De bewerking van het vlas
Welke bonnen zijn geldig?
rouw die m het
donker kwam
Het plan voor een
vlascorporatie
22 PAARDEN EN VEE
VERBRAND
6
73
72
115
116
GRUTTERSWAREN:
71
41
54
23
15
VLEESCH en VLEESCHWAREN
Garens en de puntenkaart
DINSDAG 17 SEPTEMBER 1940
Repelen, roten, braken,
zwingelen, hekelen
De vlascorporatie
SCHIPBREUKELINGEN
GERED
Slachten van warmbloedige
dieren
OORLOGSGEWELDSCHADE
Maatregel in het rayon
's Gravenhage
Drie jaar geëischt wegens
kippendiefstal
Dader heeft reeds elf vonnissen
op zijn strafregister
Duitsche weermacht vraagt
vrachtauto's te huur
R.K. Universiteit
Boerderij tengevolge van bliksem
inslag in vlammen opgegaan
Buma contra den Nederl.
Bioscoopbond
Oude kwestie opnieuw voor het
Amsterdamsche Gerechtshof
Bon
Rantsoen
Geldigheidsduur
BROOD
2500 gram rogge
brood of
2000 gram ander
brood
16 Sept. tot en met
22 Sept.
eventueel 24 Sept.
Broodbonboekje j
KOFFIE
of
THEE
half pond koffie
of
half ons thee
t/m 27 September
Algemeen
distributie-
bonboekie
SUIKER
1 Kilogram
t/m 27 September
Algemeen
distributie
bonboekje
BOTER
5t/m 12
Vz pond per bon
t/m 18 October
Boterkaart
VET
5,6 en 7
8
9, ÏO,
1 1 en 12
Vz pd. margarine
of boter per bon
Vz p. vet of boter
Vz pond boter per
bon met 10 cent
reductie p. Vz pd
t/m 18 October
t/m 18 October
Vetkaart
PETROLEUM
Periode 6
2 liter
t/m 9 November
Zegel
ZEEP
150 gram toilet
zeep of 120 gram
huishoudzeep of
200 gram zachte
zeep of 250 gram
zeeppoeder of 125
gram zeepvlokken
of 250 gram zelf
werkende wasch-
middelen of 200
gr. vloeibare zeep
t/m 24 September
Algemeen
distributie
bonboekje
SCHEERZEEP
50 gram scheer
zeep of één tube
scheercrême of
één pot scheerzeep
t/m 31 December
Scheerzeep
bonnen
BLOEM
of
BAKMEEL
Vz p. tarwebloem
of tarwemeel of
boekweitmeel of
roggebloem of
'.elfrijzendbakmeel
t/m 4 October
Algemeen
distributie
bonboekje
RUST of
RUSTEMEEL
Vz pond
t/m 4 October
Algemeen
distributie
bonboekje
HAVERMOUT
of HAVER
VLOKKEN of
GORT of
GRUTTEN
Vz pond
t/m 4 October
Algemeen
distributie
bonboekje
MAÏZENA of
GRIESMEEL
of PUDDING
POEDER
1 ons
t/m 1 November
Algemeen
distributie
bonboekje
MACARONI of
VERMICELLI
of SPAGHETTI
1 ons
t/m 1 November
Algemeen
distributie
bonboekje
VLEESCH
79,84
89,94
1 ons vleesch, vet
of 1 ons
vleeschwaren
t/m 22 September
Algemeen
distributie
bonboekje
VLEESCH
WAREN
99
1 ons
t/m 22 Sept.
Algemeen
distributie
bonboekje
Drama te Rotterdam
In hooger beroep een lichtere
straf geëischt
BRAND OP STOOMBOOT
BIJ NIJMEGEN
UIT DE STAATSCOURANT
Belastingen
U DOOR SYDNEY HORLER
(Van onzen Brabantschen redacteur)
De vlasnijverheid in Nederland is reeds
zeer oud. Eeuwen en eeuwen lang heeft de
vlasbewerking een plaats ingenomen in het
boerenleven. Elke zandboerderij verbouw
de een stukje vlas. "De oogst werd verwerkt
in den stillen tijd van het jaar. De man
nen bewerkten den oogst tot aan het lint,
dat dan door de vrouwen versponnen werd
en vroeger werd de draad ook verwerkt in
de huisweverijen. Spinnen en weven komt
den ia&tsten tijd in de huisindustrie prac-
tisch niet meer voor, doch tot voor kort
geschiedde de bewerking van den oogst tot
aan het lint nog steeds op de wijze, die
reedk tientallen van eeuwen was toegepast.
Later ging echter de teelt van het vlas van
de zandstreken naar de kleistreken; de
huisnijverheid verdween; er kwamen en
kele grootere industrieën, terwijl daarnaast
ook een kleine industrie bleef bestaan, die
verbonden bleef met het boerenbedrijf.
Voor de verschillende bewerkingen, die het
product moet ondergaan, heeft men een geheel
eigen terminologie; woorden, die vroeger in het
aigemeen spraakgebruik voorkwamen, die ech
ter thans in ongewijzigden vorm zijn overge
leverd. en die daarom thans slechts verstaan
baar zijn voor hen, die thuis zijn in de be
werking van het vlas. Deze overlevering van
terminologie wijst er op, dat er ten aanzien
van de verschillende bewerking een sterke tra
ditie bestaat. Dit wordt bevestigd door de wijze
Van werken, die zooals reeds gezegd in
den loop der eeuwen zeer weinig verandering
heeft ondergaan. Eerst thans, nu voor de boe
ren en voor de kleine huisindustrie de strijd om
het bestaan hoe langer hoe harder wordt, gaat
men er toe over, de werkwijze te tnoderniseeren,
doch de oude termen zijn bij de vlasbewerkers
zoo ingeburgerd, dat zij de technische verande
ringen overleven en ook thans nog algemeen
gebruikelijk zijn.
Het oogsten van het gewas heet plukken.
Vervolgens wordt het in oppers op het land
te drogen gezet of wel binnengereden om te
drogen, waarbij het dan gebonden is in booten,
dat zijn kruislings gebundelde bussels, waarbij
om beurten de kop en de voet op dezelfde
Plaats komen. De eigenlijke bewerking in de
'vlasindustrie begint met het repelen, het ont
doen van de zaadbolletjes. Men zou dit het
dorschen kunnen noemen, dat tegqpwoordig
meest geschiedt door kloppen met houten blok
ken. Na deze bewerking houdt men drie pro
ducten over. Eenerzijds het vlasstroo, dat voor
verdere bewerking in aanmerking komt; ander
zijds het lijnzaad, waaruit in de industrie de
lijnolie wordt geslagen, benevens het bolkaf, dat
van waarde is als veevoeder. Het gerepelde
vlas wordt in puntbossen gebonden, waarbij de
kop cn de voet steeds op dezelfde plaats ko
men te liggen. Deze puntbossen gaan naar de
voter ij om ze te laten roten, wat eigenlijk niets
anders zeggen wil dan rotten. Wie ooit een
V'armwaterroterij heeft bezocht, zal dezen laat-
®ten term volkomen begrijpen; er heerscht daar
inderdaad 'n rottingslucht, scherp en doordrin-
F-nd, die uren lang in den neus blijft hangen.
Warmwater roten is thans het meest gebruike-
lük; vroeger kende men ook nog blauwroot,
v-'aarbij het rottingsproces plaats vond in een
Kloot, en dauwroot, als men het vlas op het
veld liet staan en het rootpröces zich voltrok
Pnder den invloed van den dauw. De vlassten-
Pel bestaat uit een kern van hout, omgeven
door een vezelachtigen buitenwand. Deze vezel
levert het eigenlijk vlaslint en het losmaken
van vezel en hout geschiedt door een microbio
logisch proces. Onder invloed van het warme
Water kunnen de microben, die zich in den
vlasstengel bevinden, zich sterk ontwikkelen en
bierdoor laten hout en vezel elkander los. Na 't
roten worden de bossen weer te drogen gezet
°P het veld. De vezel is wel losgemaakt, maar
bet hout is er niet van verwijderd. Dit ge
schiedt weer door het braken en zwingelen
Het braken is niets anders dan het breken van
bet hout in kleine deeltjes, waardoor zij ge
makkelijk te verwijderen zijn. Het zwingelen is
bet uitslaan van de houtdeeltjes, hetgeen ge
schiedt door den vlasstengel bloot te stellen
flan de slagen van een wiel met houten schoe
pen, welk wiel vroeger door handkracht bewo
gen werd. Men zou bij het woord zwingelen
bunnen denken aan den zwengel, die gedraaid
moest worden om het wiel te bewegen, doch
V'ij durven niet met zekerheid zeggen, dat de
tf,rm op deze wijze tot stand gekomen is Na
bet zwingelen wordt het vlas rechtgetrokken,
bet wordt gehekeld, d.w.z. het wordt met kracht
°ver een plankje getrokken, waarop lange ijze-
ren pinnen staan. Als men dit hekelen een
maal heeft gezien, begrijpt men meteen, waar-
Pm het zoo onaangenaam is „over den hekel
behaald te worden". De kleine houten deeltjes,
ö'e er na het zwingelen overblijven, heeien
scheeve en worden gebruikt als brandstof. In
öe school te Standdaarbuiten doen zij dienst
Pm het water van de roterij te verwarmen. Bij
bet zwingelen worden ook de afvallen van de
vezels uitgeslagen, die in sommige deelen van
ons land lokken, in andere snuit heeten. In
de scheepsbouwerijen heet deze afval „werk",
doch dit woord is afkomstig van Duitschland
en is nog niet doorgedrongen tot de boeren
bedrijven, waar men geen werk kent, doch al
leen lokken en snuit. Het goede product, dat
overblijft, heet het lint, dat tegenwoordig naar
de spinnerij gestuurd wordt voor de verdere be
werking. Het heeft, als het van goede kwali
teit is, uiteraard een „vlasblonde" kleur, even
als tegenwoordig vele meisjeshoofden, doch het
is mooier en zachter.
Het vlas is een product, dat zeer gevoelig
is voor een goede bewerking. Een goed vlasser
kan in den blinde voelen of het vlas goed be
werkt is of niet. Voor den prijs is dit natuur
lijk van zeer groot belang en daarom is het
zoo voornaam, dat op de school te Standdaar
buiten goede vaklieden worden opgeleid. Wil de
vlasser zeker zijn van een behoorlijke beloo
ning van zijn werk, dan moet hij zijn bedrijf
moderniseereen om het beste product af te
kunnen leveren.
Doch daarnaast zijn er nog enkele fac
toren, die een behoorlijke belooning beïn
vloeden. De vlasser moet de beschikking
hebben over voldoende grondstoffen; h;1
moet zeker zijn van den afzet van het eind
product en van de waardevolle bijproducten.
Nu is vlas altijd een sterk speculatief ge
was geweest en zoowel het product als de
bewerking hebben alle nadeelen van de spe
culatie ondervonden.
Om het vlas te onttrekken aan de specu
latie en daardoor aan de bewerkers een
behcorijlke belooning van hun arbeid te
verzekeren, heeft de heer P. J. Jansen,
burgemeester van Hoeven en Standdaarbui
ten, een plan ontworpen tot het stichten
van een vlascorporatie, welker samenstel
ling en bevoegdheid in groote trekken op
het volgende neerkomt: De corporatie zal
bestaan uit drie groepen, en wel 1: de vlas
telers, 2: de vlasbewerkers en 3: de gebrui
kers van het vlasproduct, ofwel de indus
trie.
i
Deze laatste groep omvat de textielindus
trie, de veevoederindustrie en de vetver-
werkende industrie, die afnemers zijn van de
vezel, van de bolkaf en van het lijnzaad.. In
de eerste groep, die der vlastelers, zijn allen
georganiseerd, die het vlas verwerken tot aan
het repelen; in de tweede groep allen, die het
gewas bewerken van he repelen af tot en met
de productie van het vlaslint. Deze twee groe
pen vormen samen den vlasraad, die de pro
ductie en de prijszetting van het vlas regelt.
Hij heeft daartoe noodig adviseerende bevoegd
heid voor den verbouw en adviseerende bevoegd
heid voor de bewerking, terwijl hij verder be
kleed is met een vijfvoudige macht en wel 1:
om voor te schrijven het areaal voor het ko
mende jaar; 2: om de grondstof toe te wijzen
aan de bewerkers; 3: om in overleg met des
betreffende industrie het lijnzaad op te vorde
ren; 4: om de prijzen vast te stellen en 5:
om handel te drijven met het buitenland.
Burgemeester Jansen acht het tot stand ko
men van de corporatie van het vlas zeer wel
mogelijk. Nederland bezit reeds twee instan
ties, die dienstig kunnen zijn voor de verwer
kelijking van deze idee en wel den consulent
voor de vlasteelt en de vlasbewerking, ir. L. J.
A. de Jonge, met de Vlasstudiecommissie en
de Vlascommissie, ingesteld door het Rijkstex-
tielbureau, waarvan de heer Van Wulften-
Palthe secretaris is.
De eendrachtige samenwerking in deze cor
poratie zal ontstaan door de eenheid, verkre
gen door de harmonische binding der deelen,
niet gebaseerd op de plaats door de individuen
ingenomen op de arbeidsmarkt, maar door hun
indeeling naar hun maatschappelijke functie in
de productie van het vlas. Hierdoor zal de
scheidingslijn tusschen de deelen verdwijnen en
een eenheid groeien, die de volkskracht zal ver
sterken.
Vanmorgen omstreeks acht uur is de roei-
reddingboot van de N.Z.H.R.M. uit Schiermon
nikoog uitgevaren ter assistentie van een mo
torboot, die wegens een motordefect in de bran
ding voor anker Was gegaan. De vier opvaren
den zijn gered.
Het A. N. P. bericht:
In verband met de nieuwe verordening op
het slachten van warmbloedige dieren, stelt de
Nederlandsche vereeniging tot bescherming van
dieren (Pr. Mariestraat 40, *s-Gravenhage) op
verschillende plaatsen in ons land naar de na
leving daarvan een onderzoek in.
Het blijkt, dat deze controle noodzakelijk is.
Immers in enkel bezochte pluimveeslachterijen
was men nog niet geheel doordrongen van de
verplichting, welke genoemde verordening in
dezen stelt en dat terwijl door een inspecteur
der vereeniging de practische toepassing was
uiteengezet.
Met het oog daarop werden yoor de tweede
maal deze pluimvee-slachterijen bezocht, waar
bij werd vastgesteld, dat de verplichte verdoo-
ving vóór het slachten, bijna of geheel niet
werd toegepast, zoodat dierenmishandeling
plaats vond.
De inspectie zag zich dan ook genoodzaakt de
overtreders te verbaliseeren. Zij hoopt nu, dat
dit alles als een waarschuwing zal gelden voor
anderen, die in een dergelijk bedrijf de ver
antwoordelijkheid dragen.
Ten overvloede zij er nog aan herinnerd, dat
de nieuwe verordening bepaalt, dat alle warm
bloedige dieren (dus ook pluimvee en konijnen)
bij het slachten, vóór dat het bloed begint te
vloeien, moeten worden verdoofd.
Men deelt ons mede, dat ter verlichting
van het werk der Schade-Enquête-Commissie
rayon 's-Gravenhage vanwege de gemeente
's-Gravenhage op het stadhuis te 's-Graven
hage, Groenmarkt, -kamer no. 32 (tel. 115953,
toestel 248), aan belanghebbenden desgewenscht
inlichtingen worden verstrekt omtrent de in
vulling der formulieren, waarbij men opgave
kan doen van de materieele schade, door oor
logsgeweld in het rayon van gemelde commis
sie geleden.
De inlichtingen werden verstrekt iederen
werkdag van 9 tot 12 uur en van 13.30 tot 17
uur ('s Zaterdags van 9 tot 12.30 uur).
De formulieren dienen te worden aangevraagd
bij de Schade-Enquête-Commissie.
XJit de brieven, welke de Economi
sche Voorlichtingsdienst (departe
ment van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart te 's-Gravenhage) van
vele zijden ontvangt, blijkt, dat nog
steeds misverstand bestaat ten aan
zien van garens.
Handwerkgarens, mits in speciale
handwerkopmaak, zijn vrijgesteld van
de distrïbutieregeling
Hieronder vallen b.vborduur- en
haakgarens, kelimwol, zephirwol en
dergelijke. In de gewone verpakkingen
van 50 en 100 gram vallen deze hand
werkgarens echter onder de punten-
waardeeringhiervoor worden 5 pun
ten ingehouden voor 100 gram of ge
deelten daarvan. Koop dus nooit, zoo
raadt het Propagandabureau van den
Economischen Voorlichting sdienst
aan, gedeelten van 100 gram. Voor
Smyrnawol en Angorawol daarentegen
is bepaald, dat deze ook in de verpak
king van 50 en 100 gram vrijgesteld
lijn. Visschersgaren (visscherskatoen)
moet als handbreigaren worden ver
kocht tegen inlevering van punten.
Naai-, maas- of stopgarens kunnen
tegen inlevering van de garenbons
worden gekocht; de vrouw des huizes
iient echter bij de besteding van haar
ountenkaart en die van haar huisge-
looten te bedenken, dat bij eiken ga-
■enbon een punt behoort; bij dien
mor 200 yards zelfs twee punten.
Rijggaren moet als naaigaren wor-
len beschouwd.
In den nacht van 23 op 24 Mei heeft G. H.
van M„ uit Maasbracht, terwijl de bewoners
zich in den schuilkelder bevonden, zich toegang
verschaft tot een boerenhofstede te Montfort
(L.) en daar kippen- gestolen, welke hij in een
zak had gedaan. Op het oogenblik dat hij met
zijn buit vertrok, betrapten de buren hem. De
eigenaar stelde de politie onmiddellijk met den
diefstal in kennis, waarna een inval in de wo
ning van van M. volgde. Op dat oogenblik was
hij juist bezig eenige kippen te braden. Van M.
werd aangehouden. Bij verder onderzoek bleek,
dat hij reeds elfmaal was veroordeeld, zesmaal
wegens diefstal, terwijl de laatste veroordeeling
eveneens wegens kippendiefstal was. Van M.
kreeg toen een straf van drie jaar uit te zitten.
De rechtbank heeft Van M. wegens den kip
pendiefstal te Montfort (L.) veroordeeld tot
twee jaar gevangenisstraf, doch de officier van
justitie, die vier jaar had geëischt, teekende
tegen dit vonnis appèl aan.
In hooger beroep kwam de zaak Maandag
voor het. hof te Den Bosch.
De advocaat-generaal, mr. H. W. Massink,
eischte nu tegen Van M. drie jaar gevangenis
straf.
Uitspraak 30 September.
Met spoed worden te huur gevraagd groote
vrachtauto's van drie ton en meer, benoodigd
ten behoeve van de Duitsche weermacht. Aan
melden van Dinsdag 17 September 9 uur voor
middags af bij den Nachschubfuehrer, Stadion
Feyenoord te Rotterdam.
NIJMEGEN. Doctoraal examen in de klassieke
taal- en letterkunde de weleerw. heer P. Steur
uit Wernhoutsbrug-Zundert (NB.).
Tengevolge van het inslaan van den bliksem
is de nog slechts sinds een jaar in gebruik zijn
de kapitale boerderij van den veehouder J. Mast
te Bleiswijk aan den Bleiswijkschen weg in
brand geraakt.
De bliksem trof het achterste gedeelte van
de stallingen en na korten tijd stond alles in
lichter laaie. De oogst, een groote voorraad
hooi en veevoeder, benevens 22 paarden en
eenig vee, kwamen in de vlammen om. Alleen
een gedeelte van het woonhuis is behouden.
De aanzienlijke schade wordt gedeeltelijk door
verzekering gedekt.
Maandag is voor het gerechtshof te Am
sterdam andermaal gepleit in de zaak Bunia
versus Jogchems Theaters N.V. te Amers
foort in een procedure over de vraag, of
Buma een verbod kan krijgen tegen een
bioscoopexploitant tot het uitvoeren door
middel van een geluidsfilm van door haar
beschermde muziek, zonder dat zij daartoe
toestemming heeft verleend.
Het gerechtshof te Amsterdam had bij arrest
van 25 Januari 1940 deze vraag ontkennend
beantwoord en wel op grond van het feit, dat
naar 's hofs oordeel een geluidsspeelfilm een
ondeelbaar werk is, dat tot stand gekomen is
naar het ontwerp en onder leiding en toezicht
van de filmonderneming en dat den compo
nist van de filmmuziek ingevolge art. 6 der
auteurswet geen auteursrecht toekomt, indien
zijn muziek tegelijk met de vertooning der film
ten gehoore wordt gebracht.
Buma teekende tegen dit arrest caé&atie aan.
De Hooge Raad vernietigde 's hofs arrest,
daarbij overwegende, dat het hof naast de vast
stelling, dat de film was gemaakt naar het
ontwerp en onder leiding en toezicht van de
filmonderneming tevens had vastgesteld, dat de
componist zelf scheppenden arbeid had ver
richt zonder ten aanzien van dezen scheppen
den arbeid naar het ontwerp e'n onder leiding
en toezicht van de filmondememing te hebben
gewerkt, hetgeen medebrengt, dat de componist
dan wèl auteursrecht heeft, terwijl bovendien
art. 6, in tegenstelling tot art. 7, niet de be
doeling heeft, aan den eigenlijken maker
auteursrecht te onthouden. De Hooge Raad
wees de zaak naar het gerechtshof te Amster
dam terug om haar met inachtneming van het
arrest van den Hoogen Raad verder af te doen
Mr. J. Heintz, optredende voor Buma, pleitte,
dat thans niets meer aan de toewijzing van de
vordering in den weg staat, omdat de over
eenkomst, welke de componist met de film
ondememing sloot, niet is een arbeidscontract
in den zin van art. 7, terwijl bovendien dit
artikel niet van toepassing is ten aanzien van
werken, welke niet zijn van Nederlandsche na
tionaliteit. Bovendien zette pl. uitvoerig uiteen,
dat ingevolge een vorig arrest van den Hoogen
Raad een verbod, zooals het ook in deze zaak
gevraagd wordt, kan worden toegewezen, in
dien er, ook zonder dat er sprake is van een
reeds gepleegde inbreuk op het Buma-reper-
toire, te vreezen is. Deze dreiging van aantas
ting meende pl. te hebben aangetoond door het-
resultaat van een aan het hof overgelegde
enquête, welke in het buitenland gehouden is
en waaruit blijkt, dat practisch gesproken in
alle landen, aangesloten bij de Berner Conven
tie, de filmondememingen nooit in het bezit
zijn van het uitvoeringsauteursrecht van de
filmmuziek. Ook Nederland is bij deze conven
tie aangesloten. In het buitenland vragen de
bioscoop-exploitanten dan ook steeds toestem
ming voor het ten gehoore brengen van muziek
door middel-van geluidsfilm en aan de bureaux
wordt de voor die toestemming verschuldigde
cijns betaald.
Mr. Karsten, opkomende voor het lid van
den Nederlandschen Bioscoopbond, Jogchem's
Theaters N.V. te Amersfoort, betoogde, toe te
moeten geven, dat door het arrest van den
Hoogen Raad de zaak voor hem in een impasse
is geraakt. Pl. meende, dat de overeenkomst,
welke de componist met de filmondememing
heeft gesloten, wel degelijk is een arbeids
overeenkomst, zoodat ingevolge art. 7 der
Auterswet niet de componist, maar de film
ondememing als maker van de muziek moet
worden aangemerkt. Voorts was pl. van oordeel,
dat deze overeenkomst wel degelijk inhield een
verplichting van den componist om de uitvoe
ring van de muziek te gedoogen, aan welke
verplichting ook Buma, ondanks het feit, dat
aan haar het uitsluitend recht zelfs is overge
dragen, gebonden is. Ten slotte wees spr. er
op, dat, indien een geluidsfilm als een verza
melwerk is te bêschouwen, de filmonderneming
als verzamelaar gerechtigd is ook toestemming
te geven aan den bioscoopexploitant tot het ten
gehoore brengen van de muziek, indien de mu
ziek in de geluidsfilm is opgenomen met toe
stemming van den componist. Art. 5 der
Auteurswet bepaalt weliswaar, dat bij de tot
stand koming van een verzamelwerk het
auteursrecht van de makers der .afzonderlijke
deelen onverlet blijft doch deze bepaling heeft
uitsluitend werking, indien de makers der af
zonderlijke deelen geen toestemming hebben
gegeven tot opneming van hun deel m het ver
zamelwerk.
Het hof bepaalde de uitspraak op 31 October.
Zooals men zich zal herinneren is indertijd te
Rotterdam een drama voorgevallen, dat aan t de
echtgenoote van een vrij bejaard architect het
leven heeft gekost, al was het dan op haar uit
drukkelijk verlangen.
De architect moest zich eenige maanden later
voor de Rotterdamsche Rechtbank verantwoor
den en deze veroordeelde hem op 1 Juli tot vier
jaren gevangenisstraf, te ondergaan in een bij
zondere strafgevangenis.
De veroordeelde kwam hiervan in hooger be
roep bij het Haagsche Gerechtshof, voor welk
college de zaak thans opnieuw diende.
De behandeling geschiedde met gesloten deu
ren.
De advocaat-generaal, mr. Polman, eischte
veroordeeling van verdachte tot een jaar gevan
genisstraf, te ondergaan in een bijzondere in
richting, zoomede voorwaardelijke terbeschik
kingstelling van de regeerin^.
Het hof zal 30 September arrest wijzen in dit
drama.
Zondagnacht is door onbekende oorzaak brand
uitgebroken in de stoomboot „Concordia 1" van
de maatschappij Kramer en Dijkstra. De boot
was op weg van Arnhm via Nijmegen naar
Den Bosch en was volgeladen met stukgoede
ren. Bij Nijmegen ontstond brand op de boot.
De brandweer, onder leiding van commandant
De Rooy, greep onmiddellijk in en wist het
vuur binnen korten tijd te blusschen. Niettemin
werden de kajuit en de goederenruimte grooten-
deels vernield.
De goederen kregen veel waterschade. Ver
zekering dekt de schade, die op een paar dui
zend gulden wordt geraamd.
De inspecteur der directe belastingen, enz.
J. P. Huijser, hoofd van de inspectie der in
voerrechten en accijnzen te Almelo, is verplaatst
naar Nijmegen en aangewezen als hoofd van
de inspectie der invoerrechten en accijnzen al
daar.
De inspecteur der registratie en domeinen J.
A. Pieterse is verplaatst van Goes naar Mid
delburg.
38
(Nadruk verboden)
Holiday dacht haastig na.
••Neem dit," zei hij, terwijl hij uit een lade
revolver te voorschijn haalde hetzelfde
Wauen dat hij Benelli in het hotel in Avignon
btnomen had „maar zorg er voor dat de
m&n het niet ontdekt."
"Laat u dat maar aan mij óver," zei Somers
k vaderlijken toon,
-Zoodra de bediende de kamer verlaten had,
k\V!
a*n er een overweldigend gevoel van schaam-
'e °ver Holiday. Hoe had hij Somers een zeker
'sico kunnen laten loopen, dat hij zélf onder
e oogen had moeten zien? Hij kon die gedachte
let verdragen en liep dan ook de hall in.
-Mijnheer Holiday is niet thuis," hoorde hij
°0lhers zeggen.
am dat inderdaad het géval?" luidde het
'voord van den persoon, wiens profiel vaag
'Vot'oaar was. „Daar het een zeer belangrijke
a 'gelegenheid betreft, zal ik maar binneriko-
p'i en op hem wachten."
da kan niet gebeuren," merkte Somers be-
atd op. „ik heb instructies gedurende de af
wezigheid van den heer Holiday niemand in de
flat te laten."
Het antwoord was werkelijk verbluffend.
„Ik kom betreffende een Gouvernements
zaak," zei de bezoeker, „en ik waarschuw je,
goede vriend, me geen moeilijkheden in den weg
te leggen."
Holiday achtte het oogenblik thans gekomen
om zelf te verschijnen.
„En waarover handelt die zaak?" informeerde
hij, naar voren tredend.
Somers liet een zachten kreet van verbazing
hooren en de bezoeker, die van middelbaren
leeftijd moest wezen en een sluw, onbetrouwbaar
gezicht had, glimlachte.
„Ik veronderstel dat u mijnheer Gerald Holi
day is, nietwaar?"
„Ja, die ben ik."
En ik merk dus, dat u per slot van rekening
wèl thuis was.
„Ik stond op het punt uit te gaan. Ejn wat de
mededeeling van mijn bediende aangaat, deze
is volkomen juist, want op het oogenblik ben ik
alleen te spreken voor mijn persoonlijke vrien
den. En hiervoor bestaat een reden ook."
De bezoeker haalde een kaartje te voorschijn
en overhandigde dit aan Holiday.
„Ik kom van het Ministerie van Buitenland-
sche Zaken," zei hy, „en ik heb u een zeer be
langrijke mededeeling te doen. Ind en u er de
voorkeur aan geeft de zaak elders te bespreken,
dan zal het me een groot genoegen wezen u in
mijn flat te ontvangen."
Holiday schudde met het hoofd.
„Mijn dagen om. de flat van yreemden te be
zoeken zijn voorbij," zei hij, waarop de bezoe
ker glimlachte alsof hij hem volkomen begreep.
„Als u wilt kunt u den heer Laidley Craig
opbellen, een der assistent-secretarissen van het
bureau van Buitenlandsche Zaken. Hij zal u
gaarne eenige inlichtingen omtrent mij ver
schaffen. Ik volg zelfs zijn speciale instructies
op door me vanavond bij u te vervoegen. Ik ben
namelijk een van zijn privé-secretarissen."
Holiday aarzelde nog steeds en nam den spre
ker met onderzoekende blikken op. Intusschen
zag Somers er uit alsof hij enkel maar op een
teeken van zijn meester wachtte om den vreem
deling te lijf te gaan.
„In orde," zei Holiday tenslotte, „komt u maar
binnen." Daarna wendde hij zich tot Somers:
„Wacht vlak voor de deur, Somers, en kom da
delijk als ik roep," fluisterde hij hem in.
„Dat zal gebeuren, mijnheer," gaf de oud-ge
diende ten antwoord.
Toen de twee mannen in de zitkamer .waren
en de deur zich achter hen gesloten had, gaf
Holiday den bezoeker een korte verklaring:
„Niet lang geleden heeft het een paar maal
een haartje gescheeld of ik was vermoord, en
hieraan is het te wijten dat ik liever geen ver
der risico wil loopen. De mogelijkheid bestaat
natuurlijk dat u inderdaad is, wie u beweert te
wezen ik spreek geen regelrechte beschuldi
gingen uit, begrijpt u dat alsjeblieft maar in
dien dit niet het geval mocht zijn, dan beloof
ik u dat ik verre van goedertierend zal optre
den. Ik hoop dat ik me duidelijk heb uitge
drukt?"
Buitengewoon duidelijk." De bezoeker trok
zijn schouders met een licht gebaar van angst
op. „Indien ik vooruit had geweten een dusda
nige ontvangst te genieten dan had ik aan mijn
oorspronkelijk voornemen gevolg gegeven en een
agent meegebracht."
Holiday nam van deze laatste opmerking gee
nerlei notitie. Hij keek naar het naamkaartje,
dat hij nog steeds in de hand hield.
„Ik moet u verzoeken de zaak zoo spoedig
mogelijk af te handelen, mijnheer Stainton,"
zei hij daarna.
De vreemdeling kruiste zijn beenen en schikte
met de grootste zorgvuldigheid de plooien van
gijn pantalon recht. Hij scheen zich niet door
Holiday's vrij kille behandeling uit het veld te
laten slaan.
„Zooals ik zooeven al te kennen gaf, mijnheer
Holiday, heb ik me op 't speciale verlangen van
den -Assistent-Secretaris van het Bureau van
Buitenlandsche Zaken bij u vervoegd." Klaar
blijkelijk vond hij 't een groot genoegen dit feit
te herhalen. „Kort geleden," vervolgde hij, „zult
u tot de ontdekking zijn geraakt dat u eenige
tegenstanders had. Indien u te oordeelen
naar uw houding tegenover mij van plan
mocht wezen voort te gaan met agressief op te
treden dan moet ik u thans van hooger hand
verzoeken een dergelijke houding onmiddellijk
te laten varen." Terwijl Holiday hem vol verba
zing aanzag eindigde de heer Stainton: „Ik kan
er verder nog aan toevoegen mijn instructies
niet te buiten te gaan door er bij te vermelden
dat de gevolgen voor uw eigen risico zijn wan
neer u tot straffe maatregelen overging."
Holiday had op dat oogenblik het gevoel als-_
of hij stikken zou. Het gelukte hem echter zijn
woede uiterlijk te onderdrukken en hij r.chtte
zich tot zijn bezoeker.
„Ik wil de zaak goed begrijpen," zei hij. „Ik
.maak uit hetgeen u me zegt op, dat ik vermoe
delijk in de gevangenis terecht kan komen, of
iets dergelijks, wanneer ik me Wil verdedigen
tegenover een bende die tweemaal een aanslag
op mijn leven deed.... en die zonder twijfel uit.
gevaarlijke misdadigers bes.aat. Dat wenschte
u me toch duidelijk te maken nietwaar?"
Stainton kuchte.
„Met eenige beperkingeenige matiging,"
antwoordde hij. „Ik zal even een hypothetisch
geval aanhalenstelt u zich eens voor dat een
persoon, terwijl hij bezig was tegenover zekere
menschen op de een of andere wijze wraak te
nemen eenige inlichtingen kreeg, welke hij van
officieele zijde beschouwd, eigenlijk be.er niet
hoefde te weten?"
Holiday was nu uiterst kalm. „Aangenomen,
laten we dat inderdaad eens veronderstellen."
De afgezant van het Min.'sterle «an Buiten
landsche Zaken stond op en veegde een denk
beeldig stofje van zijn jas af.
„Ik ben in het bezit van voldoende inlichtin
gen," gaf hij te kennen. „Ik twijfel er niet aan
mynheer Holiday, of u heeft genoeg intellect
om te begrijpen wat ik bedoel."
Ofschoon hij inwendig nog steeds kookte,
stelde Holiday toch op den kalmsten toon van
de wereld de navolgende vraag:
„Wie zal me beschermen, terwijl ik doodkalm
afwacht totdat de misdadigers een derde poging
wagen me te vermoorden? Dat zou ik wel eens
willen weten."
„De autoriteiten," luidde het antwoord. „Maar
waarom kunt u niet voor een poos naar het bui
tenland vertrekken? Geloof me," zei hij zacht,
„het zou het verstandigste wezen."
Holiday deed eenige stappen near voren.
„Somers," riep hij. Zijn bediende veisci.cen op
den drempel met een revolver in de hand.
„Somers, laat dezen heer uit." Er kwam een
blik van woede in de oogen van den bezoeker.
„Dat is een bijzonder eigenaardig optreden,"
protesteerde hij. „Heeft deze man vergunning
vuurwapenen bi) zich te dragen?"
Holiday glimlachte op en wijze welke de heer
Stainton later als „gemeen en kwaadaardig" be
schreef.
„Zelfs indien hij die vergunning niet heeft, zal
hij toch geen seconde aarz'e.en van een wapen
ebruik te maken," klonk 't antwoord. Hij vond
dat het tijd werd, dat de ander nu verdween.
Niet eerder voordat Holiday een paar gangen
van zijn diner in „The Berkeley" had genuttigd,
was hij rustig genoeg om hetgeen hjj kort van
tevoren had ondervonden van alle kanten te be
kijken en er onbevooroordeeld tegenover te
staan. Aangenomen dat hij een schandaal had
ontdekt waarvan het Gouvernement liever de
finesses voor buitenstaanders verborgen wilde
houden.... waardoor werd dan het vrij onbe
schaamde optreden van dien ondergesclukten
beambte gewettigd? Nee zijn gedrag aller
minst te excuseeren, oordeelde hij. En weer
kwam er een gevoel van razernij over hem.
(Wordt vervolgd)
