UIT AMSTERDAM
Nieuw tooneelseizoen geopend
Volkstooneel en
meer
Bommen op Cambridge
en Zuid-Engeland
Van doodslag vrijgesproken
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1940
GODSDIENSTCURSUS B
Cursusjaar 19401941
Hotelgasten werkten niet mee
aan de verduistering
Eigenaar van het hotel wordt
aansprakelijk gesteld
1940—1941
FAILLISSEMENTEN
Orgelbespeling
BRIDGE
R. K. Bridgeclub
„Ons Genoegen"
ZEILEN
Drijfpartij op 't Spaarne
ZAANDAM
ZILK
ZANDVOORT
„LICHTADVISEUSES" IN 'T
VEILIGHEIDSMUSEUM
Op de tentoonstelling „Ver
lichting in Oorlogstijd"
IEMAND WANDELDE OP
HET WATERLOOPLEIN
ZONNESTRAAL-COLLECTE
EEN SUCCES
Opbrengst bijna f 10.000 of f 2300
meer dan vorig jaar
GEMEENTEPRIJS VOOR EEN
TOONEELSTUK
Uitspraak jury uitgesteld
tot 1 October
Gedenkteeken op 't graf van
M. G. van de Rovaart
Afscheid kap. Kraakman
op Donderdag a.s.
25-jarig jubileum
Een hond zoekt zijn penning
Duitsch weermachtsbericht
De aanvallen op Londen
Oplichting door hypotheek-
acten
f 1000 boete en voorwaardelijke
gevangenisstraf
Legitimatieverplichting
Uitoefening van de controle
Turksche ambassadeur
bij Metaxas
Politieke documenten in
Roemenië verdwenen
STAD
Woensdag 2 October wordt het nieuwe cursus-
Jaar geopend van den GodsÜenstcursus B. te
Haarlem.
De deelname staat open voor het onderwijzend
personeel, leekenapostelen, leidsters en leiders
van de jeugdbeweging, en voor allen, die een
meer dan gewone belangstelling hebben voor
onze katholieke godsdienst.
Inschrijving geschiedt schriftelijk of monde
ling met opgave van volledige naam, voorna
men en adres, schoof waaraan men werkzaam
is of het vak. dat men beoefent, plaats en da
tum van geboorte. Hoewel het in de bedoeling
lag, om de lessen te geven Woensdagmiddag en
Woensdagavond, blijkt, dat de Woensdagavond
ongeschikt is_ zoodat in overleg met de cur
sisten een andere avond zal moeten gekozen
worden. Ook de mededeeling, dat, zoolang de
verduisteringsplicht ingaat vóór half 9. de
tweede les zou gegeven worden op Zaterdag
middag, kan geen doorgang vinden. Er is dus
een avond en een middagles. Deze beide lessen
zijn volkomen aan elkander gelijk, zoodat men
tusschen één van beide kiezen kan Alle cur
sisten voor het nieuwe cursusjaar worden ver
wacht Woensdag 2 October om 3 uur, of om 7
uur. Na overleg wordt dan de avondles op een
andere avond vastgesteld.
Voor inschrijving en nadere inlichtingen
wende men zich tot den cursusleider: Rector
J. P. van Zon pr._ Maerten van Heemskerkstraat
2 Haarlem en wel schriftelijk, of mondeling; en
in dit laatste geval bij voorkeur Zondag tus
schen half 11 en 12 uur.
J. P. VAN ZON, pr„
Maerten van Heemskerkstraat 2, Haarlem.
In Zandvoort gebeurde het dat de Luchtbe
schermingsdienst verscheidene malen moest
waarschuwen, dat er licht uit de vensters van
een hotel straalde. De eigenaar van het hotel
stond voor deze overtreding Maandag voor den
Haarlemschen Kantonrechter terecht, maar hij
wees er op, dat hij zelf al het mogelijke had
gedaa' om zijn hotel coo goed mogelijk te
verduisteren. Het bleek eihter, dat de gasten,
die dit hotel bezochten niet van plan waren
om aan de verduistering mee te werken.
Nadat de kantonrechter er op gewezen had,
dat voor alles goed verduisterd moet worden,
wees de ambtenaar van het O. M. verdachte er
op, dat het in de kuststrook absoluut donker
moet zijn, zoodat vanzelfsprekend in Zand
voort op de naleving van de verduisteringsvoor
schriften speciaal gelet wordt. De Duitsche
overheid stelt den daadwerkelijken bezitter var.
het perceel, in dit geval dus de hotel-eigenaar
aansprakelijk.
De ambtenaar eischte een boete van f 75
subs. 25 dagen hechtenis, waarvan de kanton
rechter f 40, te vervangen door 20 dagen
maakte.
Armbandje; van Rijsbergen, Zijlstraat 87.
Bril; Bureau van Politie Smedestraat.
Etui met vulpen; Vorstjens, Brouwerskade 33.
Schooletui m. i.; v. Huis, Oranjestraat 135.
Hond; Horeman, Tugelastraat.
Gereedschap; v. d. Voort, Barendsestr. 26zw.
Regenjas; Alders, Kleverparkweg 23.
Jongensjasje; Kantoor Hout en Plantsoenen,
Kleverlaan.
Regenmantel; Nicolet; Berkenstraat 2.
Regenmantel; v. Lemel, Jansstraat 11.
Regenmuts; Bureau van Politie Smedestraat.
Muts; v. d. Weyden, Graafschapstraat 11
Overall; Grol, Jacobijnestraat llrd.
Portemonnaie m. i.; Bureau van Politie, Sme
destraat.
Rijwielplaatje; de Munk; Zijlweg 54.
Sleutels; de Ruiter, Roerdompstraat 14.
Ruiterspoor; Bruin, de Ruyterweg 44.
Sleutels; Jolink, Wagenweg 220.
Kinderschoen; brugwachter Lange brug.
Taschje m. i.; Brinkman, Anegang 19.
Vulpen; v. Hiemstra, Kenaupark 9.
De Haarlemsche Orkestvereeniging organiseert
in het seizoen 19401941 de volgende Leden
concerten
Dinsdag-serie (6 concerten).
In verband met de verduisteringsbepa.lingen,
worden deze concerten op den Zondagmiddag
uitgevoerd.
13 October Dirigent: Toon Verhey
Solist: Cor de Groot, piano.
10 November Dirigent: Toon Verhey
Solist: Carel v. Leeuwen Boomkamp, violoncel
15 December Dirigent: Marinus Adam
Solist: Willem Noske, viool.
12 Januari Dirigent: Marinus Adam
Solist: Theo van der Pas, piano.
9 Maart Dirigent: Marinus Adam
Soliste: To van der Sluys, sopraan
23 Maart Dirigent: Toon Verhey
Solist: Theo Olof, viool.
Vrijdag-serie (10 concerten)
1 November Dirigent; Marinus Adam
Solist: Herman Krebbers, viool.
15 November Dirigent: Toon Verhey
Soliste: Joanna van Diepenbrock, declamatie.
29 November Dirigent: Marinus Adam
Solist: George Robert, orgel.
20 December Dirigent: Toon Verhey
Solist: George van Renesse, piano.
3 Januari Dirigent: Toon Verhey
Soliste: OUy Folge Fonden, viool.
17 Januari Dirigent: Marinus Adam
'Solist: Peter de Kleer, piano.
31 Januari Dirigent: Toon Verhey
Soliste: Gerda Pons, sopraan.
14 Februari Dirigent: Toon Verhey
Solist: Marinus Flipse, piano.
28 Februari Dirigent: Marinus Adam
Solist: Gijs Beths, viool.
14 Maart Dirigent Marinus Adam
Solist: Roelof Krol. violoncel
Volksconcerten:
10 Concerten op Zondagmiddag:
27 Oct., 3 Nov., 29 Dec. 1940; 5, 19 en 26
Jan., 9 en 23 Fete., 16 en 30 Maart 1941.
De Arrondissements-rechtbank te Haarlem
heeft de volgende faillissementen uitgesproken
op Dinsdag 24 September 1940:
P. Blankert, metselaar wonende te Haarlem
mermeer, Iepenlaan 64, curator mr. J. Varen
kamp te Bloemendaal; rechter-comm. mr. C. G.
Bijleveld te Haarlem.
Door het verbindend worden der eenige uit-
deelingslijst zijn geëindigd de faillissementen van:
F. Berseé, bloembollenhandelaar wonende te
Beverwijk Arendsweg no. 159. curator mr. E. S.
Römeling te Haarlem;
de nalatenschap van J. B. M. Bakhuys, laat
stelijk gewoond hebbende te Zwanenburg, gem.
Haarlemmermeer; curatrice mevr. mr. J. H. G.
Schutte-Struick te Heemstede;
(na verzet) de Coöp. Verbruiksvereen. op
Christelijken grondslag „Ons Beginsel", geves
tigd te Zaandam; curator mr. A. van Leyenhorst
te Haarlem.
Op 24 September 1940 is in de faillissementen
van J. Kos broodbakker, wonende te Zaandijk,
Langedijk 174 en P. Timmers, aannemer, wo
nende te Haarlem, Delftkade 2, curator mr. W.
de Rijke te Haarlem, in diens plaats benoemd
mr. J. C. Y. Nieuwenhuys te Haarlem.
Op 23 September 1940 is aan de N.V. A. C,
van der Schoot's Bloembollenhandel en Kwee-
kerij gevestigd te Hillegom, voorloopig surséance
va nbetaing verleend. Indiening schuldvorde
ringen vóór 15 October 1940; stemming accoord
2 November 1940 te 9.45 uur v.m. Bewindvoerder
mr. F. J. D. Tlieyse te Haarlem.
Programma van de Orgelbespeling in de
Groote- of St. Bavo kerk te-Haarlem, op Don
derdag 26 September 1940 des namiddags van
34 uur, door den heer George Robert.
1. Sarabande et Fughette, F. Chouperin; 2.
Drie Improvisaties, C. Saint-Saëns, a. Feria
Pentecostes, b. Pro Defunctis c. Allegro giocoso;
3. Fantasie, S. Rousseau; 4. Cantilène, Th. Salo-
mé; 5. Grand Choeur, A. Guilmant.
Wij maken leden en belangstellenden er op
attent dat de speelavonden eiken Donderdag
precies om 7 uur beginnen en om 9.30 eindigen.
Uitslag wedstrijd Donderdag 19 Sept.:
1. Westerman Sr.—N. Westerman 40 m.p.
2. v. Kenv. Velzen 34% m.p.
3. KlerksA. Westerman 34 m.p.
4. Verweijvan Galen 33 m.p.
5. Gorter—Smit 31% m.p.
6. Gebr. Besselink 30 m.p.
7. JanusLagrouw 30 m.p.
8. Mej. Dijkstrav. Zilt 26 m.p.
9. Mevr. KlerksSmits 24% m.p
10. LambrechtsNelis 18% m.p
De Haarlemsche Zeilvereeniging hield onder
linge wedstrijden op het Spaarne.
In de ochtendwedstrijden zat weinig actie;
door windgebrek werd het een drijfpartij.
's Middags woei er een aardig briesje en werd er
flink partij gegeven.
In de B.M.-klasse behaalde W. Hartman met
de „O" den eersten prijs. H. v. d. Zee en Van
Deursen behaalden hetzelfde aantal punten bij
gelijke zeiltijden. Door loting ontving Van Deur
sen den 2en prjjs en v. d. Zee met „De bibber"
den 3en prijs.
In de 16 m2. B.M. was de uitslag: 1. mej.
v. d. Bosch met 682; 2. A. van Uden met Tjif
tjaf; 3. v. d. Zee.
Gemengde klasse: 1. H. Schmitz Sr. met „Uit
en Thuis"; 2 J. Vreeken met Duikelaartje; 3.
Schouten de Jong met de Meeuw.
De Zaandamsche brandweer houdt behen
digheidswedstrijden. Ten einde paraat te
blijven en in het blusschingswerk de hoogste
graad van ontwikkeling te bereiken, hield gis
teren (Zaterdagmiddag de Zaandamsche
brandweer op den Burcht behendigheidswed
strijden.
Behalve de gemeentelijke brandspuiten na
men hieraan deel die van de Vrijwillige brand
weer alsmede de fabrieksbrandweren, te zamen
26 brandspuiten met een totaal vermogen van
ruim 25000 liter water per minuut.
Het meest trok de aandacht de nieuwe drij
vende motorspuit de Vuurvreter van Bruyn-
zeel's Fabrieken met den acht meter hoogen
toren, die alleen al 4000 liter per minuut geeft.
Het was een interessant gezicht al die mooie
moderne spullen op het ruime terrein te zien
opgesteld en het moet voor de talrijke toe
schouwers een groot gevoel van veiligheid
hebben gegeven dat al deze goed geoutilleerde
bluschmiddelen ter beschikking staan om de
burgerij en haar bezittingen te beschermen.
Na een inspectie van het volledige materiaal
en eenige oefeningen met den ladderwagen, had
den de wedstrijden plaats. Hierbij hadden de
spuiten, die' in slangen verdeeld waren, tot
taak van een bepaald punt in den kortsten tijd
naar de plaats van opstelling te rijden, uit te
pakken en water te geven, waarbij het maken
van fouten moest worden vermeden.
Een aardig idee was het, als tegenstelling
van de tegenwoordige geperfectionneerde
brandbluschmiddelen, met een oude handspuit
uit te komen, waarbij de manschappen boeren-
kleeding droegen en op klompen gingen, de
leiders toegerust met de oude kwartiermeesters-
stokken versierd met het stadswapen.
Aan het slot heeft burgemeester In 't Veld
zijn voldoening uitgesproken over de prachtige
samenwerking tusschen de Overheid en de
burgerij ten aanzien van de brandweer, waar
uit een groot gevoel van saamhorigheid spreekt.
De prijzen werden als volgt behaald:
Klasse I motorspuiten van 300 Liter: 1. Ge
meentespuit no. 5; 2. V. W. 1; 3. Gemeente
spuit no. 6; 4. Gemeentespuit no. 1; 5. Ge
meentespuit no. 2.
Klasse II, motorspuiten van 1000 Liter: 1.
Luchtbeschermingsspuit no. 5; 2. idem 't Kalf;
3. V. B.; 4. Luchtbeschermingsspuit no. 1; 5.
idem no. 7; 6. idem no. 3.
Klasse III motorspuiten van 1000 Liter voor
fabrieksbrandweren: 1. Pieter Schoen; 2. Ver
kade; 3. Albert Heyn; 4. Hille N.V.; 5. fa. Adr.
Honig; 6. Polak en Schwartz; 7. Simon de Wit.
Klasse IV Drijvende motorspuiten: 1. Firma
Bruynzeel; 2. Drijvende spuit no. 1 ('t Kalf);
3. idem no. 2 (Reinigingsdienst).
Klasse V (autobrandspuiten)1. V. B.; 2.
Gemeentespuit no. 7; 3. idem no. 3.
Sportnieuws. Van Nispen 1 speelde een uit
wedstrijd tegen O.I.V. 1 welke wedstrijd in een
overtuigende overwinning voor de Zilkers ein
digde. O.I.V. wint de toss en is direct in den
aanval. Van Nispen was door dezen aanval zoo
zeer verrast dat reeds een volgende aanval suc
ces opleverde. Door dit doelpunt aangespoord on
derneemt van Nispen een serie tegenaanvallen
en ria vijf minuten reeds treft een goed gericht
schot van B. Nederstigt doel en is de stand ge
lijk (11). Niet lang daarna is het weer van
Nispen die een doelpunt weet te forceeren. Voor
de rust weet van Nispen nog tweemaal te scoren,
terwijl O.I.V. nog eenmaal succes weet te boeken.
Na de rust is van Nispen weer direct in den
aanval en gedurende de geheele tweede helft
wordt O.I.V. op eigen helft teruggedreven. Gelei
delijk wordt de stand opgevoerd tot 83.
Door winkelruit gevallen. Het dochtertje
van den heer P. had het ongeluk met de fiets
door het raam van den sigarenwinkel van de Wed.
C. van Maris te vallen. Het meisje bekwam geen
letsel, maar de ruit was vernield.
Paard op hol. Bij het passeeren van een mi
litairen auto sloeg het paard van-den heer K. uit
Leimuiden op hol. Door het slingeren van den
wagen kwam deze tegen een boom terecht, waar
door het lemoen brak en het paard alleen de reis
vervolgde. Door een voorbijganger werd het dier
tot stilstand gebracht, zoodat het met beschadi
ging van den wagen afliep.
Opbrengst collecte. De Zaterdag j.l. alhier
gehouden Zonnestraal-collecte bracht 186 op.
Hervatting school-telefoononderwijs. De bij
zondere tijdsomstandigheden maakten het tijde
lijk onmogelijk dat er op de lagere scholen les
werd gegeven in het bedienen der telefoon.
Thans kon men ons meedeelen dat het telefoon-
onderricht binnenkort weer ter hand kan wor
den genomen.
Burgerlijke Stand. Ondertrouwd: A. Keur
en J. A. Koppelman, Haarlemmerstraat 54.
Getrouwd' P. Rol en H. N. A. Hennis, Haar
lem; E. H. A. Brokmeier en E. H. Boon, Halte
straat 50; F. van Woudenberg en C. de Jong,
Stationsstraat 14; A. Tigelaar en A. J. M. Spook,
Brugstraat 14; H. J. Menks en A. Molenaar.
Naar wij vernemen, zullen wegens de groote
belangstelling voor de tentoonstelling „Verlich
ting in Oorlogstijd", welke thans in het Veilig
heidsmuseum te Amsterdam wordt gehouden,
op Woensdag, Zaterdag en Zondagmiddag van
twee tot vier uur speciale lichtadviseuses aan
wezig zijh, ten einde het publiek in te lichten.
De tentoonstelling is op werkdagen geopend van
tien tot vier, des Zondags van één tot vier uur.
De sluitingsdatum is voorloopig vastgesteld op
Woensdag 2 October as. Bij gebleken belang
stelling zal zij echter zoo mogelijk worden ver
lengd.
Zondagmorgen wandelde een bewoner van de
Indische buurt, wiens rijwiel de vorige week ge
stolen was, over het Waterlooplein en tot zijn
groote vreugde vond hij inderdaad zijn fiets
terug, nog wel in gezelschap van de fiets van
zijn buurman, welke ongeveer gelijktijdig ge
stolen was. De man waarschuwde onmiddellijk
een agent, die den koopman aanhield en naar
't bureau Linnaeusstraat overgebracht. Hiermede
was een oude zaak tot klaarheid gekomen. De
zelfde koopman was namelijk reeds aan het be
gin van de vorige week door een brigadier van
politie aangehouden, toen hij de beide gesto
len fietsen per handkar vervoerde. Ook toen
was hij naar het bureau overgebracht, waar hij
verklaarde de fietsen van twee mannen te heb
ben gekocht. Ook deze beide mannen werden
aan een verhoor onderworpen, doch zij ver
klaarden pertinent, dat de fietsen hun eigen
dom waren en het tegendeel kon toen niet be
wezen worden. Thans zijn zij wederom gearres
teerd en is hun misdaad bewezen. Bovendien
is nog een derde fiets on gespoord, die eveneens
naar alle waarschijnlijkheid door hen gestoien
is waar zij hem tegelijk met de beide andere
aan den koopman aanboden, doch waarvan de
eigenaar nog niet is gevonden. Zij zullen bin
nenkort voor den officier van justitie worden
geleid.
De inzameling voor „Zonnestraal" op Zaterdag
j.l. te Amsterdam gehouden, heeft opgebracht
ruim 9875.(vorig jaar 7600.
Het Comité betuigt aan alle medewerkenden
en aan de burgerij hartelijk dank voor de be
toonde offervaardigheid.
Gepoogd zal worden de 10.000.vol te
maken.
Wie nog een bijdrage wil schenken wordt ver
zocht deze te storten of over te maken op de
postrekening 16038 van de Voorzitster van het
„Zonnestraal"-Comité, Mevr. M. Ketelaarvan
Goch te Amsterdam.
Op verzoek van tal van tooneeelschrijvers is
de termijn van inzending voor een Nederlandsch
tooneelwerk voor den prijs van de Gemeente
Amsterdam indertijd verlengd van 1 Mei tot
1 Juli 1940. De jury, die volgens het oorspron
kelijke plan uiterlijk 1 October 1940 uitspraak
zou doen, had dientengevolge slechts drie, in
plaats van vijf maanden tijd voor de beoordee
ling van de 165 ingekomen tooneelstukken be
schikbaar. Deze termijn is voor het lezen van
het groote aantal ingezonden werken, mede in
verband met de ziekte van een der juryleden,
te kort gebleken.
B. en W. hebben op verzoek der jury erin
toegestemd, den termijn voor de beoordeeling
wederom op vijf maanden te bepalen. De jury
zal thans vóór 1 December 1940 uitspraak doen.
Dezer dagen is een eenvoudig gedenkteeken
geplaatst op het graf van den in October van
het vorige jaar overleden musicus en paeda-
ëöog M. C. van de Rovaart. Het gedenkteeken
is bekostigd uit bijdragen van leerlingen, vrien
den, den Bond van Orkestdirigenten en ver-
eenigingen van den Bond van Amsterdamsche
Dilettanten Muziekvereenigingen, van welke or
ganisatie de overledene resp. voorzitter en ad
viseur was.
In verband met de tijdsomstandigheden is van
een officieele onthulling op Zorgvliet afgezien.
Gedurende de negen jaren dat kapelaan
Kraakman in de Posthoorn heeft gewerkt,
heeft hij zich door zijn veelzijdigen arbeid tal-
looze vrienden gemaakt. Geheel onverwacht
komt daarin verandering. In de toekomst zal
Den Haag van zijn onvermoeiden arbeid ge
tuige zijn.
Voor kapelaan Kraakman uit de Posthoorn
vertrekt, wordt aan de parochianen en be
stuursleden van vereenigingen, welker adviseur
hij korter of langer is geweest en aan zijn vele
particuliere vrienden gelegenheid geboden, per
soonlijk afscheid van hem te nemen en wel
Donderdagavond om acht uur, in de zaal van
de Jongensschool Haarlemmer Houttuinen.
Op 27 September a.s. herdenkt de heer
C. F. M. Ravelli den dag, dat hij vóór 25 jaar
in dienst trad bij de firma Moes en Caviet,
assuradeurs te Amsterdam.
Inlichtingen aan het Bureau van Politie
Smedestraat, uitsluitend tusschen 11 en 13'uur.
Hond; de Jong, Lange Annastraat 14.
Hondenpenning; Jansen, Reitzstraat 123.
Autoped; Bakker, Spionkopstraat 69.
Zak aardappelen; Habes, Rollandstraat 48.
Ceintuur; v. Kesteren, Oranjeboomstraat 54.
Datnesarmbandhorloge; v. d. Hoeff, Rusten
burgerlaan 50.
1 paar handschoenen; de Vries, Vosmaer-
stvaat 10.
Hoepel; Visser, Jan Evertsenstraat 14.
Distributiebonnen en -kaarten; afd. Bevolking
Stadhuis.
Kano; Prinsessekade 3, in de Leidsche Vaart.
Portemonnaie m.i.; Verhof, Teslastraat 48
Portemonnaie m.i.; de Zwaan, Timorstraat 3.
Pijp; Bureau van Politie Smedestraat.
Pakje bev. papier; Boerrigter, Wolstraat 3.
Portemonnaie m. i.; Groot, Santpoorterstr. 56
Rijwielplaatje; Verhagen, Wijde Geldelooze-
pad 14.
1 paar gymnastiekschoenen; Bakker, Spion
kopstraat 69.
Damestasch m. i.; Vaars, Reyer Anslostr. 254
Trekstok van legerwagen; Tensen, Spaarn-
Wouderstraat 91.
Taschje; Wiedijk, van Loostraat 17.
Autoped; v. d. Voorn, van Wickevoort Crom-
melinstraat 53.
Het is een niet onaardige toevalligheid, dat
mr. Jacob van Lennep's Septemberstuk „Een
Amsterdamsche Jongen of het Buskruitver
raad in 1622" tegelijk met Bouber's volks
stukken als „De Jantjes" en „Zeemansvrou
wen" weer ten tooneele is gebracht. Niet dat
ik Bouber met van Lennep zou willen ver
gelijken, of beider tooneelarbeid naast el
kaar zou willen leggen, doch er is zooveel
wezensgemeenschap in beider volksstukken,
dat het voor een minnaar van ons volks
leven, inzonderheid van dat der hoofdstad,
een genoegen is, zoowel die echt dramati
sche volksschets „Zeemansvrouwen" van
Herman Bouber als de glorie van een Am-
sterdamschen straatjongen door Van Len
nep op het tooneel te zien herlevenher
leven niet in een zooveel-de-rangs ver
tooning, doch in een opvoering, welke volle
voldoening geeft.
Daar waait door beide, zoo verschillende
en toch elkaar zoo na liggende stukken de
wind van Amstel en IJ, daar leeft in beide
stukken de ziel van den Amsterdammer.
Geen van beide meesterwerken; geen van
beide groote dramatische kunst; en tóch
allebei voluit de moeite waard om ze na
jaren nog eens te zien.
•Mr. Jacob van Lennep schreef zijn spel, zoo
als de meeste zijner dramatische werken „op
verzoek". Niet in 1850, zooals een type- of druk
fout me een vorig keer deed beweren, doch in
1859 kwam „Een Amsterdamsche Jongen" van
de pers. De spelers van de „kast" op het Amster
damsche Leidscheplein moesten een September
stuk hebben. Dat beteekende: een echt volksstuk
in de maand van de kermis, welke in die jaren
nog niet was afgeschaft. En toen deze eindelijk
was opgeheven, of „verboden" (ondanks de door
de afschaffing ontstane relletjes), was het nóg
van Lennep's stuk dat door het pas opgerichte
Nederlandsch Tooneel (het oude) als redding in
den nood voor de kermismaand-zonder-kermis
werd gekozen (1876). En nu in 1940 zit er nog
zóóveel oude kermiskarakteristiek in deze maand
zonder-kermis, dat het stuk van 1859 het nog
best uithoudt. De Amsterdammers en de buiten
lui van rondom hebben een hang tot het oude.
De romantiek van de kermisatmosfeer verliezen
ze niet gauw. Had. daarom Cor van der Lugt
Melsert zoo'n ongelijk, dit stuk nog eens te doen
spelen en met goede speelkrachten als de jonge
Guus Oster, Magda Janssens, Anton Roemer,
Louis van Gasteren, Louis Saalborn, Johan El-
sensohn, Carla de Raet e.a. een uitstekende op
voering ervan te brengen onder de regie van
Cor Hermus? Deze heeft de zeven tafreelen van
het vijfbedrijvige werk tot een prettig drama
tisch geheel gemaakt, waarnaar men met genoe
gen kijkt. Kijkt, want het is ook een kijkstuk
met historische kleedij, met prachtige, pittoreske
décors, deels door Jacq. Snoek en K. Brück-
man ontworpen. Voor het schilderachtige
tafreeltje van de oude Beurs, welke over het
Rokin was uitgebouwd, had het voldane publiek
bij de première terecht een warm applaus over.
We droomden ons terug in den tijd onzer va
ders en grootvaders, die óók van den Amster
damschen Jongen genoten; we droomden ons
terug in de jaren rond 1622, toen zoo'n aap van
een straatjongen die intusschen het verloren
gewaand kind van een adellijke moeder blijkt
zoo maar de stad (en met de stad de eer van
zijn patroon en het geluk van diens dochter)
redde door zijn kostelijke vondst van het bus
kruit dat die roodharige snoodaard onder de
bogen van de beurs had verborgen. De groote
Veltman, die een lucratieve toekomst voor een
ongewis tooneelleven prijsgaf en die later naast
een onvolprezen Gysbreght in Vondels Amster
damsche glorie ook zoovele verradersrollen heeft
gecreëerd, deed den sluwen Jean le Chantre
met zooveel verve op de' planken leven, dat
niet het minst door zijn spel het stuk een blij
vend tooneelsucces werd.
Onder Cor Hermus' regie is Van Lennep's be
denksel (dat het meest „Tooneel" van al zijn
werken is) met zóóveel schilderachtigheid, met
zóóveel historische kleur, frischheid, levendig
heid en natuurlijkheid opgevoerd, dat deze her
opvoering volkomen gerechtvaardigd werd en
een vermaak voor jong en oud. We zijn den tijd
van Veltman voorbij, wien de Amsterdamsche
vischvrouw weigerde visch te verkoopen uit er
gernis over zóóveel verraders-slechtheid. Doch
al zijn we dien tijd voorbij, ook ons publiek
speelde bij de première te Amsterdam met het
gebeuren op de planken mede en uitte rumoerig
zijn ergernis over Le Chantre's verraad, of deed
openlijk zijn opgeluchte ingenomenheid blijken
met de ontmaskering van den ,',gemeenerik",
door die bijdehanten, kwieken, pienteren en
nobelen Amsterdamschen kwajongen, door Guus
Oster guitig en open gespeeld. Louis van Gaste-
ren was de driemaal-overgehaalde verrader;
Louis Saalborn de in het nauw gebrachte koop
man, die bijna een booswicht wordt, en- Carla
de Raet was zijn dochter, die door den rooden
vreemdeling tot vrouw wordt begeerd. Als eens
die jongen niet onder de beurs was gekropen
als hij eens niet in den boom had gezeten, waar
onder de booswicht het arme koopmansdochter
tje (wier vader door een gevaarlijken brief ge
heel in de macht van den rooie is) tracht over
te halen met hem mee te gaaq, „Net goed"
juicht het publiek, wanneer de jongen in den
boom precies op tijd den brief te pakken krijgt
en verscheurt. Zonder een traan, maar met een
glimlach (sommigen met een schaterlach) zien
we den booswicht een lijk wordenOch, wat
was al die romantiek van Van Lennep toch nog
levend voor ons, lachwekkend misschien even,
maar niet belachelijk. Gaat dat zien, oud en
jong en beleeft er een prettigen, historischen
middag of avond aan. Ge ziet dan weer eens
Magda Janssens terug in een smeuïge beelding
van de stiefmoeder.
Niet voor jong en oud in breede schakeering,
doch voor de ouderen die het leven in een groote
stad kennen, is ook bijwoning van „Zeemans
vrouwen" in het tot tooneelzaal herschapen
bioscooptheater Royal te Amsterdam aan te be
velen. Herman Bouber is m.i. geen groot dra
maturg, maar hij is een kostelijke schepper van
levendige, dramatische Amsterdamsche tooneel-
schetsen. Zijn tooneelfiguren zijn wezens, waar
van goede spelers werkelijke menschen kunnen
maken, zooals we die nog dagelijks kunnen
tegenkomen tusschen het IJ en Oudekerksplein.
Had de teekenaar van het affiche voor de Jan
tjes niet de Amsterdamsche atmosfeer aange
voeld, de ontwerper voor de reclame van „Zee
mansvrouwen" laat den Amsterdamschen wind
over zijn propaganda waaien.
Van Lennep gaf ons het volksleven der hoofd
stad zooals hij zich dat dacht uit de jaren rond
1622. Bouber geeft ons het volksleven onzer da
gen. Ze zijn allebei voluit Amsterdammers en
kennen daardoor het geheim van de Amster
damsche volksziel: van 1622 en 1940.
Anny Verhulst heeft nog eens met diep dra
matisch vermogen Leen, blonde Leen gebracht.
En dan beleven we het wonder, dat, onmiddel
lijk nadat een volle zaal geschaterlacht heeft
om zoo'n koddige volksvrouw als Heintje Davids
die geeft, of om de drinkebroers van Herman
Bouber en Tony Foletta als Leentje's vader en
den schoenlapper van den hoek, dat onmid
dellijk de zaal stil wordt gegrepen door het
groote levensleed van dit volkskind, dat bedro
gen -vordt door een schelm (Harry Boda), maar
gered wordt door een goedhartigen zeebonk,
waarvan Willem van de Veer een zijner aller
beste beeldingen geeft.
Er zijn'er, die getreurd hebben omdat de oude,
wel zeer ongeriefelijke Plantageschouwburg als
volkstheater uit het Amsterdamsche leven ver
dween. Wanneer we echter zoo'n vertooning in
dien ouden schouwburg aan de Fransche Laan
in den geest plaatsen naast deze vertooning in
een reusachtige tooneelzaal met veel modern
comfort en met technische hulpmiddelen plus
orgel en orkest, waaraan men in de Plantage
niet kon denken, dan moeten we erkennen, dat
plotseling door den loop der omstandigheden het
volkstooneel prachtige nieuwe kansen krijgt.
Moge dit er een juist gebruik van maken.
Volkstooneel van Van Lennep en Bouber
prachtig. Oude stukken nog eens waarom
niet! Doch met oude stukken alleen bouwen
aan den nieuwen tijd, bouwen we geen nieuw
volkstooneel op. Daarom moeten we het nu ge-
bodene dankbaar waardeeren, doch erbij be
denken, dat Jacob van Lennep zijn September
stuk voor September van 18591876 schreef
en Bouber's slagen lag in het onmiddellijk
aanspreken van zijn eigene dagen. Laten we
hopen, dat hij en anderen met nieuwe volks
kunst komen.
Terwijl Cor Ruys wiens samenwerking met
Cees Laseur te Amsterdam in het Leidsche-
plein-theater bezegeld werd met conférence en
krans ons een nieuwen kijk op zijn veelzijdig
kunnen geeft door z'n kostelijk gespeelde lied
jes van Brammetje, begint Laseur (en zijn Cen
traal Tooneel) zelf in het Centraal-Theater met
„Het Concert" van Hermann Bahr in de ver
taling van Joan Remmelts. In 1934 overleed
Bahr op 71-jarigen leeftijd. Tot zijn allerbeste
blijspellen bleef Het Concert behooren. Bahr was
een der meest rusteloóze schrijvers uit een vo
rige generatie. Van Marxist tot katholiek kan
men wellicht óók van hem getuigen. Op ons
vaderlandsch tooneel heeft zijn erkenning van
het bovennatuurlijke, met name van het won
der niet die aandacht getrokken, welke ze
verdiende. Zijn Concert zal allicht nog eerder bij
ons publiek aanslaan. Daarover echter zoowel
als over het nieuwe stuk van Het Masker onder
Ko Arnoldi een volgenden keer. De steeds
groeiende ernst van den ouderen Bahr is in zijn
tooneelwerk „Het Concert" reeds duidelijk voel
baar.
„Het Masker" opent het seizoen met „Twaalf
in de Jury-Mnk", een spel naar Ladislaus Feke-
tee door Charles MacArthur, in de vertaling en
regie van Cruys Voorbergh. De rol, welke bij
het Amerikaansche rechtswezen door het in
stituut van de jury wordt gespeeld, heeft den
Hongaarschen schrijver aanleiding gegeven tot
het vervaardigen van dit stuk, waarin ons men
schen van dezen tijd als jury-leden voorbijgaan
in scherpe karakterteekening. „Hij brengt echt
leven op de planken en maakt den toeschouwer
onmiddellijk tot mede-jurylid."
Er is een misdaad begaan een uitgelezen
aantal staatsburgers van. allen rang,, en stand
geeft gehoor aan den oproep van de Ameri
kaansche rechtbank, om gezamenlijk en in ver-
eeniging beschermd tegen eiken invloed van
buitenaf, welke hun meening zou kunnen lei
den in een andere richting dan de hun door
eer en geweten ingegevene hun oordeel uit
te spreken over het schuldig of onschuldig en,
in het eerste geval, over de mate van schuld.
Er is hier een zoeken naar recht.
Over deze vertooningen intusschen nog iets
naders in een volgende kroniek.
Het Residentietooneel ving met het bekende
„Toontje heeft een paard geteekend" aan.
(Berichten reeds geplaatst in een
deel van ome vorige oplaag)
BERLIJN, 24 Sept. (D. N. B.) Het opperbevel
van de Duitsche weermacht maakt bekend:
Tijdens gewapende verkenningsvluchten bo
ven Zuid-Engeland heeft het luchtwapen ook
■gisteren militaire doelen met bommen bestookt.
Daarbij ontstonden verscheidene luchtgevech
ten, die voor de Duitsche vliegers succesvol ver
liepen. Des nachts zetten formaties gevechts
vliegers haar aanvallen op Londen en andere
voor den oorlog belangrijke centra in Engeland
voort. Bij de Millwall- en India-docks, alsmede
in de buurt van Wauxhall en Hydepark en op
andere plaatsen konden zware branden worden
waargenomen. In Liverpool ontstonden even
eens zware nieuwe branden. Als vergelding voor
het werpen van bommen door de Engelschen
op de oude Duitsche universiteitsstad Heidel-
berg, welkg in het geheel geen militaire doelen
bezit, werd Cambridge met bommen bestookt
Eenige vijandelijke havens werden opnieuw met
mijnen afgesloten.
In den nacht van 23 op 24 September deden
Britsche vliegtuigen aanvallen op eenige plaat
sen in Noord-Duitschland met als hoofd'"' ri
Berlijn. De bommen richtten in buitenwijkc. a
woonbuurten van Berlijn beschadigingen aan
woonhuizen aan. Een aantal burgers werd ge
dood of gewond. Noch in Berlijn, noch in an
dere plaatsen werd militaire schade aange
richt. De vijand verloor gisteren 24 vliegtuigen,
in luchtgevechten. Eén vliegtuig werd door de
luchtdoelartillerie neergehaald. Zes Duitsche
toestellen worden vermist
Uit Kopenhagen meldt het D. N. B.: In het
draadlooze bericht van Reuter over de mede
deeling van het ministerie van Luchtvaart
wordt medegedeeld, dat den afgeloopen nacht
Londen wederom het voornaamste doel is ge
weest der aanvallen van het Duitsche luchtwa
pen, dat ook in verscheidene plaatsen in het
Zuid-Oosten en in andere deelen des lands
bommen wierp op militair-economisch belang
rijke en militaire doelen. Het Engelsche mi
nisterie verklaart, dat bij de aanvallen op Lon
den, die zich hebben uitgestrekt over vele wij
ken der hoofdstad, huizen en verscheidene in-
dustrieele installaties getroffen zijn. Meer
■schade aan militair belangrijke objecten geeft
het Engelsche ministerie niet toe.
De 29-jarige R. S. te Rotterdam, die terecht
had gestaan verdacht van doodslag op den 37-
jarigen C. Visser op den Goudschesingel te Rot
terdam, is door de Rotterdamsche Rechtbank
vrijgesproken. Er was tegen S. een gevangenis
straf van 6 jaar geëischt
De verdediger was mr. R. I. M. H. Brouwer.
Voor de Utrechtsche rechtbank heeft 10 Sep
tember terecht gestaan een makelaar te
Maarssen, wien oplichting van geld ten laste
was gelegd. Deze makelaar had een stuk grond
voor f 2500 gekocht en hij wilde op dien grond
3500 gulden hypotheek hebben. Hij verzon, dat
hij met behulp van een tusschenpersoon twee
verkoopacten liet passeeren. een voor f 2500
van den oorspronkelijken eigenaar op den tus
schenpersoon en een voor f 7500 van dien tus
schenpersoon op hem zelf. Hierdoor verkreeg
hij op de laatste acte de hypotheek, nadat hi)
opzettelijk en in strijd met de waarheid den
indruk gevestigd had, dat voor den grond die
hooge prijs betaald was. Bovendien zou hij
tegenover den hypotheekgever het hebben doen
voorkomen, alsof voor dien grond reeds een
bouwvergunning afgegeven was, terwijl deze
vergunning in werkelijkheid niet bestond.
De Officier van Justitie, mr. Klein, eischte
tegen verdachte een gevangenisstraf voor den
tijd van ach. maanden. Het vonnis van de
rechtbank luidde Dinsdagochtend f 1000 boete,
ubs. zes maanden hechtenis en vier maanden
gevangenisstraf voorwaardelijk, met een proef
tijd van drie jaar.
De commissaris-generaal voor de openbare
veiligheid en hoogere S.S. en politieleider, deelt
officieel het volgende mede:
De verordening nr. 129/40 van de secretaris
sen-generaal van Binnenlandsche Zaken en van
Justitie, betreffende de verplichting tot legiti
matie, treedt voor de Wadden-eilanden en i°
het kustgebied van het bezette Nederlandsche
gebied, begrensd door de lijn Den Helder, Noord-
Hollandsch Kanaal, Alkmaar, Uitgeest, Bever
wijk, Velsen, Santpoort, Haarlem, Heemstede,
Bennebroek alsmede voor de geheele provincie
Zuid-Holland en in de provincie Noord-Brabanc
ten westen van de spoorlijn loopend van de
grens der provincies Gelderland, Noord-Bra
bant over Orten, 's-Hertogenbosch, Vught,
Boxtel, Best, Acht, Eindhoven, valkenswaard i°
de richting Neerpeit, l October in werking. Voor
het overige bezette Nederlandsche gebied za
Vóór 1 November 1940 geen controle op de legi
timatieverplichting -«forden uitgeoefend
ATHENE, 24 Sept. (Stefani). Minister-presi
dent Metaxas van Griekenland heeft den am
bassadeur van Turkije ontvangen.
BOEKAREST, 24 Sept. (D.N.B.) In de eerste
dagen van het nieuwe Roemeensche bewind ziJ"
belangrijke acten en documenten verdwenen, d1
voor het oude régime belastend kunnen zÜnJ
Zod zijn de regeeringsinstructies aan de censuur-
autoriteiten uit de jaren 1938/1939, die in bib
nenlandsch zoowel als buitenlandsch politi®
opzicht het vroegere régime ten zeerste hebbe
gecompromitteerd, op het oogenblik niet te viö
den.
