'Nen leutigen Zondagmiddag
Algemeen Vorderings-
besluit 1940
Het electrocardiogram
De a,s. suikercampagne
SHERLOCK
HOLMES
Verduisterd
Kerkelijk Leven
Nolleke is de prop-club te slim af
ZONDAG 25 AUGUSTUS 1940
Secretarissen-generaal bevoegd
verklaard zonder eenige
formaliteit goederen
te vorderen
Melkprijs-concurrentie
in Friesland
Bond van Coöp. Zuivelfabrieken
wil er een einde aan maken
TERUGGAVE VAN JACHT
GEWEREN
Vóór 31 Augustus mogelijk
Monument te Medemblik
Ter herinnering aan garnizoen
en gevallenen
Bommen bij de grens van
Zeeuwsch-Vlaanderen
Oorspr. f25 nuf 3.90
NU HET RIJWIELTOERISME
OPBLOEIT
MEDISCHE KRONIEK
Luchtpostverkeer met Spanje
Via Duitschland mogelijk
Notarieel examen
JUBILEUM VAN PATER
H. VAN RUTH S.J.
Reeds zeer tijdig de noodige
maatregelen getroffen
Mgr. Hamer en de inlandsche
seminaries
Retraite Middenstand
drê.
In een Zaterdag uitgevaardigd besluit van
de secretarissen-generaal van de departe
menten van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart, van Landbouw en Visscherij, van
Justitie, van Binnenlandsche Zaken, van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, van
Financiën, van Waterstaat en van Sociale
Zaken worden de genoemde secretarissen-
generaal, ieder voor de onder zijn departe
ment ressorteerende aangelegenheden, be
voegd verklaard om, indien zulks naar het
oordeel van den betrokken secretaris-gene
raal in overeenstemming is met het alge
meen belang, zonder eenige formaliteit, met
inachtneming van de regelen, bij het besluit
gesteld, de ter beschikking stelling van goe
deren hetzij aan den Staat, hetzij aan een
anderen persoon of ander lichaam te vor
deren of te doen vorderen.
Een dergelijke vordering geschiedt niet dan
in overeenstemming met den secretaris-gene
raal van het departement van Handel, Nijver
heid en Scheepvaart. Alle goederen behalve
zeeschepen vallen onder dit besluit.
De vorderingen geschieden op schriftelijken
last, onderteekend door dengene, die de vordering
doet, en wordt, indien zij niet aan den betrok
ken persoon rechtstreeks kan worden gedaan,
aan den burgemeester der gemeente gericht.
Degene, die een goed ter beschikking heeft
gesteld, ontvangt daarvan terstond schriftelijk
bewijs. Een vordering kan strekken tot ter be
schikking stelling in eigendom en in gebruik. De
in bezit neming kan zoo noodig met behulp van
den sterken arm geschieden.
De rechthebbenden ontvangen schadeloos
stelling volgens vaste regelen, gesteld door
de genoemde secretarissen-generaal. Indien
overeenstemming met den belanghebbende
wordt bereikt, wordt terstond betaling ge
daan.
Indien geen overeenstemming is bereikt, kan
de belanghebbenden zijn vordering aan den be
trokken secretaris-generaal toezenden. Speciale
ccmmissiën zullen uitspraak doen in gevallen
waarin de secretaris-generaal het bedrag der
schadeloosstelling betwist.
Voorts bevat het besluit regelen omtrent het
recht van terugkoop en strafbepalingen tegen
overtredingen.
Te Leeuwarden is een buitengewone huis
houdelijke ledenvergadering van bovengenoem-
den bond gehouden ter behandeling van het
voorstel van het bestuur tot opschorting van de
werkzaamheden van de commissie voor de Zui-
velwaardenoteering en tot medewerking aan het
tot stand komen van een commissie voor de
Melkprijsnoteering in Friesland.
In de toelichting tot dit voorstel lezen wij:
Reeds gedurencie langen tijd werd vanwege
den Bond gestreefd naar de bevordering van
uniforme melkprijzen. Het aantal fabrieken,
dat wekelijks denzelfden prijs, die zich richtte
naar de Bondsnoteering, uitbetaalde, was toene
mende.
Ten gevolge van verschillende omstandigheden
is het m dezen tot algeheele uniformiteit in
Friesland nooit gekomen.
Anders werd dit kort nadat Nederland in den
oorlog raakte. Het bestuur staat op het stand
punt, dat een uniforme melkprijzenpolitiek en
daarmede een rustige ontwikkelingsmogelijkheid
ook onder de omstandigheden, waaronder wij
thans leven, niet gemist kunnen worden.
Een algemeen toegepaste uniiorme »ekelijk-
sche melKprijs voor geheel Friesland dient tot
stand te worden gebracht en in stand te blijven.
Voorwaarde om zulks te bereiken is, dat ook
de particuliere industrie zich aa.n de te stellen
prijzen houdt.
Deze industrie verklaarde zich bereid, mede te
werken, indien zij naast vij: zetels van den
Bond twee zetels in de noteeringscommissie zou
ontvangen. Het bestuur stelde voor, hierop in
te gaan en in deze commissie van bondswege de
Vjjf leden van de tegenwoordige commissie voor
de Zuivelwaarde-noteering te benoemen.
De ledenvergadering heeft met algemeene
stemmen dit voorstel van het bestuur aange
nomen.
De bedoeling van de reorganisatie is, een
einde te maken aan de wekelijksche melkprijs-
concurrentie.
Aan het eind van het jaar zal de definitieve
afrekening zijn tusschen de coöperatieve zuivel
fabrieken en de leden.
Zoowel de coöperatieve als de particuliere in
dustrie heeft toegezegd, de wekelijksche melk
prijs-voorschotten te zullen betalen, die de com
missie zal vaststellen. O.m. zuilen ten aanzien
van de naar de boerderij terug te leveren bij
producten regelingen worden vastgesteld.
Het waarnemende hoofd van het departe
ment van Justitie heeft aan de hoofden van
plaatselijke politie medegedeeld, dat de Höhere
S.S.-und Polizeiführer beim Reichskommissar
vbor de bezette Nederlandsche gebieden heeft
bepaald, dat alle personen, die in het bezit,
zijn of zullen worden gesteld van een jacht
geweer, behalve de bij de wet vereischte akte,
vergunning of machtiging een verklaring moe
ten hebben, welke, na onderzoek, door het
hcöfd van het betrokken Einsatzkommando
der Sicherheitspolizei und des S.D. wordt af
gegeven en waaruit blijkt dat genoemd hoofd
zijn goedkeuring aan het voorhanden hebben
van een jachtgeweer heeft gehecht. Het niet-
op aanvraag kunnen vertoonen van genoemde
verklaring kan behalve voor wapenhandelaren
die in het bezit zijn van jachtgeweren, onaan
gename gevolgen met zich brengen
Daar het door het hoofd van het betrokken
Einsatzkommando in te stellen onderzoek
eenigen tijd zal vergen, is goed gevonden, dat-
de hoofden van plaatselijke politie een voor-
loopige genummerde en gedateerde verklaring
afgeven, welke gedurende den tijd, noodig
voor het onderzoek, de verklaring van het
hoofd van het betrokken Einsatzkommando
vervangt. Deze verklaring moet door het hoofd
van het betrokken Einsatzkommando voor ge
zien worden geteekend.
Voor de verstrekking van een jachtgeweer is
de goedkeuring van den procureur-generaal,
fgd. directeur van politie, niet meer vereischt
Met instemming van den Befehlshaber
der Sicherheitspolizei und des S.D is voorts
bepaald, dat de jachtgeweren voorloopig
kunnen worden teruggegeven met de in
achtneming van bovenstaande regeling.
Er is geen bedenking tegen, dat, aan daar
voor in aanmerking komende personen, wie'
jachtgeweer tengevolge van de plaats gehad
hebbende oorlogshandelingen in het ongeree-
de is geraakt en die zich een nieuw jachtge
weer wenschen aan te schaffen, de hoofden
van plaatselijke politie ingevolge art. 6, sub. 2
der Vuurwapenwet 1919 een bon verstrekken,
waarop de wapenhandelaar een jachtgeweer
mag afgeven, nadat de voorloopig door he*
hoofd van plaatselijke politie afgegeven ver
klaring door het hoofd van het betrokken Ein
satzkommando voor gezien zal zijn geteekend.
Ten slotte wordt medegedeeld dat de Be-
fehhlshaber der Sicherheitspolizei und des S.D.
heeft bepaald, dat het teruggeven van jacht
geweren vóór 31 Augustus a.s. zijn beslag moet
hebben. Na dien datum zullen geen jachtge
weren kunnen worden teruggegeven.
Zaterdagmiddag is te Medemblik een monu
ment ter herinnering aan het garnizoen, dat
in de mobilisatiemaanden te Medemblik was
gelegen en ter gedachtenis aan de militairen
hiervan, die voor het vaderland vielen, onthuld.
Het gedenkteeken, dat is opgetrokken uit roo-
de baksteen, is zeven meter breed en vier me
ter hoog. Het is vervaardigd naar een ontwerp
van luitenant Benninga en gemeente-architect
Ruyter. Het middenvak wordt ingenomen door
een in roode baksteen gehouwen soldatenfiguur
met het geweer aan den voet. Onder deze figuur
bevindt zich een gedenkplaat met het opschrift:
„Ter herinnering aan het garnizoen in de jaren
1939-'40 en zijn gevallenen."
Het beeldhouwwerk werd uitgevoerd door den
beeldhouwer Vogelpoel uit Hoorn.»
Verscheidene sprekers voerden bij de onthul
ling het woord.
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag kwa
men enkele bommen van licht kaliber neer op
Belgisch gebied aan de grens van Zeeuwsch-
Vlaanderen. De bommen werden tegelijk uitge
worpen door een Engelsch vliegtuig en kwamen
in het veld terecht achter een groep woningen,
die licht beschadigd werden. Persoonlijke on
gelukken kwamen niet voor.
VOOR DE LANGE AVONDEN
VERZAMELDE WERKEN
DOOR CON AN DOYLE
AI deze verhalen totaal 50
de beste detective-lectuur, ooit
verschenen, waren voorheen al
leen verkrijgbaar in afz. deeltjes,
waarvan de totaalprijs geb. on
geveer 25.bedroeg. Nu, tegen
inzending van of onder verwij
zing naar deze annonce, de ge
heels verzameling in 2 ZWARE
LINNENBANDEN BIJNA 1000
BLADZ. DRUKS franco vo"or
slechts 3.90 desgewenscht in 2
maand. term. te voldoen. Bestel
lingen onder inzending van 3.90
of le term. per postw., giro of in
postz. aan
N.V. BOEK- EN KUNSTHAN
DEL H. NELISSEN, PRINSEN
OR. 627 - A'DAM Giro 60092
Men schrijft ons:
Al genoot het rijwiel reeds een ongemeen
groote populariteit, toch hebben de veranderde
tijdsomstandigheden er in belangrijke mate toe
bijgedragen, dat het stalen ros nog meer in ge-
gebruik is gekomen. Nu heeft het V.V.V.-
bestuur te Helmond een prachtig plan ge
projecteerd, om het rijwieltoerisme een groote
vlucht te doen nemen en om tegelijk hiermee
het kleine verkeer tusschen dorpen en buurt
schappen te bevorderen. Het plan in kwestie
omvat aanleg en verbetering van rijwielpaden
tot een gezamenlijke lengte van 182 K.M., ge
legen in de gemeenten Helmond, Stiphout, Nue-
nen. Lieshout, Aarle-Rixtel, Beek en Donk, Erp,
Gemert, Bakel, Deurne, Asten, Someren, Mierlo,
Son. Breukelen. Veghel en Maarheeze. Dit pro
ject he«ft het V.V.V.-bestuur uitgewerkt in sa
menwerking met de heeren Van der Horst,
hoofdopzichter van de Ned. Heidemij te Eind
hoven en Papenhuijzen, houtvester van 't Staats-
boschbeheer te Helmond.
De paden zijn voor het grootste gedeelte langs
reeds bestaande wegen geprojecteerd, om aan
koop van grond te vermijden. De medewerking
van de zestien bij dit plan betrokken gemeenten
zal worden gevraagd en zonder twijfel worden
verkregen. De kosten van dit plan worden, wat
de loonen betreft, op 80.000 en de materiaal
kosten op 2..000 geraamd. Bij het eerste ini
tiatief voor dit plan werd reeds de medewer
king verkregen van den A.N.W.B. en van de
Brabantsche Federatie voor Vreemdelingenver
keer.
„Wilt U deze visch omruilen, hij kan
niet zwemmen".
Een belangrijke Nederlandsche uitvinding, die
echter aan weinigen bekend is, was de snaar
galvanometer van Einthoven in 1903. Wat een
galvanometer is, weten de meeste menschen
thans. Het is immers niets anders dan een in
strumentje, om een verschil van electrische
potentiaal te meten, dus na te gaan, hoe veel
hooger de electrische spanning in het eene punt
is dan in een ander. Dit gaat dan, doordat de
electrische stroom een magneetnaald van stand
doet veranderen. Men kan ook een andere con
structie maken, n.l. zóó, dat de draad, waardoor
de stroom gaat, zelf van stand verandert, wan
neer hij in de nabijheid van een magneet komt,
dus b.v. tusschen twee polen van een electro-
magneet is gespannen.
Nu was het in het belang der geneeskunde,
dat er een zoodanig instrument vervaardigd
werd, dat zeer snelle stroomwisselingen op
nauwkeurige wijze kon registreeren. Wanneer
gij in den winkel een batterijtje koopt, wordt
dat even aan den ampèremeter gelegd en gij
ziet op dien meter een naald uitslaan en na
een enkele schommeling stilstaan. Wanneer die
naald even schommelt, is hij natuurlijk onbruik
baar voor de registratie van stroomvcranderin-
gen, die met een honderdste seconde gemeten
worden. En dat is nu het geval bij de electrische
stroomen, die door de samentrekking van de
hartspier opgewekt worden.
Reeds lang, n.l. sedert Galvani, kende men
enkele electrische verschijnselen, die bij de
samentrekking van een spier plaats hebben. Het
komt in het kort hierop neer, dat het gedeelte
van de spier, dat zich samentrekt, electrisch
negatief wordt tegenover het nog niet samen
getrokken deel. Men kan uit die spier dus een
stroom afleiden. Bevestigt men dus een metalen
draad aan de beide uiteinden der spier en brengt
men op de een of andere wijze deze spier aan
het eene uiteinde tot samentrekking, dan
stroomt er door den draad een electrische
stroom van het niet saamgetrokken deel (po
sitief) naar het saamgetrokken deel (negatief).
Wanneer nu de samentrekking geleidelijk door
de geheele spier gaat, dan wordt later het an
dere uiteinde negatief en de stroom in den draad
loopt andersom. Deze stroom verloopt dus in
twee phasen en heet daarom diphasisch. En zoo
is elke aldus afgeleide stroom in het levende
lichaam, want daarin verloopt de samentrek
king steeds geleidelijk door de geheele spier. In
het bijzonder is dit het geval bij de hartspier.
Het hart is in vier gedeelten verdeeld; een
rechter boezem en kamer, een linker boezem
en kamer. Het bloed uit de longen komt eerst
in den linker boezem, nadat deze zich verwijd
heeft. Is de boezem gevuld, dan trekt de spier-
wand zich samen en perst den inhoud uit naar
de linker kamer, die op dat oogenblik wijd is.
Zoodra het bloed in de linker kamer is, trekt
de spierwand van de kamer zich samen en perst
het bloed in de slagaderen; want het bloed kan
niet terug, daar de kleppen tusschen boezem en
kamer dan gesloten zijn.
Het bloed uit het overige lichaam (niet uit
de longen) komt in den rechter boezem, wordt
door samentrekking van den spierwand in de
vechter kamer gedreven en wordt vandaar door
de spiersamentrekking naar de longen gedreven.
(Het bloed doorloopt dan de longen en komt
weer in het linker hart enz.).
Nu is het mogelijk gebleken, de electrische
stroomen, die hierbij worden opgewekt, te re
gistreeren. De andere spieren moeten dan na
tuurlijk in rust zijn, anders zou de uitslag on
zuiver worden.
Het is nJ. zoo, dat wanneer een spier elec
trisch negatief wordt en er daardoor een stroom
wordt opgewekt, deze stroom zich door het ge
heele lichaam doet gevoelen. Wanneer b.v. de
rechter boezem, die aan de bovenzijde ligt,
rechts zich samentrekt en dus negatief wordt,
doet zich die stroom meer gevoelen aan de
rechter- en bovenzijde van het lichaam, terwijl
de tegenovergestelde zijde dan positief is, dus
links. In de praktijk is het gebleken, dat men
met duidelijk resultaat den stroom kan afleiden
van rechter arm en linker arm, van rechter
arm en linker been of van linker arm en linker
been. Het spreekt vanzelf, dat men bij de eene
afleiding andere gegevens krijgt dan bij de an
dere. Bij de afleiding van beide armen krijgt men
meer de tegenstelling tusschen rechts en links
enz. Door de drie of twee afleidingen achtereen
volgens na te gaan, krijgt men een goed beeld
van de electrische veranderingen. Die stroomen
zijn natuurlijk zwak, nl. enkele tienduizendsten
van een voit. De hoogste uitslag is ongeveer
één vierhonderdste volt.
De verdienste van Einthoven is nu geweest,
dat hij een galvanometer ontwierp, die in staat
was dergelijke kleine stroomen nauwkeurig en
snel te registreeren. Het instrument bestaat in
hoofdzaak uit 'n electromagneet, tusschen welks
polen een draad gespannen is, 2 a 3 duizend
ste millimeter dik en vervaardigd van ver
zilverd kwarts of platina. Wanneer nu de elec
trische stroom van het hart door dezen draad
verloopt en die draad daardoor electrisch
wordt, wordt hij, al naar gelang den aard van
den stroom, naar de positieve of negatieve pool
van den magneet getrokken.
Daar de richting en sterkte van den hart-
r,\
Al te velen van mijn lezers
Kennen dat gevoel gewis
Dat je krijgt bij het ontdekken
Dat je fiets verduisterd is.
Wat een kale, nare leegte,
Wat een woede, wat een spijt,
Wat een meelij met jezelven
Voel je tegelijkertijd!
Meer dan ooit trekt nu een rijwiel
Vingervlugge dieven aan,
Menschen laat je toch eens raden:
Laat je fiets niet zoo maar staan!
Zóóveel worden er gestolen,
Heusch, ze zijn nu erg in tel;
Als o'er nü niet erg naar omkijkt,
Als ze weg is, doet ge 't wèl!
Ga je 's avonds door de straten
(En ook .overdag, helaas)
Ach, dan schrééuwen massa's fietsen:
„Pak me mee ik heb geen baas!"
Hebt g' een paard, dan laat ge 't
óók niet
Tegen boom of gevel staan;
Waarom dat dan wél voortdurend
Met uw stalen ros gedaan?
Hebt ge er te weinig zorg voor,
Ja, dan rankt o' uw fiets wel kwijt,
Maar behalve die verduist'ring
Is er nóg zoo'n narigheid:
Hebt g' uw fiets niet goed verduisterd,
Nu, dan bent g'óók nog niet klaar,
Heusch, verduisterd wordt
er tóch wel,
Doe het liever zélf dus maar!
HERMAN KRAMER
v =fj
stroom telkens veranderen, moet ook de draad
(snaar) zeer snelle en verschillende excursies
kunnen maken. Met het oog is die richting na
tuurlijk niet te volgen. Ze worden dus gewoonlijk
door een lens vergroot en dan gefotografeerd.
Deze fotografie heet electrocardiogram (cardia
beteekent hart en gram beteekent geschrift).
Het zou overdreven zijn te zeggen, dat zon
der deze onderzoekingsmethode de kennis der
hartziekten niet mogelijk is, maar wel zjjn er
verschillende toestanden, die men zonder dezo
methode niet nauwkeurig kan onderscheiden. Uit
den aard der zaak zijn natuurlijk vooral de ver
anderingen van het hartrhythme daardoor zeer
duidelijk te kennen, want bij de normale werk
zaamheid van het hart behooren alle gedeelten
zich volgens een bepaald rhythme samen te
trekken. De kracht van een gezond hart kan
men bijv. met deze methode niet meten.
Willem Einthoven is voor zijn uitvinding ge-
eerd door den Nobelprijs in 1924, De uitvinding
was toen al uitgegroeid tot een geheele methode,
want eerst moest er natuurlijk bestudeerd wor
den wat er mee te bereiken was. De uitvinder
was in 1860 te Semarang geboren en werd in
1886 professor te Leiden en is daar in 1927 ge
storven.
Dr. TH. H. SCHLICHTING
Medegedeeld wordt, dat het luchtpostverkeer
Berlijn—StuttgartBarcelona, zulks in tegen
spraak met een gerucht, als zou dit sinds 11
Augustus ji. niet meer plaats vinden, geregeld
voortgang vindt en dat ook de Nederlandsche
postkantoren dienaangaande inlichtingen geven.
Er is namelijk via Duitschland ook luchtpost
verkeer van Nederland met Soanje mogelijk.
's-GRAVENHAGE. Geslaagd voor deel I; A,
v. d. Kaay te Bergen op Zoom.
De bekende Pater H. van Ruth S. J. her
denkt morgen, 26 Augustus, zfjn 40-jarig Pries
terschap. In deze 40 jaren heeft hij 16 jaar
gewerkt als directeur der bekende St. Cani-
sius Congregatie te Maastricht, 10 jaar als
castoor van de bekende parochie „De Zaaier"
te Amsterdam en de laatste 10 jaren als prae-
ses van de Gezellenvereeniging te Nijmegen.
Hij staat bekend als een groot promotor van
de retraite, als organisator van het Congrega-
tiewerk en vooral ook als emancipator van het
Arbeidskamp. Het is het uitdrukkelijk verlan
gen van den jubilaris, dat het feest Maandag
in alle stilte gevierd wordt.
De Algemeene Technische Vereeniging van
Beetwortelsuikerfabrikanten en Raffinadeurs
heeft een vergadering gehouden te 's-Graven-
hage.
Voor een dicht bezette zaal sprak de
voorzitter, de heer M. G. Wagenaar Humme-
linck, een rede uit, waarin hij o.m. zeide,
dat wij dankbaar kunnen zijn, dat onze
suikerfabrieken in de dagen van 10 tot 14
Mei gespaard zijn gebleven, maar economisch
en technisch komen wij voor groote moei
lijkheden te staan.
Bij de hierop volgende herdenking van het
overlijden op 23 Maart 1.1. van dr. ir. J. A. A. M.
van Loon, die vele jaren deel van het bestuur
uitmaakte, schetste de heer Hummelinck de
bijzondere kwaliteiten van den overledene.
Bij de bestuursverkiezing werden in de plaats'
van de niet herkiesbare leden J. van Doormaal
'en C. P. Zonnevylle bij acclamatie benoemd de
heeren L. P. van Malland en A. G. J. de Vries.
Na afhandeling van eenige huishoudelijke
aangelegenheden kwam men tot de vraag, of
de fabrikanten voor de a.s. campagne op vol
doende steenkolen en kalk zullen kunnen
rekenen. Hierop bleek, dat men, geleerd
door de ervaringen van 1914, al zeer tijdig de
noodige maatregelen had getroffen en hoe
wel verschillende fabrieken nog niet over de
volledige voorraden beschikken, kan toch
verwacht worden, dat in de voorziening van
kolen en kalk geen storende stagnatie zal
optreden. Belangrijke hoeveelheden zijn in
bestelling, waarvan een groot deel reeds
onderweg is per spoor en per schip.
Voor het geval men toch het kalkverbruik zal
moeten beperken, deed de voorzitter een af
wijking in de gebruikelijke' werkwijze aan de
hand, waarbij schuimaarde van de 1ste carbo-
natatiepersen, met wat sap vermengd, naar de
carbonatatie teruggevoerd wordt, doch in een
.gaar milieu", waardoor dus het absorptie-
oppervlak kunstmatig wordt vergroot. Over het
algemeen werd hiervan een betere ontkleuring
verwacht.
Een andere, geheel nieuwe, moeilijkheid zal
zich in het bedrijf voordoen, n.l. het lichtdicht
afschermen van de fabrieksgebouwen, maar bo
venal het werken op vrijwel verduisterde empla
cementen bij nacht, wanneer het lossen en ia
den van beetwortelen en suiker ongestoord moet
kunnen voortgaan.
Het was dr. Vermeulen, die om de woor
den van den voorzitter te gebruiken licht in
de verduisteringsproblemen kwam brengen.
Deze gaf op klare wijze voor onderscheidene ge
vallen, vooral bij het werken op open fabrieks
terrein, de mogelijkheden aan, waardoor men bij
gebruik van een minimale verlichting toch tot
geregelden nachtarbeid kan komen.
Bij de gedachtenwisseling had de'lichtspecia-
list tal van vragen te beantwoorden.
Na afloop vereenigden de vergaderden zich
aan een gemeenschappelijke lunch.
Zooals het vorige nummer van de Annalen
van Sparrendaal het leven van Mgr. Hamer be
handelde, is ook het Augustus-nummer weer aan
dezen grooten missionaris van Scheut gewijd.
Thans echter wordt voornamelijk de aandacht
dei* lezers gevestigd op den missionaris als
hoofd en leider van zij,n missie en wel als pro
motor van de opleiding van inlandsche priesters.
Deze studie is des te interessanter daar Mgr
Hamer tweemaal in een onontgonnen gebied het
missiewerk moest beginnen, namelijk als eerste
apostolisch vicaris van Kansou en als tweede
van Assos, dat slechts vier jaar door zijn voor
ganger bestuurd was.
Behalve twee belangrijke brieven van Mgr.
Hamer uit den tijd, dat hij apostolisch vicaris
van Kansou was, bevat dit nummer een artikel
van pater C. Crabbe, die na 25 jaar in de missie
van Assos gewerkt te hebben thans assistent
van den Algemeenen Overste te Scheut is, waar
in hij de bijzondere omstandigheden van land
en volk, waaronder Mgr. Hamer zijn apostolaat
uitoefende, belicht en ee,n volledig overzicht van
de geschiedenis en inrichting van het klein
seminarie der Assos-missie door den directeur
van deze instelling, pater Laigneil.
Ook wordt op de Nederlandsche katholieken
een beroep gedaan tot het steunen van het werk
tot vorming van Nederlandsche missionarissen,
dat op het oogenblik met bijzondere moeilijk
heden te kampen heeft.
Van Zaterdag 14 tot Dinsdag 17 September
wordt in het Retraitehuis „Loyola" te Vught
een retraite gegeven voor heeren uit den Mid
denstand.
Ulvenhout, 22 Augustus 1940
Amico,
Den Fielp vindt 't 'n „hecht goei zomerke",
zee-t-ie. „Nie te werm, vruchtbaar eerlijk
wirke!" Als ie dat Zondagmiddag zoo verkon
digde, in de donkere „Gouwen Koei", sturmde
»juust de achterdeur los, toen Nolleke Gommers
ge kent 'm, dat onderdemaatsche, vrijgezellen
rentenierke binnenkwam, de handen aan den
rand van zijnen bolhoed, vloekend als 'nen
„grooten kearel"! Ge wit, hoe dat kleine Nolleke
ia: groot, forsch in al zijnen doen-en-laten; te
vergelijken mee 'nen dapperen dreutel van 'n
jaar of vier, die, wrijvende langs zijn kin, oe mee
'n seerjeus gezicht komt vragen of.... zijnen
baard al uitkomt.
„Ja," gaf den Blaauwe ten antwoord: hecht
eerlijk wirke, bakker, de beenen waaien onder
oew gewitwel van daan! Eerlijk!"
Dan stond Nolleke bij onze tafel; de beentjes
wijd uit malkaar, handen in de zakken, den
bolhoed schuins op den grootemenschenkop
„Middag, mannen," baste-n-ie. Den Blaauwe
„zocht" onder de tafel, zee toen; „Middag, man!"
Den Fielp. die als veurzitter ons soms 't goeie
veurbeefd mot geven (vindt ie), keek langs zij
nen elleboog omlaag en groette: „Middag, Gom
mers!" Den Jaan zee: „Kameraad Zuurkool," ik
zee: „Ha! Gommeke!"
„Vrekt weer!" foeterde Nolleke: „Den bojem
waait uit oew broek." Waarop den Blaauwe ver
maande: „Denk om de verduistering, Nol!"
Zoo was Nolleke Gommers zijnen entree, als
wij, proppers, eigenlijk zaten te wachten op den
vierden man, op den Joost, ge wit, den Blaauwe
zijnen worstcompagnon, 't Was op deuzen mo
ment, dit den Fielp zoo content scheen mee 't
kwaje zomerweer, waardeur wij nie in de gele
genheid waren om mee pijl en boog te schieten
oew pijlen waaien mee zoo'n weer dwars 't
durp deur en we dus ons heil zochten in 't
kaartspul, tot stiekum plazier van den Fielp,
Want 't schieten ligt 'm nie!
„Zeg?" begost ie zachtjesaan ongeduldig uit
te varen teugen den Blaauwe: „Waar bleft toch
dieën Joost? Denkt dieën worstendresseur soms
da 'k ier gaai zitten wochten to 'k 'n hons
weeg?!"
Den Blaauwe trok 'ns aan z'n neus, zee toen:
„Gedachtenlezer ben ik nie, edelachtbare,
ennelaten we content zijn, dat we nooit
sjecuur weten wat we van malkaar denken,
't Is toch al zoo lollig nie op deuze wcareld!"
Den bakker stak z'n lippen veuruit, keek
bedroefd den Blaauwe aan. En da's vergimd:
als den Fielp bedroefd kijkt, heeft ie altijd" 'n goei
gedacht.
„Gij brengt me hop 'n idee, Blaauwe," zee-t-ie
peinzend: „Laten wij 's ardhop denken. Hom
den tijd te dooien."
Nolleke slepte 'nen stoel bij, kraffelde om
hoog, gong bjj ons zitten, maar nie vast aan
de tafel, want die is veur de lejen van dP
propclub!
Den Blaauwe rimpelde diepzinnig z'n neus.
keek mij 'ns lachend aan.
„Ik ben 'r véur!" kraaide den Jaan.
„Ik doei mee," zee Nolleke. „Maar éen af
spraak!" Gin handtastelijkhedens!"
„Gij, Dré?" vroeg den bakker.
„Als 't mot, dan mot 't maar," zee ik mee
'n bietje twijfel. „We zijn als goeie kameraads
onder malkaar, maar 't blijft 'n gewaagd spul-
leke."
„Hafgesproken," zee den Fielp. „Van dit
hoogenblik hafaan sprikt hieder de volle waar-
eid. Wie liegt, betaalt 'nen stuiver hin den
proppot, die mag 'r nie honder lijen, nou dieën
Jozef nie hafkomt. Worden de waaredens te
herg, dan staak 'k de debatten," veurzitterde-
n-ie. 'Nen klaj) op tafel, plat mee den stok
kaarten, dien den Fielp al 'n kwartier zat te
kneejen, 't spul was begonnen.
,,'t Zal mij toch benuuwen," zoo begost den
Blaauwe al dalijk en fel keek ie naar 't Nolleke
„wanneer Lord Bolhoed nou eindelijk 's z'n
eerste rondje offreert, omdat ie bij ons mag
zitten!"
Den Fielp lachte geruischloos, mee 'n bedroefd
gezicht. Eigenlijk gezeed lachte zijnen kolossa
len buik, want ons tafeltje schoof mee schoks-
kes naar 't raam. Den Jaan dronk rap z'n glas
leeg, keek onderwijl mee leutige oogen over den
glasrand op den bolhoed, waaronder 't Nolleke
ieverans huisde.
Nol wierd giftig, bedocht z'n eigen en ant
woordde dan in 't ginneraal: „Daar begint dat
zooike aftuigers weer! Maar ze zullen er koud
van blijven, die schoeljes! Kèèü Breng me 'n
dubbel brandewijntje-mèt!"
„Ge bent te rap gewist, Janus!" grinnikte
den Fielp en „bedrukt" keek ie naar den Jaan
z'n leege glas.
„Ochja," brocht Nolleke heel minzaam in 't
midden: „Dieën afgedankten sheriff is nog den
grootsten schaaflooper van de heeren!"
„Eeren?!" vroeg den Fielp verontwèèrdigd:
„eerenZijn wij eeren? Vijf cent boete,
wonderkind!"
Nol betaalde en merkte gemeen, geniepig op,
dat ie nog nooit zoo geren 'n vergissing had
erkend. Toen hief ie z'nen dubbelen brandewijn
op, keek ons vriendelijk aan en proostte mee den
wensch: „De moord van Raamsdonk, Schorem!'
't Gong er hard op lijken, dat Nolleke deus
spulleke zou winnen. Hij snakte mee de lippen,
gong achterover op den stoel zitten, zwaaide
plezierig mee z'n korte beentjes. „Lustig spul
leke," zee-t-ie veur z'n eigen. Toen stak ie uit
'nen vollen koker 'n dure, groote sigaar aan,
knipte den koker weer dicht, zeggende: „Dat
valt den hééren óok weer teugen!" Meteen be-
taalde\n-ie, ongevraagd, 'nen stuiver....'! En
blies rookwolken over de tafel, zóó dik, dat ge
verrast zat te kijken naar 't wonder dat uit
zoo'n klein manneke zóóveul rook kost komen.
Laat ik eerlijk zijn! Wij zaten 'n bietje be-
tutterd naar dat gebekte krielkeareltje te staren,
dat zoo kwiek dewaarheid hanteerde.
,,'t Is," zee den Jaan en z'nen boendersnor
titste venijnig op en neer; ,,'t iss da'k m'n
eigen mee geweld zit in te houwen." Toen
draaide-n-ie 'ns aan 't voetje van z'n leege
glaske: „Maar anderss
„Zeg 't maar gerust, Jaan," troostte 'm den
Blaauwe: „Ge meugt vanmiddag oew hart gra
tis luchten."
„Nou, anderszee den Jaan, dan keek ie
naar Nolleke of 't keareltje vergif was: „an
derssdan wierd „dat daar" over drie dagen
omgeroepen deur den Radio!"
Wij keken den Jaan 'ns vragend aan. Ook
Nolleke gaf sympathiek blijken van belangstel
ling.
„Als vermist," dreigde den Jaan. Hij gong
wijer„Misdaaddmisdaadwordtt
wordt, vèrrmoedddvermoed." Mee z'n oogen
zat ie Nol Gommers al te mollen. Maar Nolleke
was éen brokske tevrejenheid. Aanmoedigend,
goedhartig lonkte-n-ie vriendelijk naar zijnen
„beul". Zag ook naar Janus' leege glas, knikte
dan en murmereerde: „Ik kan 't mee jou mee
voelen, Adrianus van den Heuvel."
Maar den Jaan gong deur. Afgemeten riep ie:
„Sigglement! Lang zeuven-en-dertig centimeters
en drie streep, bolhoed meegeteld; vermoedelijk
van 't mannelijk geslacht; gelaatskleurgroen
achtig grijs; neus regelmatig gevormd als 'nen
blaauwputter; mond tandenloos; vloekt volwas
sen. Gevaarlijk voor vrouwen! Gemakkelijk te
vangen met brandewijn-mét. Vermiste
hééris hoogstwaarschijnlijk vernield! Wel
licht oppgestookt; men zie de assiebak-
ken sjecuur na!"
Dat luchtte den Jaan op. Maar Nolleke nam
't „politiebericht" onvervèèrd over en verkon
digde luidruchtig; vèrr..moedelijkeda
derAdrianus van den Heuvel. Heuvel ge
speld met de beginletters van: Hondsvot, Ezel-
straal, Uilskuiken, Vreetzak, Ezelement, Leuge-
nèèr!" By ieder scheldwoord had ie, mee z'nen
walmenden flambouw, den Janus nadrukkelijk
aangewezen.
„Alt!" riep den Fielp toen: „gullie zijt re-
jaal kiet!"
„Mag ik den Jaan nog iets vragen, veurzit
ter?" vroeg Nolleke leutig.
„Has 't maar netjes is!"
„Vaneigens! Janusvroeg Nolleke toen
vuil: „zoude gij wel den móed hebben veur 'nen
manslag?"
„Ikke wel," zee den Jaan enthousiast: „ik
zit m'n eigen gewoonweg in te houwen!"
„Veurzitter," zee Nolleke toen fijntjes: „ik
maak oe er op attent, dat ge van den Jaan
'nen stuiver mot beuren!"
Nou, eerlijk is eerlijk: den Jaan is zoo hard
als 'nen spijker. Nolleke had 'm dus te grazen,
zóó sjecuur, als ie in 'nen plazierigen droom
maar wenschen kost. Den Blaauwe en ik stem
den mee Nollekes opmerking in en den Janus
betaalde, onder voorwaarde, dat ie den stuiver
weer veromkreeg uit den pot, als „Datdaar"
vandaag of mergen wezenlijk wierd afgeschre
ven van den Burgerlijken Stand van Ulvenhout.
„Maar natuurlijken dood telt nie mee," in
terrumpeerde Nolleke objectief mee nadruk
en toen, toen bromde, 't heel hoog weg, daar
achter de dichte lochten: zzoef-zzoef-zzoef
zzoef-zzoef-zzoef
't Wierd stil in de „Gouwen". De biljarters
stopten 't spel, keken malkaar 'ns aan. Den
Fielp boog z'nen grooten kop op 't tafeltje, keek
zoo, over 't horreke, de locht in. Bromde: „Tc zie
den salamander nie."
Zoef-zzoef-zzoef, klonk 't duidelijker en we
vóelden den zoemert circelen om de „Gouwen
Koei". Toen riep er eenen, wat wij allemaal al
dochten: „as da ginnen Engelschman is, dan
ben ik ginnen Ulvenhouter!"
En hoep! alles vluchtte in Kee haren kel
der, daar achter den toog. Den Jaan, dat mot
ik 'm nageven, wón den race! Die was nom-
mer twee mee verscheien neuslengten véur! En
NollekeNolleke vonden we later, als den
zoemert verdwenen was, verom, boven op ons
tafeltje, mee z'n neus teugen de raam.
't Was wezenlijk Nolleke's middag!
En 't eerste dat ie zee, als we weer op ons
plek zaten, was: „ditte had óok nie meegeteld
veur jouwen stuiver, Janus!"
Toen zwam den Joost binnen. Den Fielp wou
opklèèren, maar hij verstampte 't. „Kunde nog
nie wa later komen, Jozef Vetkaart?" vroeg
den bakker stroef.
„Kost uie eerder, Fielp Broodbon," gaf den
Joost ten antwoord. Hij was klanten wezen fe-
liciteeren, mee 'n zuiver trouwfeest.
„Nog verkocht, Joost?" vroeg den Blaauwe.
„Allicht, Tiest. Ja, ik gaai daar naar 'n
zuiveren bruiloft op Zondag zonder 'n gééf or-
derke mee te brengen! Allee, Fielp, deel de
kaarten."
„Wij hebben zooiank 'n lollig spelleke gedaan,"
zee den Blaauwe. „We hebben malkaar de
waarheid gezegd."
„Ja, Joost," zee Nolleke: ,,'n vrekt lollig spel
leke, maar 't is zoo bedonderd: sommige lui
kunnen nie teugen d'r verlies."
„Ge kunt er anders nóóit veul mee verdie
nen, mee de waarheid," zee den Joost: „daar
mot altij geld bij!"
„Da's waar," jubelde Nolleke: ,,'t hee mij 'n
dubbeltje gekost, maar 'k heb veur 'nen reks-
daalder leut g'had!"
We schoven aan. Den Fielp deelde de werme
kaarten, waarmee ie heel den middag al in z'n
handen had gezeten, tot in den kelder toe.
„Kee!" riep Nolleke: „vraag den.... hihi...
hééren'ns, wa ze zullen drinken, van me!"
„Ge hoeft op dat „heeren" nie zoo vuil te
drukken," zee den Joost wéérdig.
„Maar 't valt niet mee, Joost," gaf dat ge
haaide Nollekg ten antwoord: „als ge zooiank
de waarheid sprak, om dan weer tc gaan lie
gen.
„Nouwistuit," zee den Fielp en hij drukte
den hoed over 't Nolleke, zoodat er niks anders
overbleef, dan 'nen bolhoed op voeten.
Zóó zette den Blaauwe 'm buiten, in den
regen.
We waren al aan ons zeuvenste spulleke
kaart, als den Nol weer binnenkwam. En ons,
„vette sloebers" seerjeus „de" waarheid kwam
vertellen. Maar dat kan 'k nie opschrijven,
oewen krant zou scheuren!
Wel kan 'k oe zeggen, dat we, dank zij 't kwaje
Zondagsweer, veul leut hebben g'had. Als ik
's avonds thuiskwam, dee m'nen kop zeer van
't lachen.
De waarheid? Ochèrme, da's 'n zuur lillijk.
oud wijf, dat nie aan den man kost komen!
Maar wij hebben Zondag 'n opgesmukt en kitsig
gekkinneke van 'r gemaakt en we hebben toen
veul leut g'had mee deus verschupte wefke.
Kom, ik schei er af.
Veul groeten van Trui, Dré III, den Eefcer
en als altij gin horke minder van oewen
t. a. v.
