DAM PO
DE FRIESCHE BEWEGING
GLASSCHADE
„Het gezin een
om van God"
NIEUW MOLEST-RISICO
Restaurant DORRIUS
Geen los-van-Holland-
propaganda
HERSTEL VAN GOEDE,
OUDE GEBRUIKEN
Werkprogram Kath. Actie
ZATERDAG 7 DECEMBER 1940
Is zonder beperking begrepen
WIJ LUISTEREN NAAR..
Zondag 8 December
LAAT DE MAAG ER BUITEN!
Maandag 9 December
Standaardmolen te Mierlo
Herstelplannen in vergevorderd
stadium
De samenstelling van
het brood
Het Evangelie van Johannes in
het Arabisch
WAT DOET GE LIEVER?
N.V. Bouwkas „ROHYP", A'dam-C., Spuistr. 219-221
NOODBEURS TE
APELDOORN
FAILLISSEMENTEN
X
N. Z. Voorburgwal b.h. Spui, Amsterdam.
PLATS OU JOUR EN LA CARTE
Een product van de N.V. Pharm. Fabriek
A MijnhardL Zeist Doos 30 ct. Potten 30 ofc
„Het Gemeenebest'maandblad voor het
Nederlandsen volksgeheel en tot bevordering
van de volksgemeenschap, dat bij Van Gor-
cum te Assen wordt uitgegeven, is zijn der
den jaargang begonnen met een „verant
woording'' der redactie, waarom het blad
zich niet in dienst gesteld heeft van een der
nationale concentraties. Met volle aanvaar
ding van en waardeering voor het feit, dat
de idealen van „Het Gemeenebest" politieken
strijd vereischen, meent de redactie, dat zij
thans ook h'et nuttigste haar arbeid kan
doen door bevordering van een waarlijk voor
alle in Nederland historisch verankerde
groepen aanvaardbare eenheid en dor een
voortdurende bezinning op de grondslagen
van de eenheid en van de verscheidenheid,
die binnen deze eenheid gewenscht is.
Dat de werkelijke verschillen concreet onder
°ogen gezien worden, bewijst het artikel van
L. Bouma, dat over ,.De'Friesche Beweging"
handelt en aan de hand van de geschiedenis
Van deze beweging pleit voor de erkenning van
de volwaardige Friesche volkscultuur binnen het
gemeenschappelijke nationale verband.
Thans mag men aannemen, dat alle Friezen
Zich van een „Friesche kwestie" bewust zijn. Of
€chter alle Nederlanders buiten Friesland van
het bestaan van zulk een kwestie op de hoogte
zijn, of zij de portée van deze kwestie kennen er
of zij er ook interesse voor hebben mag aan
twijfel onderworpen worden. Toch verdient
friesland wel eenige aandacht, ook van niet-
friezen, omdat daar iets rijpt in een tijd, waarin
dien ook op andere gebieden veranderingen ver
dachten mag.
Het heeft langen tijd geduurd, eeuwen zelfs,
Voor de Friezen wakker geschud werden en tot
he erkenning kwamen, dat hun eigen taal, hun
eigen cultuur een betere plaats verdienden dan
haar aangewezen werd.
Wanneer een volk zonder eigen staat, geïncor
poreerd in een vreemd cultuurmilieu en in
levensverbanden van een ander völk, tot het
hesef van eigen waarde komt en gaat verlangen
daar geestelijke zelfstandigheid, ontwikkelt zich
vroeg of laat een serie handelingen, welke be
doelen. bewust of onbewust, het gestelde ideaal
te verwezenlijken, aldus H. Bouma, aan wiens
artikel wij een en ander in het hierna volgende
ontleenen. Wij spreken dan van den strijd van
een volk om zijn zelfstandigheid. Zulk een strijd
al eeuwen, sedert het teloor gaan van Fries-
'ands staatkundige vrijheid, voor en in dit ge
lest gestreden. Maar tot het begin van de
vorige eeuw stonden de strijders eenzaam in de
barste linie, het volk hield zich afzijdig, had de
handen vol in den strijd om het dagelijksch be
staan. De strijders, die zich het lot van hun
heitelan" aantrokken, waren dichters, staats
heden, rechtsgeleerden, kortom men moest ze
Zoeken onder de intellectueelén.
Een hunner, die ook thans nog door zijn werk
een onmetelijken invloed uitoefent, was Gysbert
jfapicx, de Friesche Vondel, die in de zeven-
ende eeuw in Bolsward geboren werd, in welke
®tad hij, na een leven waarin hij al zijn krach
ten gegeven had aan het scheppen van een
friesch letterkundig oeuvre, ook overleed en een
riistplaats vond in de Martinuskerk.
Dit was een strijd voor Friesland van in
dividuen. Van een Friesche beweging kan
men eerst spreken als er vereenigingen wor
den gevormd. De romantiek, die zoovelen na
tions len bewegingen nieuw leven heeft in
geblazen, wierp ook in Friesland vruchten
af- De wieg dezer beweging stond in Frane-
ker. dat in het begin der vorige eeuw nog
een hoogeschool bezat. Hier las de Graecus
prof. Wassenbergh met een aantal leerlingen
Gysbert Japicx en kweekte bij de studenten
hefde aan voor de aloude „memmetael die
langzamerhand naar den stal verdreven was.
Hit deze school van Wassenbergh werden in
1827 de leden gerecruteerd voor het Pro
vinciaal Genootschap ter beoefening van
friesche Geschied-, Oudheid- en Taal
kunde, de bekroning der „Wassenbergsche
renaissance".
Een meer „populaire" beweging ontstond in
J *844, toen Tiede Dijkstra en Harmen Systra,
heide niet tevreden over het werk van het Ge-
hootschap het „Frysk Selskip for Fryske Tael
Cn Skriftekennisse" (Friesch genootschap voor
friesche taal en letterkunde) oprichtten. Zij wil-
««•-* hen het Friesch spreken en schrijven propagee
rt! en steunen, het lezen van de Friesche let
teren algemeen maken. Zij studeerden ijverig
eri knoopten ook betrekkingen aan met de Frie
zen in Noord-Duitschland. De hoogere idealen
Werden hiermede wordt geen afbreuk
t'edaan aan de verdiensten der strijders
van het „Selskip" langzamerhand echter ge
heel verdrongen door het concrete doel en de
friesche lectuur wordt gevuld met gedachten
Pit de Nutssfeer.
Dit was niet de geringste aanleiding voor
het, protestantsche deel van Friesland om zich
afzijdig te houden. In den strijd voor het socia
lisme, bij het propageeren der drankbestrijders,
hleek echter reeds de macht van het Friesch
°nder Friezen. Maar de banaliteiten, die van
hed anderen kant geproduceerd werden, deden
h'cr weer afbreuk aan.
Eerst aan het begin van deze eeuw begon het
??k onder de protestantsche Friezen te gisten.
Hdt was Sipke Huismans, die het eerst de Frie
sche taal zag in de scheppingsorde en verbon-
l **en met het werk van Christus. Dit was de
stoot tot een christelijke Friesche actie met als
zichtbaar resultaat in 1908 de oprichting van
het „Christlik Selskip for Fryske Tael en
^kriftekennisse". De aandacht werd gericht op
het gebruik van Friesch in de kerk en in het
Godsdienstig leven.
In dit verband kunnen wij ook noemen het
oprichten van de Roomsk Frysk Boun, die in
*917 gevormd werd. Nu stond een veel ruimer
■Hbeidsveld open en het Friesch kwam op een
hooger plan.
't
Omstreeks 1915 ging een aesthetisch inge
stelde groep jongeren zich vrij plotseling oe-
zinnen op den stand der Friesche litteratuur
cn er ontstond een scherpe reactie op de
houding van het oude Selskip van 1844. De
dichter Douwe Kalma leidde dezen aanval
°h voerde bij de litteraire critiek een nooge
'esthetische norm in. Hij richtte de „Jong-
fryske Mienskip" (Jong-Friesche Gemeen
schap) op. waarin ook jongeren van christe-
kjken huize een plaats vinden. Men beleed
cen nationaal beginsel: het Friesche volk
kreeg een plaats naast de andere volkeren
eh de verhouding tot Nederland werd aller
eerst gezien als een inwonen in den Neder-
'andschen staat. Het Friesch moest een lei
dende plaats krijgen in het geheele leven.
in de kerk. de rechtszaal, in het ambtelijke
teven en op de scholen.
°m verschillende redenen, het individualisme
Van eenige leden was een zeer belangrijke. ver-
Hel deze groep snel, er ontstond een tijd van
Verwarring en feilen onderlingen strijd, de sterke
V-'aarcleering voor het aesthetische werd kleiner,
tiaar de nationale idealen van '15 bleven door
werken.
Een der punten van actie, waarvoor men
cvenwe, op vrijwel aller steun kon rekenen, was
het invoeren van het onderwijs in het Friesch;
het resultaat bleef niet uit. In 1927 kreeg men
°°r dit doel een ruime subsidie van de Provin-
in de verzekering tegen oorlogsmolest. die
U voor Uw huis kunt aangaan bij
Geen franchises, maar de beste beveiliging
van Uw belangen.
De nadruk dient er echter op gelegd te
worden, dat deze staatkundige wenschen
gedachte zijn binnen het kader van den
Nederlandschen Staat; dat de radicaalste
Fries even trouw is aan de Nederlandsche
samenleving als wie ook!
Een merkwaardige reactie is er in Frieslana
gevolgd op de gebeurtenissen van den tienden
Mei. In dit gewest, dat met een brandmerk van
individualisme in de wereld staat, heeft men
eenheid gevonden, voordat in het overige
Nederland de eerste concentratiepogingen ge
constateerd konden worden. Men bezit een
„Fryske Biweging" onder leiding van een drie
manschap, waarin alle schakeeringen uit den
Friesehen strijd met uitzondering van één klei
ne vereeniging het „Grifformeard Selskip'
vereenigd zijn en men is het eens geworden
over een eenheidsprogram.
Dit wil niet zeggen, dat men niet meer met
moeilijkheden te kampen heeft. Er zijn moei
lijkheden en men ziet ze onder het oog, maar
er wordt ook alles gedaan om deze moeilijk
heden te bestrijden en te overwinnen. Een
middel in dezen strijd is het organiseeren van
,,Bewegingsdager.". waarop een oplossing voor
deze moeilijkheden gezocht wordt, Waarop de
Friezen, die zich nog afzijdig houden, vooral in
de steden, op hun belang gewezen wordt.
Kenmerkend is in dit verband een redevoe
ring, die ds. Kalma uitsprak op een „Fryske
Biwegingsdei", die onlangs in Sneek gehouden
werd. In deze redevoering wees ds. Kalma
erop, dat de samenwerking tusschcn Beweging
en volk nog niet geheel verwezenlijkt is. De
Beweging wordt nog te dikwijls als ontspan
ningswerk gezien. De strijders heeten wereld
vreemde idealisten, waarvan het werk niet veel
beteekent. Ook noemt men hen separatisten,
die ,,los-van-Holland" willen. Dit is tot op
zekere hoogte een wanbegrip. „Zeker, er zijn
bezwaren tegen Holland,' aldus ds. Kalma
,,Bij het centrale bestuur in Den Haag vergeet
men t,e zeer, da,t Friesland een landbouwpro-
vincie is en men meent daar dat de cultuur
alleen in „Holland" bestaat. Regeering, kerk,
school en krant hebben ons die cultuur aan
gepraat en ons de Friesche cultuur ontnomen
En daartegen protesteeren wij, want daardoo'
kennen vele Friezen de waaide van het eigene
niet meer. Wij vragen cultureele autonomie
voor Friesland en politieke „ruimte" om onze
eigen cultuur te handhaven. Wij willen met
elkaar leven in federatief verband en als dat
gebeurt, zal dit het heele land ten goede
komen.
Er wordt ons verweten, dat het drieman
schap een agentschap voor anderen is. Wie dit
INLICHTINGEN VERSTREKT HET KANTOOR
SINGEL 126—130 AMSTERDAM (C.), TEL. 47190
Bijkantoor: Rotterdam, Schepenstr. 100, Tel. 45530
HILVERSUM I, 415 M.
Nederlandsch programma
8.00 KRO, 1.00—7.15 AVRO
8.00 Nieuwsberichten ANP. 8.15 Wij be
ginnen den dag, 8.30 Gramofoonmuziek,
10.30 Hoogmis, 12 00 Lezing ..De H. Maagd
in de Nederlandsche Poëzie", 12.15 Con-
certgebouworkest (gr.pl.), 12.45 Nieuws-
i' en economische berichten ANP. 1.00
AVRO-Amusementsorkest, 1.45 Neder
landsch Verbond voor Sibbekunde: Wie
■J en wat waren onze voorouders, 2.00 Con-
certgebouworkest en solist, 2.503.15
•- Causerie „Jan de Lapper", 4.00 Gramo
foonmuziek. 4.49 Cabaretprogramma
(opn.). 5.10 Sportnieuws ANP, 5.15 Weke-
lijksche gedachtenwisseling ANP, 5.30
Verkorte opera „Si J' étals roi", 6.30 Or
gelspel, 6.45 Actueele reportage of gra
mofoonmuziek. 7.007.15 Nieuwsberich
ten ANP, sluiting.
HILVERSUM II. 301 M.
8.00 NCRV. 9.30 NCRV. 1.00 KRO.
4.00 NCRV, 5.15—7.00 KRO
ciale Staten en enkele jaren geleden onder ptof.
Slotemaker de Bruine werd het wetsontwerp
tot het onderwijs in het Friesch tijdens dp
schooluren aangenomen.
De storm van '15 is wat gaan liggen, men is
thans in een periode van ernstige, rustige toe
wijding aan concreter zaken. Gemeenschappelijk
neemt men nieuwe onderwerpen in studie. Toch
bestaat er verschil van meening. Een richting
stelt minimale eischen, een andere kan men
radicaal noemen Aan de wenschen der mini
malisten is met het invoeren van het onderwijs
in het Friesch op de scholen en het instellen
van leerstoelen voor de bestudeering van de
Friesche taal voldaan. Dat deze groep toch blijft
doorwerken, bewijst, dat zij nieuwe taken ge
vonden heeft.
Van meer belang lijkt het ons het programma
der maximalisten wat nader te bezien. Een be
schouwing van dit programma is van belang
voor een juist begrip der Friesche Beweging,
zooals die thans waarneembaar is.
Deze maximalisten, een juistere naam is natio
nalisten, gaan er vin uit, dat de Friezen Friezen
zijn, dat er een eigen Friesch leven is, dat men
nog vrij zuiver vindt op de boerderijen en in de
arbeiderswoningen en dat vooral in de steden
dualistisch merkbaar is. De nationalisten achten
het noodzakelijk voor het zelfbehoud deze twee
spalt te overwinnen. Het gaat hier dus om essen
tialia, 0111 een eigen levensstijl, om het behoud
der eigen cultuur. Daardoor wordt de strijd voor
de taal zoo belangrijk; zij is het uitingsmiddel
van den Frieschen mensch en kan daarom niet
beperkt worden tot het dagelijksch leven en een
gezellig lectuurtje, maar zal op elk terrein
draagster moeten zijn van de gedachten.
Als men er van overtuigd is, dat er een Friesch
volk bestaat en dit is niet alleen te bewijzen
met behulp van een overvloed aan anthropolo-
gische, historische en linguïstische gegevens,
maar het Is een stuk levenswerkelijkheid, dat
men dagelijks kan waarnemen krijgt men oog
voor de jammerlijke gespletenheid in het Frie
sche leven, een mengsel van Friesch verleden en
„Hollandschen" import: het Friesch In den stal
het „Hollandsch" in de kerk, de luimige voor
dracht in het Friesch, de ernstige in het „Hol
landsch". Dan krijgt men oog voor de geringe
plaats, die aan het Friesch is overgelaten en
voor de schade, die daaruit is voortgekomen
voor de taal, het land en den Fries zelf. Dan
verwondert men zich minder over radicale pro
gramma's en over een idealisme, dat met moed
aan een hopeloos lijkende taak begint.
wanbegrip durft verbreiden, doet dit tegen beter
weten In. Wat wij nu zeggen, zeiden wij ook
voor den tienden Mei. De Friesche beweging
heeft ongeveer een eeuw bestaan en nooit voor
Iets anders gestreden dan voor eigen taal en
wezen.
Tot een volksbeweging is men nog niet kun
nen komen. Er was altijd een cultureele boven
laag, maar het volk had geen oog voor de die
pere beteekenis van de Friesche zaak. De Be
weging zelf heeft daar ook te weinig voor ge
daan.
Voor een groot deel ligt de oorzaak bij het
volk zelf. Het verwijt aan ons van „aanstellers",
slaat op het volk zelf terug, omdat het ons
eigenlijk verweten heeft, dat wij Holland niet
naapen wilden.
De Beweging heeft altijd tegen twee fronten
moeten strijden: tegen Holland en tegen het
volk zelf. Men kan daarbij natuurlijk te ver
gaan en dan loopt men het gevaar zichzelf van
de anderen af te sluiten. Beweging en volk
moeten elkander steunen, omdat zij niet bui
ten elkaar kunnen. Tusschen deze twee moet
men een brug slaan en voor dat doel wil het
driemanschap werken. Dit driemanschap wil
geen dictatuur; het heeft het vertrouwen van
zeven groote vereenigingen. Het wil alleen lei
ding geven en de activiteit verhoogen. Het wil
ook de stem van het volk luider laten klinken
en deze niet onderdrukken. De nadruk moet
niet gelegd worden op de verschillen, maar op
de eenheid. Er moeten dit is een zeer belang
rijke kwestie (red.) een gezonde sociale eco
nomie en cultuur komen, zoodat het niet meer
noodig is, dat duizenden Friezen uit Friesland
wegtrekken. Voor die zaak heeft men het ge
heele volk noodig. Daartoe zijn noodzakelijk
het versterken der „Selskippen" van rechts en
links, en het vormen van jongerenkringen tot
een sterk front van Friezen. Laat het zoo gaan
als vroeger, toen in tijden van gevaar de een
heid hervonden werd. Ons volk behoeft niet
ten onder te gaan, als wij schouder aan schou
der in den strijd naast elkaar staan!"
En als ook de ..Hollanders" een juist begrip
toonen voor het streven in „it Heitelan" aller
Friezen, zullen zoowel Hollanders als Friezen
met voldoening het oplossen der Friesche
kwestie ter hand kunnen nemen.
Toch zal men dezen nationalisten geen
separatisme verwijten, als men het traditio-
neele beeld van het begrip „Nederland"
anders leert bezien. Men zal duidelijk moe
ten zien, dat de Nederlandsche staat in
Europa deelen van twee volken omvat en
dat men dus scherp onderscheid dient te ma
ken tusschen wat „staatsnationaal", wat
„volksnationaal" Is.
De nationalisten strijden tegen vereen
zelviging van volk en staat. Tegen een
leuze als: één taal, één volk, één staat
teekenen zij verzet aan. Dit moet zijn twtee
talen, twee volken, één staat. Zelfs in de
felste tijden strijdt men echter geenszins
voor een ,.los-van-Holland"-leus.
De Friesche strijd van de twintigste eeuw is
een strijd om een cultuur, om het bewaren van
oude elementen en het scheppen van nieuwe
De taal van boerderij en veemarkt moet ge
handhaafd blijven en een soepel instrument
geschapen worden voor de journalistiek, de
wetenschap en de religie. Het lijkt een hope-
looze taak. Op dezen weg is men nog niet zoo
ver vooruit gekomen. Vooral op journalistiek
gebied schiet men slechts langzaam op. Maat'
men zal zich verwonderen als men verneemt
wat op litterair gebied bereikt wordt, quantl-
tatief. mits men den geringen omvang van
het publicatiegebied in het oog houdt, zoowel
als qualitatief. Het lezen van essays, van wer
ken van jonge dichters en van het prozawerk
b.v. van Simke Kloosterman en van Brolsma,
zou u van dit laatste kunnen overtuigen.
De strijd gaat dus om een eigen cultuur
Een strijd op politiek gebied gaat hiermee
noodzakelijkerwijze in dezen tijd samen. Het
gaat niet alleen om het tot stand brengen van
wetten en bepalingen ten gunste van de cul
tuur, maar ook om een reorganisatie van den
Nederlandschen Staat. Men voert actie voor
een gedecentraliseerde inrichting van het
Nederlandsche rijk, waaronder te verstaan is,
dat de provinciale en gemeentelijke bestuurs
lichamen in zaken, die het inwendig beheei
van provincie en gemeente betreffen en niet
direct samenhangen met de eenheid van het
Rijk naar buiten, zooveel zeggenschap hebben
als met behoud van een goede inwendige or
ganisatie van het Rijk mogelijk is.
Te veel innemen bederft de maag, voor
al bi] kinderen. Bestrijdt verkoudheid
daarom vlug en afdoende met de weten
schappelijk bereide Dampo verkoudheids-
zalf. Het eenige wat U te doen hebt, is
rug en borst enkele minuten stevig in te
wrijven met de koudeverdrijvende Dampo.
Als U een érge kou hebt gevat, bedekt
U daarna rug en borst met een warmen
flanellen lap, waardoor de heilzame
werking van Dampo nog wordt verhoogd.
Vooral bij kinderen is Dampo verkoud-
heidszalf vrijwel het eenige middel dat
gemakkelijk en afdoende baat brengt.
Zeldzaam groot koude- verdrijvend vermogen.
IfllLYEJtSUM h 415 M.
Nederlandsch programma
VARA
8.00 Nieuwsberichten ANP, gramofoon
muziek. 10 20 Declamatie. 10.40 Zang met
pianobegeleiding, 11.10 Declamatie, 11.30
Orgelspel. 12.00 Esmeralda en solisten.
12.45 Nieuws- en economische berichten
ANP. l.OO VARA-orkest, 3.00 Viool, piano
en gramofoonmuziek. 3.40 Gramofoonmu
ziek. 4.00 Gramofoonmuziek met toelich
ting. 5.00 Orgelspel. 5.15 Nieuws-, econo
mische en beursberichten ANP. 5.30
VARA-orkest en soliste. 6.45 Actueele re
portage of gramofoonmuziek. 7.007.15
Economische vragen van den dag en
nieuwsberichten ANP. sluiting.
HILVERSUM II. 30] M.
NCRV
8 00 Nieuwsberichten ANP. 8.25 Gewijde
muziek (gr pi 8.35 Gramofoonmuziek.
11.00 De „Consonanten" en gramofoon
muziek, 12.15 Reportage of muziek. 12.45
Nieuws- en economische berichten ANP.
1.00 Orgelspel. 1.45 Gramofoonmuziek,
2.35 Quatre-mains en gramofoonmuziek,
3.15 Orgelconcert (opn.), 3.30 Gramofoon
muziek. 4.15 Gramofoonmuziek. 5 15
Nieuws-, economische en beursberichten
ANP. 5.35 Molto Cantabile. 5.55 Gramo
foonmuziek. 6.10 NCRV-orkest en soliste.
6.457.00 Actueele reportage of gramo
foonmuziek, sluiting.
KOOTWIJK. 1875 M.
AVRO
7.15 Gramofoonmuziek. 7.45 Gramofoon
muziek. 8.00 Nieuwsberichten ANP, gra
mofoonmuziek. 9.15 Gramofoonmuziek,
10.15 Gramofoonmuziek, 10.30 Solisten-
concert, 11.45 Gramofoonmuziek. 12.15
Gramofoonmuziek. 12.45 Nieuws- en eco
nomische berichten ANP. 1.00 Russisch
programma (opn.l. 1.45 Gramofoonmuziek.
2.45 Sylvestre-trio. 3.45 Gramofoonmu
ziek. 4.00 Verzoekconcert voor en door ce
Duitsehe Weermacht 6.45 Gramofoon
muziek. 7.007.15 Friesch praatje en
nieuwsberichten ANP. sluiting.
8.00 Nieuwsberichten ANP, 8.10 Orgel
concert (opn), 9.30 Gewijde muziek
(opn.). 10.00 Gramofoonmuziek. 12.00
Zang met orgelbegeleiding, 12.45 Nieuws-
en economische berichten ANP, 1.00 Gra
mofoonmuziek. 1.45 Middenstandspraatje,
2.00 Adventsuitzending, 2.20 Gramofoon
muziek, 2.30 R.K. Ha-arlemsche Orato-
riumvereeniging, KRO-Symphonie-orkest
en solisten, 3.00 Causerie ..Bruckner", 3.15
KRO-Symphonie-orkest en soliste, 3.55
Gramofoonmuziek. 5.15 Wekelijksche ge
dachtenwisseling ANP, 5.30 Radiotooneel.
6.15 Gramofoonmuziek. 6.457.00 Actuee
le reportage of gramofoonmuziek, sluiting.
KORTEGOLF-UITZKNDING NAAR
NEH.-INDIc
Zondag 8 December, 1516 uur A. T.
Opening.
Marschmuziek
„Maria in de Nederlandsche literatuur"
dbor F. A. Brunklaus,
Dagoverzicht A N. P. (van 15.2015.35).
..Zondagsgedachten" door pater Ir. J.
Dito OP.
Actueele aetherflitsen.
KOOTWIJK. 1875 M.
VARA
7.15 Gramofoonmuziek, 7.45 Gramo
foonmuziek, 8.00 Nieuwsberichten ANP,
gramofoonmuziek, 10.15 Orgelspel, 10.45
Gramofoonmuziek, 12.45 Nieuws- en eco
nomische berichten ANP. 1.00 Gramofoon
muziek. 2.45 Verkorte opera „Der
Freischütz" (gr.pl.), 3.30 Uit Berlijn: 51e
Verzoekconcert voor de Duitsehe Weer
macht, 6.00 Gramofoonmuziek, 6.45 Gra
mofoonmuziek, 7.007.15 Nieuwsberichten
ANP, sluiting.
Een -uw- uurweiniet verlichte wij zerpiaten worden tegelijk met het nieuwe
carillon in den toren van kasteel Nijenro de aan de Vecht aangebracht, waarop aan
de buitenzijde lampen zijn bevestigd. (Foto Pax-Holland)
Geen VETWOJRMPJES OF PUISTJES meer,
als ge met Radox Uw huid gaaf houdt. De
Radox zuurstof reinigt de poriën door en
door, de huid kan weer ademen en wordt weer
jeugdig en gezond. Bovendien spaart het
zeep, als ge wat Radox in Uw waschwater doet.
Bij apoth. en drog. 41 ct. en 15 ct. incl. verh. O.B.
Reeds langen tijd bevindt zich de historische
standaardmolen te Mierlo in een toestand van
ernstig verval. Het gevaar was niet denkbeeldig,
dat de molen binnen afzienbaren tijd verloren
zou gaan. Thans heeft zich uit particulieren in
de omgeving van Mierlo een comité gevormd,
dat pogingen wil aanwenden, den molen te doen
herstellen. Plannen daartoe zijn reeds in een
vergevorderd stadium van voorbereiding. Te
Mierlo zelf heeft zich mede een comité ter be
scherming der molen-belangen gevormd, onder
voorzitterschap van den heer J. C. J. Verheugt,
burgemeester dezer gemeente. Indien de pogin
gen met succes bekroond worden, zal een belang
rijk object van historische en landschappelijke
beteekenis behouden blijven voor de omgeving,
terwijl door weder-inbedrijfstelling van dezen
molen ook economische belangen gediend zijn.
Het secretariaat van het „Herstel-comité mo
len te Mierlo" is gevestigd bij den heer A J. O.
van Oosten, „Campania" te Mierlo.
Het Centraal Bureau voor het Bakkersbedrijf
deelt het volgende mede:
Het hardnekkige gerucht doet de ronde, da:
bloembollen mede verwerkt worden bij de ver
maling van tarwe en rogge tot bloem en meei
als grondstof voor de broodbereiding.
Het Centraal Bureau spreekt deze geruchten
met de meeste beslistheid tegen en deelt mede.
dat de samenstelling van het tegenwoordige
brood is als volgt:
Wittebrood 35 pCt. tarwe en 35 pCt. rogge.
Bruinbrood 75 pCt. tarwe en 25 pCt. rogge.
Roggebrood 100 pCt. rogge.
Ook de klachten, dat het z.g. oorlogsbrood
als gevolg zou hebben het optreden van op
schurft gelijkende huid-aandoeningen, zijn on
juist, zooals blijkt uit een verklaring van den
geneeskundig hoofdinspecteur van de volksge
zondheid, dr. C. Banning, gepubliceerd in het
tijdschrift van geneeskunde van Zaterdag 30
November j.l.
Het Centraal Bureau voor het Bakkersbe
drijf doet een dringend beroep op het publiek,
zich door dergelijke praatjes niet ongerust te
laten maken.
De overheid doet., in samenwerking met het
bakkersbedrijf, alles wat mogelijk is om den
consument een gezond en voedzaam stuk brood
voor te zetten.'
In de bibliotheek van de orde der Ambrosia-
nen te Milaan werd een Arabische tekst van het
Evangelie van Johannes ontdekt. Dit werk da
teert uit de veertiende eeuw.
Duur wollen in een huurhuis en Uw leven lang huur betalen? of Goedkoop
wonen in een eigen huis en toch in 30 jaar het huis geheel afbetalen"'
Hooge Hypotheek-rent» betalen ot het rente-bedrag gebruiken om Uw
schuld af te lossen? Vraagt inlichtingen bilde
Het is misschien een gelukkige omstan
digheid, dat juist in deze. in velerlei op
zicht moeilijke dagen de verduisteringsmaat
regelen het huiselijk leven stimuieeren Meer
dan ooit zijn de gezinnen in het avondlijk
uur vereenigd, schijnt de eigen woning in
tiemer en veiliger naarmate het buiten
duister is, onherbergzaam bovendien door
regen of kou. De lange winteravonden heb
ben hun oude beteekenis herkregen; aan.
den huiselijken haard is 't gezin zichzelf ge
noeg, schept het vreugde in de goede, een
voudige dingen, die het geheim bezitten van
het geluk. Ook aan het godsdienstig leven
in het gezin komt dit ten goede Opnieuw
wordt de huiselijke kring een dagelijks
wellende bron van oprecht godsdienstig
leven.
De Katholieke Actie in het Bisdom Haarlem
heeft bij het opmaken van baar werkprogram
voor 19401941 hiermede rekening gehouden.
Zij heeft deze in velerlei opzicht gelukkige om
standigheid aangegrepen als de kern van haar
werkzaamheid, die erop zal zijn gericht het ge
zin te maken tot een heiligdom van God. Haar
werkprogram dat de goedkeuring heeft ver
worven van Z.H.Exc. Mgr. J P. Huibers, be
oogt dan ook de verdieping van het godsdien
stig leven in de gezinnen door het in eere her
stellen of tot hooger eere opvoeren van de gods
dienstige gebuiken
Het is toch een feit, dat een snelle voort-
woekering van den wereldschen geest de
laatste jaren het godsdienstig leven in tal
van katholieke gezinnen ernstige schade
heeft berokkend. In vele gevallen beperkt
het beleven van den godsdienst zich helaas
tot het nakomen van de allervoornaamste
verplichtingen zonder meer. Verder heeft de
tijdgeest of het menschelijk opzicht de mees
te vrome gebruiken en religieuse voorstel
lingen uit de huizen gebannen. Toch moet
er niet alleen een kerkeodsdienst. maar ook
een huisgodsdienst zijn, met vader en moe
der als middelaar en middelares tusschen
God en hun kinderen. Een krachtig middel
daartoe is in de eerste plaats het herstellen
der goede, oude katholieke tradities in het
gezin
De uitvoering der actie „Het gezin een heilig
dom van God" is zóó gedacht, dat zij de ge
zinnen geleidelijk terugbrengt tot de vrome ge
bruiken door telkens en telkens weer te wijzen
op het nauwe verband tusschen het kerkelijk
leven, een jaargang rond. en het godsdienstig
gezinsleven. De gebeurtenissen van het Kerke
lijk Jaar zijn daartoe in verschiilende perioden
ingedeeld: Advent., Kersttijd, Vasten, de tijd
tusschen Paschen en Pinksteren en eindelijk de
periode na Pinksteren. Voor elk tijdsbestek ziin
bepaalde actiepunten aangegeven. Voor den
Kerstkring bijvoorbeeld. in den geest van het
verlangen var. den Advent en het „Venite Ado-
remus van Kerstmis: het gemeenschappelijk
gebed, 's ochtends en 's avonds, aan tafel, zoo
mogelijk met het bidden van den „Engel des
Heeren" en het Rozenhoedje. In den Kersttijd
staat het H. Huisgezin van Nazareth in het
centrum van het Kerkelijk leven. Het feest van
de H. .Familie wordt gevierd. In dat H Huis
gezin treft niets meer dan juist de kinderlijke
gehoorzaamheid van Jezus tot Jozef en Maria.
Het punt van actie vermeldt dan ook: Ouder
lijk gezag en kinderlijke eerbied en gehoor
zaamheid. Ouderzegen. Hulp bij het leeren ver
staan en het memoriseeren van de catechismus-
lessen. En tenslotte bevordering van het huise
lijk gezclligheidsleven.
Ook voor de andere perioden van het Kerke
lijk Jaar, Paaschkring enz. zijn richtsnoeren en
actiepunten vermeld. wii zullen die thans
nader vermelden, doch er te zijner tijd op te
rugkomen.
De bevordering van het gebedsleven in
het huisgezin vormt dus het voornaamste
punt van actie in den Kerstkring. De vader
moet daarin voorgaan en leiding geven, voor
de juiste sfeer en wijding zorgen. Hij ver
deelt b.v. de beurten van voorbidden der
kinderen en ziet toe op de wijze van bidden.
Moeder zorgt echter in het bijzonder voor
het ochtendgebed, dat ook bij dagelijkschen
kerkgang tenminste uit één eerbiedig gebe
den „Onze Vader" zou moeten bestaan
Voor het gemeenschappelijk avondgebed,
het hoogtepunt van den huiselijken eere-
dienst, is waarschijnijk het oogenblik dade
lijk na het avondeten het meest geschikt...
Allen zijn dan bij elkander ongeacht het
verschillend uur van slapen gaan. Aanbevo
len wordt het gewone avondgebed uit den
Catechismus te bidden. Vader gaat bij zijn
dankzegging aan God in het bijzonder na
waarvoor het gezin dezen dag reden heeft
God te bedanken. Hij geeft gelegenheid voor
een kort gewetensonderzoek en is de jonge
ren daarbij behulpzaam door enkele punten
uit het dagelijksch leven op te noemen en
aan te stippen wat in den algemeenen gang
van zaken verbeterd kan worden.
Ook het bidden van het Rozenhoedje of al
thans een gedeelte daarvan is in Katholieke
gezinnen een goed gebruik. Het kan het best bij
het avondgebed aansluiten, waarbij de geheimen
kort en bevattelijk worden overwogen eventueel
vergezeld van een speciale intentie, hetzij be
paald door vader of moeder dan wel door de
kinderen. Natuurlijk moet bij dit alles rekening
worden gehouden met den leeftijd, de geaard
heid en den aanleg der kinderen. Het is beter
kort te bidden maar goed, dan het gebed te
rekken met het gevaar, dat de aandacht ver
slapt.
Tot het materiaal, dat door de Katholie
ke Actie tot dit doel wordt verspeid. behoort
een kalender voor het gezin, welke aan de
verschillende perioden van de actie „Het
gezin heiligdom van God" is gewijd. In
groote kleurige prenten zijn de gezinstafe-
reelen weergegeven, telkens met enkele toe
passelijke dichtregels. Het schutblad toont
het gezin vereenigd bij het Rozenkransgebed,
op de eerste pagina de Advent gevolgd
door het gemeenschappelijk bidden aan ta
fel. met de woorden van Vondel:
„Genuttigd met een dankbaar hart te gader.
Al wat ons wordt gegund van God den Vader.
Zijn milde hand verleent ons drank en spijs
Men geeft hem lof en dank en eer en prijs".
De Kersttijd toont een der mooiste oogen-
blikken van het familieleven: den vaderzegen
voor het slapen gaan der kleinen met de altijd
opnieuw ontroerende versregels van Guido
Gezelle
't Eerste, dat mij Moeder vragen
leerde in lang verleden dagen.
Als ik hakkelde, ongeriefd
nog met woorden, 't was te gader
"bei mijn handjes doende: „Vader,
geef m'een kruisken, als 't u belieft."
En het blijmoedig familieleven van den win-
erschen Kersttijd, de gezelligheid thuis, die
toch boven alles gaat. is weer op een verdere
pagina uitgebeeld. Doorbladerend ziet men
met de Vasten het bewaren tot Zon
dag" van snoepgoed, in den Passietijd
de voorezing van het Lijdensverhaal van
Paschen tot Pinksteren het H. Doopsel en ten
slotte de H .Hartvereering in de woningen. Deze
mooie kalenders, die ongetwijfeld sterk tot het
beoogde doel kunnen bijdragen, ziin bij de
pastoors der parochies verkrijgbaar gesteld.
Op 8 en 9 Januari zal te Apeldoorn, uitgaande
van de stichting Noodbeurs Gelderland een
noodbeurs wordt gehouden, na Arnhem de twee
de in Gelderland.
Opgegeven door afd. Handelsinformaties
v. d. Graaf en Co. N.V.. Amsterdam
MUTATIE
D.d. 4 December 1940 is in de faillissementen
van H. A. en C. M. van Gemert te Vught in
plaats van mr. A. Bloemarts tot curator be
noemd mr. E. van Zinnieq Bergmann. Den
Bosch, Peperstraat 8.
UITGESPROKEN
4 Dec.: Ie. Firma W. Slecnholl en Zn.: 2e. W.
A. Sleenholf: 3e. Henricus A. Sleenhoff; 4e
Hieronymus Sleenhoff. allen te Megen, Donkere-
straat A 174 a. R.c. mr. W. H. Arlëns, curatrice
mevrouw mr. J. Brans Woltering. Den Bosch.
P Vanackere. Rotterdam. Sehietbaanstraat 35.
R.c. mr. A. Huygen. Cur. mr. O. H. Sap. Rotter
dam.
5 Dec.: J. C. M. Rechters, tuinder. Nootdorp,
Achterweg. R.c. mr W G. F Borgerhoff Mulder.
Cur. mr. A. de Gldts Den Haag.
VERNIETIGD OP GROND VAN APPéL:
21 Nov.: Chr H. Konings. Ravenstein.
OPGEHEVEN WEGENS GEBREK AAN ACTIEF:
4 Dec.: A. G. van Peggelen, diamantslijper. Am
sterdam.
G. Schimmel, handelende onder den naam
Wijnhandel „Corton". Utrecht.
5 Dec.: H. H Engels, expediteur en controleur.
Dinxperlo.
GEDEPONEERDE UITDEELINGSLIJSTEN
30 NOV.: Marinus Timmermans, bakker. Raams-
donksveer. Geëindigd door 't verbindend worden
der uitdcelingslijst. Uitk. 7.367 pCt.
3e Dec De Handelsvenn. onder de firma Car-
tonnagelabriek „Carao", gevestigd en kantoor
oouaende te Tilburg. Idem. Uitk. 1 pCt
A. J. van Gorp. Tilburg Idem. Uitk. nihil aan
oonc cred.
H. O. J. Lommen. T:lburg. Idem. Uitk. nihil
aan conc. cred.
De Commanditaire Vennootschap „Roma-Ex-
pres". gevestigd geweest, zijnde te Utrecht. Ge
ëindigd door het verbindend worden der eenige
uitdcelingslijst Uitk. 100 pCt.
J. J. ben Dijker, wonende te Utrecht, geweest
zijnde vennoot van de Comm. Venn. „Roma Ex
pres". Utrecht. Idem. Uitk 100 pCt.
J van Amstel, wonende te Utrecht, geweest
zijnde venn. van de Comm. Venn. „Roma Ex
pres", Utrecht. Idem. Uitk. 100 pCt.
