpunt van de noodzaak
te komen tot eenheid van arbeiders, hoofdar
beiders en ambtenaren; besluit in het algemeen
Nederlandsch belang deze eenheid met alle ge-
eigende middelen te bevorderen, meer in het bij
zonder door fusie met het N. V. V. en ontbinding
van de N. V. C., teneinde te komen tot stichting
van een nieuw Vakverbond, dat alle werknemers
in Nederland zal kunnen omvatten; draagt aan
het dagelijksch bestuur van de N. V. C. op, met
inachtneming van artikel 1702 B. W. en artikel
15 van de Statuten, alle maatregelen te nemen,
die tot uitvoering van dit besluit en tot liquida
tie van de N. V. C. noodig zijn."
Deze resolutie werd met op drie na algemeene
stemmen aangenomen.
De stichting R. K. Vrouwenkliniek „Bethle
hem" heeft aan de houders van obligatiën in
de 4 pet. leening groot 350.000 d.A. 1937 een
brief gezonden, waaraan het volgende is ont
leend
Aan de kliniek te 's-Gravenhage is door den
oorlog een schade toegebracht, welke naar ra
ming 146.500 bedraagt, terwijl de schade aan
inventaris en instrumentarium op ongeveer
32.000 wordt geschat.
De Stichting Zuid-Holland 1940 acht het ver-
leenen van een voorschot slechts dan mogelijk,
indien vooral de meerderheid der obligatiehou
ders er in toestemt, dat rentebetaling en af
lossing op de obligatieleening slechts dan zal
plaats hebben, indien en voor zoover uit da
exploitatierekening rente en aflossing zullen zijn
betaald op het bedrag, dat de toe te kennen
schadevergoeding eventueel, mocht overtreffen.
Tot uitvoering van het bovenstaande kan de
Stichting Zuid-Holland 1940 er zich mede ver
eenigen, dat het college van regenten tot zeker
heid van het bedoelde crediet een eerste hypo
theek verstrekt op de onroerende goederen der
kliniek en voorts een cessie afgeeft op de later
door het Rijk uit te betalen schadevergoeding.
Het is voorts noodzakelijk de leening onder
trustverband te brengen, waartoe het college
van regenten zich thans tot de obligatiehouders
wendt.
's-GRAVENHAGE. Geslaagd voor acte M.O.
de dames H. W. Swaneveld te Amsterdam en V.
E. R. Waardenburg te Arnhem en de heeren
H. Meiners te Den Haag en G. C. van Oosten
te Delft. Afgewezen 4 candidaten.
HAARLEM. Geslaagd voor het gedeelte B:
G. Westemeng, Durgerdam; A. Zuiderveld, Koog
a. d. Zaan; W. H. J. H. Oldehove, Haarlem;
Joh. de Zaayer, Haarlem; C. H. Wille te Haar
lem; J. J. Commandeur te Heiloo; C. Weber,
Zandvoort; H. F. Peelen, Amsterdam; A. Rijns-
berg, Amsterdam; A. J. Bijleveld. Amsterdam.
De examens zijn afgeloopen.
Men verzoekt ons opname van het volgende
In verband met het vervroegde begin van
de colleges aan de verschillende universiteiten
's-GRAVENHAGE. Geslaagd voor deel 1: P.
M. Zeil, Amsterdam. Voor deel 2: P. G. L. R.
en hoogescholen, wordt de aandacht van de I Dahmen, Gulpen (L.).
aankomende studenten er op gevestigd, dat
evenals vorige jaren de katholieke studenten
verenigingen de aangewezen vereenigingen zijn
voor de katholieke studenten.
Het programma van het vereenigingsleven is
geheel aangepast aan de gewijzigde omstandig
heden.
Allen, die het plan hebben, een universitaire
studie te beginnen en die nog geen Inlichtingen
ontvingen kunnen deze verkrijgen bij het secre.
tariaat van de Unie v. Kath. Stud. Vereenigin
gen; Rapenburg 24, Leiden.
PaterCanisius Caanen viert a.s. Zondag in het
klooster der paters Ongeschoeide Carmelieten
te Geleen zijn 25-jarig priesterfeest.
