Een
waar
woord
Communiqué over
Indië-bespreking
Oorlogsvrees in Griekenland
m mm
Ui
Door kolendamp ver
giftigd
Verduistering
De Duitsche aanvallen
van Donderdag
Inbrekers uitgebroken
Distributie van boter
en vetten
Grieksche troepen aan
de Albaneesche grens
HM
Koning Bienfait
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Wederopbouw van boerderijen
i
Japan wenscht vriendschap
met Nederlandsch-Indië
3
iJt-**-* j»
VRIJDAG 18 OCTOBER 1940 - AVONDBLAD
BUR. VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
1 3.25. Bij onze Agenten 27% ct. per week,
per kwartaa' f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
Voorschotregeling van toepassing
Kind bij aanrijding gedood
Echtpaar te Bergen op Zoom om
het leven gekomen
Britsche duikboot in het Kanaal
vernietigd
De evacuatie van Londen
Uit het politiebureau te Deventer
Voortaan zal iedere week een bon
worden aangewezen
64STE JAARGANG No. 22657
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN
WAAROM IS EDEN IN
EGYPTE?
Vier Britsche treilers tot
zinken gebracht
i
ɧts
WH
soldalen
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Temidden van de weerzinwekkende
oorlogsellende, die in deze zoele
Octoberdagen en witte maan
nachten zulk een schokkend contrast
vormt met de idyllisch-vredige natuur
ook in de vijf dagen, dat Nederland
gebukt ging onder den oorlogsgeesel
werkte deze tegenstelling hartbeklem-
mend heeft de voorzitter van het
R. K. Werkliedenverbond, de heer A. C.
de Bruijn, een waar en bemoedigend
woord weten te vinden voor de na-oor-
logsche toekomst. Terwijl de vernieti
gingsacties zich stelselmatig voltrekken
met alle hulpmiddelen der moderne oor
logstechniek, terwijl huizenzeeën tot
vuurspuwende bergen worden, Babel-
bouwsels van een welvarenden tijd tot
puin verpulveren, twintigste-eeuwers tot
het leven van kelder- en riool-ratten on
der den grond worden veroordeeld, haat
en verbittering de zielen en bommen en
granaten de lichamen verscheuren, ter
wijl het vlammend Mene-Tekel der men-
schelijke vergelding geschreven wordt
op den wand van den hemel, waar God,
die gezegd heeft: „Mij is de wrake",
troont, heeft de katholieke arbeiders
leider een hoopvol perspectief weten
te ontdekken.
„Er kan", aldus zeide hij, „met vrij
groote zekerheid worden gezegd, dat de
groote, door ons jarenlang verzorgde
vrucht van dezen oorlog zal zijn: ne
gatief: uitbanning van de resten der
ontoelaatbare vrijheid op sociaal en
economisch gebied; positief: zich
richtende op het algemeen belang, nau
we solidaire gebondenheid van alle wer
kers in een arbeidsgemeenschap. Daar
aan is niet te ontkomen. Daaraan willen
wij ook niet ontkomen. Dat is geen
„oorlogswinst", dat is de thans rijpe
vrucht van jarenlang hier en elders
gevoerde evolution..aire actie. Dat is
de „nieuwe tijd", waartegen zich te ver
zetten, gelijk sommigen doen, doelloos
is"
En verder nog dit:
„Verschil van meening is mogelijk
over den vorm waarin het nieuwe leven
gegoten zal dienen te worden. Met name
is een vraag van gewicht, welke rol de
staat zal moeten spelen. Zal de toekomst
voor ons land staats-socialistisch zijn;
zal de staat schier alles tot zich trekken;
zal hij door middel van zijn ambtenaren
zonder misschien zelfs critiek toe te la
ten over alles beslissen, of zal het sub
sidiariteitsbeginsel worden aanvaard,
d.w.z. zullen naar richtlijnen, door het
staatsgezag te trekken, verantwoorde
lijke groepen der bevolking zelf him za
ken regelen? Wij oordeelen niet hoe het
in andere landen moet worden geregeld:
daarvoor moet men de geschiedenis
van die andere landen en de geestes
gesteldheid der volkeren terdege ken
nen. Indien het Nederlandsche volk, dat
zichzelf het beste kent, vrijelijk een
keuze moet doen uit de twee genoemde,
in de wereld op den voorgrond treden
de groote hervormingssystemen, dan is
de keuze gemaakt, dan kiest het het
corporatisme."
Gezien de uitlatingen van den heer
Rijkscommissaris, die van eerbied ge
tuigen voor de Nederlandsche opvattin
gen, voor de Nederlandsche cultuur,
meende de verbondsvoorzitter te mo
gen verwachten, dat ons geen oplossingen
zullen worden aan de hand gedaan die,
elders wellicht goed, met de overtuiging
van de groote meerderheid van ons volk
niet strooken. Van harte zullen alle Ne
derlanders, zoowel katholieke als niet-
katholieke, die reeds sinds jaar' en dag
gestreden hebben tegen het tot misbruik
van vrijheid ontaarde individualistische
liberalisme, op sociaal en economisch ge
bied, tegen de suprematie van de kapi
talistische geldmarkt over den arbeid en
de arbeiders, instemmen met deze woor
den en hopen, dat het subsidiariteits
beginsel, als het meest harmonisch bij
onzen volksaard en cultuur, waaruit
het ook reeds lang voor den oorlog is op
gekomen, overeenstemmend, zal zege
vieren. Dan zal uit den oorlog voor ons
land een vrede geboren worden, die ook
een innerlijken vrede en verzoening in
ons volk zal teweegbrengen en zoodoen
de de beste waarborgen zal bieden voor
een zoo vruchtbaar mogelijke nationale
taak- en plichtsvervulling binnen een
nieuw internationaal verband.
Zooals dezer dagen werd medegedeeld, heeft
de Algemeen Gemachtigde voor den Wederop
bouw een voorschotregeling getroffen voor den
herbouw van woningen met minder dan 450
kubieke meter inhoud. Via de gemeentebesturen
is voor eigenaren van deze woningen de moge
lijkheid geopend, een voorschot van 80 pCt.
van de verkoopwaarde van het peroeel op 9 Mei
1940 te ontvangen.
Thans heeft de Algemeen Gemachtigde
voor den Wederopbouw bepaald, dat, ter
bevordering van een snel herstel van ge
deeltelijk beschadigde boerderijen, ook in
deze gevallen 80 pCt. van de schade als
voorschot op de tegemoetkoming kan wor
den uitgekeerd.
Het ernstig autobus-ongeluk op den onbewaakten overweg tusschen Winssum
toto op de plaats des onheils
Baflo eischte twaalf slachtoffers. Een
(Foto Pax-HcrUatid)
BATAVIA, 18 Oct. (Domei). Gemeld werd d.d.
16 October:
De delegaties van Japan en Nederlanseh-
Indië hebben vanavond het volgende gemeen
schappelijke communiqué gepubliceerd:
De delegaties van Japan en Nederlandsch-
Indië hebben van 14 tot 16 October onder voor
zitterschap van Ichizo Kobajasji en H. J. van
Mook vergaderd in hotel Selabintanah te Soe-
kaboemi. In verschillende vergaderingen en per
soonlijke ontmoetingen zijn de algemeene be
trekkingen tusschen Japan en Nederlandsch-
Indië besproken.
In deze besprekingen is volledige aandacht
gewijd aan de uitwerking van het recente
pact tusschen Japan, Duitschland en Italië
op Nederlandsch-Indië. In dit opzicht gaf
de Japansche delegatie officieel als haar
meening te kennen, dat Japan in weerwil
van het drielandenpact vurig verlangt de
betrekkingen van vriendschap tusschen
Japan en Nederlandsch-Indië te handhaven
en te bevorderen, en dat deze betrekkingen
door het pact allerminst geleden hebben.
Alles wat Japan wenscht is een gezamenlijk
bestaan en een gezamenlijke welvaart met de
naburige landen. Onder de andere punten welke
besproken zijn, stond het petroleumvraagstuk
op den voorgrond.
De Nederlandsch-Indische delegatie en het
hoofcl van het Nederlandsch-Indische bureau
voor het mijnwezen, die ook aanwezig was, heb
ben uitvoerige uiteenzettingen gegeven over den
petroleumtoestand in Nederlandsch-Indië. De
delegaties zullen de onderhandelingen voortzet
ten in Batavia, met dien verstande, dat de on
derwerpen in hun volledigen omvang in de
naaste toekomst besproken zullen worden.
De delegaties constateeren met genoegen, dat
de onderhandelingen in den meest vriendschap-
pelijken geest gevoerd zjjn."
Onder De Werken en Sleeuwijk is een 6-jarig
kind van den landarbeider van Someren bij het
oversteken van den Merwededijk door een auto
gegrepen en op slag gedood.
In den afgeloopen nacht omstreeks half drie
constateerde de politie, dat licht brandde in
den boekwinkel van het echtpaar Hees boven
de Van Mierlobank in de Blauwe Handstraat
te Bergen op Zoom.
Bij onderzoek kwam men tot de tragische
ontdekking, dat de bewoners, de heer Hees
en zijn echtgenoote, door kolendamp om
het leven waren gekomen.
Beiden werden aangetroffen in het ketel
huis van de centrale verwarming van het
bankgebouw.
Vermoed wordt, dat de man bij zijn avond
rondgang den ketel heeft geregeld, doch daar-
bjj is bedwelmd. Zijn vrouw is, waarschijnlijk
omdat haar man ongewoon lang wegbleef, gaan
kijken en zou dus in zekeren zin het slachtoffer
geworden zijn van haar poging haar man te
redden, omdat nok zij door kolendamp bewus
teloos raakte. De politie stelt een onderzoek in.
In den „Meihof', de woning van den
bekenden folklorist D. J. van der Ven te
Oosterbeck, heeft zich vannacht een geval
van kolendampvergiftiging voorgedaan.
Omstreeks half vier hoorden buren een luid
geschreeuw en toen zü gingen kijken, troffen
zij het echtpaar Van der Ven bewusteloos in
den tuin aan. Kort daarop arriveerden een
dokter en de politie, die, nog voor de heer Van
der Ven het huis uit liep, door hem werden
gewaarschuwd. De toestand van het echtpaar
is redelijk wel.
Men vermoedt, dat voor het zich ter ruste be
geven de haard te veel werd getemperd, waar
door de kolendamp door een lek ia het rook
kanaal ken ontsnappen.
Zonsondergang 18 October 18.40
Zonsopgang 19 October 8.12
Maansopkomst 19.51, ondergang 10.07.
BERLIJN, 18 Oct. (D.N.B.) Van militaire
2ijde verneemt het D.N.B.:
Duitsche gevechtsvliegtuigen hebben ook
Donderdag ondanks het ongunstige weer mili
taire doelen in Londen en andere plaatsen van
het; Britsche eiland aangevallen. De branden
in Londen woeden voort. De jachtvliegers toon
den weinig bedrijvigheid; slechts enkele Brit
sche jagers probeerden met de Duitsche toe
stellen in contact te komen, doch waren niet
in staat de aanvallen te belemmeren. Twee
vijandelijke jagers werden neergeschoten. Het
Duitsche luchtwapen had geen verliezen. Aan
de kust werd een groot convooi door eenige
Duitsche vliegtuigen aangevallen en uiteenge
jaagd.
Een Britsche duikboot werd in het Ka
naal met succes door een Duitsch vliegtuig
aangevallen. Zij kreeg een voltreffer van
zwaar kaliber; na de explosie werden wrak
stukken en olievlekken op het water waar
genomen.
Volgens later ontvangen berichten is Enge
land gisteren door ongeveer tweehonderd vlieg
tuigen aangevallen. Bij luchtgevechten boven
Britsch gebied werden 17 vijandelijke vlieg
tuigen neergeschoten. Ook in den nacht van
Donderdag Pp Vrijdag, den 41en nacht der ver-
geldingsvluchten naar Engeland, zijn Duitsche
bommenwerpers onophoudelijk tegen de Brit
sche hoofdstad in dtn aanval geweest.
Associated Press verneemt uit parlementaire
kringen in Londen, dat de Engelsche regeering
nbg geen voornemen heeft tot volledige evacua
tie van de Britsche hoofdstad.
Mogelijk staat dit in verband met geruchten,
volgens welke de regeering het voornemen zou
hebben oude plannen ten uitvoer te leggen,
welke verplaatsing van het parlement naar
Cheltenham In West-Engeland inhielden. Het
Engelsche departement van Handel heeft offi
cieel bekend gemaakt, dat de bureaux voor de
inschrijving van firmanamen naar Landudno
in Wales zijn verplaatst.
De Britsche minister voor Gezondheid, Mac-
Donald heeft in het Lagerhuis toegegeven, dat
de gevallen van hersenvliesontsteking, welke
gedurende den Wereldoorlog in het leger talrijk
waren, belangrijk veelvuldiger zijn geworden.
Verder bedraagt het aantal bedden in de
ziekenhuizen, waar slachtoffers van lucht
aanvallen liggen, volgens MacDonald 5500.
Ongeveer 489.000 schoolkinderen in Londen
zijn geëvacueerd, d.w.z. ongeveer 50 procent
van de leerplichtige jeugd.
Verder heeft, zooals reeds gemeld, de minister
van Openbare Gezondheid Max Donald als zijn
meening te kennen gegeven, dat hij de evacuatie
wenscht van al degenen, die geen noodzakelijken
productieven arbeid verrichten. Hij voegde hier
aan toe, dat totdusver reeds 56 pet. van de be
volking uit de gevaarlijke stadsdeelen van Lon
den is geëvacueerd.
Donderdagochtend ontdekte men aan het
politiebureau te Deventer, dat twee inbrekers,
die in bewaring waren gesteld in afwachting
van een nadere beslissing van de justitie, wa
ren uitgebroken.
Zij waren opgesloten in de z.g. verdachten-
kamer. In een dezer kamers was rond de ver
warming een afscherming aangebracht. Het is
een der arrestanten gelukt, hiervan een stuk
ijzer los te maken, met behulp waarvan hij
vervolgens de ijzeren staven voor het raam
heeft los gebikt. Via de hierdoor ontstane ope
ning heeft hij zich kunnen verwijderen. Ver
volgens heeft hij zijn vriend bevrijd, die in een
andere cel zat opgesloten. Met 'hetzelfde stuk
ijzer wist hij n.I. den grendel te verbreken. De
ontsnapping is blijkbaar begunstigd door het
onstuimige weer in den nacht, waardoor men
van een en ander niets heeft bemerkt.
De commissaris van politie te Deventer heef t
alle maatregelen genomen om de ontvluchte
arrestanten weer te vatten.
Zij, die de twee ontvluchten mochten huis
vesten of verbergen, zijn aan zware straffen
bloot gesteld.
De secretaris-generaal, waarnemend hoofd
van het departement van Landbouw en Vis-
scherij maakt het navolgende bekend met be
trekking tot de distributie van boter, marga
rine, spijsvet en spijsolie.
De nieuwe distributieperiode voor boter,
margarine en spijsvet zal niet, gelijk de
vorige, acht weken duren. In den vervolge
zal iedere week een bon van de boterkaart
en van de vetkaart worden aangewezen. De
geldigheidsduur van deze bonnen zal, even
als het geval is met de bonnen van de
vleeschkaart, twee weken zijn.
Gedurende het tijdvak van Zaterdag 19
tot en met Vrijdag 25 October a.s. geeft
de met „13" genummerde bon van de
boterkaart recht op het koopen van een
half pond boter. Van de vetkaart geeft ge
durende genoemd tijdvak de met „13" ge
nummerde bon recht op het koopen van een
half pond margarine of boter.
De bonnen, welke op 25 October nog niet
gebruikt zijn, blijven voorts nog geldig tot en
met Vrijdag 1 November a.s.
Reductie op den prijs van boter bij afgifte
van bepaalde bonnen der vetkaarten zal in
den vervolge niet meer worden verleend.
Deze tegemoetkoming komt geheel te verval
len. Hiertegenover staat, dat de bonnen van de
vetkaart recht zullen geven op boter of marga
rine naar keuze. De houders van vetkaarten,
voor wie de boterprijs een bezwaar oplevert,
kunnen dus margarine kocpen.
De toewijzingen voor „boter" geven uitsluitend
recht op het koopen van boter, terwijl de toe
wijzingen voor „margarine" recht geven op het
koopen van boter en margarine tot een geza
menlijke hoeveelheid, als aangegeven op het
toewijzingsformulier. De onderlinge verhouding
der hoeveelheid boter en margarine staat ge
heel ter keuze van den detaillist.
Ten slotte wordt er op gewezen, dat bin
nenkort een bon der vetkaart zal worden
aangewezen voor het verkrijgen van vet of
Proefstation voor Bouwmaterialen
Bureau voor Chemisch Onderzoek
Amsterdam, Da Costakade 104, Tel. 83047
boter of margarine en een bon voor spijs
olie of fco!.» of margarine. Van de boter
kaart zal dan qen bon worden aangewezen
voor het verkrijgen van spijsolie of boter.
Nadere mededeelingcn hieromtrent zullen
binnenkort worden gepubliceerd.
ATHENE, 18 Oct. (D.N.B.). Volgens Griek-
sche berichten uit Egypte heeft de Britsche
minister Eden zijn reis naar Egypte gemaakt
o.a. wegens de voortdurend toenemende ont
stemming in het Egyptische volk tegen Enge
land. De bevolking is vastberaden tegen deel
neming aan den oorlog gekant. Dit feit heeft
tot groote ongerustheid in Engeland geleid.
Voorts zou de gezondheidstoestand van het
Engelsche bezettingsleger in Egypte door het
slechte drinkwater deels sterk geleden en tot
verspreiding van epidemieën hebben bijgedra
gen.
LONDEN, 18 Oct. (D.N.B.). De Britsche ad
miraliteit meldt, dat eenige kleine hulpvaartui
gen den laatsten tijd door optreden van den
vijand tot zinken werden gebracht. Het zijn
de vischtreilers Resolvo, Listrac, Warwick Dee
ping en Summerrose. De naaste familieleden
der slachtoffers zijn op de hoogte gesteld.
Verder wordt uit New York gemeld, dat het
Britsche kolenschip „Bengal Head" gisteren
Newport (Rhode-Island) binnenliep met 16 ge
redden aan boord van het Britsche s.s. „Ben-
iawres", dat op 12 October In den Atlantischen
Oceaan is getorpedeerd.
(Van een V.P.B.-correspondent uit Athene)
Griekenland leeft op het oogenblik tusschen
hoop en vrees. Het eene oogenblik schijnt het,
alsof een oorlog onvermijdelijk is, het andere
oogenblik leeft men er weer op los, alsof er
geen vuiltje aan de lucht was. Natuurlijk heeft
de loop van de gebeurtenissen in Roemenië
hiertoe veel bijgedragen. Voor het uiterlijk is
alles rustig, doch het feit valt niet te looche
nen, dat het wantrouwen van het Grieksche
volk is gewekt.
Aan den vooravond van de bespreking, die
Hitler en Mussolini op' den Brenner hebben
gehouden, scheen alles er op te wijzen, dat
Griekenland in een gevaarlijke situatie ver
keerde. De betrekkingen tusschen Griekenland
en Italië hadden zich in den loop van de voor
afgaande week aanzienlijk verslechterd en zelfs
de ijskoude vriendschap van Bulgarije was nóg
kouder geworden. Van beide grenzen kwamen
berichten van schermutselingen en aan beide
grenzen waren troepenversterkingen gemeld.
De gevolgen lieten niet op zich wachten in
Griekenland. De mobilisatiemaatregelen werden
mfm
5&38Sw«F>-x:.<:>:
Mussolini inspecteerde dezer dagen verschillende troepenaf deeling en, in Hoord-ltalië.
De Dace rijdt langs het front zijner
(Foto Weltbild.)
bespoedigd en van officieele zijde werd er da
nadruk op gelegd, dat Griekenland zich te
weer zou stellen „tegen eiken vijand, wie het
ook zijn mocht." Tegelijkertijd werden de mili
taire onderhandelingen met Turkije, die reeds
sedert het einde van September aan den gang
zijn, eensklaps in versneld tempo voortgezet.
Niet onwaarschijnlijk heeft hiertoe ook de om
standigheid bijgedragen, dat Griekenland zich
in de hoogste mate verontrust gevoelde door
de ware of vermeende militaire toebereidselen
van Italië.
Men kende een buitengewone beteekenis toe
aan de ontmoeting op den Brenner. Tot in de
hoogste regeeringskringen verdiepte men zich
in gissingen over de onderwerpen, welke daar
konden wordei. behandeld. Men opperde het
vermoeden, dat ook de nieuwe ordening in de
landen om het oostelijke bekken van de Mid-
dellandsche Zee, in Afrika en in het Nabije
Oosten onder het oog zou worden gezien en
wachtte met koortsachtige spanning het einde
der besprekingen en de eventueel genomen be
sluiten af.
Toen nu de spilmogendheden, zooals gewoon
lijk, zich vergenoegden met het publiceeren van
een kort communiqué, waardoor niemand veel
wijzer werd', openbaarde zich plotseling in ge
heel Griekenland een grenzenlooze overspanning,
waarvoor geen enkele aanwijsbare oorzaak be
stond. Zaterdag j.l. steeg deze overspanning
tot openlijke oorlogsvrees. De regeering wad
blijkbaar niet in staat, deze volkomen onge
motiveerde vrees binnen de perken te houden.
De bevolking had eenvoudig het hoofd verloren
en de regeering naar het schijnt eveneens.
Er werden allerlei overijlde maatregelen ge
troffen. Bijna alle particuliere auto's en auto
bussen in Athene werden in beslag genomen.
En toen dit geschied was, keerde plotseling, even
onverwacht als zij gekomen was, de stemming
weder om. Op het oogenblik, waarop wij dis
schrijven, vertoont Griekenland weder zün ge
wone gezicht. Griekenland bevindt zich opnieuw
in dien eigenaardigen, labielen toestand, die
hier in de laatste maanden karakteristiek is
geworden.
Deze rust is echter slechts uiterlijk. Inwendig
gist het nog steeds onder het Grieksche volk.
De intusschen' teruggekeerde rust kan niet ver
hinderen. dat aan de grenzen van Albanië nog
altijd 240.000 man onder de wapenen worden
gehouden, gereed om op het eerste sein den
aanval te beginnen of zich te verdedigen.
In dezen uithoek van Europa heeft men blijk
baar nog steeds niet veel vertrouwen in do
spilmogendheden. Tal van menschen, die heli
altijd weten, meenen dat de oorlog thans da
phase van den economischen strijd is ingetre
den; en hierin zullen natuurlijk (volgens hun
beweringen) de Engelschen het moeten vin
nen, dank zij hun groote reserves. Want het is
merkwaardig, hoe het Grieksche volk nog steeds
in zijn groote meerderheid Engelschgezind is.
Voor het oog is Griekenland overigens strikt
neutraal. Het beweert, dat het vastbesloten is,
zijn neutraliteit tegen lederen aanvaller te ver
dedigen, doch het maakt daarbij in stilte de re
serve, dat dit niet geldt voor Engeland. Waarop
deze sympathie berust, weet eigenlijk geen en
kele Griek te verklaren, maar het is zeker, dat
van de tien Grieken minstens acht op de hand
van Engeland zijn. Het is dan ook volstrekt
niet onwaarschijnlijk, zooals de Italianen bewe
ren, dat zij in het geheim de Engelsche vloot
op alle mogelijke wijzen steunen.
Dit is een stemming, een gezindheid, waar
mede terdege rekening moet worden gehouden.
Dit is reeds gebleken in den wereldoorlog. En
vooral de Italianen staan hier in een slechten
reuk misschien omdat zij een verkeerden weg
hebben ingeslagen naar het hart van het Griek
sche volk.
