Onteigeningen in verband met
den wederopbouw
De moord te Oss
eheimzinnige
vijand
BON VIERTALIG WOORDENBOEK
Bevoegdheden van den
Algemeen Gemachtigde
Weer bommen op Den Helder
Gemeentelijke bouwverordening
DANK VOOR HULP AAN
MIDDELBURG
DINSDAG 15 OCTOBER 1940
Moeilijkheid
Hypotheekhouders
Hoe en wanneer betaling?
HET LOON VOOR DE
BIETENROOIERS
Soepele toepassing der tarieven
gewenscht
Twee huizen vernield
NIEUW LID PROV. STATEN
VAN GELDERLAND
GRAS EN KLAVER CRISIS-
PRODUCTEN
UIT DE WASCHINDUSTRIE
Vermoedelijke dader blijft
ontkennen
Het Rijk kan geen Waterstaats
werken uitvoeren met voor
bijgaan dezer verordening
De R. K. kerk te Schipluiden
13 October was het lOO jaar ge
ledendat zij werd ingewijd
BEPALINGEN VOOR DE
BINNENVAART
Nieuwe overheidsbevoegdheden
Bronzen medailles en oorkonden
uitgereikt
VAN OPRICHTING TOT
OPLICHTING
GROENTE- EN FRUIT-
EXPORT
BOERDERIJ AFGEBRAND
Zes varkens omgekomen; de
geheele oogst verloren
In de missie overleden
Contributiegelden ten eigen bate
besteed
Aan de gevolgen overleden
UIT DE STAATSCOURANT
Belastingen
Departement van O. K. en W.
"taor A. Hruschka
n.
„Ja, dat begrijp ik, en nu ben ik er volkomen
Ter toelichting op het besluit tot regeling
van de onteigening ingevolge artikel 5 van
het besluit wederopbouw 2 (in het Maandag
Verschenen Verordeningenblad) wordt het vol-
Sende medegedeeld:
Zooals bekend, heeft de Opperbevelhebber van
tand- en Zeemacht by zijn besluit van 21 en
24 Mei 1940 betreffende den wederopbouw den
Regeeringscommissaris voor den Wederopbouw,
hr. ir. J. A. Ringers, verstrekkende bevoegdhe
den gegeven voor de uitvoering van zijn taak.
Een dier bevoegdheden is, dat hij op grond
Van artikel 5 van het besluit wederopbouw 2
tet onteigening van onroerende of roerende za
ken kan overgaan.
Van deze bevoegdheid heeft dr. Ringers op
Vele plaatsen gebruik gemaakt tot het onteige-
hen van overblijfselen van verwoeste opstal
en, ten einde de opruiming van puin moge
lijk te maken. Voorts heeft hij ter uitvoering
Van opbouwplannen grond onteigend in Rotter
dam, Middelburg, Sas van Gent, Mierloo, Mill,
Roosendaal en Bleskensgraaf. Al deze onteige-
hingen zijn geschied ten name van de gemeen
ten.
Het spreekt vanzelf, dat deze onteigening
niet zonder schadevergoeding tot stand kan
komen en in verband daarmede komt de
uiterst belangrijke vraag naar voren: hoe
en door wie(n) zal in deze gevallen de
schadevergoeding worden geregeld?
Het eerder genoemde artikel 5 bepaalt hier
omtrent slechts, dat een redelijke vergoeding zal
borden toegekend volgens nader te stellen re-
Selen door de daartoe aan te wijzen instanties
«h dat met de rechten van hypotheekhouders
on andere rechthebbenden bij de toekenning
Zooveel mogelijk rekening wordt gehouden.
Het Verordeningenblad van Zaterdag j.l. be
vat een besluit van de secretarissen-generaal
van Justitie, Waterstaat en Financiën ter rege-
Rng van deze materie.
De redelijke vergoeding, aldus artikel 3 van
öit besluit, welke terzake van de onteigening
Vastgesteld is, wordt door dr. Ringers, die voor-
Vaan betiteld wordt als „Algemeen Gemachtigde
voor den Wederopbouw" vastgesteld na overleg
biet den secretaris-generaal van het departe
ment van Financiën.
By de vaststelling daarvan wordt uitge
gaan van de verkoopwaarde, welke de ont
eigende zaak in den s^aat, waarin zij zich
op het tijdstip der onteigening bevond, had
of zon hebben gehad op 9 Mei 1940. De ver
goeding en de overige op de onteigening val
lende kosten komen ten laste van dengeen,
te wiens name onteigend is. Dit is dus als
regel de gemeende.
Het bedrag der vergoeding wordt bepaald
door den Algemeen Gemachtigde, die zich
literaard hierbij door onpartijdige deskundigen
*al doen voorlichten.
By de bepaling, boe de vergoeding zou
moeten worden uitbetaald, stuitte men op
een eigenaardige moeilijkheid. De hier be
doelde onteigening van den grond is tus-
«chendtr.g tusschen de gewone onteigening,
waarbij grond met geld, en de ruilverkave
ling, waarbij grond met grond wordt ver
goed.
De Algemeen Gemachtigde heeft nu de
keuze, het een of het ander te doen of zelfs
beide systemen tegelijk toe te passen.
Hij kan dus aan den eigenaar of aan den
zakelijk gerechtigde de vergoeding in geld
uitbetalen, doch ook kan hy de vergoeding
geheel of ten deele doen geschieden door
toewijzing van onroerende goederen, toebe-
hoorende aan dengene, te wiens name is
onteigend, aan den eigenaar van het to
onteigenen onroerend goed.
De toewijzing geschiedt door den Algemeen
bemachtigde; hij kan, ook tegen den wil van
aen eigenaar, onroerend goed toewijzen van
hoogere waarde dan het bedrag Oer vergoeding,
'hdien naar aijn oordeel het belang van den
Wederopbouw dit vordert. Hij stelt de waarde
van het toegewezen goed vast en bepaalt op
Welke wijze een hoogere waarde van het toe-
Bewezen onroerend goed zal worden bepaald
verrekend.
Voorts regelt hij de grootte der vergoeding,
Welke toegekend wordt aan hypotheekhouders
andere rechthebbenden. Hij kan ter bepa-
Rhg van deze vergoeding nieuwe zakelijke rech-
op het toegewezen goed vestigen en zoo
boodig de rangorde der hypotheken regelen.
De rechten van hypotheekhouders zullen dus,
mdien toewijzing van onroerend goed plaats
vindt, erkenning kunnen vinden door de over-
tehryving van hypotheken op de toegewezen
perceelen. Een algemeene regel Is hiervoor niet
op te stellen. Voor het geval de schadevergoe
ding in anderen vorm dan in grond wordt toe
gekend, zal de erkenning van deze rechten hier
mede gelijken tred houden. De secretaris-gene
raal van het departement van Financiën zal,
in overleg met zijn ambtgenoot van Justitie en
den Algemeen Gemachtigde, richtsnoeren te
dien aanzien opstellen. Erfdienstbaarheden zul
len van geval tot geval behandeld moeten wor
den. Ook de aanspraken van den fiscus en
andere rechthebbenden ten aanzien van de
onteigende goederen kunnen bijzondere vergoe
dingen eischen. Het is niet altijd mogelijk, de
vergoeding aanstonds in geld of grond uit te
keeren. Daarom bepaalt artikel 7 van het on
derhavige besluit, dat de betaling in geld of
in goed kan worden uitgesteld, indien naar het
oordeel van den Algemeen Gemachtigde het
belang van den wederopbouw dit vordert.
De wijze en het tijdstip der betaling wor
den geregeld bij nader besluit van de secre
tarissen-generaal van het departement van
Justitie, Waterstaat en Financiën. In dit
besluit mag een regeling omtrent de ver
goeding van de rente niet ontbreken. Dit
nader besluit is nog niet vastgesteld.
De mogelijkheid is echter niet uitgesloten,
öat de schadevergoeding voor de onteigende
perceelen aanvankelijk zon worden verleend in
"den vorm van een aan den rechthebbende voor
het bedrag zijner vergoeding te verleenen in
schrijving op naam, waarop alvorens de toe
wijzing van onroerend goed of betaalbaarstel
ling in geld plaats heeft gedurende een na
der vast te stellen tijdperk rente wordt vergoed.
Daardoor wordt voorkomen, dat de rechtheb
bende de hem toekomende schadevergoeding
reeds dodelijk zal gebruiken voor andere doel
einden dan het belang van den wederopbouw
medebrengt.
Wanneer men b.v. te Rotterdam de vergoe
ding onmiddellijk in geld zou gaan uitbetalen,
hoewel de eigenaren nog geen gelegenheid heb
ben nieuwen grond te koopen (het plan is
immers nog niet gereed en grond kan dus nog
niet worden uitgegeven) zou de vergoeding voor
andere doeleinden kunnen worden besteed.
Zooals uit het bovenstaande blijkt, grijpt dit
besluit diep in ons rechtsleven in en brengt het
figuren, welke tot dusver onbekend waren.
De ongunstige weersomstandigheden, welke
het regelmatig voortwerken bij den bietenoogst
belemmeren en in het bijzonder de voor het
rooien van bieten slechte conditie van den
grond, gepaard aan het feit, dat de bieten dit
jaar buitengewoon diep geworteld zijn, hebben
tot gevolg, dat in de meeste streken het bieten-
rooien aanmerkelijk minder vlot gaat en meer
krachtsinspanning en tijd van de arbeiders
vraagt dan normaal. Daar het bietenrooien in
aangenomen werk per eenheid van oppervlakte
geschiedt, is dit oorzaak, dat de bietenrooiers,
tegen de oorspronkelijke verwachting in, vrij
algemeen niet aan het loon komen, dat zij zou
den verdiend hebben, indien zij door genoemde
omstandigheden niet gehandicapt zouden zijn.
Nu de vele verkeersbelemmeringen het vrijwel
onmogelijk maken om met de' werkgevers ter
plaatse deze kwestie te bespreken, richt het
centraal secretariaat voor land- en tuinbouw,
gevormd uit de centrale landbouworganisaties
en de landarbeidersbonden, zich langs dezen
weg tot de werkgevers met het verzoek hun
medewerking te verleenen om de ongewenschte
gevolgen van de onvoorziene omstandigheden
op te heffen. Deze medewerking kan bestaan
in een soepele toepassing van de loontarieven,
die als regel eenige speling toelaten, zoodanig,
dat de bietenrooiers toch een behoorUjk dag
loon maken en in feite het gebruikelijke loon
ontvangen.
Naar het A.N.P. meldt, zijn Zondagavond we
derom bommen gevallen in de bewoonde wijken
van Den Helder. Ditmaal werden de perceelen
Reigerstraat 78 en 80 door bommen vernield. De
huizen waren niet bewoond. Er zijn geen per
soonlijke ongelukken te betreuren. Wel is de
materieele schade, ook in de omgeving, aanzien
lijk.
In de vacature-Corduwener in de Provinciale
Staten van Gelderland is benoemd verklaard
de heer W. van der Weide, te Wageningen.
In het 14 October verschenen verordeningen
blad is opgenomen een besluit van den secre
taris-generaal van het departement van Land
bouw en Visscherij, waarbij alle gras- en kla
versoorten worden aangewezen als crisis
producten in den zin der Landbouwcrisiswef.
De Staatscourant van Maandag bevat een
beschikking van den secretaris-generaal van
het departement van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, waarbij alle personen of lichamen,
die het wasscherijbedrijf uitoefenen, verplicht
worden opgave te doen van de hoeveelheid
grond- en hulpstoffen, 1 October 1940 voorhan
den of in voorraad, hoeveel zij daarvan in 1938
en 1939 hebben verbruikt en de hoeveelheid
wasch in droge kilogrammen, in 1938 en 1939
behandeld.
Alle voorloopig gearresteerden in de moord
zaak-ten Brok zijn op vrije voeten gesteld met
uitzondering van den als vermoedelijken dader
aangehouden Van E.
Uit getuigenverhooren zou zijn gebleken, dat
Van E. den doodelijken steek moet hebben toe
gebracht. Van E. blijft ontkennen. Hij zai niet
temin ter beschikking van den officier van justi
tie te 's-Hertogenbosch worden gesteld.
Het schijnt, dat Ten Brok eerst bij het huis
van Van E. is geweest en dat daar ruzie is ont
staan. Van E. zou toen in huis een wapen zijn
gaan zoeken. Ten Brok is daarop ook naar huis
gegaan en keerde ook met een wapen terug. Bij
de tweede ontmoeting zou de steekpartij zich
afgespeeld hebben.
In hooger beroep achtte de rechtbank te
Rotterdam ten laste van ir. F. L. S., hoofd
ingenieur-directeur van den Rijkswaterstaat,
bewezen verklaard, dat hij te Maassluis zonder
schriftelijke vergunning van B. en W. dier ge
meente aan de Burgemeester van der Lelykade
heeft gebouwd door het doen veranderen van
den kademuur en het doen aanbrengen van een
uitgebouwden aanlegsteiger. De rechtbank gaf
hieraan de benaming van „in de gemeente
Maassluis bouwen zonder schriftelijke vergun
ning van B. en W.", hetgeen strafbaar is krach
tens de bouwverordening van die gemeente.
Daar het hier een principieele zaak betrof,
veroordeelde de rechtbank ir. S. tot één gulden
boete.
Ir. S. is in dienst van het Rijk en voerde voor
den Hoogen Raad in cassatie aan, dat hij na
mens hef Rijk krachtens de Rivierenwet be
voegd was tot het bouwen van de onderhavige
rijksrivierwerken en dat hij handelde ter ver
wezenlijking van het door die wet beoogde doel,
mitsdien handelde ter uitvoering van een wet
telijk voorschrift.
De Hooge Raad heeft in deze zaak thans ar
rest gewezen en daarbij overwogen, dat de Ri
vierenwet in de artikelen 15 en volgende aan het
Rijk ter bescherming van het openbaar rivier- of
stroombelang zekere bevoegdheden toekent met
betrekking tot de daar bedoelde gronden, waarop
anderen gerechtigd zijn, doch dat noch In deze
wet, noch in eenige andere, aan het Rijk of
zijn ambtenaren een verplichting is opgelegd,
om werken als waarvan hier sprake is tot stand
te brengen.
Wel zal het Rijk uit hoofde van het daarbij
betrokken belang van de inwoners zich geroe
pen gevoelen om de tot stand brenging van der
gelijke werken ter hand te nemen en de amb
tenaren van den Rijkswaterstaat, ieder binnen
den kring van hun ambtelijke taak, zullen
daaraan hebben mede te weiken, doch zij be-
hooren daarbij, evenals ieder ander, de veror
deningen in acht te nemen, welke door de daar
toe bevoegde plaatselijke overheid zijn uitge
vaardigd, tenzij uit eenige wettelijke bepaling het
tegendeel mocht voortvloeien.
Een zoodanige van het gemeene recht afwij
kende bepaling, waardoor ir. S. zich ten deze
zonder meer van de verplichting tot eerbiedi
ging van de bouwverordening van Maassluis ont
heven zou hebben mogen achten, is volgens
dén Hoogen Raad echter niet te vinden in de
artikelen der Rivierenwet en der Waterstaats
wet, noch in eenige andere wetsbepaling.
Derhalve heeft ir. S. niet ter uitvoering van
een wettelijk voorschrift gehandeld en is zijn
handelwijze terecht strafbaar geoordeeld.
De Hooge Raad heeft het ingestelde cassatie
beroep dan ook verworpen.
nnnnnn
VOOR EEN EX. VAN T EERSTE EN EENIGE
FRANCO VOOR SLECHTS 1.60
Geeft het Nederlandsch, met daarnaast de vertaling in het
Fransch, Duitsch en Engelsch en omgekeerd Fransch-Ned.,
Duitsch-Ned. en Engelsch-Ned.
HANDIG FORMAAT - 1200 PAG. IN STÉRKEN LINNEN BAND
De verzending van dit handige viertalige woordenboek aan onze
lezers geschiedt door N.V. Boek- en Kunsthandel H. NELISSEN,
Prinsengracht 627, Amsterdam, Giro 6Q092, waarheen deze bon
moet worden gezonden met 1.60 in postzegels. Het bedrag kan
ook per postwissel of giro worden verzonden met vermelding op
het strookje „Viertalig Woordenboek, V.K.P."
13 October was het 100 jaar geleden dat het
kerkje van Schipluiden werd ingewijd.
Toen in 1572 de St. Michielskerk van Schip
luiden, welke bediend werd door de Duitsche
Orde, in handen van de Nieuwgezinden was
overgegaan, bleef toch de meerderheid der be
volking het geloof der Vaderen getrouw. Pries
ters uit Delft werkten er in alle stilte. Twee
van hen hebben het meest van zich doen spre
ken. De eerste is GOvert van Vliet, door het
volk „pater" Go ver t' genoemd, hoewel hij „we-
reldsch priester" was.
Meer invloed nog schijnt de bekende priester
dichter Stalpaert van der Wielen onder Schip
luiden gehad te hebben. Hij bracht de Vrouw
van de ridderhofstad Gröeneveld tot het Ka
tholieke geloof terug; zij betoonde zich zóó
„iverig" in den godsdienst, dat zij een zolder
in haar woning tot kerk liet inrichten; deze
woning „de Lage Woning" genoemd werd kort
geleden afgebroken. De sporen van die zolder-
kerk waren in het gebouw nog duidelijk te
zien.
De grondleggers der parochie Schipluiden
zijn echter de Jezuïeten geweest. Nadat zij vele
jaren van Delft uit hun uitgestrekte gebied be
werkt hadden, vestigden zij zich blijvend onder
Hodenpyl, tusschen Schipluiden en Den Hoorn
in 1662. Pater Gerardus Schade S J. is de
eerste pater van Hodenpijl. Deze priester wordt
genoemd „een machtige helper, een sterke
schans in het kamp der Missie". Terwijl Poel
dijk het geestelijk middelpunt werd in de kust
streek van het Westland, werd Schipluiden dit
van het lage gedeelte. Van deze twee punten
uit heeft zich het Katholicisme in het West-
land hersteld. Van Schipluiden uit werden de
parochies Maasland, Maassluis, De Lier en
Den Hoorn direct of indirect gesticht.
Tot 1681 werd er op verschillende boerderijen,
nu hier, dan daar, de H. Mis opgedragen. Men
zegt, dat deze plaatsen kenbaar waren aan de
roode kruisen boven de keldervensters en dat
dit vroom gebruik later algemeen werd onder
de Katholieken van deze streek.
In voornoemd jaar 1681 werd er door pater
Norbertus Aarts een schuurkerk gebouwd aan
de overzijde van de tegenwoordige kerk en on
der zijn pastoraat stak er een kleine storm op
tegen de Katholieken, en werd het vieren der
H.H. Geheimen voor eenigen tijd onmogelijk
gemaakt door de bedreigingen en geldafpersin
gen van een Delftschen beambte.
Na de verbanning der Jezuïeten in 1708 bleef
de statie bijna een jaar zonder herder. In 1709
wierd op herhaaldelijk verzoek van eenige Schip
luidenaren de Franciscaan Petrus van Heessel
door zijn Provinciaal herwaarts gezonden. On
der zijn pastoraat brandde op een Kerstnacht
het kerkjte, dat met riet gedekt was, tot den
grond toe af, maar werd weer spoedig her
bouwd.
In 1722 kocht het kerkbestuur .seekere hof
stede" aan de overzijde van de Gaag, als wo
ning voor den pastoor. In deze eenvoudige pas
torie, „Herdershof" genaamd, werd een kamer
tot kapel ingericht. Alleen 's Zondags ging „de
Vajer" per bootje naar de kerk aan de over
zijde. Deze kapel wierj gebruikt tot 1840.
Sinds twee eeuwen (1733) wordt de parochie
bediend door „wereldheeren". Toen tegen 1840
het oude schuilkerkje te klein was geworden,
wendde pastoor Neelemans zich persoonlijk tot
den Koning en tot den Gouverneur der Pro
vincie. Het bestek, een Grieksch tempeltje in
miniatuur, mocht de goedkeuring van de auto
riteiten niet wegdragen „omdat het geheel te
aanzienlijk en de raming te hoog was voor een
plattelandsgemeente, die de hulp van het Gou
vernement inriep."
Een ander plan moest er komen; er werd
veel gepraat en het Grieksche tempeltje kwam
er, maar nu volgens de plannen van het Mi
nisterie van Waterstaat. Nog altijd heeft het
kerkje een eigenaardige bekoorlijkheid: een
kerk in kapelformaat, waarin ondanks de ge
ringe ruimte nog 400 menschen een plaatsje
vinden.
Bij den bouw van de kerk in 1840 gingen er
stemmen op, om de kerk niet tusschen Den
Hoorn en Schipluiden te bouwen, maar in de
kom van Schipluiden, waar de tuinen van htet
Sllot Kenenburg voor een lutelen prijs te koop
waitn, met dan een bijkerk aan Den Hoom
welke later parochiekerk zou worden. Een al
te voorzichtig gedeelte der parochianen hield
vast aan het oorspronkelijke plan en de kerk
kwam, waar ze nu staat.
Deze fout heeft zich later gewroken. Want.
toen in 1917 Den Hoorn zich afscheidde, kwam
de kerk aan de grens der parochie te liggen.
En zoo ontstond de eigenaardige toestand dat.
Schipluiden, een in meerderheid Katholiek
dorp, wel twee Protestantsche maar geen Ka
tholieke kerk in de kom bezit, en dat er lede
ren Zondag een ware volksverhuizing naar bui
ten moet plaats hebben.
Het is dan ook een vurig verlangen van veleD
om eenmaal, wanneer de geldelijke omstandig
heden dit zullen toelaten, een nieuwe, ruime
kerk te stichten bij de school in het nieuwe
bouwplan der gemeente. De nieuwe school, vol
gens plannen van archifect Valk te 's Herto
genbosch, zal binnen eenige weken voltooid zijn.
Eerstdaags verschijnt bij Brouwer en Co. te
Delft een uitgebreide en interessante beschrij
ving van deze parochie, waarin verschillende
bijzonderheden uit de burgerlijke geschiedenis
zijn verwerkt.
Tot verhooging van de vervoerscapaci
teit der binnenvloot heeft de secretaris
generaal van het departement van Water
staat eenige thans in werking tredende
bepalingen afgekondigd (Verordeningen
blad 31).
Houders van in Nederland aanwezige bin
nenvaartuigen, welke ten dienste van het goe
derenvervoer worden gebezigd dan wel daar
voor bestemd zijn, zijn verplicht de afgescherm
de navigatielichten met daarbij behoorende
certifictaten, welke door le bevoegde autori
teiten ten behoeve van de luchtbescherming
zijn voorgeschreven tijdens de vaart, steeds aan
boord voor gebruik gereed te hebben, ook al
wordt niet gevaren. Deze verplichting gaat op
14 November in.
De secretaris-generaal van het departement
van Waterstaat kan ten aanzien van door hem
aangewezen transporten bepalen, dat de be
manning van binnenvaartuigen, welke voor deze
transporten worden gebezigd, verplicht zijn om
tusschen zonsondergang en zonsopgang en op
Zon- en feestdagen te laden, te lossen en te
varen, of wel laden of lossen toe te laten. Hy
kan regelen stellen aangaande de berekening
van een buitengewone vergoeding voor het
verrichten van zulke transporten.
Bemanningen van binnenvaartuigen zijn ver
plicht de hun door of namens beheerders van
waterwegen en sluiswerken gegeven aanwijzin
gen met bitrekking tot het innemen van lig
plaatsen, het verhalen van het binnenvaartuig
van de eene ligplaats naar de andere en het
opvaren of dóórvaren van het binnenvaartuig
terstond op te volgen.
De inspecteur-generaal van het verkeer kan
houders en bemanningen van binnenvaartui
gen aanwijzen om naar een door hem te bepa
len plaats op te varen, eventueel tegen gedeel
telijke vergoeding.
Bij weigering van den houder of de beman
ning, kan hij de bemanning en de overige op
varenden met den sterken arm van het schip
doen verwijderen, het vaartuig doen bemannen
en daarvan gebruik maken ten behoeve van het
goederenvervoer te water zonder dat de houder
van het vaartuig deswege tot eenige vergoeding
gerecl^tigd wordt.
Voots bevat het besluit bepalingen over be-
roepsrecht en over de straf op overtredingen.
De secretaris-generaal van het departement van
Watestaat kan uitvoeringsbepalingen in de Ned.
Staatscourant doen afkondigen.
Te Middelburg is Zaterdagmiddag een bij
eenkomst gehouden van allen, die ingedeeld zijn
bij de Vrijwillige Brandweer en vele burgers,
die 17 en 18 Mei hebben meegeholpen b:j het
blusschen van vele branden, die door het oor
logsgeweld waren ontstaan en waardoor het
grootste deel der stad werd verwoest.
Burgemeester mr. dr. J Walré de Bordes
heeft 43 personen van de brandweer, 25 reserve
brandweerlieden en 72 burgers een bronzen me
daille op de borst gespeld en een door hem on-
derteekende oorkonde uitgereikt.
Op deze oorkonde staat vermeld, dat de hou
der heeft medegewerkt aan het stuiten van het
vuur, waarvan de haarden in het zwart op een
kaart zijn aangeteekend.
De burgemeester deelde op deze bijeenkomst,
welke de commandant van de brandweer, de
heer H. Bierman, bijwoonde mede, dat aan le
den der brandweren uit vijftien omliggende
plaatsen, die eveneens aan het blusschingswerk
deelnamen, reeds een medaille en een oorkonde
werden uitgereikt.
Tot degenen die aan de toekomst van Mid
delburg mochten wanhopen, zeide de burge
meester, dat Vlissingen 140 jaar geleden in den
Franschen tijd door een bombardement groo-
tendeels verwoest werd en dat de stad herrezen
is; zoo zal het ook Middelburg gaan.
In aansluiting op het bericht over het verbod
van export naar andere landen dan Duitsch-
land van appelen en peren, is thans bij de
veilingen de mededeeling van de Ned. Groenten-
en Fruit-Centrale ontvangen, dat dit verbod
ook geldt voor groenten, sluitkool, zacht fruit
en fruit-afval.
Alleen de uitvoer van uien naar België is
thans nog mogelijk op dezelfde wijze als dit
tot nu toe geregeld was. De benoodigde uitvoer-
machtigingen kunnen door de veilingen, resp
door de controleurs van het U.C.B. ter beschik
king worden gesteld. Uitvoer van alle produc
ten, genoemd op de regelmatig aan de veilin
gen toegezonden lijsten van exportprijzen voor
Duitschland, is niet meer toegestaan naar an
dere landen dan Duitschland.
Maandagmiddag is door onbekende oorzaak
brand ontstaan in de boerderij van den heer
Kuypers te Asten (N.-B.).
Het woonhuis met de stallen en een schuu:
brandden tot den grond toe af. De geheele
oogst ging verloren. Ook kwamen zes varkens
in de vlammen om. Verzekering dekt de schade.
Bij de familie te Oss is bericht ontvangen,
dat in de missie van Algiers op 64-jarigen
leeftijd is overleden Zuster Marie Anna (mej.
Cato Smulders). Zij was sinds 40 jaren in de
missie werkzaam.
Een 37-jarige koopman uit het Gooi, die
Maandag voor het Haagsche gerechtshof ver
scheen, omdat hij hooger beroep had aangetee
kend tegen een vonnis van de Rotterdamsche
rechtbank, welke hem tot vier maanden gevan
genisstraf had veroordeeld wegens oplichting,
gaf op de vraag van den president, waarom hij
in beroep was gekomen, ten antwoord, èat hij
zich onschuldig achtte.
„Je richt toch maar vereenigingen op, int
de contributie en leeft er van, zonder er overi
gens iets mee tot stand te brengen", merkte de
president hieromtrent op.
Eenige getuigen kwamen dit bevestigen. Ver
dachte was bfj hen gekomen met de mededee
ling, dat hy een handelsclub wilde oprichten en
hy had dit zoo waarschijnlijk weten te maken,
dat zy de contributie van f 25, die daarvoor
noodig zou zijn, by voorbaat in zyn handen had
den gesteld. Een enkele andere getuige had de
zaak niet vertrouwd en zoo viel de oprichter,
onder beschuldiging een oplichter te zijn, in
handen van de Justitie.
Het getuigenverhoor deed nog uitkomen, dat
verdachte een bekend bankiershuis had opge
geven als bankier van de club, doch hieraan
trachtte hy thans de wending te gaven, dat
hy dat bankiersadres alleen had genoemd, om
dat men hem daar persoonlijk kende.
De procureur-generaal meende, dat de zaak
ernstig genoeg was om een hoogere straf op te
leggen dan de rechtbank had toebedeeld. Spr.
eischte acht maanden, conform de straf, welke
de Officier van Justitie by de rechtbank had
gevorderd.
Mevr. mr. Broekhuysen pleitte clementie en
betoogde, dat de man werkelijk de bedoeling
heeft gehad, een handelsclub op te richten.
Uitspraak 28 October.
De heer Loose, uit Halsteren, die dezer da
gen op het gevaariyke kruispunt bij café L'Es-
perance aan den Parallelweg te Bergen op Zoom
toen hy op de fiets reed door een anderen wiel-
rijder werd aangereden en zoo ernstig kwam te
vallen, dat hij vennoedeiyk een schedelbasis-
fractuur opliep, is thans aan de gevolgen over
leden.
De ontvanger der directe belastingen enz.,
C. P. Oosthoek, is verplaatst van het kantoor
Almelo naar het kantoor der directe belastingen
te Groningen, de ontvanger der directe belas
tingen enz., A. A. van der Werff, van het kan
toor Nij kerk naar het kantoor Katwijk en de
ontvanger der directe belastingen enz., E. Noor
man, van het kantoor Lochem naar het kan
toor Harderwyk.
De ontvanger der directe belastingen enz., P.
J. Antonissen, is, met intrekking van zyn ver
plaatsing naar het kantoor der directe belas
tingen te Enschede, verplaatst van het kantoor
der directe belastingen te Roermond naar het
kantoor der invoerrechten en accynzen te Roo
sendaal.
Bij het departement van Onderwys, Kunsten
en Wetenschappen zyn bevorderd: tot admini
strateur mr. J. K. van der Haagen, thans re
ferendaris; tot referendaris mr. A. C. van Brug
gen; tot hoofdcommies J. Platteel, thans com
mies; tot commies J. A. Alexander, mej. G. C.
Canneman, J. Pieters en mej. C. J. Vogelenzang,
allen thans adjunct-commies; tot adjunct-com
mies mej. H. P. de Paauw, thans schryver le
klasse, en A. Worisek, thans werkzaam op ar
beidscontract, allen werkzaam by voormeld de
partement.
2 (Nadruk verboden)
Mevrouw Holzmann legde de hand op den
*fin
van den dokter en keek hem angstig aan.
>.Maar," vroeg zij, „er bestaat toch immers
hoop, datdat alles weer in orde komt?"
•■Natuurlyk! Een zoo jong, door en door ge-
*°hd manl Moed gehouden!"
Op dat oogenblik hoorde men weer stappen
raderen. Voorafgegaan door Paul, traden eenige
lieren, vergezeld van twee politieagenten, de
^atoer binnen. Een van de agenten bleef aan
e deur staan.
'.Heidinger, commissaris van politie; Dr. Lerch,
®°Utiearts; Sials Hempel, detective."
Zoo luidde de voorstelling,
ör. wille deelde den heeren mede wat hij zoo
ien van mevrouw Holzmann vernomen had.
Ni
Sim
aUwelijks was hy daarmee klaar of de deur
hg weer open en een jonge man trad binnen,
tets 't verzet van den politieagent.
Zonder op de heeren van de politie te letten,
j iprp hij met ontzetting een blik op het roer-
°°2e lichaam van den nog steeds bewusteloozen
Holzmann en kwam toen op diens vrouw en dr.
Wille toegeloopen.
„Lydia, om 's hemelswil, wat is er gebeurd?
Gerdy is.... Wat is hem overkomen?"
Mevrouw Holzmann stak hem bevend de hand
toe.
„Iemand heeft op hem geschoten.... beneden
in de loods.... onmiddellijk na zijn thuiskomst
méér weet ik zelf nietO, Hartwig, 't
is verschrikkelijk!.... Ik ben zoo biy, dat je on
middellijk gekomen bent. Je tegenwoordigheid
werkt kalmeerend op mijGerdy moet naar
het ziekenhuis overgebracht worden
Hier werd 't gesprek onderbroken door den
commissaris van politie:
„Mag ik vragen wie die heer is?"
„Pardon.... ik heb vergeten.... De heer
Hartwig Henter, de beste vriend van mijn ar
men man."
Nogmaals ging de deur open. Paul leidde een
onbekende binnen.
„Dr. Slebert, de geneesheer uit het ziekqji-
huis, zoo juist aangekomen met de ambulance
auto."
Zonder aarzelen ging hy op den gekwetste
toe, die juist weer de oogen opsloeg, maar dit
maal bij vol bewustzyn, want zyn blik zocht
zyn vrouw, die dicht by den jongen dokter stond
en rustte daarna een oogenblik op dr. Wil.e en
Hartwig Henter. Hy scheen zich daarbij in te
spannen om te spreken, wat den commissaris
van politie aanleiding gaf om de anderen een
voudig ter zyde te duwen en zich diep over
Holzmann te buigen, teneinde diens eerste woor
den op te vangen. De man begreep blijkbaar
niet, dat hy verre van beleefd en tactvol han
delde....
Doch er kwam geen geluid over de lippen
van den gewonde, die, uitgeput, weer de oogen
sloot.
De geneesheeren drongen nu met verontwaar
diging den commissaris ter Zyde.
U ziet toch wel, mijnheer de commissaris,
dat de gekwetste niet kan spreken! Aan een ver
hoor valt voor het eerst niet te denken,'' zei dr.
Wille nogal scherp.
„Dat moet u later in 't ziekenhuis den be-
handelenden geneesheer vragen. Voor het oogen
blik valt er niets van te zeggen."
Dr. Siebert had intusschen de deur geopend
en twee bedienden van 't ziekenhuis, die met
'n brancard in de gang wachtten, gewenkt. Voor
zichtig, met geoefende handen, droegen zij den
gekwetste weg.
Nu kwam er leven in mevrouw Holzmann. Zij
wilde absoluut mee naar het ziekenhuis en bleef
doof voor dr. Wille's overreding. Maar dr. Sie
bert fluisterde zyn collega in 't oor:
„Laat haar in geen geval meegaan. Haar te
genwoordigheid heeft toch geen nut .voor den
gekwetste en kan ons enkel hinderen."
Hartwig Henter had deze woorden opgevan
gen. Snel een besluit nemende, ging hy naar
mevrouw Holzmann en zeide:
„Beste Lydia, wees toch verstandig. Je kunt
niet mee naar het ziekenhuis. Maar ik zal zelf
meeryden en ik zweer je, dat Je zelf hem niet
beter zoudt kunnen helpen dan ik het zal doen."
Hy drukte haar de hand, als om zyn woor
den kracht by te zetten en liep haastig den
jongen dokter na, die toezicht hield op het ver
voer van den gekwetste.
Een minuut later hoorde men het geronk van
de vertrekkende auto. Mevrouw Holzmann keek
wezenloos om zich heen. Alles draaide haar
voor de oogen, alles werd donker voor haar. Zon
der eenig geluid te geven zonk zy neer op de
sofa. Een bezwijming bevrijdde haar voor een
wijle van smart en zorgen.
Terwijl dit op de eerste verdieping der villa
gebeurde, stond de met den commissaris van
politie meegekomen detective Silas Hempel lang
te praten met den concierge en wel in de open
deur van de loods.
Silas Hempel, de later tot ver over de gren
zen van zyn vaderland beroemd geworden de
tective, bevond zich toenmaals nog aan 't begin
van zijn loopbaan en werkte in dienst van de
politie. Hij was eigenlijk te Weenen aangesteld
en slechts tydeiyk werkzaam te G., waar een
griep-epidemie het politie-personeel niet spaar
de, zoodat men het werk niet meer afkon en
elders bekwame hulp had moeten aanvragen.
Zoo was Silas Hempel, die in weerwil van zyn
jeugdigen leeftijd reeds als een buitengewoon
schrander beanbte bekend stond, naar G. gezon
den, waar juist eenige belangrijke zaken in het
reine moesten worden gebracht.
Nadat Silas in de kamer op de eerste verdie
ping aandachtig naar de mededee'ing van den
dokter der familie Holzmann geluisterd en een
langen, yorschenden blik op den bewustelooze
en diens omgeving geworpen had, verliet hy stil
en ongemerkt de kamer, om zich naar het too-
neel van de misdaad, de loods, te begeven, waar
de concierge juist het licht wilde uitdraaien en
de deur sluiten, toen de komst van den detec
tive hem dat belette.
„Als ik mij niet vergis," zoo begon Silas Hem
pel het gesprek, „bent u de concoerge Rosner?"
„Ja, die ben ik...."
„En de eerste, die den heer Holzmann na het
ongeluk te hulp kwam? Wilt u zoo goed zyn, mij
zoo nauwkeurig en breedvoerig mogelijk alles te
zeggen, wat u daarbij hebt opgemerkt?"
De bejaarde man vertelde a'les zeer bereid
willig, van zijn plotseling ontwaken af, tot aan
het oogenblik, waarop hy, geholpen door Paul.
zijn meester naar de kamer op de eerste ver
dieping had gedragen.
„U hebt dus het schot gehoord, dat uw mees
ter zoo zwaar heeft gekwetst? Kon u vaststel
len, uitwelke richtig de knal kwam?"
„Neen; trouwens, ik heb ook niet daarover na
gedacht, want mijn gedachten waren uitsluitend
bezig met de loods, die op zoo'n ongewoon uur
helder verlicht was."
„Ja.... 't was ongeveer kwart vóór drie
Maar denk nog eens na over het schot, dat u
hebt gehoord. Kon u uit de knal niet opmaken,
of het in de open lucht byvoorbeeld hier op
het kiezelpad was gelast? Of binnen, in de
loods?.... Een groot verschil van klank, dat be
grijpt u."
De concierge dacht even na, en zei toen met
nadruk:
zeker van, dat het schot binnen in de loors is
gevallen. Hier buiten had t heel anders en ook
harder moeten klinken. De knal was mat en
kort en stierf onmiddellijk weg, zonder echo en
zonder naklank, wat In de open lucht zeker niet
het geval geweest zou zyn. In huls heeft nie
mand het schot gehoord, wat my onmiddellyk
opviel. Ook was mynheer Holzmann zeker ai ge-
kwest toen hij uit de loods kwam, want het ver
wonderde my, dat hij zoo langzaam liep, ais
kostte iedere stap hem inspanning."
„Hoeveel tijd verliep er tusschen het schot en
het oogenblik, waarop de heer Holzman de loods
verliet?"
„O, hoogstens een minuut."
„Hebt u buiten den heer Holzmann nog een
ander persoon de loods zien verlaten?''
„Neen, althans niet zcalang ik my buiten t
huis bevond. Wat er later gebeurde, weet ik
niet."
„En toen u later weer buiten kwam om de
loods te sluiten, bent u er toen binnengegaan
om ze af te zoeken?"
„Neen, want daar het licht brandde, kon ik
de heele ruimte tot in alle hoeken goed over
zien. De loods was heelemaal leeg, afgezien van
een paar machines, die er zyn opgeste'd."
't Lijdt geen twijfel," zei Hempel, „dat men in
de lloods zelf op den heer Molzmann geschoten
heeft; dat de moordenaar zich nog in de loods
bevond op het oogenblik. dat zyn s. ach toffer er
uit kwam, maar dat hy reeds weg was toen u
niet lang daam de loods kwam sluiten."
iWordt vervolgd)
