VE
UIT AMSTERDAM
„Peter en Pauwels"
Laatste Nieuws
V isscherijcontracten
niet opgezegd
Twee patrouilleschepen
tot zinken gebracht
Bierbereiding uit wei
De verkiezingsuitslag
in Amerika
Samenvoeging Zaangemeenten
Nalatige moeder krijgt twee
jaar gevangenisstraf
Nieuwe directeur M.S.
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1940
ONZE MAALTIJDEN IN
OORLOGSTIJD
»De vrouw ging maatschappelijk
dienen", aldus presidente K. V. V.
Inlevering legerpaarden
Voor-onderzoek in uitzicht gesteld
DE HEER H. BELGRAVER
GEHULDIGD
Aanbesteding uitgesteld
HILLEGOM
IJMUIDEN
Het onderwijs in de R. K. scholen
Aanbesteed
DEFRESNE OVER ZIJN REGIE
Initiatief, dat gewaardeerd
moge worden
TERAARDEBESTELLING
R. P. VAN ROYEN
Oud-directeur Waterleiding
Amsterdam
Duitsch weermachtsbericht
Zij had haar kind verwaarloosd,
zoodat het van uitputting stierf
Referendaris van Dam benoemd
Afhalen prijzen loterij
„Licht en Lucht"
Onder tram geraakt en gedood
Kerk te Buiksloot in verval
Ook andere wijze van wei
verwerking mogelijk
WEER LUCHTALARM
TE MONASTIR
Pauselijke Universiteit te
Salamanca geopend
Smuts over de ontmoeting
met Eden
STAD
Onder auspiciën van de Ned. Zuivelcentrale
kwamen gisterenmiddag in de gemeentelijke
concertzaal leden van de Vrouwenorganisaties
in Haarlem bijeen, om te luisteren naar een
voordracht van mevrouw C. J. Ooms-Vinckers
over „Onze maaltijden in oorlogstijd".
Het openingswoord werd uitgesproken door
mevrouw van NispenWely, presidente van het
Korps Vrouwelijke Vrijwilligers. Zij heette de
vele aanwezigen welkom en wees er op, dat de
voeding van het gezin thans veel zorgen baart.
Dezen middag zal over materieele zorgen ge
sproken worden, maar spr. wilde toch eerst een
en ander zeggen over de geestelijke zorgen, die
het K. V. V. in oorlogstijd op zich heeft geno
men. Z« schetste het disciplinaire werk der ver
schillende takken van dienst. Tucht, nog zoo
weinig begrepen door vrouwen die samenwerken,
is als eerste vereischte gesteld.
De schoone vruchten heeft men in Haarlem
kunnen plukken o.a. in de oorlogsdagen
en na de bombardementen. De vrouw ging
maatschappelijk dienen, zij werd haarzelfs
bewust. Het vrijwillige werk geschiedt ech
ter nog door te weinig vrouwen, weshalve de
presidente een oproep deed tot grootere me
dewerking. De eerste plicht der vrouw ligt
in het huisgezin. Daarnaast heeft zij echter
den plicht om een gedeelte van haar vrijen
tijd aan de gemeenschap te geven. Het K.V.
V. met zijn 1300 leden heeft nog plaats voor
velen
Mevrouw Ooms-Vinckers hekelde op geestige
wijze de huismoeders, die meenen, dat het eten
wat zij opdienen, volmaakt is en 100 pet. Kleine
ziekten in het gezin kunnen hun oorzaak in
ae voeding vinden; een slecht gebit is meestal
'een gevolg van ontbroken bouwstoffen in den
noofdmaaitijd etc. Nu er toch een nieuwe orde
ning in de voeding moet komen, kunnen we
prachtig alle fouten uit het verleden ongedaan
maken. Een goede voeding is te kennen aan een
groote verscheidenheid in de voedingsstofien.
Alle voedingsmiddelen vinden we op onzen eigen
bodem, hetgeen spr. uitvoerie aantoonde. Men
moet bepaalde soorten groenten eten in den tijd
dat er een overvloed van is, wanneer ze dus
goedkoop zijn. Bij een goede samenstelling van
het menue is ooft niet bepaald nocdig, volgens
spr. Er wordt in de gezinnen veel te weinig
rogge- en bruinbrocd gegeten. Waarom toch niet
meer afwisseling, als de gezondheid er mee ge
baat is? Thee en koffie zijn genotmiddelen,
geen voedingsmiddelen. Spr. ging de verschillen
de gebruikelijke maaltijden na en gaf aan. wat
eventueel achterwege gelaten of vervangen kan
worden.
Verzuim geen enkelen dag aardappelen en
groenten te eten. Over het algemeen eten we
veel te veel witmeel-maaltijden (macaroni,
pannekoek, vermicelli etc.). Spr. beval speciaal
kwark aan, dat voor zeer vele spijzen gebruikt
kon worden en boter vervangt. Ook verschil
lende andere vervangingsartikelen passeerden de
revue. De aanwezigen ontvingen als handlei
ding een boekje, dat door inleidster geschreven
is.
Na de pauze was er gelegenheid tot vragen
stellen.
De burgemeester der gemeente Velsen brengt
het volgende ter openbare kennis:
Het opperbevel der Duitsche Weermacht be
veelt aan alle personen der gemeente Velsen de
ki hun bezit zijnde Duitsche of Hollandsche
legerpaarden in te leveren te Leiden (Doelen-
In de tweede helft van October kort nadat
de plannen van den secretaris-generaal van het
Departement van Binnenlandsche Zaken om
trent samenvoeging van Zaangemeenten bekend
waren geworden heeft de Kamer van Koophan
del en Fabrieken voor Zaanland een adres tot
het Departement gericht om, voor een beslissing
wordt genomen, een gedegen voor-onderzoek in
te stellen. De Kamer heeft hierbij, indien dit
gewenscht wordt, aangeboden voor dit onderzoek
haar bemiddeling aan te bieden.
De Kamer tselde zich op het standpunt, dat
snel werkjjn en snelle resultaten zeer toe te jui
chen zijn, wanneer het werken en het resultaat
goed gericht zijn. Dit is met de samenvoegings
plannen niet het geval; willekeurige hergroepee
ring heeft een hoofdrol gespeeld. De wetenschap
is sedert de tijdstippen, dat de gemeentelijke
grenzen zich vormden, sterk vooruit gegaan.
Waarom wordt, vraagt de Kamer, van de nieuwe
werkmethode, die de wetenschap heeft gekregen,
geen gebruik gemaakt?
Op dit schrijven heeft de Kamer van den
secretaris-generaal het antwoord ontvangen,
dat voor ongerustheid, dat belangrijke, samen
voegingen van gemeenten zullen plaats vinden,
zonder dat vooraf een onderzoek zal zijn inge
steld, geen grond bestaat.
Verder wordt in dit antwoord medegedeeld,
dat van het aanbod tot bemiddeling goede nota
is genomen en hierop tevens de aandacht is ge
vestigd van Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland.
Naar aanleiding van dit schrijven heeft er
Woensdagmiddag een buitengewone vergadering
van de Kamer plaats gehad. In deze bijeenkomst
heeft de voorzitter, de heer J. A. E. Verkade, een
rede gehouden, waarin hij. na een uitvoerige uit
eenzetting van de beteekenis der aanhangige
plannen, zijn ingenomenheid heeft uitgedrukt,
dat geen overhaaste dingen zullen geschieden en
dat de aan te brengen veranderingen welover
wogen zullen zijn.
Na eenige discussie, waarin aan het bureau
der Kamer hulde werd gebracht voor het initia
tief, heeft de Kamer met algemeene stemmen
besloten aan Gedeputeerde Staten de bedoelin
gen van de Kamer nader uiteen te zetten.
Tot deze bedoelingen behoort o.m., dat onder
leiding van b.v.b. de professoren Bouman. Van
Vusen en ter Veen en een hoogleeraar of lector
in de bestuurswetenschap een algemeen plan van
nieuwe gemeentelijke indeeling der gemeenten
zal worden gemaakt,
kazerne) en wel op Zaterdag 9 November 1940,
des v.m. 11 uur.
Met bijzonderen nadruk wordt er op gewe
zen, dat een ieder die hiervoor in aanmerking
komt aan dit bevel moet voldoen, daar deze
aangelegenheid anders aan het Duitsche
„Kriegsgericht" zal worden overgegeven.
Onder groote belangstelling heeft de heer
H. H. Belgraver, commies bij de Ned. Spoor
wegen te Velsen, zijn 40-jarig dienst jubileum
gevierd. Het wachtlokaal was versierd en toen
de heer H. de Noo, stationschef van Velsen,
zich in hartelijke woorden tot den jubilaris
richtte, was bijna het geheele lokaal met fami
lieleden en belangstellenden gevuld.
De heer A. de la Porte sprak dan namens
de Maatschappij voor Handel en Nijverheid en
overhandigde hem een getuigschrift met een
gouden draagmedaille.
De heer De Noo memoreerde het zeldzaam
feit dat de jubilaris niet minder dan 32 jaar
op dit station heeft gestaan en zich ook zeer
verdienstelijk heeft gemaakt voor diverse groo
te bedrijven in onze gemeente, alsook voor de
forensen. Namens deze groepen bood hij den
jubilaris een gouden horloge met ketting aan.
Vervolgens werd de heer Belgraver nog toege
sproken door afgevaardigden van diverse ver-
eenigingen, waaraan hij verbonden is.
In zijn dankwoord zeide de heer Belgraver
door deze onverwachte en spontane huldiging
ten zeerste te zijn getroffen.
B. en W. van Velsen maken bekend, dat de
aanbesteding voor de levering van drukwerken
voor de gemeente voor het iaar 1941, welke zou
plaats vinden op 7 November a.s., tot nader
order is uitgesteld.
R.K. Schaakclub „Hillegom". De uitslagen
van de competitiewedstrijden zijn:
Groep I: M. v. d. Pol—S. Lieverse afgebr.;
J. J. BalmL. Koeken 10; P. v. d. MeyG.
Mooyekind afgebr.
Groep II: J. SchramaJ. v. d. Zwet 10;
Th. WarmerdamJ. Berkhout 01; P. Schra
maA. Heerman 01; F NijssenJ. Lar.ge-
veld afgebr.
Al is het, dat de visscherijcontracten. thans
niet zooveel beteekenis hebben, het is toch wel
moeilijk, ons opnieuw voor een jaar te binden,
aldus schrijft „Toenadering", een periodiek
voor haven- en transportarbeiders.
De contracten, afgesloten met de reedersver-
eeniging te IJmuiden, zoowel voor de zeevis-
scherij als voor de havenarbeiders, moeten voor
1 November 1940 worden opgezegd, tenzij par
tijen de overeenkomsten met een jaar onge
wijzigd willen verlengen.
Momenteel nemen er van IJmuiden uit geen
schepen aan de visscherij deel, behoudens dan
de kleine kustvisschers. In verband hiermede
hebben de samenwerkende organisaties in een
bespreking met het bestuur van de Reedersver-
eeniging de positie nader bepaald. Algemeen
was men van oordeel, dat de bestaande con
tracten niet moesten worden opgezegd, terwijl
anderzijds ruimte moest worden gelaten, bij
eventueel wijzigingen in den toestand gelegen
heid te hebben, vrije besprekingen te kunnen
voeren. Als resultaat van deze besprekingen is
de volgende brief aan de Reedersvereeniging
verzonden:
„Wij bevestigen hiermede de bespreking tus-
schen de besturen van de samenwerkende orga
nisaties en het bestuur van de Reedersvereeni
ging op Maandag 21 October 1940, inzake den
opzegtermijn van de loopende collectieve con
tracten. Partijen kwamen overeen, dat de con
tracten voor: de loon- en arbeidsvoorwaarden
der schepelingen ter trawlvisscherij, met uit
zondering van die der verre Noord- en IJsland-
visscherij. met aanhangsel, afgesloten 1 Maart
1940; de loon- en arbeidsvoorwaarden voor het
vischlossen van Noordzeetrawlers etc. afgesloten
22 April 1940; de loon- en arbeidsvoorwaarden
voor het vischlossen van verre Noord-, IJsland
en trawlharingvangsten met aanhangsel, afge
sloten 22 April 1940; de laon- en arbeidsvoor
waarden voor het lossen van lever en kuit voor
stoom- en motortrawlers, afgesloten 22 April
1940. voor onbepaalden tijd worden verlengd.
Evenwel onder uitdrukkelijk beding, dat, in
geval de uitoefening van de IJmuider trawl--
visscherij in 1941 door het eindigen van den
oorlogstoestand of door welke andere omstan
digheden ook wederom van IJmuiden of een
andere Nederlandsche haven uit, dan wel op
een andere wijze onder beheer van uw reede-
rijen mogelijk wordt, partijen bij de collectieve
arbeidsovereenkomst gerechtigd zijn, eventueele
wijzigingen in de genoemde overeenkomsten
voor te stellen en in bespreking te brengen en
dat, wanneer geen overeenstemming wordt be
reikt beide partijen het recht hebben, met in
gang van den datum, waarop partijen niet tot
overeenstemming kunnen geraken, gerechtigd
zijn de collectieve contracten, genoemd in dezen
brief, op te zeggen."
De leerlingen van de R. K. Jongensschool
worden voorloopig ondergebracht in de R. K.
Zusterschool aan de Kerkstraat. Met het oog
op de kolenschaarschte werden onderstaande
veranderingen ingesteld: des Zaterdags zal geen
les worden gegeven omdat men dan, evenals
Zondags, niet behoeft te stoken; de vrije Woens
dagmiddag zal hierdoor voor de leerlingen ver
vallen én op dezen middag zal gewoon les wor
den gegeven. De lessen zullen des morgens eerst
om half tien beginnen tot half een en voorts
van 2 uur tot kwart over 4.
Het verbouwen van een tweetal kleedkamers
achter het tooneel in het R. K. Vcreenigings-
gebouw werd gegund aan den heer B. van Gel
dorp alhier, die de laagste inschrijver was voor
deze verbouwing, N
Ter gelegenheid van de op handen zijnde
première van VondePs „Peter en Pauwels"
hebben wij den regisseur, A. Defresne, ge
vraagd naar zijn opvatting van het stuk,
over welks waarde de meeningen nogal uit-
eenloopen. De heer Defresne bleek te be-
hooren tot de bewonderaars van „Peter en
Pauwels", dat hij, naar hij ons verklaarde,
ziet als een onderdeel van de reeks van
groote treurspelen, die Vondel geschreven
heeft.
Ter nadere verklaring hield Defresne ons deze
overweging voor: De ondergang van den tra-
gischen held voltrekt zich bij Vondel zelden in
een persoon, doch meestal in een collectiviteit,
waarvan dan wel een persoon het symbool is.
Zoo ziet men in den Gijsbrecht hoe de stad
Amsterdam ten onder gaat, in Lucifer wordt
een halve hemel verdoemd, in Faëton is het
de ondergang van een wereld, in Adam in Fal-
ingschap de val van het menschdom. Zoo vol
trekt zich in „Peter en Pauwels" de ondergang
van het heidensche Rome.
Defresne onderscheidt in het stuk twee dra
matische elementen: het heidensche Rome on
der leiding van Nero, en het jonge christen
dom, waarvan Peter en Pauweis de protagonisten
zijn. Deze beide elementen komen echter niet
met elkaar in botsing, maar ze schuren, als het
ware, langs elkander heen. Het dramatisch ver
band tusschen beide is hierin gelegen, dat de
opkomst van het christendom de vernietiging
van het heidendom beteekent Het gaat dus ook
in „Peter en Pauwels" niet zoozeer om de per
sonen, als wel om de opkomst van een nieuwe
geestesgesteldheid, een opkomst, die te danken
is aan de leiding der Voorzienigheid. Zoo gezien,
aldus Defresne, moet men „Peter en Pauwels"
als een van Vondel's grootste stukken beschou
wen, ongeacht het feit, dat de groots conflict
scène erin ontbreekt.
De heer Defresne onderscheidt den stijl van
„Peter en Pauwels" scherp van dien der klas
sieke tragedie. In dezen laatste immers wordt
de deernis van den toeschouwer altijd opge
wekt met het ondergaande element. In „Peter
en Pauwels" gebeurt dit niet. Petrus en Paulus
gaan trouwens ook niet ten onder, doch in hen
triomfeert het christendom door hun martel
dood. Defresne kan dan ook de meening van
Te Winkel niet deelen, als zou men den mar
teldood der beide apostelen moeten uitleggen
als een boetedoening voor de verloochening van
Christus, die de eene beging, voor de kerkver
volging, waaraan de ander zich eens had over
gegeven. Defresne's intentie is het uit de voor
stelling zeer sterk te laten blijken, dat „Peter
en Pauweis" den triomf laat zien van 'n nieuwe
geestesgesteldheid over een vermolmde heiden
sche wereld en dat het stuk dus eigenlijk een
goddelijke handeling uitbeeldt. Sterke scènische
effecten ontbreken daarbij, maar ze zijn bij
Vondels opzet ook feitelijk niet noodig.
Voor de opvoering maakt de regisseur
gebruik van een vasten tooneelbouw, die in
fragmenten van 't Forum en 't Coliseum
het oude Rome suggereert en waarin kléine
zetstukken de verschillende plaatsen aan
duiden. Speelkansen in den theater-techni-
schen zin van het woord geeft het stuk be
trekkelijk weinig. Het gaat er hier slechts
om te toonen, dat het christendom in Rome
voortwoekert en er tenslotte bovenuit groeit.
Daarom moet men het stuk zoo sober mo
gelijk spelen en de verzen zoo goed moge
lijk laten zeggen. Het komt hier immers
meer dan ooit aan op de uitbeelding van
Vondels vers. Van het ontwerpen van
„show", van kijkscènes, waartoe het stuk
geen aanleiding geeft, heeft de regisseur
afgezien. Alleen aan het slot zal een zeker
effect worden toegepast doordat het „Gloria
in excelsis" gezongen zal worden door een
vrouwenkoor.
De reien vormen ook hier weer een moeilijk
probleem. Defresne herinnerde aan zijn poging
om, teneinde het vers geheel te kunnen red
den, in de Gijsbrecht de reien finaal buiten
het drama te plaatsen door ze in het donker
door één stem te laten zeggen. Hij heeft echter
zeer wel ingezien, dat dit toch geen afdoende
oplossing bood. De reien vertegenwoordigen een
collectief begrip en zeker in Peter en Pauwels,
waarin ze bovendien in den meervoudsvorm
zijn geschreven. Hier kan men ze dus ook niet
door één stem laten zeggen. Zoo heeft Defresne
hier dus tot twaalf menschen zijn toevlucht
genomen, zes leden van den eigen troep en zes
studenten. Zes stemmen zijn voor den zang, zes
voor den tegenzang, twaalf stemmen spreken
den slotzang. Een soort spreekkoor dus, maar
geen bewegingskoor. De reien zijn niet emo
tioneel, doch zuiver objectief beschrijvend. Er
is dus aan beweging geen behoefte. Alleen zal
in de opstelling wel eenige variatie gebracht
worden.
Overigens wilde Defresne volstrekt niet bewe
ren, dat hij met deze behandeling de oplossing
gevonden heeft. Men zal uit de practijk moeten
leeren of deze manier voldoet.
Het bestuur der cultureele groep van
Katholiek Amsterdam heeft met het orga-
niseeren der besloten opvoering van Von
dels „Peter en Pauwels" (première van
het Nederlandsch Tooneel) op Zondagmid
dag a.s. te twee uur in den Stadsschouw
burg een prachtig initiatief genomen. Want
juist in deze zorgvolle tijden mocht men bij
de katholieken de behoefte veronderstellen
aan een massaal samenzijn als dit, waarbij
de opvoering van Vondels bekeeringsstuk
niet slechts een ontspanning maar vooral
ook een verrijking van den geest beteekent.
Het initiatief van katholiek Amsterdam moge
dan ook gehonoreerd worden door een groote
belangstelling van de zijde onzer katholieke
stadgenooten, voor wie deze besloten voorstel
ling is gearrangeerd. Dit is trouwens ook nood
zakelijk, gezien het groote financieele risico, dat
het bestuur der cultureele groep hierbij heeft
aanvaard.
Trouwens, de opvoering zelf, de première
door het Nederlandsch Tooneel met een
uistekende bezetting der rollen, is 'n vollen
schouwburg meer dan waard. Men voorzie
zich daarom tijdig van toegangsbewijzen,
waartoe dagelijks van tien tot drie gelegen
heid is aan de loketten van den Stads
schouwburg.
Op de Neder-Duitsche Hervormde Begraaf
plaats te Wassenaar is onder groote belangstel
ling het stoffelijk overschot ter aarde besteld
van den heer R. P. van Royen, oud-directeur
van de Gemeente-waterleiding te Amsterdam.
Onder hen die den overledene de laatste eer
kwamen bewijzen bevonden zich o.a. de heeren
dr. ir. L. R. Wentholt, directeur-generaal van
den Rijkswaterstaat, dr. E. Heldring, president
van de Nederlandsche Handel Mij., mr. Reitsma,
directeur van de Haagsche Hypotheekbank, ir.
F. Donker Duyvis, lid van den Octrooiraad in
Den Haag, ir. J. v. d. Waerden, wnd. president
van het instituut van Ingenieurs te Amsterdam,
F. A. Warners, directeur Mij. tot expl. van étage
woningen te Amsterdam, C. J. P. Zaalberg, oud
directeur-generaal van den Arbeid en voorzitter
van de hoofdcommissie voor de normalisatie, ir.
F. v. d. Steen van Ommeren, voorzitter van den
Technischen Raad voor de normalisatie, ir. J. E.
Waterman, namens de Benico, K. J. Goedewaa-
gen, directeur Incassobank te Amsterdam, ir. J.
A. Wijnmalen, directeur Prov. Electr. Bedrijf in
Noord-Holland, dr. J. E. Carriere, secretaris
Centr. Commissie voor de Drinkwatervoorzie
ning in Den Haag, ir. J. Poelgeest, directeur N.V.
Waterleiding Mij. voor Zuid-Beveland, A. H. van
Leeuwen, namens de Nederlandsche Padvinders,
J. Hidde Nijland, directeur Rijksdienst voor
Werkverruiming.
Voorts de heeren mr. A. Bruch en K. ter Laan,
resp. voorzitter en lid van den Raad van Toe
zicht voor de Prov. bedrijven in Noord-Holland,
Jhr. Quarles van Ufford, gedel. lid van dezen
Raad, ir. A. J. Gurck, adj.-directeur Haagsche
Waterleiding, ir. Wouter Cool, lid Raad van Be
stuur van het Instituut van Ingenieurs, Kolonel
P. W. Scharroo, hoofd van den Geniedienst met
zijn adjudant, Kapitein Nauta Lemke, en vele
(Berichten reeds geplaatst in een
deel van onze vorige oplaag)
BERLIJN, 6 Nov. (D.N.B.). Het opperbevel
Van de Duitsche Weermacht maakt bekend:
Formaties gevechtsvliegers hebben op 5 No
vember en in den nacht van 5 op 6 November
haar vergeldingsaanvallen op Londen voortge
zet en op vele plaatsen nieuwe branden en ont
ploffingen veroorzaakt. Talrijke luchtaanvallen
werden bovendien ondernomen op havens, fa
brieken en verkeerswerken in Zuid- en Oost-
Engeland, waarbij vooral in Great-Yarmouth
hevige ontploffingen vielen waar te nemen. In
den loop van den dag ontstonden er verschei
dene voor de Duitsche vliegers succesvolle
luchtgevechten. Duitsche jagers schoten alleen
voor Portland negen vijandelijke toestellen zon
der eigen verliezen neer. Bij nachtelijke aan
vallen op Schotsche havens en fabrieken kon
den in Dundee bijzonder zware branden ge
constateerd worden.
In de Pentland-Firth kregen twee vijande
lijke patrouillevaartuigen zoo zware treffers,
dat zij als zeker verloren beschouwd kunnen
worden. Voortgegaan werd met het leggen
van mijnen voor Britschc havens.
Eritsche vliegtuigen vlogen des nachts naar
Nederland en het gebied van het Duitsche Rijk
en wierpen op verscheidene plaatsen bommen.
Slechts op een plek gelukte het hun een fabriek
te treffen en daarbij in een spinnerij een bij
gebouw in brand te krijgen. Het vuur kon ech
ter weldra gebluscht worden. De overige bom
men vielen weer ofwel in het open land of in
woonwijken waar eenige huizen beschadigd,
twee burgers gedood en verscheidenen gewond
werden.
De vijand heeft gisteren 23 vliegtuigen ver
loren, waarvan 21 in luchtgevechten, een door
luchtdoelartillerie en een door marine-artille
rie. Zes Duitsche vliegtuigen worden vermist.
Bjj het leggen van mijnen voor Britsche ha
vens heeft zich bijzonder onderscheiden het ge
vechtseskader general Wever, door onafgebro
ken bezigheid onder ongunstige weersomstan
digheden.
De marine heeft in de beide vorige maanden
den handelsoorlog tegen Engeland met toene
mend succes gevoerd. Ook het luchtwapen
heeft naast zijn voornaamste taak t.w. de aan
vallen op het Britsche eiland, de beide laatste
maanden ook aanvallen gedaan op talrijke
schepen en convooien. In de maanden Septem
ber en October werd aan vijandelijke scheeps-
ruimte of aan scheepsruimte die door den
vijand gebruikt wordt tot zinken gebracht:
1.308.600 b.r.t„ waarvan door duikbooten alleen
946.000 b.r.t. Daarmede zijn sinds het begin
van den oorlog in totaal 7.162.200 b.r.t vijan
delijke of den vijand nuttige scheepsruimte ver
nietigd. Hieraan hebben deelgenomen: strijd
krachten boven water met 1.810.000 bj.t., duik
booten met 3.714.000 b.r.t, formaties van het
luchtwapen met 1.638.200 b.r.t. Niet berekend
in deze cijfers zijn de verliezen aan vijande
lijke oorlogsschepen en oorlogsvaartuigen,
alsmede de verliezen der vijandelijke en
voor Engeland nuttige neutrale koop
vaardijschepen als gevolg van mijnen of
van het luchtwapen of van beschieting door
kustbatterijen. De totale verliezen van den
vijand sinds het begin van den oorlog zijn dus
nog aanzienlijk grooter, temeer daar de zwaar
beschadigde schepen het luchtwapen alleen
heeft sinds het begin van den oorlog koopvaar
dijschepen met meer dan drie millioen b.r.t
grootendeels ernstig getroffen niet in deze
getallen vervat zijn. Met zekerheid kan echter
worden aangenomen, dat een deel van deze ge
havende schepen de thuishavens niet meei
heeft bereikt of niet meer hersteld kan wor
den.
De rechtbank te Leeuwarden deed Woensdag
uitspraak in de zaak tegen de 28-jarige vrouw
J. de V.B. te Zwaagwesteinde, die haar zoon
tje in een zoodanigen hulpeloozen toestand zou
hebben gebracht en gelaten, dat het Kind op
4 Augustus overleed.
De vrouw werd overeenkomstig den eiseh
veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.
anderen. Verder was er een delegatie van het
Gemeentelijk Waterleidingbedrijf te Amsterdam
onder leiding van den directeur Ir. C. Biemond
In de kerk op de begraafplaats, waar de orga
nist het Andante Cantabile van Tschaikowsky
ten gehoore bracht, hebben verschillende spre
kers het woord gevoerd. Na een zwager van den
overledene sprak mr. A. Bruch namens den Raad
van Toezicht voor de Prov. bedrijven in Noord-
Holland een woord van dank voor den 20-jarigen
arbeid van den heer van Royen als lid van dezen
Raad. Hierna sprak nog Ir. C. Biemond, direc
teur van de Gem. Waterleiding in Amsterdam.
Namens het gemeentebestuur van Amsterdam
bracht hij hulde aan den overledene voor al
hetgeen deze voor de belangen van Amsterdam
heeft verricht. Spr. ging na de moeilijkheden
welke de heer van Royen had moeten overwin
nen en de eereplaats tot welke hij het Amster-
damsche Waterleidingbedrijf onder de andere
bedrijven had gebracht. Spr. gaf de verzekering
het werk van den overledene in denzelfden geest
te zullen voortzetten.
Voorts hebben nog gesproken de heer W. F.
J. M. Krul. directeur Rijksbureau voor Drink
watervoorziening, namens de Centrale Commissie
voor de Drinkwatervoorziening, de heer C. J. P.
Zaalberg, namens de hoofdcommissie voor de
normalisatie en anderen, o.w. een broeder van
den overledene.
Onder het spelen van het Largo van Handel
werd de kist uitgedragen. Een familielid heeft
voor de belangstelling gedankt.
De gemeenteraad heeft, als opvolger van den
heèr Keulemans, tot directeur van Maatschap
pelijke Steun benoemd den heer J. C. van Dam,
referendaris ter gemeente-secretarie.
De nieuwe directeur voor Maatschappelijken
Steun, die op 1 Januari a.s. in functie treedt,
is 48 jaar oud. Op de gemeente-secretarie afd.
Arbeidszaken, was hij als referendaris in het
bijzonder belast met de leiding van de werkloos
heidsverzekering, de wachtgeldregelingen voor
particuliere bedrijven en de verdere takken van
sociale verzekering, waarbij de gemeente als
werkgeefster is betrokken.
De heer van Dam vervulde verder het voor
zitterschap in de Commissie van scheidslieden
voor de land- en tuinbouw-ongevallenverzeke-
ring, van secretaris van de Commissie inzake
administratief beroep voor de ambtenaren en
werklieden in dienst der gemeente en secretaris
van het scheidsgerecht voor ambtenaren in
strafzaken; ook is hij bestuurslid van de Ver-
eeniging van directeuren van arbeidsbeurzen en
van de stichting „Voorzieningsfonds voor kun
stenaars".
Van zijn hand verschenen in de verschillende
vaktijdschriften tal van bijdragen op het gebied
van werkloosheid en sociale verzekering.
Verschillende prijzen van de op 7 October j.l.
gehouden loterij zijn nog niet afgehaald. Trek-
kingslijsten zijn, onder bijvoeging vap een post
zegel van 5 ets., te verkrijgen bij den heer C.
Vendrik, Egelantiersgracht 73, bov. Tel. 40173.
Spoedige afwikkeling is zeer gewenscht.
Woensdagavond is op de Noorder Amstellaan
een 56-jarige vrouw van een in beweging zijnde
tram gestapt. Z-ij kwam te vallen en kwam
hierdoor in aanraking met een bijwagen. Met
een hersenschudding en wonden is zij door den
G.G.D. naar het N.I.Z. gebracht, waar zij latei-
is overleden.
Het kerkgebouw van de Ned. Herv. Gemeen
te te Buiksloot in Amsterdam-Noord vertoont
reeds eenigen tijd ouderdomsgebreken. Tenein
de den omvang van het verval nauwkeurig vast
te stellen, is een onderzoek opgedragen aan den
architect Jan de Meyer te Amsterdam.
Het Algemeen Zuivel- en Melkhygiënisch
Weekblad bevatte dezer dagen een interessante
beschouwing over de mogelijkheid van het ge
bruiken van wei bij de bereiding van aier. Dit
artikel, waarvan de gegevens ontleend waren
aan de Deutsche Mölkerei-Zeitung, laten we
hieronder volgen:
Reeds lang is een ieder, die met de zuivel
bereiding bekend is, ervan op de hoogte, dat
bij de kaasfabricage slechts een gedeelte van de
in de melk aanwezige voedingsstoffen wordt
verbruikt, een belangrijk percentage blijft in de
wei achter. Men stond, en staat vaak nog, op
het standpunt dat de caseïne en het vet de
meest waardevolle bestanddeelen waren en dat
de wei slechts een afvalproduct was, dat men
ten hoogste nog als veevoer kon gebruiken en
slechts in zeer enkele gevallen in de industrie
bruikbaar was. Voor zoover het zure wei betreft
is deze opvatting inderdaad juist, het voor
naamste bestanddeel van de wei, de melksui
ker of lactose, is hier in melkzuur omgezet. In
lebwei is echter nog ongeveer 5 pet. melksuiker
aanwezig. Maar de winning van deze stof uit
de wei is een kostbare geschiedenis, groote
hoeveelheden water moeten door verdampen
worden verwijderd, hetgeen een kostbaar en
omslachtig proces is. Bovendien is een zuivering
van het ruwe product noodzakelijk, waardoor de
geheele bewerking nog weer duurder wordt.
Daarbij komt dat de zuivere melksuiker slechts
in zeer beperkte mate voor de menschelijke
voeding kan worden gebruikt, zoetheid en smaak
staan namelijk ver achter bij die van anders
suikers. Dit wil nog niet zeggen, dat deze stof
geen voedingswaarde bezit. Integendeel, de
lactose wordt door artsen vaak aanbevolen voor
kindervoeding of als toevoeging aap diëeten.
Zij is daarom zoo waardevol, omdat zij, evenals
glucose, niet in den darm wordt vergist, maar
snel door den darmwand wordt opgenomen, en
dus bijzonder geschikt is voor gevallen, waarin
een snelle aanvulling van gebruikte energie
noodig is.
Niet alleen de melksuiker, maar ook de in de
wei aanwezige zouten bezitten voedingswaarde.
In dit verband is het van belang erop te wij
zen dat dieren, welke geregeld met wei werden
gevoerd, een sterker ontwikkeld beenderstelsel
vertoonden, dan de dieren, die geen wei als
voedsel kregen.
Hoe zijn nu deze nuttige eigenschappen van
de wei aan de voeding, in het bijzonder aan
de menschelijke voeding dienstbaar te maken?
De wei zelf is voor directe consumptie onge
schikt, reuk en smaak ervan zijn daarvoor te
(Gedeeltelijk gecorrigeerd)
WASHINGTON, 6 Nov. (D.N.B.) Op grond van
de uitslagen van 11.40 uur (plaatselijken tijd)
heeft Roosevelt in 39 staten met 468 kiesmannen
en Willkie in 9 staten met 63 kiesmannen de
leiding. In 99.473 kiesdistricten met in totaal
4C.649 938 kiezers waren op dit oogenblik
22.198.790 stemmen op Roosevelt en 18.451.480
stemmen op Willkie uitgebracht.
In het Huis van Afgevaardigden werden tot
dusverre 239 democraten, 118 republikeinen en
1 afgevaardigde van de Amerikaansche arbei
derspartij gekozen.
In den Senaat zijn 18 democraten en 8 repu
blikeinen gekozen
Verder wordt uit Reno (Nevada) bericht, dat
senator Key Pittman, de democratische voor
zitter van de commissie voor de buitenlandsche
politiek van den Senaat, is herkozen.
BELGRADO, 6 Nov. (D.N.B.)Hedenochtend
werd in de Zuid-Slavische stad Bitolj (Monastir)
tweemaal luchtalarm gegeven, daar vreemde
vliegtuigen de grens naderden.
SALAMANCA, 6 Nov. (D.N.B.). Te Salamanca
is vandaag dé Pauselijke universiteit in tegen
woordigheid van den Spaanschen minister van
Onderwijs en verscheidene aartsbisschoppen en
bisschoppen ingewijd
PRETORIA, 6 Nov. (A.N.P.). Na zijn terug
keer uit Oost-Afrika heeft minister-president
Smuts een verklaring afgelegd over zijn ont
moeting met Eden en den Britschen opperbevel
hebber in het Midden-Oosten.
Men behoeft er niet aan te twijfelen, dat de
precaire Britsche machtspositie de eigenlijke
aanleiding tot deze Oost-Afrikaansche confe
renties was. Uit den mond van Eden, wiens in
spectiereis tot dusverre weinig succesvol ver-
loopen is, heeft Smuts waarschijnlijk "de op
dracht vernomen de hulpverleening van de Zuid-
Afrikaansche Unie aan het Midden-Oosten aan
zienlijk en in versneld tempo te versterken. Zijn
uitlating over de macht van Groot-Brittannië,
de groeiende intensiteit van de Engelsche oor
logvoering en den aanvalsgeest van de Britsche
strategie zullen wellicht in de Zuid-Afrikaan-
sche reservaten voor inheemschen nog goedge-
ioovige hoorders vinden, maar in de rest van
de wereld zal men ze wel van de hand wijzen.
Smuts besluit zijn verklaring met de woorden,
dat het geheim van het menschelijk lot niet in
het heerschen, doch in het dienen, niet in de
dictatuur, doch in de vrijheid gelegen is.
onaangenaam; de opheffing van deze bezwaren
door verschillende toevoegingen is tot nu toe
nooit op bevredigende wijze gelukt.
Dr. R. Roeder heeft nu een proces uitge
werkt, dat de minder gewenschte eigenschap
pen van de wei doet verdwijnen. De als drank
onbruikbare vloeistof wordt door een reeks be
werkingen omgezet in bier.
De wei wordt om te beginnen zoodanig ver
warmd, dat eenige caramelvorming plaats heeft
(vgl. het eesten van het mout in de bierbrou
werij), daarna wordt hop toegevoegd, op de al
dus verkregen „bittere wort" kan dan de gist
inwerken. Door de gewone biergist wordt de
melksuiker niet aangetast, zij blijft in het bier
in oplossing en geeft een aangenamen, vollen
smaak aan den drank. De onaangename smaak
van de wei is volledig verdwenen, terwijl een
zóó typische biersmaak is verkregen, dat de
roeesten geen verschil proeven met gewoon
bier.
Voor infectie met melkzuurbacteriën, de groo
te zorg van iederen bierbrouwer, behoeft men
niet te vreezen, het aantal bacteriën in de wei
is daarvoor te gering. Bovendien zijn de in de
bierbrouwerij zoo gevreesde melkzuurbacteriën
van een geheel andere soort. Wel moet natuur
lijk de wei zindelijk worden gewonnen, vervoerd
en bewaard.
De zoo juist beschreven nieuwe drank hoeft
niet alleen als „Ersatz" in oorlogstijd te wor
den beschouwd, ook in vredestijd kan hij van
beteekenis zijn. Immers, de bierbrouwerijen heb
ben nu een zeer goedkoope grondstof tot hun
beschikking en wat het voornaamste is, een
verspilling van waardevolle voedingsstoffen op
groote schaal wordt voorkomen.
Hetzelfde Nederlandsche vakblad wijst ook
r.og op andere mogelijkheden van de verwer
king van wei en wel in den vorm van migetti:
In Duitschland hebben in den laatsten tijd
vooral de directeur en de scheikundige van de
Bayerische Milchversorgung te Neurenberg,
Pickel en Dr. Schulz, zich zeer veel moeite ge
geven om met behulp van wei tot een voor
menschelijk gebruik geschikt voedingsmiddel
te geraken.
Zij zijn hier gekomen tot een zetmeelrijk
voedingsmiddel, dat uit in Duitschland rijke
lijk voorhanden aardappel- en roggemeel en
wei wordt vervaardigd. Het product, dat er
ongeveer uitziet als goed gekleurde rijst, wordt
onder den naam van Migetti in den handel ge
bracht. Migetti laat zich overal voor gebrui
ken, waarvoor men vroeger rijst moest nemen.
Een belangrijk verschil is echter, dat de kooktijd
bij Migetti veel en veel korter is dan bij rijst.
Het kan in soepen en als toespijs worden ge
bruikt.
Volgens de bereiders is Migetti niet tot de
„Ersatz" voedingsmiddelen te rekenen, maar
moet men het als een nieuw, biologisch vol
waardig voedsel beschouwen.
De calorische waarde is hoog, het product
bevat B-vitaminen en een behoorlijke hoeveel
heid calcium.
De autoriteiten in Duitschland hebben spoe
dig de waarde van dit nieuwe voedingsmiddel
ingezien. Hierdoor werden in een korte spanne
tijds fabrieken voor Migettibereiding gebouwd,
waardoor uit belangrijke hoeveelheden wei eo
meel een uitmuntend voedsel kan worden be
reid.
Een nauwkeurige beschrijving der bereiding
troffen wij nog niet aan. Vermeld wordt slechts,
dat de kaaswei zoo spoedig mogelijk moet wor
den ingedikt. De geconcentreerde wei wordt
vervolgens met rogge- en aardappelmeel ge
mengd en gekneed: Het deeg wordt hierna in
een deegpers gebracht, waar het in een dunne
streng wordt geperst. Door messen wordt het
dan in kleine stukjes, zoo groot als rijstkorrels,
gesneden. Om een houdbaar product te verkrij
gen, worden de korrels door een transportband
naar droogtrommels gevoerd. Na afkoelen is dan
de Migetti voor verzending gereed.
Als Migetti droog wordt opgeslagen is het zeef
lang houdbaar.
