De Britsch-Amerikaansche
ruilovereenkomst
Opbouwdienst en onderwijs
De Rijksmiddelen in Augustus
Haar achtergrond en
mogelijke gevolgen
Wederom Italiaansche
bommen op Malta
Herscholing en arbeids
bemiddeling
Geen onbevredigend
resultaat
Celluloidplaatjes gevonden
in Den Haag
Kerkdijk leven
Father Dr. H. Ahaus S.S.J.
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1940
ENGELSCHE VLUCHTEN
BOVEN DUITSCHLAND
Tornado teistert Oostkust
van Amerika
Engeland wil Amerikaansche
vrachtschepen koopen
WIJ LUISTEREN NAAR.
Donderdag 19 September
Ned. Mij. voor Nijverheid
en Handel
PAUSELIJK VOORSTEL
TOT HULPACTIE
Voor bezette gebieden in overleg
met het Witte Huis
Teruzzi verlaat Berlijn
Nog meer brandplaatjes
gevonden
Voorzitter Personeelraad N. S.
Academische examens
Technische Hoogeschool
De cursusleiders zijn met hun
arbeid begonnen
Gesneuvelde studenten van
- de R.K. Universiteit
Gedenksteen wordt geplaatst
O. D. en Arbeidsbemiddeling
Onderwijs is verplicht
Bijenhouderij
De honingopbrengst valt dit
jaar tegen
Verdacht van plundering
22 September veertig jaar priester
Pastoor A. Vermeulen S.J. t
Over een kwarteeuw, wanneer de historicus
een boek schrijft over dezen eersten „totalen"
Britsch-Duitschen wereldoorlog en dan in het
voorwoord een summiere opsomming wil geven
van de voornaamste gebeurtenissen van 1940
Van dit „annus terribilis" dan zal hij hoogst
waarschijnlijk de bommenregens op Londen
niet eens het belangrijkste feit van dezen oor
logstijd noemen. Hoe verschrikkelijk ook de
matcrieele, moreele en politieke uitwerking der
Duitsche bombardementen en hun mogelijk zelfs
revolutionnaire gevolgen mogen worden, of hoe
ze héél de Angelsaksische conjunctuur dezer
periode in de wereldgeschiedenis zullen kun
nen beïnvloeden die gevolgen zullen vermoe
delijk door de consequenties van de jongste
BritschAmerikaansche „ruil"-overeenkomst
verre in beteekenis worden overtroffen. De ac-
tueele vraag: of misschien de gevolgen dezer
bombardementen al niet, bij anticipatie, in de
geheime onderhandelingen over genoemde ruil
overeenkomst als 't ware werden verdisconteerd,
kan, hoe belangrijk overigens, hier niet bespro
ken worden.
Daar er tot dusver slechts weinig bijzonder
heden over de beschikbaarstelling van de Brit-
sche vliegtuig- en vlootsteunpunten in de Ame
rikaansche wateren bekend zijn, is de conclusie
niet gewettigd, dat dit verpachten van Brit-
sche strategische steunpunten in den Atlanti
schen Oceaan, midden in oorlogstijd, een eerste
stap zou zijn in de uitvoering van een nog ge
heim, maar formeel militair bondgenootschap
tusschen het oorlogvoerende Groot-Brittannië
en de zich neutraal noemende Ver. Staten. On
waarschijnlijk is de veronderstelling van zoo'n
geheim militair bondgenootschap evenwel aller
minst.
Heel de jongste ontwikkelingsgang immers
van de steeds evidenter wordende Angelsaksi
sche politieke verstandhouding, zoowel in het
Oosten als in het Westen, welke voor het eerst
merkbaar werd tijdens den oorlog van 1914'18,
maar definitief in de internationale diplomatie
aanvaard is sedert de opzegging van de En-
gelsch—Japansche Alliantie, bij gelegenheid van
de Conferentie van Washington (11 Nov. 1921
6 Febr. 1922) legt onmiskenbaar getuigenis af
ten gunste van de waarschijnlijkheid der be
wering, dat „verregaande politieke en militaire
afspraken den ondergrond vormen van de (voor
het grootste deel geheime?) overeenkomst, in
zake het zoo langdurig verpachten van Britsch
gebied in den Atlantischen Oceaan aan de Ver.
Staten".
In ons blad werd die Angelsaksische toena
dering alsmede het correctief, dat de niet
altyd gelijkgezinde publieke opinie in de Ver.
Staten op de Engelschgezinde politiek van den
President toediende herhaaldelijk aangetoond,
voor zoover 't de laatste jaren betrof. Om den
ontwikkelingsgang van Londens groote politieke
Zwenking naar de richting van Washington se
dert 1921 duidelijk te kunnèn volgen, moet men
echter tot vlak na den wereldoorlog teruggaan.
Toen de BritschFransche wrijvingen over de
verdeeling van den oorlogsbuit in de Middel-
landsche Zee (met name in Syrië) de stille,
maar heftige BritschFransche meeningsver-
schillen over het oorlogsbeleid (1917) weer in
herinnering brachten, werden de vroegere be
sprekingen over nauwere samenwerking van de
Engelsche en Amerikaansche vloten (vooral in
het Verre Oosten) meteen hervat. Op de Rijks
conferentie te Londen (in den zomer van 1921)
Zei Smuts, daarmede de houding van Meighen
(voor Canada) bijvallende: „Géén weg is veilig
Voor het Britsche Rijk, waar het niet kan sa
mengaan met Amerika." In zijn oog was Ca-
hada „de sleutel, waarmede het Britsche Rijk
Zich den toegang tot Amerika moest verschaf
ten; voerde het Rijk een aan Amerika onsym
pathieke politiek, dan vreesde hij een dilemma
Voor Canada". Ook Australië erkende, „dat de
Britsche politiek in de eerste plaats moest stre
ven naar een goede verstandhouding met Ame
rika, hetwelk sinds het Amerikaansche vloot-
bezoek in 1907 steeds als een rechtstreeksch
beschermer van „White Australia" was be
schouwd"..
Deze Rijksconferentie te Londen had ook een
grooten invloed op de (dat najaar gehouden)
Conferentie van Washington. In het officieel
verslag over die historische Conferentie, namens
be Nederlandsche regeering samengesteld door
hïr. De Kat Angelino, destijds ,.de Ambtenaar
Voor Chineesche Zaken" en politiek adviseur
Van den G.-G. te Batavia, uitgegeven ter Alge-
hieene Landsdrukkerij (April, 1922), vinden wij,
in de ruim 200 bladzijden, onder tal van geens
zins verouderde conclusies, telkens weer het
zelfde leidmotief der „Angelsaksische hegemo
nie over alle zeeën" terug. In de aldaar toege
lichte voorgeschiedenis (in de eerste twee hoofd
stukken) komt duidelijk naar voren, dat „na
ben oorlog het voortbestaan der EngelschJa-
Pansche Alliantie rechtstreeks tegen Amerika
gericht was", volgens het Staatsdepartement
vp Washington. En wat Engeland betreft: „En
geland kon Japan voortaan als bondgenoot mis
sen; de Engèlsche politiek in Azië heeft gedu
rende de geheele 19de eeuw, tot heden toe, ge-
braaid om zijn positie in Indië en de beheer-
Sching van Indië's belangrijke toegangen te land
jm ter zee. Voor Britsch-Indië behoefde het
^ïalta, Kaap de Goede Hoop, Mauritius, de
Seychellen, Ceylon, etc.; beschermde het Tur
kije tot het Egypte noodig had voor het Suez-
kanaal en ageerde het in Perzië, Mesopotamië,
Afghanistan, Tibet en Burma. Ter wille van
Jhdie, bedreigd door Ruslands expansie, sloot
bet de AngloJapansche Alliantie, later voort
gezet tegen Duitschland met zijn Bagdad-spoor-
en expansie in China en Siam; Britsch-
fndië werd dan ook in de Alliantie uitdrukke-
Ük genoemd..... Na den oorlog was de Engel-
fehe vloot in staat de bescherming der Britsche
belangen in het Oosten weder zelf op zich te
bemen. En spoedig werd besloten een groot
beel zijner vloot in het Verre Oosten te concen-
rveeren, met Singapore als basis. Dit besluit
^ees reeds op een komende verandering in de
®ngelsche politiek, afhankelijk tot dusver van
Japansche vloot. Gezamenlijk zouden Enge
rd en Amerika in de toekomst Japan op bé-
benkelijke wijze kunnen isoleeren; doch in dit
Radium is de EngelschAmerikaansche toe
nadering thans nog niet(bladz. 3031 v. h.
^rslag).
Op de Conferentie van Washington werd im-
b'Pis ook bepaald, dat de verhouding der vloten
an Engeland, Amerika en Japan zou zijn als
an 5:5:3 waarbij de vereenigde vloten
£er Angelsaksische mogendheden dus méér dan
■haal zoo sterk zouden zijn, als die van Japan
terwijl „géén andere vlootbases van andere
STEUNPUNTEN DER
VEREENIGDE STATEN
CANADA
VEREENIGDE
ZUID
VENEZUELA
AM
COL UMBIA
naties haar invloedsradius over den Westelijken
Stillen Oceaan en den Nederlandsche Archipel
kunnen uitstrekken", volgens het toen geldend
vlootverdrag. Sindsdien heeft Amerika de mede
dinging van Engeland op de Zuid-Amerikaan-
sche markt heel wat verzwakt, terwijl de ge
wichtige Amerikaansche belangen in het Verre
Oosten nu een goede kans maken, die van den
grootsten concurrent, Engeland, voor een groot
gedeelte „over te nemen", indien de Amerika
nen daar de leiding zouden hebben te nemen
by de bescherming der „politiek van de Open
Deur".
In ons blad van j.l. Zaterdagavond kwam een
korte bespreking voor van de gebiëden, welke
Engeland in den Atlantischen Oceaan als
„steunpunten" aan de Ver. Staten voor den duur
van 99 jaar heeft verpacht. Op het hierbij af
gedrukte kaartje kan iedereen duidelijk zien,
hoe deze nieuwe Amerikaansche vliegtuig- en
vlootbases voor de practisch algeheele afslui
ting van de Caraïbische Zee (tusschen Noord
en Zuid;-Amerika) en met name ter beveili
ging van het Panama-Kanaal van het grootste
belang zijn.
De veiligheid van dezen vitalen, strategischen
hoofd-verbindingsweg tusschen beide Oceanen
voor de Amerikaansche vloot werd dus door de
Engelsche beschikbaarstelling van genoemde
steunpunten ten zeerste bevorderd. Nu kan de
Amerikaansche regeering eventueel, op haar
beurt, grooter en onmiddellijke aandacht schen
ken aan het herhaald Britsch verzoek om vloot-
eenheden naar Singapore te zenden; vanwaar
ze wellicht het zeer bedreigde Hongkong en
andere Britsche (of Amerikaansche) bezittin
gen in het Verre Oosten, tijdens de afwezigheid
aldaar van de Britsche vloot, zoo noodig be
scherming zullen kunnen verleenen. Dat zou
dan de vermeende geheime afspraken openbaar
demonstreeren.
W.
staten, aldus meldt United Press aan haar
bladen.
De H. Vader zou in het bijzonder in de ko
mende wintermaanden hulp willen verleenen.
De bemoeiingen van den Paus beoogen, dat
zoowel door het Vaticaan als door hot Witte
Huis een. vertegenwoordiger zou worden be
noemd, die voor het ten uitvoer leggen van dgze
actie zou moeten zorgen. Allereerst is aan de
verstrekking van levensmiddelen en kleeding-
stukken gedacht.
In kerkelijke kringen wordt, naar verluidt,
aangenomen, dat Roosevelt zal toestemmen in
het pauselijk voorstel. De Beriynsche nuntius
mgr. Orsenigo, zou zich met betrekking tot het
uitvoeren van het hulpwerk in verbinding stel
len met de Duitsche Rijksregeering.
ROME, 18 Sept. (D.N.B.) -r Een afdeeling
Italiaansche duikbommenwerpers, begeleid door
talrijke jagers, heeft gen aanval gedaan op de
luchtbasis Mikabba op Malta, een der belang
rijkste oorlogshavens in de Middellandsche Zee.
Alle gebouwen en opslagplaatsen van materiaal
en munitie zijn vernield. Bovendien zijn drie
Britsche vliegtuigen op den grond vernietigd,
toen zij trachtten op te stijgen.
Eenige Engelsche jagers, die de Italianen
Wilden aanvallen, werden verdreven; twee Brit
ten stortten brandend neer. Uit foto's is ge
bleken datv de op het vliegveld aangerichte
schade zeer groot is. De vliegloodsen en de
lokalen voor de manschappen zijn verwoest.
BERLIJN, 18 Sept. (D.N.B.)Alleenvliegen-
de Britsche toestellen hebben in den afgeloopen
nacht getracht, met gebruikmaking van de
weersgesteldheid op groote hoogte boven Duitsch
gebied door te dringen. Drie vliegtuigen vlogen
in zuidoostelijke, twee in zuidwestelijke richting
Nachtjagers, die zich reeds in de lucht bevon
den, vielen de Engelschen aan. zy haalden een
toestel neer en dwongen de andere terug te
keeren.
NEW-YORK, 18 Sept. (D.N.B.). Volgens be
richten uit Halifax is in Nieuw-Schotland en
Nieuw-Brunswijk door een hevigen wervelstorm
geweldige schade aangericht. De kustvaart heeft
zeer geleden; verschillende kleine vaartuigen
zijn vergaan. Op vele plaatsen ligt het verkeer
geheel stil.
NEW-YORK, 18 Sept. (D. N. B.) Uit betrouw
bare bron verluidt, dat een Britsche aankoop
commissie in de Vereenigde Staten vele vracht
schepen van ongeveer 8000 ton tracht te koo
pen. volgens Associated Press wordt de groeien
de Engelsche belangstelling voor Amerikaan-
che scheepsruimte verklaard door de reusach-
ige scheepsverliezen, die Engeland door de
aatste Duitsche luchtaanvallen heeft geleden.
▲AA A
•4
■4
■4
■4
4
-4
4
JAARSVELD, 414.4 M.
AVRO-.Uitzending
8.00 Nieuwsberichten ANP, gramofoon-
muziek, 10.15 Gramofoonmuziek, 10.35 En
semble „De Aether-Virtuozen", 11.00—
11.20 Huishoudelijke wenken, Gramofoon-
muziek, 12.45 Nieuws- en economische be
richten ANP, gramofoonmuziek, 1.00
AVRO-Amusementsorkest en solist, 2.10
Omroeporkest (opn.), 3.15 Cyclus „In den
schijnwerper", 3.30 Ensemble Jonny Kroon
en gramofoonmuziek, 5.15 Nieuws,- en eco
nomische berichten ANP, 5.30 De Vagebon
den eni solisten. 6.50 Gramofoonmuziek.
7.00 Vragen- van den dag ANP, 7.20 Piano-
soli, 7.35 Reportage, 8.00 Nieuwsberichten
ANP, 8.15 Omroeporkest en solisten, 9.20
Reportage met muziek (opn.), 9.25 Gra
mofoonmuziek, 9.30 Vervolg concert, 10.15
Nieuwsberichten ANP, sluiting.
KOOTWIJK, 1875 M-
VARA-Uitzending
7.30 Gramofoonmuziek, 8.00 Nieuwsbe
richten ANP, 10.00 Zang, piano en gramo
foonmuziek, 10.30 Orgelspel, 11.30 Gramo
foonmuziek, 12.00 Esmeralda en solist,
12.45 Nieuws- en economische berichten
ANP, 1.00 VARA-orkest, 2.15 Eerste, 2e en-
Se acte van de opera „La damnation de
Faust" (gr.pl.), 3.15 Gramofoonmuziek,
4.15 Gramofoonmuziek, 5.15 Nieuws- en
economische berichten ANP, 5.30 Esmeral
da, 6.30 Orgelspel, 7.00 Vragen van den
dag (ANP), Gramofoonmuziek, 7.30 Repor
tage, 7.50 Gramofoonmuziek, 8.15 Nieuws
berichten ANP, 8.45 VARA-orkest, 10.15
Nieuwsberichten ANP.
Dinsdagochtend tusschen 10 en 12 uur zijn
in het Bezuidenhoutkwartier te Den Haag vier
celluloidplaatsjes gevonden, elk beplakt met-een
lapje linnen. Het eerste is gevonden op den
hoek van den Bezuidenhoutscheweg en de Laan
van Nieuw Oost-Indië, waar het terecht was
gekomen, nadat het van een dak van een be
lendend hoekhuis was gewaaid. Het tweede
exemplaar werd aangetroffen op de trede van
een portiektrap eener wonirig aan de There-
siastraat. Het derde exemplaar is gevonden op
de deurmat van een vischwinkel in deze straat,
achter de buitendeur. Het vierde plaatje is
eveneens achter de buitendeur van een sigaren
winkel in de Theresiastraat gevonden.
De plaatjes zyn in beslag genomen door de
politie, die ze later onschadelijk heeft gemaakt
De Rijksinspecteur van de luchtbescherming
heeft -aan het bureau -Louise Henriëttestraat de
plaatjes in beslag genomen.
De algemeene vergadering der Nederland
sche Maatschappij voor Nijverheid en Handel,
welke op 21 September te Utrecht zou worden
gehouden, zal niet doorgaan.
BERLIJN, 18 Sept. Naar in leidende Duit
sche Katholieke kringen verluidt, heeft Z.
H. de Paus zich tot den president der Ver
eenigde Staten gewend met een voorstel be
treffende een breed opgezette hulpactie ten
gunste van de door den oorlog getroffen
BERLIJN, 18 Sept. (D.N.B:). De Italiaansche
minister van Koloniën generaal Teruzzi heeft
Beriyn Dinsdagavond verlaten om zich naar
Neurenberg te begeven. Vandaar zal Teruzzi
de terugreis naar Rome aanvaarden.
Het A. N. P. bericht, dat in de omgeving
van Dedemsvaart en Balkbrug nog steeds
brandplaatjes worden gevonden, die de vorige
week door Engelsche vliegtuigen ziin uitgewor
pen. Te Balkbrug lag zoo'n plaatje vlak bij
een boerderij. Het had groot onheil kunnen
stichten als de bewoners een begin van brand
niet terstond gebluscht- hadden. Nu werd er
slechts geringe schade aangericht.
In Den Hulst by Dedemsvaart liepen ver
schillende personen, die een plaatje hadden
gevonden, uit onwetendheid brandwonden en
schade aan hun kleeding op.
Naar wy vernemen, is in een dezer dagen ge
houden vergadering van den Personeelraad der
N.S. den heer H. J. van Braambeek, die sedert
de - instelling van dit instituut in 1926 daarvan
deel uitmaakte en van 15 Maart 1940 af voorzit
ter was, dank gebracht voor de vele en gewich
tige diensten, welke hij aan de belangen van de
N.S.-gemeenschap heeft bewezen. De Raad heeft
hem als afscheidsgeschenk eenige studieboeken
aangeboden. Met eenige hartelyke woorden heeft
de scheidende voorzitter bedankt voor de hem
gebrachte hulde.
In dezelfde vergadering werd met algemeene
stemmen tot waarnemend-voorzitter van den
Personeelraad benoemd de heer G. Joustra, be
stuurslid van de Ned. Ver. van Spoor- en Tram
wegpersoneel.
GRONINGEN. (Rijksuniversiteit)Geslaagd
voor het doctoraal examen rechtsgeleerdheid
de heer D. Cannegieter, te Krommenie.
DELFT. Geslaagd voor het propaedeutisch
examen voor civiel-ingenieur: T. T. Hylkema
's-Gravenhage, J. C. Meischke, Rotterdam.
Geslaagd voor het ingenieursexamen voor ci
viel-ingenieur: J. H. G. Smits, Vlijmen.
Geslaagd voor het propaedeutisch examen
voor natuurkundig ingenieur; C. J. Mol, Ven
huizen.
(Van onzen Haagschen redacteur)
Wy hebben eenigen tijd geleden reeds iets
kunnen zeggen over het werk van ontwikke
ling van de geestelijke en lichamelijke
krachten by de leden van den opbouwdienst.
Thans zijn wij, dank zij den gegevens van
kapitein J. J. Bakker, in staat iets meer
mede te deelen over het onderwijs bij deze
instelling.
Immers, het spreekt welhaast vanzelf, dat het
bekwaam maken van de manschappen voor een
bepaald beroep, veel zorg en toewyding eischt,
zoowel van superieuren als van ondergeschik
ten. De leeftijden van de ongeveer 50.000 aan
gesloten menschen toch varieert van 19 tot 35,
terwyl de graad van ontwikkeling ligt tusschen
analfabeet en afgestudeerde van een hooge
school. Onder de werkers zyn voorts vaklieden,
die een ambacht uitoefenen, boekhouders,
hoofdarbeiders en menschen uit vrije beroepen.
In sommige gevallen zullen de werkers aange
wezen zijn leiding te geven, in andere gevallen
die te ontvangen. In de meeste gevallen zal
het voor arbeiders noodzakelijk zijn zich te la
ten herscholen of zooals dat met een nieuwen
term heet „Omscholen".-
Zoolang een corps nog geen werkobject is
toegewezen, kan het onderwijs overdag ge
schieden, doch zoodra eendagtaak is gevon
den, zal het onderwijs meerendeels in den na
middag of in de avonduren moeten worden ge
geven.
Het onderwys omvat:
a. Lager onderwijs, dat deels klassikaal, deels
volgens de individueele methode wordt gegeven;
b. Uitgebreid lager onderwijs en lessen in
enkele vakken, verband houdende met,het be
roep van betrokkene, zooals talen voor een kell-
ner, handelscorrespondentie en boekhouden voor
een kantoorbediende, enz.;
c. Nijverheidsonderwijs op ambachtsscholen
en in centrale werkplaatsen, dan wel, waar
mogelyk, volgens het leerlingenstelsel in fa
brieken of bedrijven;
d. Land- en tuinbouwonderwijs;
e. Cursussen aan zeevaart, en machinisten-
scholen
f. Practischeopleidingen bijv. voor lasschers,
automonteurs, marconisten enz.; en
g. Schriftelijke technische cursussen voor
hen, die daarvoor over voldoende voorberei
dend onderwijs en praktijk beschikken, op het
gebied van burgerbouwkunde, waterbouwkunde
werktuigbouwkunde, electrotechniek, chemische
techniek, hand- en reclameteekenen en van
zuivlelbereiding.
Voor een en ander heeft de Opbouwdienst
aansluiting gezocht aan bestaande inrichtingen
en instituten, terwijl een groot gedeelte van
het onderwijs door eigen krachten wordt ge
geven.
Aan de hand van de wenschen van den leer
ling van zijn genoten onderwys en Vgn zyn
scholing, aangevuld door een persoonlijkheids
onderzoek, zal worden nagegaan, voor welk on
derwijs hij het meest in aanmerking komt. om
zoodoende te trachten de menschen naderhand
op hun juiste plaats in de burgermaatschappy
te krijgen.
De onderwijs-belangen worden bij elk korps
(groot ongeveer 800 man) behartigd door een
z.g. Cursusleider, die, aan de hand van alge
meene richtlijnen, vastgesteld door den Staf
van den Opbouwdienst, plaatselijk, het onder
wijs regelt. Hij beschikt over de noodige hulp-
eiders voor het klassikale en individueele on
derwijs, alsmede voor de leiding van en het
toezicht op de studie van hen, die schriftelyke
cursussen volgen. Voor wat betreft het am-
bachtsonderwijs pleegt hij overleg met de
directeuren van de nijverheidsscholen van be
drijven of fabrieken, van centrale werkplaatsen
enz., voor de plaatsing van leerlingen op deze
inrichtingen.
denken op eigen geestelijk niveau) niet op de
hoeveelheid parate kennis.
Een individueele methode voor onderwys is
dan ook op haar plaats, mits hiervoor taken
worden vastgesteld, die met het vorenstaande
rekening houden en een waarborg bieden voor
een goede verwerking van de leerstof.
Behalve voor 't algemeen ontwikkelend onder
wijs zal ook voor de technische schriftelyke
cursussen de individueele methode worden ge
volgd. Voor het nijverheidsonderwijs, het zee
vaart-, machinisten- en binnenvaartonderwys
zal van de bestaande ambachtsscholen enz. wor
den gebruik gemaakt. Voorts zullen met eigen
krachten cursussen worden gegeven op verschil
lend gebied bijv. voor lasschers, motormonteurs,
marconisten, eerste hulp bij ongelukken, enz.
Het land- en tuinbouwonderwijs wordt met
kracht aangepakt.
Van vele zijden zijn reeds toezeggingen ont
vangen, waarby men zich belangeloos beschik
baar stelt voor het geven van onderricht op dit
gebied, dat voor ons land van zoo'n groot be
lang is en wellicht in de toekomst van nog
grooter waarde wordt. Hierby zullen theorie en
praktijk hand in hand moeten gaan, hetgeen
mogelijk is, doordat door den Opbouwdienst
vooral werken op het gebied van landaanwin
ningen, grondverbetering, ontginningen en
boschverbetering worden uitgevoerd. Tenslotte
zal op verlerlei gebied de belangstelling worden
gewekt door voordrachten en af en toe door
leerrijke excursies.
Naar wy vernemen is de Senaat van het
Nijmeegsch Studentencorps „Carolus Mag
nus" voornemens in het Corpsgebouw, Oran
jesingel 42 te Nijmegen, een gedenksteen te
doen aanbrengen mat vermelding daarop van
de namen der studenten, die tijdens de oor
logsdagen in Mei voor het vaderland zijn ge
sneuveld.
Het ligt in de bedoeling- te gelegener tyd den
gedenksteen officieel te onthullen, waarom
voorloopig de namen der gesneuvelde studen
ten op eenvoudige wijze in de hal van het ge
bouw aangebracht zullen worden.
Het zou in normale tijden niet bepaald tot een
jubeltoon prikkelen, wanneer de maandcyfers
van de Rijksmiddelen zoo ongeveer 3.7 millioen
beneden 1/12 der jaarraming bleven en maar
weinig minder onder de opbrengst van de over
eenkomstige maand van vorig jaar. Het laatste
kwartaal echter heeft ons niet verwend en eigen
lijk zijn wy al verheugd, wanneer de daling niet
met al te groote sprongen geschiedt.
In dit licht, gezien mogen wy de Augustus-
opbrengst van bijna 35 millioen op de „overige
middelen" als niet ongunstig kwalificeeren.
Bezien we eens eveh hoe de zaak er voor ligt
over de eerste acht maanden van het onvergete
lijke jaar 1940, dan behoeft er in deze kwalificee
ring niet veel gewijzigd te worden. Immers er is
in deze twee eerste trimesters 284 millioen „ge
beurd", waartegenover een raming staat van
300 millioen. Dat is het moet erkend een
tekort van 16 millioen, wat zelfs in deze tyden
geen peulschilletje is. Maar toch, wanneer men
in het oog houdt, hoe eigenlijk het geheele fis
cale jaar, maar zeker de periode sinds 10 Mei,
door den oorlog en de oorlogsomstandigheden be-
invloed is, dan is er geen bepaalde reden tot pes
simisme. Ook zelfs niet, wanneer wij tegenover
de 284 millioen van 1940 de 311 millioen van
vorig jaar plaatsen. Want wij moeten daarbij
den gang der afzonderlijke middelen niet uit het
oog verliezen. Om maar eens een paar van de
meest sprekende exempelen te noemen: dit jaar-
gedèelte gaf een mindere opbrengst aan: Divi
dend- en Tantième-belasting van 6% millioen;
aan Invoerrechten van maar liefst 19.2 millioen;
aan Zegelrechten van 5.7 millioen; aan Re
gistratierechten van bi-na 2% millioen; aan
Successierechten van 4.2 millioen. Het spreekt
dat, om het bovengenoemd resultaat nog te be
reiken, daar meevallers tegenover moeten staan.
Ze zijn niet zoo groot, maar wij noemen toch met
eere: den Accijns op Geslacht van bijna 2 milli
oen; dien op gedistilleerd van 'n by na even hoog
bedrag; schitterend komt voor den dag de Ta
baksaccijns met rond '4% millioen accrès. En om
de kroon op het werk te zetten de Omzetbelasting
met ruim 5 millioen. Dit zijn alle vergelijkingen-
met vorig jaar. Men zal begrijpen, dat de ver
houdingen tegenover de raming, zij het dan met
ietwat andere cyfers, ook in dezelfde richting
wijzen.
Nu wij hier, zy het in vage omtrekken, een
beeld hebben geschetst van het verloop der
Ryksmiddelen over de maanden Januari—Augus
tus, moge hier nog op volgen een nadere preci
seering van de Augustus-resultaten.
Om maar weer de „Overige middelen" het
eerst aan te vatten, zy geconstateerd, dat ook de
Augustusmaand voor de Dividend- en Tantième
belasting beslist ongunstig is geweest. Nauwe-
lyks 1 millioen werd er op ontvangen, terwyl
toch een gemiddelde van 2.25 verwacht werd.
Men bedenke wel: een gemiddelde, wat betee-
kent, dat de mid-zomermaanden in doorsnee
daarboven kwamen, omdat het begin en de
staart van het jaar gewoonlyk wat achter ble
ven. De oorzaak van dit verschijnsel is niet zoo
ver te zoeken. Door het afsnijden van onze eco
nomische verhoudingen met het buitenland en
speciaal met onze overzeesche gebiedsdeelen,
zullen vele ondernemingen niet in staat zijn ge
weest, haar dividend te declareeren. Maar mis
schien is hier iets in een goed vat, wat niet ver
zuurt. Meer onherstelbaar is de achterstand op
de Invoerrechten. Tegenover een opbrengst van
Augustus 1939 ad 10.7 millioe-, staat een
maandontvangst van 5.2 millioen. En dit on
danks het feit, dat sedert Februari j.l. voor het
Leeningsfonds 1940 opcenten werden geheven, die
op dit middel verantwoord zijn. Het beteekent
dus, dat onze invoer meer dan gehalveerd is.
Wie had trouwens iets beters verwacht?
Tegenover deze tegenvallers staan enkele op
merkelijke successen in de groep Accijnzen. By-'
zonder sprekend zijn de cyfers van de Accynzen
op het Geslacht, welke met 1.2 millioen het
dubbele van de raming opbrachten. Naast ver
hoogde consumptie door de bezetting enz. spelen
de verhoogde rundveepryzen hier zeker een rol.
Een bewys van de grootere consumptieve kracht
van ons volk is zeker ook de verhooging der op
brengsten van Accijns op Gedistilleerd 1.2
millioen) en Suiker (2 ton). Voor den grooten
sprong van den Tabaksaccijns (raming 3 mil
lioen, opbrengst 4.8 millioen) bestaat zeker wel
een bijzondere reden. Wij zyn waarschynlyk niet
ver van de waarheid, wanneer wij vermoeden,
dat de per 15 Sept. aangekondigde verhooging,
van den banderolleprijs stimuleerend gewerkt
heeft op den verkoop van tabaksproducten, al
was het alleen maar hierdoor, dat een rechtge
aarde en dus roókende Nederlander een kleinen
voorraad van het nicotiniaansche kruid heeft in
geslagen.
Een middel, dat door de eigenaardige omstan
digheden moeilijk met vórige jaren te vergelij
ken is, achten wy de Omzetbelasting. Door een
andere perceptiemethode vloeit dit middel over
de verschillende maanden heel ongelijk. Toch is
het wel treffend, dat Augustus bijna precies ge
lijk is aan de maandraming van 6.9 millioen.
Een eervolle vermelding krijgen deze maand
de Zegel- en de Registratierechten. De eerste
bleven weliswaar met 1.25 millioen 4 ton bene
den de raming, doch het feit, dat de opbrengst
van Augustus 1939 zoowat benaderd werd, zegt
in dezen tijd al heel wat. Nog gunstiger waren
de Registratierechten, die ruim 3 ton boven de
raming kwamen en de opbrengst van vorig jaar
zelfs verdubbelden.
Dat de Successierechten het er minder goed
afbrachten, geeft niet zooveel reden tot onge
rustheid, daar hier de wisselvalligheid inhaerenl
is aan de heffing.
Alleen ter illustratie van de bedroevende leeg
heid onzer havens,vermelden wy, dat de Loods
gelden deze maand de kapitale som van 983 gul
den en 68 cent opbrachten!
De Kohierbelastingen stonden ultimo Augustus
in totaal te boek voor 109 millioen, vrijwel het
zelfde bedrag van vorig jaar. Toch zijn er onder
ling in deze groep ingrijpende verschillen. Zoo
bleef de Inkomstenbelasting 12% millioen te
laag, de Vermogensbelasting 2% millioen, even
als de Verdedigingsbelasting I. Dit décrès van
17% millioen wordt echter volledig goedge
maakt door de nieuwe opcenten op de Gemeen
tefondsbelasting (Wet van 2 Dec. 1939). Hierin
zijn verdisconteerd 15 opcenten over het belas
tingjaar 1939/1940 en 2/3 gedeelte van 50 opcen
ten over het jaar 1940/1941.
Tot slot willen wij nog even hen bevredigen,
die nieuwsgierig zijn naar den gang van zaken
bij de heffingen voor het Verkeersfonds. De be
lasting op motorrijtuigen bracht na 8 maanden
ruim 11 millioen op, tegen een jaarraming van
24 millioen. Dat teekent wel den toestand van
het motorverkeer.
Stukken beter was hoe kon het anders
de Rijwielbelasting. Op 5 ton na zyn nu reeds
de geraamde 8% millioen gehaald. Wie, die de
Hollandsche eeriykheid kent, betwyfelt, of het
restant, via de „verloren" plaatjes, niet binnen
wee maanden binnen is?
In denStaf van den Opbouwdienst is een
nauwe samenwerking tusschen „Onderwijs" en
„Arbeidsbemiddeling" tot stand gebracht. Zon
der deze toch zouden beide instellingen haar
doel niet kunnen bereiken, daar het onderwys
bij den Opbouwdienst zooals reeds eerder be
toogd er in de eerste plaats op gericht moet
zyn den man geschikter te maken, om een zoo
goed mogelyke plaats in de maatschappij te
veroveren.
Moet „Arbeidsbemiddeling", dus de behoeiten
peilen, die in de maatschappy aan bepaalde
werkkrachten bestaan, en de aldus verkregen
aanwyzingen ten dienste van de leiding van
het Onderwijs stellen, zij, die met het onderwijs
belast zyn zullen alle gegevens verzamelen, zoo
dat een juiste inventarisatie van alle bij den
Opbouwdienst aanwezige arbeidskrachten kan
worden opgemaakt. Deze inventarisatie is het
fundament van de Arbeidsbemiddeling en moet
zoowel ten nutte van den toekomstigen werk
gever als den toekomstigen werknemer komen.
Voor den cursusleider is hierdoor een mooie
taak weggelegd. Hij toch verstrekt de inlich
tingen. Zyn taak is ervoor te zorgen dat alle
mogelyke moeite aan een ieder wordt besteed
om in den beschikbaren tyd de vakbekwaam
heid zoo hoog mogelijk op te voeren. Hij praat
met de leeraren, onderwijzer en hulpleiders,
met de afdeelings- en groepscommandanten en
met de menschen zelf, en komt daardoor op de
hoogte van de leemten en onvolkomenheden,
hij bemerkt, welke hulp en steun aan enkelin
gen nog gegeven kan worden. Sommigen hebben
iets te hoog gegrepen en kunnen wellicht in
eenvoudiger werk meer bereiken. Door aldus lei
dend op te treden, zal hy den man groote dien
sten bewyzen en zullen zyn inlichtingen vooi
de vakbekwaamheid goed gefundeerd zyn. Hy
kan er zoodoende veel toe bijdragen, dat de
menschen later op de juiste plaatsen in de
maatschappy terecht komen en zal daarvooi
den dank oogsten van werkgever zoowei als
werknemer.
Elkeen die onderwys ontvangt, zal in de kos
ten 'n kleine bydrage moeten geven. Het is goed
dat de man zich een gering offer getroost voor
zyn verdere ontwikkeling. Deze bydragen zyn
zoo laag gesteld, dat het vrywel voor niemand
eenig bezwaar kan opleveren.
Het algemeen ontwikkelend onderwys kan
dan ook zelden der traditie getrouw, klassikaal
worden gegeven. Wil men vruchtdragend onder
wys geven, dan zal men rekening moeten hou
den met de belangstelling en het ontwikkelings
peil van ieder afzonderiyk, den drang tot sr.el
De opbrengst van den honing is dit jaar op
de Veluwsche heide wederom ernstig tegenge
vallen. De natuur heeft niet voldoende mede
gewerkt. Er was geen gelijkmatig mild zomer
weer en de nachten waren overwegend te koud.
Hoewel van enkele mooie stukken heide in
Drente nog goede verwachting van de honing-
opbrengst werd gekoesterd, is dit ook tegenge
vallen.
Op de Veluwe waren dit jaar weer zeer veel
byenvolken geplaatst. Volgens sommige imkers
stonden er voor de te verwachten honingop-
brengst veel te veel. De omstreken van Assel
en Hoog Buurlo blijven zeer in trek voor het
neerzetten van de korven.
Doordat de honing schaarsch is en de sport-
imkers hun gewonnen honing nu meer dan
andere jaren voor eigen gebruik bestemd heb
ben, zullen de honingpryzen hoog zyn. Besloten
is, dit jaar te Apeldoorn geen honingmarkt te
houden.
Dat er evenwel nog groote belangstelling voor
de bijenhouderij bestaat, bewijst dat de veree-
niging tot bevordering van de bijenteelt in Ne
derland bestellingen van totaal vele 100.000-den
kg. suiker voor de byen heeft ontvangen.
In de Mei-oorlogsdagen vermiste te Wou
denberg H. B. een overjas, eenige manufactu
ren en - een partytje sigaren. By onderzoek
bleek een en ander zich in handen van den 22-
jarigen soldaat J. van der L. te bevinden, die
zich deswege te Utrecht voor den krijgsraad
had te verantwoorden als verdacht van plun
dering. De krygsraad veroordeelde hem tot
drie jaren gevangenisstraf, tegen welk vonnis
de beklaagde, die zeide de goederen van een
derde in bewaring te hebben genomen tijdens
den terugtocht van de Nederlandsche troepen,
hooger beroep aanteekende.
De advocaat-fiscaal eischte heden bevestiging
van het vonnis.
Mr. W. Ch. H. van Dillen pleitte een voor
waardelijke veroordeeling en sprak de hoop
uit. dat het hof rekening zou houden met het
feit, dat beklaagde een blanco-strafregister
heeft en met de omstandigheid dat het leger
in terugtrekkende beweging was toen beklaagde
de bedoelde voorwerpen onder zich had geno
men.
De uitspraak volgt later,
De praeses der Missie-Interaca„.emia;e schrijft
ons:
Op Zondag 22 September hoopt Father Dr.
Ahaus in Huize „Vrijland" bij Arnhem zyn 40-
jarig priesterschap te vieren.
Door de tydsomstandigheden zal het slechts
tot een kerkelijke viering beperkt blyven. Des
ondanks kunnen wy, leden en oud-leden van
Studenten-Missieclubs en andere M. I. A.-
vrienden, den pionier en grondlegger der Ne
derlandsche Studenten-missieactie op dien dag
toch niet vergeten?
Dit rijke priesterleven, dat zich steeds door
een zoo grooten eenvoud kenmerkte, zal voor
al by hen, die den a.s. jubilaris in de volle kracht
van zijn werkzaam leven gekend hebben, onge
twijfeld vele goede herinneringen opwekken.
Zyn beminnelijke figuur, zijn sociaal karakter
en hoogstaande ontwikkeling stempelden hem
steeds als een man van den Aristos!
Meer dan twintig jaren heeft hy zyn beste
krachten aan de M. I. A. gewyd en nog steeds
is hij met zijn strijdbaren geest de stuwende
kracht. Dit alles moet ons tot dankbaarheid
stemmen.
Wy verwachten daarom niet anders, dan dat
leden en oud-leden dezen dag niet geheel on
opgemerkt voorby zullen laten gaan en in het
gebed vooral, maar daarnaast ook in persoonlijke
wenschen blyk geven, dat zij „onzen Father
Ahaus" nog niet vergeten zyn!
In den ouderdom van 64 jaar is in „Mariën-
daal" te Grave overleden de zeereerw. pater
Alph. M. Ch. L. Vermeulen S. J„ oud-pastoor
werken van sommigen, het wat langzamer tem- der parochie van O. L. Vrouw Onbevlekte Ont-
po van anderen.
Daarenboven is het wenschelijk, het accent,
meer dan tot dusverre, te leggen op de scholing
van het denken der leerlingen (dit wil zeggen
angenis aan de Elandstraat te 's-Gravenhage.
Tot Augustus 1933 is hy rector geweest van de
k:rk van den H. Franciscus Xaverius (Krijt
berg) te Amsterdam.
4
