Het bombardement
van Gibraltar
w>
DRINKWATERVOORZIENING IN 1939
De hertog van indsor
Aanvallen op Londen
toegenomen
De arrestatie van Japanners
te Singapore
DE EVACUATIE VAN
HET RIJKSMUSEUM
83.000.000
Biologische controle blijkt
gewenscht te zijn
Welke rol speelt hij op de
Bahama-eilanden
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1940
Vliegtuigen van een „Fransch
type
Onderhoud van Suner met
von Ribbentrop
Engelsche duikboot verloren
De wederopbouw van
Doornik
Economische crisis in Egypte
Het omvangrijkste transport van
kunstwerken, ooit in ons land
gezien
Toestand van het gebouw
VERZAKKING ALS GEVOLG
VAN STADHUISBOUW
Onderlinge schikking te Leiden
mislukt
ZWEMBADEN IN
GRONINGEN
„ORDE VAN GENEES-
HEEREN"
Door oorlogsgeweld beschadigde
bedrijven
Doodelijk ongeval in de
Staatsmijn Emma
Bondsambtenaar pleegde
verduistering
Vier jaar gevangenisstraf geëischt
Jongetje verdronken
Brutale diefstal
LIJKEN OPGEHAALD
In een kuip water verdronken
Academische examens
Technische Hoogeschool
Examen logopaedist
R. K. School voor Maatschap
pelijk werk
WIELRENNEN
CLUBKAMPIOENSCHAP
OP DEN WEG
ALGECIRAS, 25 Sept. (D. N.B.) Het bom
bardement van Gibraltar heeft geduurd tot
15.30 uur. De schade is zeer aanzienlijk, aan
gezien de aanvallende vliegtuigen met dekking
van wolken laag konden vliegen en hun bom
men goed konden plaatsen. Geconstateerd werd
dat bommen insloegen op het vliegveld Puerto
de la Tierra in de nabijheid van de infanterie-
kazemes en in een gieterij naast de kazernes,
waar talrijke arbeiders aan het werk waren.
Het aantal slachtoffers is niet bekend. Treffers
werden voorts geplaatst op de dokken van het
arsenaal, waar groote rookzuilen en brand
haarden konden worden waargenomen, de pier
der admiraliteit, waar een Engelsche kruiser
voor anker lag. de pier voor postsehepen tus-
schen Gibraltar en Algeciras, benevens een ijze
ren traliewerk aan de grens van La Linea. In
Ceuta zijn Dinsdagmiddag twee eskaders Fran-
sche vliegers ter sterkte van zes toestellen elk
waargenomen. Zij kwamen uit Fransch Marok
ko en begaven zich in de richting van Gilbral-
tar. Kort daarop kon een krachtig bombarde
ment gehoord worden, dat tot 14 uur duurde
Na het bombardement keerden de vliegtuigen
om 19.30 uur via Ceuta naar Fransch Marokko
terug.
De Engelsche militaire autoriteiten in Gi
braltar bevestigen volgens een Reuterbericht
dat Dinsdag bommen op Gibraltar zijn gewor
pen door vliegtuigen van Fransche typen. Er
zijn een aantal dooden en gewonden gevallen,
terwijl ontploffingsschade en branden zijn ont
staan. Het luchtalarm heeft vier uur en vijl
minuten geduurd.
STOCKHOLM, 25 Sept. (D. N. B.) De
Duitsche vergeldingsaanvallen op Engeland
gaan voort. Onophoudelijk hebben de militaire
doelen van het eilandenrijk een uiterst zwaren
bommenregen te doorstaan. Ondanks de stren
ge Britsche censuurmaatregelen valt uit de be
richten over de Duitsche aanvallen op Londen
op te maken, dat de slagen der vergelding
toenemen en dat de aangerichte schade zich
steeds krachtiger doet gevoelen. Duitsche lucht
strijdkrachten hebben Londen met een waren
hagel van brand- en brisantbommen bestookt.
Boven de monding van de Theems heeft een
reeks „verschrikkelijke luchtslagen" plaats ge
had. Ondanks het zeer hevige luchtdoelgeschut
waren de Duitsche aanvallers door de Londen-
sche versperring heen gedrongen.
In een bericht uit Londen van Stockholms
Tidningen wordt gemeld, dat de Duitsche
luchtaanvallen op Londen de laatste 24 Uur zijn
verscherpt. De Daily Mail van 24 September
bevestigt in een bericht, dat de doelen van de
Duitsche aanvallen op Londen van militairen
aard zijn. De Duitsche bommen, schrijft het
blad, zijn bijna steeds ip de buurt van haven
werken, bruggen, spoorlijnen, electrische cen
trales, telefooncentrales, wegkruisingen, pak
huizen en regeeringsgebouwen gevallen.
Precies bij zonsondergang, zoo deelt de Brit
sche radio mede, zijn de Duitsche eskaders
zooals gebruikelijk tot hun nachtelijken aanval
overgegaan. Pas tegen het aanbreken van den
ochtend kon het luchtalarm worden opgeheven.
De vijand heeft onverstoorbaar zijn aanvallen
voortgezet. Ofwel met afzonderlijke machines,
ofwel in kleine groepen. De meeste branden,
welke des nachts ontstaan waren, had men
voor den ochtend kunnen blusschen, doch 'n
deel daarvan vlamt nog voort.
TOKIO, 25 Sept. (D.N.B.) Ten aanzien
van het Japansche protest van gisteren bij den
Britschen ambassadeur Craigie in verband met
de arrestaties der Japanners in Singapore heeft
de woordvoerder van het Departement van
Buitenlandsche Zaken opgemerkt, dat er een
onderscheid bestaat tusschen de indertijd uit
gevoerde arrestaties van Engelschen in Japan
wegens verdenking van spionnage en de arres
tatie der Japanners in Singapore. Want ten
eerste bevindt zich onder de gearresteerde Ja
panners een lid van het consulaat-generaal, ten
tweede zijn de Engelschen binnengedrongen in
het gebouw van het consulaat en vten derde is
de safe van het consulaat verzegeld. De En-,
gelschen hebben thans ten opzichte van dit
derde punt verklaard, dat een vergissing was
begaan.
Volgens verklaringen van Craigie van giste
ren tegenover den vice-minister, van Buiten
landsche Zaken, Ohasji, zouden weliswaar van
de acht gearresteerde Japanners zes zijn ont
slagen, maar deze Engelsche maatregel is vol
komen onvoldoende, vooral daar zich onder de
nog in arrest zijnden ook een lid van het
consulaat-generaal bevindt. De vice-minister
van Buitenlandsche Zaken heeft derhalve ter
stond passende maatregelen geëischt.
BERLIJN, 25 Sept. (D. N. B.) De
Duitsche rijksminister van Buitenlandsche
Zaken, von Ribbentrop, heeft ^Dinsdagavond
opnieuw een langdurig, onderhoud gehad
met den Spaanschen minister van Binnen-
landsche Zaken, Serrano Suner.
LONDEN, 25 Sept. (D. N. B.) Officieel
werd te Londen medegedeeld, dat de Engel
sche duikboot Thames over tijd is en als ver
loren moet worden beschouwd.
BRUSSEL, 25 Sept. (Belga) De heer
Jeanne, commissaris-generaal van het toerisme,
heeft een bezoek aan Doornik gebracht, waai
hij werd ontvangen door de heeren Castermans
burgemeester en Deschamp, commissaris van
den wederopbouw. De heer Jeanne heeft de
geteisterde stad bezichtigd en maatregelen be
sproken in verband met de organisatie van een
groote kunsttentoonstelling der stad Doornik
in het Paleis van Schoone Kunsten te Brussel
Waar tevens de plannen zullen worden tentoon
gesteld voor den wederopbouw der stad. Deze
tentoonstelling zal onder bescherming staat
van het ministerie van Verkeerswezen en de
inrichting zal worden toevertrouwd aan het
nationale comité voor het herstel van Doornik,
onder voorzitterschap van den Prins de Ligne.
De opruimingswerkzaamheden te Doornik
hebben inmiddels tot belangwekkende ontdek
kingen geleid, welke den kunstschatten en de
archeologie van het oude Waalsche stadje ter,
goede komen. In de kloosters der kerken St
Brice en St Kwinten alsmede in enkele parti
culiere huizen werden een tiental fresco's en
temperaschilderijen gevonden. De laboratoria
der musea van het Jubelpark te Brussel heb
ben deskundigen naar Doornik gezonden om de
kunstwaarde van deze ontdekkingen aan een
onderzoek te onderwerpen.
ATHENE, 25 Sept. (D.N.B.) De opvarenden
van het zoo juist in de haven van den Piraeus
aangekomen Grieksche s.s. Milos vertellen ver
halen, waaruit blijkt, dat Egypte op het oogen-
blik de ernstigste economische crisis beleeft se
dert den wereldoorlog. Het havenverkeer in
Alexandrië en Port Said ligt bijna geheel stil.
Reusachtige voorraden katcen bederven in de
opslagplaatsen. De invoer van vitale grondstof
fen en goederen uit Europa is bijna geheel op
gehouden. Het Suezkanaal is uitgestorven. De
kanaalmaatschappij heeft ruim 12.000 arbeiders
en empioyé's door gebrek aan arbeid ontslagen.
In Alexandrië en Caïro alleen bedraagt het to
taal aantal werkloozen naar schatting 150.000.
Honderden handels- en scheepvaartkantoren
zijn gesloten. De prijzen der levensmiddelen stij
gen voortdurend. De aanköopen uit bezorgdheid
door de welgestelde bevolking, die een inflatie
vreest, zijn door het gebrek aan goederen op
gehouden. Men spreekt zelfs van een nationaal
ongeluk, waarvoor men in breede kringen En
geland verantwoordelijk stelt.
Aah het jaarverslag over 1939 van het Rijks
museum te Amsterdam is het volgende ont
leend:
Het jaar 1939 zal te boek blijven staan als
het meest uitzonderlijke in de geschiedenis van
het Rijksmuseum en naar wij hopen het eenige
uitzonderlijke jaar in dezen geest. Gedurende
de laatste drie jaren kwam, hetgeen nu ge
schied is, telkens nader, en telkens in dreigen
der vorm. Toen op 24 Augustus de vóór-mobi
lisatie werd afgekondigd sloot het museum den
dag daarop en moest de geheele aandacht van
staf, personeel en volontairs gericht worden op
een zoo snel mogelijke evacuatie van het meest
belangrijke. De sedert de reorganisatie onder
nomen schifting had reeds het milder belang
rijke geconcentreerd in de kunsthistorische berg
plaatsen, zoodat het inpakken en het expe-
dieeren door een ploegenstelsel onmiddellijk ter
hand kon worden genomen. Tevens maakte de
Rijksgebouwendienst een-aanvang met het stut
ten van de gewelven van het souterrain. Alle
souterrain-ramen werden van zandzakkenibarri-
cades voorzien, terwijl zandkisten ten behoeve
van de luchtbescherming werden vervaardigd.
Van deze voorbereidende maatregelen stelde de
minister zich door een bezoek aan de lokalitei
ten van het Rijksmuseum, in de eerste week
van September, persoonlijk op de hoogte. In
zeven weken was het transport, waarvoor door
tapissières en glaswagens pl.m. 90 ritten werden
gemaakt, beëindigd met een minimum schade.
Bij het beschermen van de bergplaatsen tegen
diefstal en brand werd de hulp' ondervonden
van den Inspecteur Kunstbescherming dr. J. J.
Kalf. Een woord van dank zij gericht tot één
van den Inspecteur Kunstbescherming dr. J.
bereid werd gevonden de noodige ruimten, die
onderdak konden bieden, aan te wijzen. De
Rijksgebouwendienst verleende, speciaal voor
het vervoer van omvangrijke stukken, die zioo
licht mogelijk en toch afdoende beschermd, ver
pakt moesten worden, allen bijstand. De eenige
jaren geleden aangebrachte sleuf in den vloer
van de Nachtwacht-zaal, die een snelle evacua
tie van het meest kostbare en het,meest om
vangrijke mogelijk moest maken, heeft uitne
mend gefunctionneerd. De onderdoorgang werd
ter wille van de evacuatie gedurende twee
maanden gesloten. De Commandant der Am-
sterdamsche Brandweer, de heer C. Gordijn,
verplichtte ons door een zeer zortgvuldig onder
zoek naar de brandveiligheid, waarbij van zijn
aanwijzingen dankbaar werd geprofiteerd. Te
vens zij onze erkentelijkheid betuigd aan ver
schillende burgemeesters van gemeenten, wier
namen hier, om gemakkelijk te bevroeden re
denen, niet kunnen worden gememoreerd.
Het omvangrijkste transport van kunstwerken,
dat ons land ooit gezien heeft, was hiermede
tegen 1 November beëindigd.
Een systeem van rouleerende bewaking werd
ingevoerd, voor dag en nacht, zulks onder toe
zicht van den Wetenschappelijk Assistent H. P.
Baard, die gedetacheerd werd, terwille van een
meer effectieve controle.
Door den hoofddirecteur werden de verschil
lende posten regelmatig geïnspecteerd.
De reorganisatie, die in 1939 haar beslag had
kunnen krijgen, werd door de evenementen on
derbroken en stil gezet. In den aanvang van
het jaar kwamen nog verschillende verbeterin
gen tot stand, o. a. werd het groote plafond
stuk vgn Gerard de Lairesse in zaal 190 aan
gebracht en eleotrisch verlicht.
Wat de verdere werkzaamheden betreft, in
de beneden verbindingsgang en in het aangren
zende souterrain werden eenige kasten voor de
veilingscatalogi gemaakt, terwijl een magazijn
voor den foto-verkoop werd ingericht. De juist
begonnen installatie van een depot voor de
haardplaten moest door de gebeurtenissen wor
den gestaakt. Enkele voorzieningen voor de vei
ligheid werden getroffen, zooals raster-werk
rondom de bliksemafleiders tegen het inklim
men. Venneld zij nog de vernieuwing in de to
rens van vier groote waterreservoirs, de elec
trische verlichting van den vlaggetoren en van
depót 328, terwijl verschillende loopende onder
houdswerken in December werden hervat. Ver
nieuwing van eenige zinken goten was urgent,
terwijl het herstellen van de voegwerken in den
gevel regelmatig voortgang had. Na de ontrui
ming konden in den Drucker-uitbouw de eiken
lambrizeeringen worden hersteld.
Ten behoeve van de brandveiligheid had de
gewone maandeiijksche rondgang benevens de
jaarlijksche inspectie door de Amsterdamsche
Brandweer op 3 April plaats. De 53 rubber
slangen verkeerden in goede conditie; defec
ten aan een drietal annihilatoren werden on
middellijk hersteld. Ten behoeve van de depots
onzer kunstwerken werden de noodige brand-
bluschapparf^ten, benevens bakken met zand
aangeschaft. Het onderhoud der bliksemaflei
ders geschiedde door den Rijksgebouwendienst.
Het verslag dankt de ambtenaren van den
Rijksgebouwendienst en in het bijzonder het
Hoofd van den Rijksgebouwendienst J. C. E.
baron van Lijnden en den directeur van de
Onderhouds- en Uitbreidingswerken, den heer
L. Bok, alsmede de heeren districtsbouwkundige
A. A. Hes en den bouwkundig ambtenaar W.
,van Rijn.
Bij apothekers en drogisten in verpakkingen van
10. 30 en 60 tabletten.
De zaak, waarin huiseigenaren schadevergoe
ding eischen voor verzakkingen, ontstaan bij
den bouw van een nieuw stadhuis te Leiden
kwam heden weer op de rol der civiele kamer
van het gerechtshof. Zooals bekend, zijn de ge
meente en de aannemers tot overeenstemming
gekomen over een voorstel, dat aan huiseige
naren is gedaan ten einde tot een minnelijke
schikking te komen
Over dit voorstel is nog steeds geen overeen
stemming bereikt. Nu het treffen van een
onderlinge schikking mislukt is, werd het Hof
gevraaagd een te bepalen, ten einde te
trachten op tie zitting tot een schikking te
komen. Dit zal thans gebeuren 2 October a.s.
Burgemeester en Wethouders van Groningen
stellen den gemeenteraad voor te besluiten tot
het verleenen van een hypothecair crediet van
50.000 gulden aan de N.V. Helper Zwembad en
Warmte-centrale, ten behoeve van den aan
koop van het Noorderbad te Groningen.
Het college is van meening, dat medewer
king in deze wel verantwoord en gewenscht is.
Mocht het Noorderbad'in andere handen ko
men, dan zal deze inrichting hoogst waar
schijnlijk een nieuwe lijdensperiode moeten
doormaken. Het is dus gewenscht, dat beide
inrichtingen, die voor de stad Groningen in
een groote behoefte voorzien, door één N.V.
worden beheerd. B. en W. willen verder onder
oogen zien het vraagstuk van het nemen van
schoolbaden of andere baden door de gemeen
te in deze beide inrichtingen.
Het A.N.P. meldt, dat na overleg met een be
langrijk aantal beroepsgenooten in den lande
is opgericht de „Orde van Geneesheeren".
Het doel van deze orde is het propageeren van
een corporatieve ordening van de gezondheids
zorg onder de geneesheeren.
Het comité ter behartiging van de belangen
der beschadigde bedrijven, gevestigd te Rotter
dam. verzoekt ons mede te deelen, dat na een
uitvoerige gedachtenwisseling met het bestuur
der Stichting Getroffenen Oorlogsgeweld Zee
land algeheele overeenstemming tusschen de
beide organisaties is bereikt omtrent de aange
nomen beginselen en de te volgen gedragslijn.
Besloten is met behoud van de zelfstandig
heid van elk der beide organisaties tot vol
ledige samenwerking.
Dinsdagavond omstreeks kwart voor tien is de
49-jarige handlanger P. L. van Geenen op den
losvloer van de Staatsmijn „Emma" tusschen
twee mijnwagens bekneld geraakt. Hij werd hier
bij zoo ernstig aan de borst gewond, dat hij kor
ten tijd later is overleden.
't Getal, dat staat hierboven,
Heeft veel beteekenis,
Daar dat het aantal mijlen
Aan telefoondraad is,
Gespannen over d'aarde,
Naar Oost, West, Noord en Zuid,
En dat dus de vooruitgang
Van de cultuur beduidt.
En al die draden samen
Zijn, aan elkaar gedaan.
Ruim honderd acht en zestig
Retourtjes naar de maan!
Men bond met zóóveel draden
De menschen aan elkaar;
Wanneer z'elkander hoorden,
Dacht men, was alles klaar.
En ja, de menschen hóórden
Elkaar uit 't verst gebied,
Maa>trots millioenen draden.
't Verstaan dat ging nog niet!
Ze ivaren wel verbonden
Door draden zonder tal;
Ze konden ieder hooren,
Maar dat hielp niemendal.
Zoo vaak ze immers spraken
Met een aan d'and'ren kant,
Zoo vaak rees er dan ook weer
De kans op misverstand.
Maar als die misverstanden
Niet spoedig zijn gedaan.
Dan gaat langs al die draden
De wereld naar de maan!
HERMAN KRAMER
Dinsdag stónd voor de Rotterdamsche recht
bank terecht de 34-jarige P. B. S., gewezen se
cretaris-administrateur van den Algemeenen
Bond van arbeiders bij straten en wegenbouw.
Hij werd verdacht, eenige jaren verduisterin
gen te hebben gepleegd ten nadeele van dezen
bond. in totaal tot een bedrag van eenige dui
zenden guldens.
De vader van S., die een aantal jaren voor
zitter was geweest, trad in Juli van het vorig
jaar af, waarna de penningmeester C. tot voor
zitter werd benoemd. De nieuwe voorzitter liet
een onderzoek instellen naar het beheer van
verdachte.
De uitslag was van dien aard, dat de politie
in de zaak werd gemengd en S. werd gear
resteerd. Verd. had declaraties ingediend, die
vermoedelijk niet juist waren, terwijl verd.
voorts na het periodieke kasonderzoek lijstjes
indiende van uitgaven, die eveneens vermoede
lijk onjuist waren. Ook zou verd. zelf in het
kasboek niet gedane uitgaven hebben geboekt.
Verd. ontkende het tenlastegelegde.
De accountant W., die een onderzoek naar
verd.'s beheer had ingesteld, verklaarde, dat
verd. verscheidene posten dubbel heeft ge
boekt.
Na getuigenverhoor eischte dë officier van
justitie vier jaar gevangenisstraf.
De verdediger, mr. G. C. A. Oskam, pleitte
vrijspraak.
Het verzoek van den officier van justitie om
onmiddellijke gevangenneming werd afgewe
zen.
Uitspraak 8 October.
Bij het spelen aan de Haven te Zaltbommel
is de achtjarige Jacobus Werner te water ge
raakt en verdronken. Toegepaste kunstmatige
ademhaling mocht niet meer baten.
In de kleedkamer van Staatsmijn Maurits werd
ten nadeele van den mijnwerker D. uit Stein een
bedrag van 138 gulden gestolen uit zijn kleeding.
In de in Augustus 1940 verschenen „Ver
slagen en mededeelingen betreffende de
Volksgezondheid" is het jaarverslag van
het Rijksinstituut voor Drinkwatervöorzie-
ning over 1939 verschenen.
Een kaartje geeft den stand der drinkwater
voorziening op 1 November 1939 weer, waarbij
de directeur opmerkt, dat de wijze waarop de
nog ongeveer 300 gemeenten met 15 procent van
onze totale bevolking, die nog niet over leiding
water beschikken, in de toekomst zullen
worden, voorzien, in groote lijnen is vastgelegd
Op te lossen blijft nog het probleem der ren
dabiliteit; de mentaliteit der plattelandsge
meenten toch is in den loop der laatste jaren
mede door de gevoerde propaganda op
een zoodanig beschavingspeil gekomen, dat dis
cussies over de wenschelijkheid 'van waterlei
ding alleen beheerscbt worden door de finan-
cieele mogelijkheid.
Vergelijking met andere landen leert, dat
daar meestal de drinkwatervoorziening ten
plattelande met subsidies uit' de overheidskas
tot stand werd gebracht, terwijl hier te lande
subsidieering slechts uitzondering was. Nu is
een „verzadigingspeil'' bereikt: de drinkwater
voorziening voor het nog overgebleven deel des
lands kan in het algemeen niet meer zonder
subsidie worden verwezenlijkt. De directeur
geeft in groote trekken een oplossing aan, door
den aanleg van waterleidingen in verband te
brengen met werkverruimirg en werkverschaf
fing.
In den loop van 1939 trad activiteit in ver
band met de landsverdediging op den voor
grond, vooral op het gebied van de luchtbe
scherming van waterleidingen en de verzekering
van een goede drinkwatervoorziening in oor
logstijd.
In het verslagjaar verscheen verder een
aanvullend rapport van de Struma-Com-
missie uit den Gezondheidsraad, waaruit
blijkt dat door het jodeeren van het leiding
water in Kampen en Culemborg een be
langrijke vermindering van de krojj bij de
schoolgaande jeugd is geconstateerd. De
arbeid van deze commissie wordt in het
verslag een fraai voorbeeld van samenwer
king genoemd van medici en technici op
het gebied van volksgezondheid.
De Vereeniging voor Waterleidingsbelangen
gaf in 1939 eén handboek voor het waterlei-
dingvak uit, dat bevorderlijk zal zijn om het
handwerk van den fitter en den installateur
aan hooge eischen te doen beantwoorden, als
onmisbaar onderdeel van een hygiënisch en
technisch behoorlijk verzorgde waterleiding.
De Commissie Drinkwatervoorziening Westen
des Lands kwam met haar arbeid gereed; de
directeur van het Rijksinstituut acht. den tijd
thans rijp om met vaste hand de grondslagen
voor een nationale drinkwaterpolitiek te leggen
In de provincie Noordholland werd de duin
waterwinning door 'het Provinciaal Waterlei
dingbedrijf uitgebreid, terwijl een uitvoerig on
derzoek naar de mogelijkheid van het gebruik
van water uit het IJselmeer werd voortgezet
Alleen de Waddeneilanden van dezie provincie
zijn nog van leidingwater verstoken; in den
loop van 1939 werd met een onderzoek van de
duinen op Texel aangevangen, ter voorberei
ding van den aanleg van een waterleiding.
In Zuidholland is nog slechts 1 procent van
de bevolking niet in de gelegenheid om leiding
water te gebruiken, doch de laatste loodjes we.
gen ook hier het zwaarst, met name op het
eiland Voorije en Putten, waar de urgentie van
verbetering van de drinkwatervoorziening in
sterke mate wordt gevoeld, doch de financieele
moeilijkheden tot dusverre niet te overwinnen
waren.
De gemeente 's-Gravenhage besloot in be
ginsel, ter suppletie van de duinwater
winning een tweede waterleiding aan te
leggen met een winplaats aan de Lek bij
Toen einde Juni bekend werd, dat de hertog
van Windsor, die zich bij de Fransche capitu
latie nog in het onbezette gebied bevond, Frank
rijk had kunnen verlaten om zich naar Spanje
te begeven, „vanwaar hij poogde naar Engeland
terug te keeren", deden onmiddellijk geruchten
de ronde, dat Churchill zou hebben besloten
den terugkeer van den hertog „met alle midde
len" te vérhinderen. In sommige Londensche
kringen vertelde men er zelfs bij, dat Churchill
den hertog zijn voormaligen souverein bij
diens terugkeer onmiddellijk zou laten arrestee
ren.
Zoowel het bericht-zelf, als de formuleering
ervan, hebben wij destijds nogal merkwaardig
gevonden. In Fransche en Duitsche kringen
van ingewijden, buiten Groot-Brittannië, had
allang de meening post gevat (en daarin werd
iedereen nog versterkt, na bestudeering van een
verrassend groot getal Engelsche apologetische
geschriften, waaronder Compton Mackenzie's
verdediging van den hertog in „the Windsor
Tapestry" Juni 1938 wel het markantste
mag genoemd worden), dat de voormalige ko
ning Eduard VIII, gezien louter als persoon
lijkheid en Engelsche politieke- figuur, nooit
b lij ve n d kon terzijde geschoven en inactief
blijven, zooals Baldwin's „Cabinet-government"
had beslist in dien beruchten nacht van No
vember 1936....
Merkwaardig waren ook andere berichten
uit den meest kritieken oorlogstijd, begin Juni
van dit jaar, welke omtrent den hertog in ze
kere Engelsche en Amerikaansche bladen wer
den verspreid. Daarin heette het, dat de her
tog van Windsor wiens met zorg geselecteer
de foto's van„ergens aan het Fransche front"
tot zelfs na 10 Mei voor massa-propaganda
werden gebezigd als verbindingsofficier tus-
schen het Fransche en Engelsche hoofdkwar
tier „allerminst voldaan had." De hertog zou
namelijk niet zoozeer dociele koeriersdiensten
als weleigengereide, tactische bemidde
lingspogingen hebben gedaan bij de herhaalde
lijk voorkomende en steeds onverzoenlijker «me
ningsverschillen tusschen vooraanstaande Fran
sche en Britsche opperofficieren meestal te
vergeefs! Vooral tusschen het opperbevel van
de Fransche militaire luchtmacht en dat van
de Royal Air Force in Frankrijk kon er, op den
duur, van samenwerking geen sprake meer zijn.
De hertog van Windsor's zeer kritische rap
porten daarover, met een afdruk aan Gen.
Ironside, den Britschen opperbevelhebber,
„druischten in tegen elk begrip van militaire
tucht", wist, volgens D.N.B., een New Yorker
blad te vertellen. Hetgeen van den hertog hee-
lemaal niet te verwonderen is, die immers het
geallieerd „beleid" in den wereldoorlog 1914'18
meegemaakt heeft!
Destijds werd reeds van den hertog als Prins
van Wales gezegd: „Den Prins werd het steeds
duidelijker, dat hij bij zijn opvolging op den
hoogsten en machtigsten troon der aarde op
een stralend voetstuk zou worden geplaatst, als
een stuk mechanisch speelgoed, waarvan zijn
ministers den sleutël hadden; en dat de mate
van zijn succes als souverein zou bestaan in de
regelmatigheid, waarvan zijn koninklijk me
chaniek zou beantwoorden aan hun opwinden."
Was ook de laatste, ophef-makende, zoo per
soonlijke regeeringsdaad van koning Edward
VIII niet zijn „koppig doorgezet" bezoek aan
Zuid-Wales, aan de meest verpauperde, schro
melijk verwaarloosde, ongezonde en desolate
mijnwerkersdistricten, waar de koning persoon
lijk naar de grieven der tuberculoselijders-
mijnwerkers in hun krotwoningen ging zitten
luisteren terwijl ondertusschen in Downing-
street het kabinet-Baldwin onafgebroken in
zitting was, nu en dan met den aartsbisschop
van Canterbury confereerende, over den modus
van de te forceeren abdicatie des konings?
„Hier moet iets gedaan worden!" had de ko
ning in Wals uitgeroepen tot zijn ministers van
Openbare Gezondheid en Arbeid. En in Londen
schrok de premier Baldwin, wiens fabrieken,
ateliers en mijnen in het Pontypool-district
van de Firma Baldwin's Limited nu van na
bij werden geïnspecteerd
In een krantenbericht van 11 Juli werd ge
zegd, dat de hertog „wegens zijn critiek op het
(Britsche) oorlogsbeleid" in Frankrijk (tijdens
die zoo hachelijke tien dagen, toen de Duitsche
stormtroepen als een onweerstaanbare lawine
over de hééle breedte van Noord-Frankrijk
heenrolden) bij de Londensche regeering in on
genade zou zijn gevallen. Maar die geruchten
werden door den hertog-zelf, behalve dan door
Reuter, vierkant tegengesproken. Wel echter
werd aan het Londensche bericht der benoe
ming toegevoegd, dat „de officieele functie van
gouverneur Van de Bahama-eilanden den her
tog in staat zou stellen, om als vertegenwoordi
ger van de Engelsche belangen in Amerika op
te treden." Iemand voegde later daaraan toe:
„Gezien het wantrouwen, dat er in de kringen
van het Engelsche hof, der Engelsche aristocra
tie en der regeering steeds tegenover den her
tog geheerscht heeft en de moeite, welke men
er gedaan heeft om hem buiten Engeland te
houden, mag men deze toelichting wel cum
grano sails opvatten!" Hierop meenen wij toch
een enkele kantteekening te mogen plaatsen:
„wantrouwen in de hofkringen misschien, maar
n i ejt bij den koning en de koninklijke fami
lie!" Dat er tusschen die familieleden zelfs een
goede verstandhouding heerschte tijdens de
laatste zes maanden, mogen herhaalde ontmoe
tingen tusschen den hertog (èn de hertogin) en
een of anderen broer (Kent of Gloucester) be
wijzen en vooral het laatste samenzijn van den
hertog van Windsor met zijn broer, den hertog
van Kent, te Lissabon, amper een week voor
'3 hertogs vertrek naar de Bahama-eilanden.
Wü wagen, integendeel, steunend op tal van
redelijke bewijsgronden, de volgende onder
stelling: dat in Juli j.l. de Engelsche koninklijke
familie op Churchill zóóveel druk heeft weten
uit te oefenen, dat deze zijn oorspronkelijk plan
om den hertog ergens in Spanje of in Portu
gal, buiten elke officieele relatie met Engeland
om, te laten rentenieren noodgedwongen
heeft moeten laten varen en tegen zijn
zin is overgegaan tot de benoeming van den
hertog op de Bahamas. Hierin zou de koninklij
ke familie,geholpen door den belangrijken
kring van 's hertogs persoonlijke vrienden in
en buiten Engeland, het van Churchill hebben
gewonnen in hun strijd voor de nationale, maar
óók voor de dynastieke belangen van het Brit
sche volk.
Op die paradjjselijk-schoone, sub-tropische
Bahama-eilanden, sedert eeuwen vermaard
door hun verrukkelijk en egaal zacht klimaat,
in die oudste Britsche kolonie in Amerika,
waar immers Columbus-zèlf voor het eerst voet
op Amerikaanschen grond heeft gezet, daar
wordt de hertog van Windsor nu, mèt zijn ge
malin, in den volsten zin des woords: souve
rein. Maar dan: een hyper-modern onder
koning, vrij van veel regeeringszorg, beschik
kend over alle persoonlijke vrijheid temidden
van een echt-Amerikaansche sfeer, welke het
oude Europa hem onmogelijk geven kon! In de
fraaie en veelbezochte hoofdstad der Bahamas
Nassau zullen de cosmopoliete hertog en
zijn veél-bereisde Amerikaansche hertogin een
soort typisch Amerikaansche hofhouding kun
nen opzetten, waaromheen de Uppertens van
Washington en New York, Philadelphia, Chica
go en elders zich gaarne zullen verdringen. En
„de Britsche Zaak" zal daarmede wel haar
voordeel doen
Maar iedereen, die iets afweet van den her
tog als politieke figuur, begrijpt onmiddellijk,
dat deze 44-jarige koning-banneling vanuit
zijn residentie Nassau zijn volk in Engeland
in diens zwaarste beproeving ook als vorstelijk
diplomaat zal willen dienen. Van Nassau, via
Florida of New York, naar Washington is een
gemakkelijk en comfortabel- reisje. De hertog
kent persoonlijk den President en de bewoners
van het Witte Huis, van vroeger. En daar zal
hij, zoo gewenscht, een actieve, hoewel discrete
rol gaan spelen in de nieuwe phase der Britsch-
Amerikaansche politiek, met al het prestige
van zijn persoon en afkomst. En mochten ooit
de zaken „at home" héél erg verkeerd loopen,
en zou hij zelfs een oppositioneele rol moeten
spelen, waarin hij Churchill en diens ambas
sadeur bij het Witte Huis desnoods wéér zou
moeten verbluffen door zijn „indruischen tegen
elk begrip van ambtelijke tucht" de hertog
is daarvoor juist de man! De „hertog van
Windsor op de Bahamas" zal nog wel méér
van zich doen ^spreken in de naaste toekomst,
vermoeden wij....
W.
Bergambacht, waar het rivierwater een
voorzuivering zal ondergaan, om dan door
een transportleiding via Gouda naar den
duinwatervang te Scheveningen zal worden
gevoerd.
In Zeeuwsch-Vla ar deren traden weer ver
schillende gemeenten tot de N. V. Waterleiding
maatschappij „Zeeuwsch-Vlaanderen" toe. Na
voltooiing van de thans in uitvoering zijnde
werken zullen 14 gemeenten met 62 procent van
de bevolking van dit gewest zijn aangesloten.
In Noord-Brabant werd krachtig voortge-
werkt aan de voorziening van het Oosten; in
Helvoirt, Udenhout en Grave werd de waterlei
ding voltooid, terwijl de gemeenten Veghel, Bu-
del, Heesch en Oirschot tot de N. V. Waterlei
dingmaatschappij „Oost-Brabant" toetraden.
Terwijl in Zuid-Limburg nagenoeg alle ge
meenten van leidingwater zijn voorzien, bleven
Midden- en Noord-Limburg nog achter. In 1939
besloot het Provinciaal Bestuur, in samenwer
king met de gemeenten Gennep, Horst en Ven-
ray, de N. V. Waterleidingmaatschappij voor
Midden- en Noord-Lomburg op te richten, die
in de toekomst 46 gemeenten zal kunr.en voor
zien.
De N. V. Waterleiding Oostelijk Gelderland
voltooide de werken van haar groep Doetinchem,
terwijl voor Pannerden en omgeving en voor
Aalten en Lichtenvoorde de aanleg werd voor
bereid. In Overijsel werd niet minder dan 46
K.M. leiding ter voorziening van afgelegen dee
len van het platteland aangelegd. In Drente
werd een waterleiding voor de kom van Emmen
voltooid.
In Groningen ten slotte ontwikkelde zich de
drinkwatervoorziening onder leiding van de
N. V. Waterleidingmaatschappij voor de provin
cie Groningen op zeer bevredigende wijze; in
Noordbroek, Slochteren, Grijpskerk en Aduaxd
kwam de aanleg gereed, terwijl met den tak
naar Appingedam en Delfzijl werd begonnen.
Het verslag vermeldt ook uitvoerig de be
moeiingen van het Rijksinstituut met de ver
schillende streekwaterleidingen en plaatselijke
watervoorzieningen in Nederland, alsmede de
samenwerking met tal van instituten op tech
nisch en wetenschappelijk gebied in binnen- en
buitenland.
In een bijlage, waaraan eenige fraaie
microfoto's zijn toegevoegd, worden bijzon
derheden vermeld over biologische vraag
stukken in het waterleidingbedrijf. Daarbij
komt de heer A. van der Werff, bioloog bü
het Rijksinstituut voor Drinkwatervoorzie
ning, tot de conclussie, dat naast de ge
bruikelijke bacteriologisch-chemische con
trole op het leidingwater vaak een biolo
gisch onderzoek gewenscht, of zelfs nood
zakelijk moet worden genoemd.
Zoowel in de buizen als m de filters vindt
men allerlei organismen, zooals Wortelpootigen,
Raderdiertjes, Draadwormen, Kreeftjes, Blauw-
wieren en Kiezelalgen. Deze leven in een don
ker, slibachtig afzetsel der leidingen en zuiver-
installaties, dat bestaat uit organische afbraak
producten of detritus. Reeds in 1890 heeft Hugo
de Vries op de aanwezigheid daarvan gewe
zen, na een uitvoerig onderzoek naar de orga
nismen in het Rotterdamsche waterleiding
bedrijf.
Vooral bij een open leidingsysteem is het
gevaar voor dergelijke verontreiniging groot.
Bestrijding hiervan zal vooral preventief of door
chemische middelen moeten plaatsvinden. Bo
vendien is een voortdurende biologische con
trole der bedrijven noodzakelijk. Reeds werd
begonnen met eén systematisch onderzoek op
dit gebied, waarbij mededeelingen van water
leidingbedrijven zeer op prijs zullen worden
gesteld.
Het zesjarig zoontje van den sluiswachter
Stokbroeks te Weert,' dat reeds eenige dagen
werd vermist, is gevonden.
Men heeft het lijkje van den jongen drijvende
gevonden tegen de sluisdeur.
Uit het Kanaal te Maastricht is opgehaald het
lijk van den 29-jarigen J. L. uit Steen, die ten
gevolge van de duisternis te water was geraakt.
Een kindje van circa twee jaar def mijnwer
kersfamilie Stroy te Spekholzerheide is in de
ouderlijke woning in een kuip water gevallen en
verdronken.
LEUVEN: Voor het doctoraal examen Sociale
en politieke wetenschappen. 2e deel, slaagde met
onderscheiding: F. J. J. H. M. v. Os, geboren te
Hilversum.
DELFT. Geslaagd voor het propaedeutisch
examen voor werktuigkundig ingenieur W. H.
van Leeuwen, Wassenaar.
Geslaagd voor het propaedeutisch examen
voor electrotechnisch ingenieur: A. D. Douma,
's-Gravenhage.
Geslaagd voor het ingenieursexamen voor
scheikundig ingenieur: J. J. Bezem, Rotterdam,
A. Dias Santilhano, Boekarest, A. van Driel,
'sGravenhage, R. Feis, Rotterdam, H. Scheen,
totterdam, R. Wyatt, Batavia.
ROTTERDAM. Vereeniging voor logopaedie en
phoniatrie. Geslaagd voor het examen logopae
dist (spraak- en stemkundige) de dames: C. J.
Jannes, F. M. de Vos, te Den Haag; J. Hulle-
man, te Gouda; J. P. E. v. d. Wolk, A. A. Al
berts, te Rotterdam; M. den Duik, te Scheve
ningen en de heeren: F. Dieleman en A. J.
van Westen te Den Haag.
AMSTERDAM. Aan de R. K. School voor
Maatschappelijk Werk slaagde alsnog voor het
theoretisch gedeelte: Mej. A. Willebrands te Bo-
venkarspel.
De volgende vereenigineen hebben ingeschre
ven voor deelneming aan het clubkampioen
schap van Nederland op dén weg 1940, hetwelk
is uitgeschreven door de Nederlandsche wielren-
unie: „Excelsior" Haarlem; „Merwede", Hardinx-
veld; „Le Champion", Amsterdam; „Swift-com-
binatie", Leiden; „Olympia", Amsterdam; „Het
Zuiden", Eindhoven; „Germania". Amsterdam;
„Amsterdam", Amsterdam; „Excelsior". Am
sterdam; „D.T.S.". Zaandam; „Hollandia", Den
Haag; „De Spartaan", Den Haag; en „Feijen-
oord", Rotterdam.
De start is voor hotel „De Beurs" te Hoofd
dorp (Haarlemmermeer) op Zondag 29 Septem
ber des namiddags 1 uur. Hier zal tevens de
aankomst worden opgenomen.
