r'N
In
memoriam oud-Deken H. C. J. Sondaal
H. C. J. SONDAAL t
H. C. J. SONDAAL
NGë
Bij het overlijden van onzen Censor,
onzen Adviseur, onzen Vriend
Bij het verscheiden van
onzen Oud-Deken
De droeve plechtigheden
aan de Kleverlaan
DINSDAG 8 OCTOBER 1940
Een edel priester, een voor
beeldig burger is van ons
heengegaan
IEK
Oud-deken van Haarlem
NA 'T BOMBARDEMENT
Delft
rui'
P' 18 *3
eer
Van de vele vrienden zijn
er slechts weinigen echt"
Bisschoppelijk censor en toegewijd
vriend van de „nieuwe Haar
lemsche Courant"
DE UITVAART-PLECHTIG
HEDEN
Weer elf slachtoffers ter aarde
besteld
Begrafenis mej. Nettie Kuiler
Het aantal slachtoffers
tot 27 gestegen
DE WINTERKLEEDING
IN-RUIE-CAMPAGNE
Zitting van het Kleeding-comité
11111111™!!''
•n th»11
nu
der b'
van
'zicht 'f
Hollan<«
In volkomen, welhaast bovennatuurlijke over-
Save aan Gods heiligen Wil, een overgave,
■Welke heel dit priesterlijk leven zoo aandoenlijk
gekenmerkt heeft, is de hoogeerwaarde heer H.
C J' Sondaal, oud-deken van Haarlem en rec
tor der St. Mariastichting aldaar, gisterenavond
te ruim tien uur zacht en kalm in den Heer
ontslapen.
Aan ingewijden was het sinds geruimen tijd
tnet onbekend, dat de dagen van dezen vromen
priester, van dezen edelen mensch geteld waren,
bijna bovenmenschelijk lijden was dagelijks
zUn deel, iedere nieuwe dag was voor hem een
ontzettend offer en een heilige offerande, zien-
deroogen hebben de krachten hem begeven, tot
bet plechtige oogenblik aangebroken, was, waar-
°P God Zijn trouwen dienaar, den zwakken,
*«aar toch sterken mensch, tot Zich nam.
Haarlemmers hadden gehoopt hem na
n emeritaat als deken, nog vele jaren te zul
len behouden, - de katholieken, die zoo ont
wijk veel aan hem hebben te danken op de
ereerste plaats, maar daarnaast ook de tal-
loos vele andere Haarlemmers, die het voor
recht hadden, dezen edelen priester te kennen
en die wisten, dat Haarlem in hem een bitrger
bezat, die de stad zijner inwoning diende met
Oen liefde, een toewijding, een onbaatzuchtig
heid en een bekwaamheid, die bijna spreekwoor-
Gelijk waren.
Het heeft, helaas, niet zoo mogen zijn en de
wÜu Dle onze daeen "^eert, had het zóó
So r md' dat de hoogeerwaarde heer deken
n aal zou arbeiden tot de allerlaatste ure
te zonder z'jn kudde in de gelegenheid
dant-K Cn afscheid van hem te nemen en haar
een j>aarhel5 te betuigen, zijn sterke ziel op
Hem !nedurie ziekbed zou voorbereiden om tot
nu e komen, stil en eerbiedig staat Haarlem
6lechf°nÜ dezen doode en behoudt, tot troost,
buite 0C herinnering hhn een arbeidzaam en
beeku S°WOOn vruchtbaar ieven, aan een voor
ter lg sedragen hjden, aan een vroom pries-
Hnl tCU goed mensch en een verdienstelijk
«aariemsch ingezetene.
hoed Clf I;en ®°ndaal waren vereenigd de beste
ani''heden van den katholieken Neder-
isndschen priester.
ün voelde zich priester in den meest verheven
offerVan het w°ord. Als zoodanig had hij het
opgedVan 4even &an God en de H. Kerk
hij ragCn en met trots en waardigheid nam
de mJn taak Van ^middelaar tusschen God en
enschen waar. van zijn heilige ambt had
eori zóó hooge opvatting, voortspruitend uit
n diep geloof en innige overtuiging, dat zijn
Persoon was omgeven als door een sfeer van
respect, zoodat iedereen, die met hem in aan-
faking kwam, onder de bekoring bleef, die van
'h katholiek priesterschap uitstraalde. Maar
t verhinderde hem niet steeds in de volle
Ükheid te staan en zijn plichten als
atsbuiger en lid der gemeenschap voor hon
end T>Cent na te kornen- Hij kende door zijn
beter dan menigeen de zwakheid van de
WaT™*1011 Cn het lbden en de beproevingen,
nam not 200761611 onzer onderhevig zijn. Hij
nam nota van alle behoeften der gemeenschan
dentil de vurigheid S™
van ri 6r 1 hart 6n al de voortvarendheid
hooft °n °1J daden helusten werker in die be
seften te voorzien, aan misstanden een einde
vroT°n en' Waar het kon, anderer levens-
Zji„ 6 te Verhoogeri' Heken Sondaal wendde
leed piicsterhjke macht aan om menschelijk
tc 'enigen; en zijn priesterlijke waardig-
nj cn lnv'°ed hielpen hem niet zelden ook
jurger nuttige dingen te doen.
off Cken ®°ndaal heeft een mooi leven van
ren achter zich.
^Ais kapelaan, eerst in Rotterdam en daarna
gu laar'em> veroverde de jonge priester door
Par eroote beminnelijkheid de harten van de
v^hiknen. Zijn biechtstoel werd door zeer
-h bezocht, zelfs ouderen verkozen den jeug-
w®etl Seestelijke als hun raadsman; de armen
Voo n den weg naar ziJn kamer en zijn hart.
zijn pastoor, den hoogeerwaarden heer
en Stoffels, was hij reeds spoedig een steun
Was6en troost. Niets was hem te veel; immer
trj hlJ 111 de weer. Reeds toen slaagde hij er
tje 6ndsck0psbanden aan te knoopen en ge-
fleeien cld te wekken in alle kringen en alle
en tée 1°° de Stad Haarlem. Op vergaderingen
Bezfene bijeenkomsten was hij een veel
hy zicn east- ^et eigen ooren en oogen wilde
Volk 611 booren wat er onder het katholieke
breed °CfCic °n om§InS- En het gelukte hem een
t°en j,n ki'k op bet leven te krijgen. Maar reeds
Zeer 'Ct 2i'n Sezondheidstoestand, die nimmer
ROor) 4
Haarie geweest, te wenschen over en de
Zij v ^rs waren een oogenblik bevreesd, dat
kerk n S7mpatlliekcn kapelaan der St. Jozefs-
dwijn^'XJedig hun midden zouden zien ver-
Haari^" Maar z- H. Exc. de Bisschop van
dere -?1' 01 bever de Voorzienigheid, had an-
groot rannen en het deed allen Haarlemmers
S°n<la^6noeBen, dat de Bisschop den eerw. heer
Kapei 101 rector der Mariastichting benoemde,
en Cn 80110354 was voor Haarlem behouden
jUljf tep aa 01601 dan dertig jaar krach-
in n 1161 welzyn van deze stad wijden.
stee'
winter
■tollan<r
;oed
astv^
1T stuf>'
aranti*
n ome\ 2j)n - -
>r. w s'oote verdienste voor katholiek Haar-
fedrtjf 'n
daarop;
•lame 1
ptiveen'
ove'
78
jchrij'
poö'
daÖ'
»a gti*
jeelf!
®t!chti Z6ker W61' dat b'J als rector der Maria-
zaken door zijn raadsgevingen in tijdelijke
richt,n groote ziekenhuis tot een modelin-
de sta^ op dit gebied en tot een sieraad van
aan cje lleeft helpen maken. En niet alleer.
kostbar Haarlemscbe stichting schonk hü zijn
hiaaktcC advlezen' maar ook in ander opzicht
Zusters 21011 843 raadsman der eerwaarde
den h, anciscanessen verdienstelijk. Zoo had-
AerdennV°°rbeeld de novicen ir- „Alverna" te
lanK °Ut zijn zorgen en gaf hij haar jaren-
j g °nderricht.
beer jjo°t0rnaer 1924 deed de hoogeerwaarde
301 zijn rentrée glorieuse in de pasto
rie van de Jansstraat, waar hij de opvolger
werd van zijn vroegeren pastoor Mgr. Stof
fels z.g. en door alle parochianen hartelijk werd
ingehaald en verwelkomd. Het was voor iemand
als den hoogeerw. heer Sondaal hoe plichts
getrouw hjj zich ook gaf aan élke taak,
welke hem door de geestelijke overheid
werd opgelegd een ideaal zich als
pastoor geheel aan het zielenheil zijner
kudde te kunnen geven. En dan gold het hier
nog wel de parochie van St. Jozef, die hem zoo
lief was. Met een bewonderenswaardig uithou
dingsvermogen, op de waarschuwingen van zijn
zwakke lichaam niet lettende, ijverde, hij voor
de hi- en uitwendige versiering en verbetering
van de St. Jozefskerk en slaagde hij er in, het
geestelijk leven zijner parochianen tot een
toppunt van innigheid en vroomheid op te voe
ren. Bekend door geheel de stad werden de
oefeningen ter eere van den patroon der paro
chie, den H. Jozef.
De negen Woensdagen werden daar met
ongewonen luister gevierd en de liturgische
luister, waarmede hij het Huis Gods vervulde,
trok tal van niet-parochianen naar de intieme
kerk aan de Jansstraat. Daarbij ging hij zijn
parochianen voor in vroomheid en in het wel
doen der armen. Hoevelen zijn, moreel en ma
terieel gesteund, opgewekter zijn kamer of
biechtstoel uitgegaan dan er binnengetreden!
Ook later, toen hij weer rector der Mariastich
ting was, wisten velen hem met dat doel te
vinden en alleen O. L. Heer weet, hoeveel par
ticulieren en vereenigingen en organisaties hij
daadwerkelijk gesteund of door een opwekkend
woord bemoedigd heeft. •-
In Januari 1932 volgde de hoogeerwaarde
heer Sondaal den hoogeerwaarden heer Wes-
terwoudt als deken van Haarlem op. Een maand
later volgde zijn herbenoeming tot rector der
Mariastichting.
Als deken van Haarlem heeft de hoogeer
waarde heer Sondaal wel zijn grootste werk
kracht ontplooid. In hartelijke vriendschap be
sprak en behartigde hij met al zijn pastoors de
groote belangen van het dekenaat. Nieuwe kerken
werden gebouwd, scholen gesticht, parochieele
grenswijzigingen voltrokken. Van allen was hij
de vriend en de raadgever en de veelzijdige en
intense werkzaamheid van den deken was
heilzaam voor de stimuleering van het geeste
lijk leven in het geheele dekenaat.
In katholiek Haarlem zelf was hij de stuw
kracht van het vereenigingsleven en wij mogen
zeggen, dat het in die dagen bijzonder opge
wekt was. Vooral had hjj groote belangstelling
voor het leekenapostolaat, een geheel nieuwe
organisatie, die wel volkomen paste in den
nieuwen tijd en van groote waarde bleek te zijn.
maar tevens een experiment, dat veel tact en
zakelijk leiderstalent vereischte. Tal van nieu
we vereenigingen werden opgericht en oude
kregen nieuwe bloeikracht. Nimmer werd op
deken Sondaal vergeefs een beroep gedaan om
een bijeenkomst met zijn tegenwoordigheid op
te luisteren. Zijn opwekkend woord, immer
sierlijk van vorm en zinrijk van inhoud, deed
op vergaderingen en bestuursbijeenkomsten
wonderen. Wie kon den deken iets weigeren,
als deze op zijn innemende manier medewer
king vroeg? En zijn tegenwoordigheid op be
stuursvergaderingen bepaalde zich niet tot het
geven van geestelijke leiding. Zijn ruim inzicht
in zaken bleek voor menig bestuur een open
baring te zijn en zijn advies van groot gewicht
ook in materieel opzicht. Het katholiek onder
wijs vond in hem een promotor van onschat
bare waarde en wie denkt hierbij niet in de
eerste plaats aan de zegenrijke R. K. School
voor buitengewoon lager onderwijs? „De Graal"
de afdeeling Haarlem vari 't „Wit-Gele Kruis",
het R. K. Tooneel, de R. K. Oratoriumvereeni-
ging, Winterhulp, de St. Elisabethsvereenlging,
de Juliaantjes, de zusters van den Zijlsingel!
Alle en allen hadden zijn hart en liefde.
Intusschen ging zijn belangstelling ook nog
ver uit buiten de grenzen van het katholiek
milieu. Niet alleen stond zijn persoon in alle
kringen in hoog aanzien en was de represen
tatie van de katholieken bij hem in voortreffe
lijke handen, maar ook werd hij herhaaldelijk
aangezocht zitting te nemen in eere-, bescher-
mings- of aanbevelingscomité's, om een opwek
kend woord te schrijven om een of andere al
gemeen liefdadige actie te steunen of om <je
beteekenis van een belangrijke publieke gebeur
tenis uiteen te zetten. En wanneer zijn katho
liciteit zulks maar even veroorloofde, gaf hij
aan de invitatie gaarne gehoor. Wij denken
hierbij bijvoorbeeld aan de inzamelingen voor
de Stille Armen, den steun aan werkloozen, de
organisatie van de Haarlemsche Burgerwacht.
Jarenlang ook heeft hij zitting gehad in het
bestuur van de N.V. Drukkerij De Spaarnestad
en altijd heeft hij haar met hartelijke genegen
heid omringd.
Zijn groote verdiensten zijn zoowel van ker
kelijke als van wereldlijke zijde erkend. Z. H.
Exc. de Bisschop van Haarlem benoemde hem
tot eere-kanunnik van het hoogwaardig kapit
tel van Haarlem en H. M. de Koningin ver
leende hem de onderscheiding van Officier in
de Orde van Oranje Nassau.
Zoo is de hoogeerwaarde heer Sondaal in
zijn welbesteed leven ln het bijzonder voor het
katholieke Haarlem een lichtend voorbeeld van
onbezweken trouw aan Kerk en stad geweest.
Zijn liefde voor het geheele volk, de ongerept
heid van zijn levenswandel, zijn groote hart
voor allen, die in leed waren, zijn eerlijke strijd
voor de rechten en plichten van de katholie
ken, zijn zwoegen jarenlang voor Gods eer, zijn
gelukkig welslagen op zoo menig gebied en
vooral zijn teleurstellingen leggen ons den
plicht op, God te bidden, dat Hij Zijn trouwen
dienstknecht de rust en de belooning moge
schenken, die beloofd is aan hen, die al hun
zwoegen en successen en teleurstellingen aan
God opdragen!
De verdiensten van Deken Sondaal z.g.
ten opzichte van onze Spaarnestad zullen in
dit nummer afzonderlijk worden herdacht
en daarom kan ik mij hier beperken tot de
taak, welke mij het meeste aanlokt: den
Deken te herdenken als vriend.
Dertig jaren lang heb ik de eer gehad
kapelaan, rector, pastoor, en ten slotte
deken Sondaal te kennen: geleidelijk is uit
onze bekendheid een ware, diepe vriend
schap ontstaan.
Hoe kon dit ook anders?
Deken Sondaal, voor een ieder de bemin
nelijkheid in persoon, die een groot en toch
weder zoo'n klein hart bezat, gaf zich aan
hen die eenmaal zijn vertrouwen hadden
verworven, geheel en zonder eenige reserve.
Hij heeft bij zijn omgang met de men-
schen heel veel leed geleden, hij is tallooze
maien op de meest infame wijze teleurge
steld; dat alles deed echter niets af aan de
volle en ware vriendschap, welke hij zijnen
meest-vertrouwden gaf.
Teleurstellingen en de meest onheusche
bejegeningen, welke hij onderging, kon hij
in zijn waardigheid als priester in zich-zelf
verwerken zijn grijze haren werden er
slechts door vermeerderd voor zijn over
blijvende, werkelijke vrienden bleef hij de
man, die alles wat hij in zich had, gaf, gaf
met volle handen en zonder terughoudend
heid.
Wat heeft men dikwerf dezen in-goeden
man verkeerd beoordeeld; wat hebben zelfs
hoog-gezetelden onrechtvaardigheid aan
*hem bedreven.
Hij nam dit in zijn innige vroomheid als
beproevingen Gods. Zeer zeker heeft ook hij
ondervonden, dat het leven ons meer
vriendschappen ontrooft, dan de dood! Ver
driet en smart, welke dikwijls zijn deel wa
ren, veranderden zijn opvattingen niet; zijn
toewijding werd er slechts grooter door.
Als intiem-vriend weet ik, hoe Deken
Sondaal zijn inkomsten voor anderen be
steedde, heb ik hem honderden malen moe
ten waarschuwen, dat zijn weldadigheid en
zijn volledige losheid van aardsche midde
len hem parten speelden en zeer vele ma
len deden vallen in handen van menschen,
die zijn steun minder waard waren. Hij was
en bleef echter de man, die overal en altijd
weldoende rondging en daarbij zijn eigen
vaderlijk erfdeel zoowel als zijn inkomen
voor een groot deel geheel aan anderen of
ferde. Een bewijs van zijn hooge opvattin
gen was echter, dat deze zelfde man in
functies, in welke hij óf voor de financiën
had te zorgen óf financieelen raad moest
geven, een buitengewoon goed, behoudend
en gezond financier was.
Mijn functie en aanleg brachten mede,
dat ik hierover in het bijzonder oordeelen
kan;, telkenmale gedurende de lange jaren
heb ik dezen man, die zooals gezegd, van
zich zelf alles weggaf, in zijn financieele be-
heerscliing van andermans zaken kunnen
bewonderen.
Onze vriend Sondaal.
Hoe heb ik hem in die eigenschap leeren
waardeeren
Hoe groote daden van vriendschap ont
ving ik van hem en hoe was hij zielsgeluk
kig als hij iets voor mij of voor mijn gezin
doen kon.
Hoe veelvuldig gewoonlijk enkele kee-
ren per week verkeerden wij met hem
in den huiselijken kring en hoeveel mooie
gedachten werden daar door hem vooral bij
de jongeren uitgezaaid en tot ontwikkeling
gebracht. Zoowel ouders als kinderen ge
noten dan in hooge mate van de gesprek
ken met dezen vromen, eerlijken en toch
zoo vroolijken priester. Vroolijk ja, het lus
tige levenslied ontbrak na ernstige woorden
vrijwel nimmer. Deken Sondaal was altijd
„monter" en van een aanstekelijke „room-
sche blijdschap".
Bij een nog zoo ernstige behandeling van
Hei is ons, directie van de Spaarnestad, een diep
gevoelde behoefte om bij dit overlijden uiting ie geven
aan onze smart.
Onze vennootschap en wij hebben een vriend ver
loren, een vriend, die ons immer trouw is gebleven, zelfs
in onze zwaarste beproevingen.
Hij was dan ook wel in werkelijkheid de echte
vriend onder de weinigen
Meer dan dertig jaren was hij onze door hei Ker
kelijk Gezag aangewezen censor, tientallen jaren was hij
lid van ons college van commissarissen, jaren-lang was
hij onze adviseur. Al die jaren was hij een waar vriend,
die de Spaarnestad in zijn hart droeg, die geen boos
woord over haar kon verdragen.
De Spaarnestad en wij zijn hem zeer veel verplicht.
Wij zullen dezen edelen Priester zoolang wij leven
gedenken in onze gebeden.
God moge Zijn Dienaar spoedig zijn loon geven.
J. W. LUCAS
C. P. OOMS
de honderden moeilijkheden, welke nu een
maal in een lange reeks van jaren aan het
öagelijksche leven vastzitten, wist hij later
door een kloek woord, door scherts en jolijt
het gezelschap weder in de goede stemming
te brengen.
Deken Sondaal is niet meer
Wat had hij in ons midden nog gaarne
verder mede-geleefd. Gedurende zijn ziekte
van nu meer dan een jaar heeft hij mij zoo
talrijke malen gezegd zich bij Gods Beslui
ten volmaakt neer te leggen, doch desniet
temin te .hopen, dat de oude, vroolijke, niet
door ziekte verduisterde, tijden weer zouden
terugkeeren.
Het heeft niet mogen zijn.
Wij buigen het hoofd voor Gods Raads
besluiten, sieren zijn, exclusief voor ons ge
zin gemaakt, portret hetwelk wij voor dit
nummer beschikbaar hebben gesteld met
rouw-crêpe en bidden O. L. Heer, dat Hij zijn
Dienaar ten spoedigste het Loon moge ge
ven, hetwelk wij allen hopen.
J. W. LUCAS
Talrijk en ieder op zich eerbiedwekkend
zijn de groote vermogens van geest en hart ge
weest, welke het leven van den ons nog al te
vroeg ontvallen oud-deken van Haarlem, den
hoogeerwaarden heer H. C. J. Sondaal, tot zulk
een ontzaglijke waarde voor Kerk en Maat
schappij en tot zulk een verblijding en vertroos
ting voor duizenden en duizenden medemen-
schen gemaakt hebben.
Eerst na dit verscheiden zal diep beseft en
gevoeld worden, wat dit in geestelijk en wereld
lijk opzicht zoo prachtig-stijlvolle, groote en
grootsche leven voor ons allen beteekend heeft,
en staande bij deze doodssponde overwegen
wü, welk een onmetelijk goed deze edele priester,
deze voortreffelijke medemensch nog had kun
nen wrochten, als de Heer zijn dagen 'niet ge
teld had en Zijn edelmoedigen dienaar niet tot
Zich had opgeroepen.
God heeft het aldus beschikt; en wij moeten
de beschikking van Hem, Wiens raadsbesluiten
ondoorgrondelijk en Wiens wegen onnaspeurlijk
zijn, wel zegenen, zij het ook met pijn in het
menschelijk hart: de Heer heeft dit kostbaar
leven aan onze katholieke en maatschappelijke
samenleving geschonken, de Heer heeft het
genomen; de naam des Heeren zij gezegend.
Wij moeten berusten, maar wij mogen, als
redactie van de Katholieke dagbladpers voor
Haarlem en wijde omgeving, toch wel uiting
geven aan ons groot leed, nu een zoo wijs censor
en een zoo toegewijd vriend, als oud-deken
Sondaal was, aan ons blad ontvallen is.
Een wijs censor.
Na het overlijden van Mgr. Bosman, deken
van Amsterdam, nam de heer Sondaal, inge
volge bisschoppelijke opdracht, het censorschap
over de „Nieuwe Haarlemsche Courant" op zich
en in de allermoeilijkste tijden heeft hü zich
met groote eer van deze taak gekweten; hü was
en bleef waakzaam, zonder echter eigen mee
ning op den voorgrond te willen stellen; hü wis
selde gaarne van gedachten, waarbü steeds het
princiep voorop stond, het princiep,
door welks naleving hij de lezers van ons blad,
en trouwens heel de gemeenschap, zooveel moge-
lijk aardsch en hemelsch geluk wilde deelachtig
doen worden; het princiep, dat was
's heeren Sondaal's wachtwoord.
Maar daarnaast: hoe soepel was ook in pers
aangelegenheden deze principieele man; Prin-
zipienreiterei was eem vreemd; indien het
maar eenigszins mogehjk was, zocht en vond
hü datgene, wat vereende, bracht hij samen
werking tot stand vooral op cultureel en sociaal
gebied; door middel van de pers heeft hü. als de
censorsfunctie uitgeoefend werd, herhaaldelijk
van zün grootmoedigheid doen blijken.
Een toegewijd vriend;
De katholieke pers en allereerst natuurlijk
de „Nieuwe Haarlemsche Courant" lag hem
na aan het hart; deken Sondaal was geen censor
in den starren zin van het woord; hij was een
oudere en levenswijzere vriend, die wenken gaf
en zich daarbü met de bescheidenheid, die hem
steeds sierde, afvroeg, of zijn wenken van nut
zouden kunnen zijn; hij was geen goed- of afkeu
rend censor hü was zeker geen geestelijk of
kerkelijk dictator hü was onze vriend, onze
krant toegewijde vriend, die het werk van de
principieele, maar niettemin tactisch Over
wegende redactie zooals deze in het algemeen
en in het Katholiek belang moest arbeiden
wist te waardeeren.
Hij was onze toegewüde vriend als censor en
beschermer van de „Nieuwe Haarlemsche Cou
rant"; hü was onze toegewüde vriend in zijn
vertrouwelüke adviezen, in de liefde, die ons
vereende; de Haarlemsche Katholieke pers.
Zoolang er een Katholieke Haarlemsche Cou
rant verschijnt, zal Katholiek Haarlem zich zü-
ner eerbiedwaardige gedachtenis herinneren.
Oud-deken Sondaal was ons een wüs censor
was ons een toegewüd vriend.
Onze dank reikt tot vèr over het graf reikt
tot in de eeuwigheid, waarin oud-deken Son
daal zoo ontelbaar velen der zünen voorgegaan
of gevolgd is.
De ziel van onzen wüzen censor en van onzen
toegewüden vriend ruste in vrede!
L. S.
De plechtige Metten zün Donderdagmiddag
om half 5, Vrijdagmorgen om 10 uur de Lauden,
gevolgd door de Pontificale uitvaart. Al deze
plechtigheden geschieden in de kloosterkapel
„Alverna" te Aerdenhout, waarna de begrafenis.
Weer zün groote groepen menschen naar de
Haarlemsche begraafplaatsen getrokken. Nadat
gisteren 14 slachtoffers van het bombardement
op Haarlem ter aarde waren besteld, volgden
vandaag de begrafenissen van 11 anderen.
Op de oude begraafplaats aan de Kleverlaan
waren zeer talrüke buurtbewoners getuige van
de laatste eer die men aan de leden van de
familie Hbogenes, de moeder en twee kinde
ren, uit de Voortingstraat bewees.
De lijkstoet werd geopend met den wagen
waarin het stoffelük overschot van mevrouw
Hoogenes was opgebaard; daarachter volgde
de koets met de kisten van haar kinderen. Een
droeve stoet door zonnig Haarlem. Rond de
met groen bedekte groeve stonden familieleden
en intieme vrienden. De burgemeester was ook
nu weer vertegenwoordigd door den heer A.
J. de Landmeter, griffier ter secretarie. Na
mens de familie dankte de heer G. C. Spek die
de hoop uitprak. dat zü. die op dezen dag van
hun belangstelling hebben blijk gegeven, zelf
voor zulk een ontzettende ramp gespaard zou
den blijven.
Om 12 uur volgde de begrafenis van het
echtpaar van NOrden uit de Bakkerstraat. Ook
hier was een groote belangstelling van de tal
looze vrienden en kennissen. Een broer van den
heer van Norden sprak bij de onder bloemen
schuil gaande groeve eenige roerende woorden,
die op een geloof in God en op een beter leven
hiernamaals gefundeerd waren. Bij deze plech
tigheid waren naast den vertegenwoordiger
van den burgemeester ook het bestuur van de
Haarlemsche Bloemistenvereeniging en de heer
C. J. v. d. Broek, commandant van de Haar
lemsche brandweer tegenwoordig.
Des middags zijn op de begraafplaats aan
de Kleverlaan nog de slachtoffers in de fa
milie Hartman, waarvan 4 personen het lever,
verloren, ter aarde besteld. Op de nieuwe be
graafplaats vonden de heer en mevrouw van
Strien een laatste rustplaats.
Maandagmiddag had op de Algemeene Be
graafplaats te Heemstede de teraardebestelling
plaats van wijlen mej. Nettie Kuiler, die
Woensdagnacht op zoo tragische wüze het leven
verloor.
Onder de vele vrienden, die de overledene de
laatste eer bewezen, waren behalve zeer vele
bewoners uit de omgeving van het Oranjeplein,
waar het slachtoffer woonde, ook talrijk vele
vrienden en leerlingen. Verder waren aanwezig
de heer A. J. Landmeeter, griffier, vertegen
woordiger van het gemeentebestuur van Haar
lem en verschillende functionarissen van de
luchtbescherming.
Onder de vele bloemstukken en kransen, die
de lükbaar dekten, waren er o.m. van het ge
meentebestuur van Haarlem, van bewoners van
de Eindehoutstraat, van leerlingen, familie en
vriendinnen.
Ds A. R. Rutgers uit Rotterdam hield een
indrukwekkende lükrede.
Spreker richtte zich tot de zoo zwaar getrof
fen familie en schetste het leven van de thans
overledene: Hoe zü zich als leerares en vriendin
geheel wist te geven en hoé zij in den huiselüken
kring sfeer wist te brengen, vooral door de mu
ziek, die haar zoo lief was.
Mevrouw Rutgers schetste in dichtvorm op
treffende wijze den strijd, die Netty gestreden
had.
Aan de:i groeve voerden nog enkele vriendin
nen het woord, waarna de oom namens de fa
milie voor de groote belangstelling dank zegde.
Speciaal richtte hü zich tot de bewoners van
de Eindehoutstraat, die zooveel sympathie en
een bloemstuk schonken.
Het bombardement in den nacht van 2 op 3
October heeft thans nog een slachtoffer geëischt.
Op denzelfden dag, dat zün moeder en twee
broers begraven werden, is ln het Sint Elisabeth-
gasthuis de 15-jarige G. Makkelie overleden, die
bij den bominslag in de Camphuysstraat ernstig
werd gewond. Zün vader en zün 17-jarige broer
worden nog in het ziekenhuis verpleegd. Het to
taal aantal slachtoffers is thans tot 27 gestegen.
Zooals uit een advertentie in dit nummer
blükt, zal het door den Haarlemschen Distri-
butiedienst gestichte en onder diens leiding
staande kleeding-comité, bestaande uit vier
deskundigen uit den textielhandel, één lid van
het K.V.V., één lid van den Armenraad en één
lid van Maatschappelük Hulpbetoon, van Woens
dag 9 tot en met Dinsdag 15 October zitting
houden in het voormalig Doopsgezind Weeshuis,
Kleine Houtweg 18, van 9 tot 12 uur en van
2 tot 5 uur, Zaterdags van 9 tot 12 uur.
Tegen overlegging van de distributie-stam
kaart en de persoonlijke textielkaart kan men
gedragen winterkleeding, waaronder wordt ver
staan: heerencostuums, wintermantels, winter
jassen en wollen dekens, inruilen tegen een spe
ciale vergunning voor de aanschaffing van een
nieuwe winterjas of -mantel. De in te leveren
goederen moeten in goeden staat zün, dus niet
bijna afgesleten, en tevens schoon, waarom het
kleeding-comité kan eischen. dat deze chemisch
gereinigd, ontvl.ekt en opgeperst zün.
Er zün wasscherüen, welke voor deze werk
zaamheden een speciaal tarief berekenen. Aan
gezien er momenteel geen kleerenhangers ver-
krügbaar zijn, verzoekt het comité beleefd haar
bü inlevering van het kleedingstuk ook te hel
pen aan een hanger.
Tegen afgifte van de speciale vergunning en
bon AA (dubbel A) kan men zich dan een
nieuwe winterjas of -mantel of stof daarvoor
aanschaffen.
Het is geoorloofd, dat b.v. een dame, die een
wintermantel wenscht aan te schaffen, een hee-
rencostuum, een winterjas, wintermantel óf een
wollen deken inlevert.
De Ingeleverde goederen zullen door het co
mité worden uitgereikt aan dat deel der Haar
lemsche bevolking, dat daaraan het meest be
hoefte heeft. Hier kunnen vooral de beter ge
situeerden zonder veel moeite een mooie daad
verrichten.
Dat het arme deel der Haarlemsche bevol
king, dat door den nood der tijden zoo dubbel
zwaar wordt getroffen en nu reeds met angst
en kommer den bangen winter tegemoet ziet,
aan den lüve moge ondervinden, dat het beter
gesitueerde deel der Haailemsche burgerü door
drongen ls van den gemeenschapszin waaraan
onze tüd zoo'n behoefte heeft.
Het zal u een groote voldoening zijn, als u
strakt in uw nieuwen ulster wandelt en u een
armen stakkard tegen komt, die zich tegen de
koude beschut in uw jasl
