Wormer tijdens de hervorming
Haarlem, 9 Dec.
PETR1E C
MAANDAG 9 DECEMBER 1940
Langzaam verval in de
achttiende eeuw
AGENDA
„PETER EN PAUWELS"
Een belangrijke tooneel-middag
voor Geloof en Wetenschap
VERKEERSONGELUK OP DE
BOTERMARKT
Géén stilte na den storm!
EFFECTEN
COUPONS
LIPS' SAFE-Inrichting
Winterhulp Nederland
Afd. Haarlem
De aanvragen stroomen binnen
Koperen priesterjubileum
kapelaan J. Veerman
„COCKTAIL"
Gepresenteerd door Tobi's
Cabaret
NEDERLANDSCHE
AMATEURTOONEEL. UNIE
R. K. Zangvereeniging
„St. Caecilia"
BURGERLIJKE STAND
Langzaam verval der statie
Wormer
Rondom 1795
Propaganda-vergadering te
Haarlem
Een honderdjarige in
Heemstede
Bioscopen
10 December
Bioscopen
Apotheekdiensten
n Kwade kans..!!
4S5e STAATSLOTERIJ
STAD
Dat de leiding van de Haarlemsche vereeni-
ging Geloof en Wetenschap den tijd verstaat,
heeft zten overvloede nog eens bewezen door
de leden uit te noodigen op een aan Vondel
gewijde tooneelvoorstelling, de tweede reeds in
dit seizoen.
Daarvoor moest de opvoering van het reeds
aangekondigde werk „De ondergang van de
Vrijheid" opgeofferd worden nadat die op
voering al een keer, buiten toedoen van G. en
w„ van het programma was verdwenen. We
behoeven ons niet af te vragen of de voorkeur
gerechtvaardigd mag neeten dat is geen
vraag en het lijkt ons ook niet twijfelachtig
of de tooneellievende leden der vereeniging heb
ben met deze verwisseling gaarne genoegen ge
nomen, want daar legde de groote opkomst
naar den Stadsschouwburg, op een Maria-daa
getuigenis van af. Vondels werk geeft, in
schoone uitvoering, niet alleen genot, het eisen t
ook inspanning van den geest. Bij „Peter en
Pauwels kan ieder dat vooruit weten, maar dit
is blijkbaar een reden te meer geweest om de
voorstelling hoog te waardeeren en er aan het
einde zijn dankbare toejuichingen voor te
geven.
De opvoering was van Het Nederlandsen Too-
neel en de regie lag in handen van A. Defresre,
Bij een spel met zoo geringe dramatische be
wogenheid stelt de tooneelleiding oijzonder
hooge eischen. In „Peter en Pauweis" komt
Vondel alleen tot zijn recht, indien aan nes
verzen-zeggen alle aandacht en toewijding wordt
besteed, terwijl een boeiende mise-en-scêne me
nigmaal moet doen vergeten, dat het conflict
met ii) een aangrijpende handeling wordt op
gelost.
Defresne slaagde: het vers bereikte ons
voor zoover de medewerkers hun kunst ver
stonden met zijn volle waarde en van het
grootsch geziene tooneeldécor van Jacques
Snoek werd bij de groepeering uitstekend ge
bruik gemaakt Al konden inzinkingen, zelfs in
de laatste acte. niet uitblijven, in hét. geheel
lag toch een bijzondere spanning, die men oij
de lezing van het epische gedicht niet ge
makkelijk zal vermoeden.
Het is merkwaardig, dat Vondel in dit apos
telendrama de beide machten van goed en
kwaad, licht en donker, hemel en hel nergens
vlak tegenover elkaar plaatst. Vaak schijnt alle
uiterlijke grootheid te ontbreken. Men kan net
zich zoo geheel anders voorstellen. Het Romein-
sche hof verkeert in afschuwelijk zedenjk ver
val, waarbij degrootheid van het kwaad op
haar wijze indrukwekkend moet zijn. Het Chris
tendom is in zijn eerste jeugd, waarin de kracht
van den sterken groei trilt en net idealisme
hoog opschiet. Zou men niet verwachten, dat
de treurspeldichter tegenover den waanzinnig
voldanen materialist Nero de reine, m zieJe-
grootheld verheven gestalten der apostelen
plaatste, om den zuiveren gloed van het chris
tendom te laten kaatsen tegen de muren van
het kwijnend heidendom? Vondel doet net niet
hij brengt geen zichtbare ontmoeting tusschen
die twee machten tot stand en hij offen het
dramatisch effect weloverwogen op.
De machten zijn immers in wezen ongelijk.
Het innerlijk sterke, door Gods geest gewijde,
kan voor net oog niet wedijveren met den
fraaien schijn van Dedorven weelde, de gewe
zen visscher is in dat opzicht geen partij voor
den geweldigen caesar, al groeit uit den eerste
een wereldmacht en vloeit uit den ander ce
ondergang voort. Vondel neeft als tooneel-
schrijver gerekend op het inzicht van zijn toe
hoorders, die als christenen de waarachtige
grootheid van Gods genadewerken erkennen to
den eenvoudigen vorm van een blijmoedig aan
vaarden marteldood.
Het Nederlandsch Tooneel heeft die intentie
op hoogst verdienstelijke wijze verwezenlijkt. Er
lag over de geheele uitvoering een treffende
wijding, het resultaat van ingespannen, veela.
zuive: acteeren, met eerbied voor het dicht
werk. Na het wat spookachtige optreden van
Frits van Dijk als Simon den Toovenaar. voer
den Ank van der Moer en Corrie Korevaa:
twee christenvrouwen op, Petronel en Plautil
van wie de eerste vooral het geheele stuk door
met haar zuiveren toon de vereischte sfeer hueip
scheppen Louis Saaibom was Petrus, de apos
tel aan het levenseinde, en de acteur maakte
die gestalte grootsch door zijn uiterlijken een
voud De Pauweis van Henri Eerens stak er ver
wonderlijk onbeduidend bij af. Voortreffelijk»
dictie gaf Magda janssens, de moeder der
Vestaalsche maagden; Johan Schmitz was uit
stekend als overste Agrippa en Hans van Meer
den teekende Peter's opvolger Linus vol waar
digheid.
Spel, in den waren zin, nad Louis van Gas
teren te geven in de rol van Nero en hij bleef
niet in gebreke Zijn uitbeelding van den door
schrikbeelden overvallen tyran was bij alle he-
heersching aangrijpend. Het moeilijke vraag
stuk der rijen had de regie eenvoudig en goed
opgelost; deze afsluiting der bedrijven voldeed
Zoo werd het een voorstelling, die wellicht
volmaakter had kunnen zijn, maar die in haar
geheel een belangrijke daad mag heeten, om
dat er. naast groot kunstzinnig vermogen eer,
juist gericht-zijn op de geestelijke behoeften
van den tijd uit spreekt. Zoo is ze ook ver
staan dat bleek uit den bijzonder hartelu-
ken en langdurigen büvaJ aan het slot.
Aan Geloof en Wetenschap komt eere to*
omdat zij opnieuw den grooten Vondel in den
Haaxlemschen schouwburg heeft gebracht.
H. B. v. d. S.
worden verdeeld staat nog niet vast. Waar
schijnlijk, dat het laatste het geval zal zijn.
Onder erkentelijkheid voor de groote mede
werking, die door de wijkbureaux en door de
collectanten op 30 November j.l. is verleend,
zal gaarne toch nog opgave worden ontvangen
van medewerkers zoowel bij de bureaux als voor
de collecte zelf. Deze opgaven worden gaarne
tegemoetgezien aan het Bureau Gedempte
Oude Gracht 47, onder mededeeling van adres,
geslacht, leeftijd en beroep en voor welk werk
men zich beschikbaar wil stellen.
De aanvragen om hulp stroomen binnen. In
de laatste jaren was het de gewoonte, dat door
de pers een inzameling werd gehouden ten be
hoove van de stille armen. Dit is nu niet meer
mogelijk door het collecteverbod. Ook de stille
armen zullen dus v«oor Winterhulp dienen te
worden geholpen. Daarvoor is evenwel geld,
veel geld noodig. Alles wordt er op het oogen-
blik op gezet om allen, die daarvoor in aan
merking komen, deze maand nog een uitkee-
ring te doen. De directie heeft vertrouwen, dat
ieder, die vorige jaren zijn bijdrage stortte ten
behoeve van de stille armen, dat nu aan Win
terhulp zal willen doen. Heel belangrijke be
dragen kon het bestuur van den Armenraad
de laatste jaren voor dit doel uitkeeren. Ieder
zal toegeven, dat de behoeften op het oogen-
blik eerder grooter dan kleiner zijn en het gaat
dus slechts om een verschil in de organisatie
die haar bemiddeling voor het verstrekken van
de uitkeeringen verleent.
Wij mogen dus een dringend beroep doen op
iederen burger van Haarlem om zoowel voor
de hulpbehoevenden in het algemeen maar in
't bijzonder voor de stille armen reeds thans
zijn bijdrage te willen zenden. Dit kan het
beste geschieden door storten of overschrijven
op girorekening No. 395300 ten name van den
penningmeester van Winterhulp Nederland
Afd. Haarlem. Ook kan storting plaats hebben
ten kantore van den penningmeester-gemeente
ontvanger, Pandpoort 2.
Medegedeeld kan worden, dat door de N.V.
Drukkerij „De Spaarnestad" te Haarlem ge
stort is een bedrag van f 4000 en door de „Ver-
eenigde Katholieke Pers" (Nieuwe Haarlem-
sche Courant e.a.) een bedrag van f 1000.
Op Donderdag 4 December, ongeveer te 10.45
uur in den morgen, had bjj de verkeerslichten
op de Botermarkt een aanrijding plaats tus
schen een vrachtauto, die van de Ged. Oude
Gracht in de richting van de Botermarkt reed
en een 15-jarigen wielrijder, die van de Boter
markt kwam.
De jongen brak daarbij eenige vingers en een
enkel, bovendien geraakte nog een arm uit het
lid. Zijn fiets werd zwaar beschadigd.
Omtrent de schuldvraag van deze aanrijding
stelt de politie een onderzoek in. In verband
daarmede wordt een dame, die de aanrijding
heeft zien gebeuren en zich later naar Vroom
en Dreesmann heeft begeven, dringend ver
zocht zich te vervoegen aan het bureau van
politie, Smedestraat 9, alhier.
De afgeloopen Zondag bracht voor Zandvoort
niet de verwachte stilte na den storm. Het
heeft in de dagen daarvóór aardig „gespookt"
aan de kust, zooals een oude zeeman opmerkte,
met wien we de schade opnamen, door het woe
dend geweld der golven ontstaan. Hier en daat
zijn stukken uit de duinen gehapt, terwijl oa.
bij het „Noorderbad" de betonnen wand van
't voormalige motorbootjesbassin en de houten
huisjes het moesten ontgelden. Het bekende
zwembassin daarentegen bleef geheel intact.
Er zijn ditmaal opmerkelijk veel mijnen los-
[O.
Ged. Oude Gracht 82, Haarlem
geslagen, waarvan een groot aantal (men
sprak van zeventien) op het Zandvoortsche
strand hun tocht eindigden. Minstens tienmaal
steeg er dezen dag op het strand een rookzuil
op eens weerklonk een doffe knal, waarvan de
ramen in het dorp trilden.
„Daar springt er weer een", zeiden de inwo
ners dan, hiermede bedoelende, dat de Holland-
sche marinemannen, met dit gevaarlijke werk
belast, de mijn onschadelijk maakten.
Ook bereikte ons nog een verhaal van een
mijn, die geen mijn was, docheen boei. Zij
dook plotseling op vlak voor het „Zuiderbad" en
liet zich door de golven in snelle vaart naar de
houten borstwering drijven. Panische schrik bij
de ooggetuigen, die zichzelf en het Zuiderbad
verloren waanden. Echter, een explosie bleef
uit
Overigens heeft de badplaats weinig op met
zulke gasten, daar het gevolg van hun bezoek
is als ook thans het geval was dat het
strand geheel of gedeeltelijk tot verboden ter
rein verklaard wordt. En men wandelt des Zon
dags toch graag eens op het Zandvoortsche
strand.
Door de directie van Winterhulp wordt ons
medegedeeld, hetgeen wij trouwens al hadden
gepubliceerd, dat de opbrengst van de collecte
op 30 November jl. in totaal heeft bedragen
i 6397.14',s. Met bijtelling van de bedragen, die
rechtstreeks, hetzij persoonlijk, hetzij per giro,
bij den penningmeester zijn ingekomen, is er
tot nu toe in totaai in Haarlem voor de Win
terhulp de som van f 16.787.04v2 bijeengebracht.
Ieder die op de hoogte is van de bijzondere
behoeften in dezen tijd van het jaar zal on
middellijk beamen, dat deze som bij langen na
niet voldoende is om ook maar eenigszlns in
den noodtoestand te voorzien De bedoeling is
dan ook, dat er, gelijk reeds in de bladen is
bekend gemaakt, op het eind van de maana
een nieuwe collecte in de stad zal worden ge
houden. Of deze wederom op één dag zal plaats
hebben dan wel dat zij over twee dagen zal
Gisteren vierde de weleerw. heer J. Veerman,
kapelaan van de parochie O. L. Vrouw van den
H. Rozenkrans en H. Dominicus aan het Spaar-
ne, zijn 12%-jarig Priesterjubileum. De eigenlijke
dag was Maandag 2 December, maar kapelaan
Veerman heeft zeer terecht Zondag 8 Decem
ber, den feestdag van Maria Onbevlekte Ont
vangenis, uitgekozen voor de officieele herden
king.
Om 10.30 uur droeg de jubilaris de Plechtige
Hoogmis op, geassisteerd door Prof, K. Steur,
Prof. J. A. Slijkerman, beiden van Warmond,
en een heerbroer van den feesteling, kapelaan
C. Veerman.
Door het zangkoor werd uitgevoerd een H.
Mis voor gemengd koor van Dom Resice.
Na de H. Mis werd gezongen het Priesterlied
van Guido Gezelle, gecomponeerd door Jac. de
Jong.
Van 2 uur tot kwart over drie was er recep
tie voor de parochianen, waarvan druk gebruik
werd gemaakt. Den jubilaris werd namens de
parochie een feestcadeau aangeboden.
Om half vier werd door kapelaan Veerman
een Plechtig Danklof gecelebreerd, waarbij de
twee andere kapelaans van de parochie as
sisteerden.
's Middags om half vijf werd in het R.K.
Jeugdgebouw aan de Koningsteinstraat een re
ceptie gehouden voor de leden van de beide
meisjescongregaties en de jongenscongregatie,
waarvan kapelaan Veerman directeur is.
Zaterdagavond presenteerde het Nederiand-
sche Tobi's Cabaret in den Stadsschouwburg zijn
tweede vroolijke Cabaret en Variété Revue
„Cocktail".
Voor deze revue, die een „elck wat wils"-
programma bood, was de naam „Cocktail" wel
zeer toepasselijk.
Jesje van Marie opende als conférencière den
avond voor een jammer genoeg maar matig be
zochte zaal. Op rijm kondigde zij steeds de vol
gende artisten met de door hen te geven num
mers aan.
Jean Modern occorino-virtuoos, speelde op
zijn buitenissig instrument, op den vleugel
begeleid door den pianist Jo Spiers, de ouver
ture .Dichter und Bauer" van Franz von Suppé.
Hij wist werkelijk aardige muzikale effecten
aan zijn occorino te ontlokken.
De buikspreker prof. Jothé met zijn spre
kende pop Billy wekte veie malen den lachlust
op van het publiek, alhoewel de meeste grap
jes van zijn pop niet bijster origineel meer wa
ren.
De Nederlandsch-Indische cabaretière, Amsy
j Moina, maakte met haar fijnzinnig gekozen
Indische liedjes en „negro spirituals" een goe
den indruk. Door haar soms weemoedige kront
jongliedjes ontroerde zij dikwijls de aanwezi
gen.
Mr Hedi liet zich kennen als een vlot en
handig goochelaar. Hij tooverde bijvoorbeeld
met één sigaret een stuk of tien sigaretten te
gelijk te voorschijn. Zelfs wist hij van 'n sigaret
een sigaar te maken. Wel ideaal voor den roo
kenden man!
„The Tropical Islanders" verleenden met hun
origineele songs op uitstekende wijze medewer
king in een Hawaian Show.
De snel teekenaar mr. Mar, bijgenaamd „de
man met het razende potlood", teekende in een
minimum van tijd een caricatuur van hem, die
zich daarvoor beschikbaar stelde. Men kan zich
wel voorstellen, dat de contefeitsels van de ver
schillende „slachtoffers" aanstekelijk op de men-
schen werkten.
Er was ook zoowaar een rijwiel-equilibrist
genaamd Alex Ravello, die in de gekste stan
den zelfs nog saxofoon speelde.
In een sketch, getiteld: „Florida wil carrière
maken", zien we Jesje van Marie als juffrouw
Florida, Cari Tobi (die tevens de geheele pro
grammaleiding had) als directeur van een too-
neelgezelschap en Jo Spiers als secretaris.
Jesje van Marie verbeeldt in deze klucht een
opgedirkte ordinaire vrouw met een plat taaltje,
die aan het tooneel wil. Ze verzoekt den direc
teur om een engagement bij zijn gezelschap.
Van hem krijgt ze dan toestemming om „proef
te draaien", hetgeen natuurlijk tot gevolg heeft
dat ze geweigerd wordt.
Dit genre spel ligt Jesje goed. Jammer dat
ze dit ook, waarschijnlijk onbewust, in haar
conférences laat hooren. Op haar uitspraak valt
zoo nu en dan wel eens iets aan te merken,
j Zeer geslaagd was Jesje in de „Schlager-
Dotpourri 1900", die in he passende kleeding ten
tooneele werd gebracht. De meer moderne
schlagers zong ze charmant en gelukkig ook
beschaafd.
j Een bijzondere vermelding verdient nog de
pianist Jo Spiers, die bijna den géheelen avond
voor de muziek zorgde. Vooral goed van rhyth-
miek waren zijn eigen composities, die hij met
groote vaardigheid en élan speelde,
i Tot slot kwam St. Nicolaas in hoogst eigen
persoon, op wien de spelers namens allen een
be-^ep deden voor een spoedigen en langduri
gen vrede.
Al met al was het een vroolijk èn geslaagd
programma, dat de zorgen van den dag voor
eenige uren deed vergeten.
Op Dinsdag 10 dezer zal in gebouw „St. Ba-
vo" om 8 uur een buitengewone bijeenkomst
gehouden worden voor alle leden der R.K.
zangvereeniging „St. Caecilia" in verband met
de uitvoering der vereeniging od 29 Dec. a.s.
Leden, die niet op de laatste repetitie ver
schenen zijn, worden dringend uitgenoodigd, de
ze bijeenkomst bij te wonen.
Geboren: 5 Dec.: C. MaertenHulshof, z.;
6 Dee.: A. W. M. van Velzen—Mulder, d.; E.
i BiereWubben, z.; A. C. van Nordevan
Slooten, z.; 7 Dec.: A. Porlegiesde Jong, d.;
G. E. Philippo—van de Weegh, d.; J. M. G.
LoomanRevers, z.; J. O. A. Draijervan
Lemel, z.; M. de LiefdeKolk, z.; 8 Dec.: C. J.
MakkeliePrincen, z.; Y. C. HeijserMeijer,
,d.; 9 Dec.: J. M. Hocglugtvan Marsbergen, d.
Overleden: 6 Dec. M. C. Hondius van Herwe
den—Berghuijs, 77 jr., KinderhuissingelJ. van
i der Bij, 62 jr., Ooster Tuindorplaan; 7 Dec.:
C. Uijlenburg—Piers, 71 J„ Eendrachtstraat;
M. Woudenberg—van Tienen, 50 jr., Linscho-
tenstraat; J. A. M. Koehorst. 59 jr.. Kruisweg.
in
De aanwinst van ruim 60 communicanten bjj
ae opheffing van Jlsp, hoewel op zichzelf ge
ring, was toch voor de Statie Wormer nog van
beteekenis. Want Wormer was niet meer het
bloeiende dorp van de tweede helft der 17e en
het begin van de 18e eeuwde teekenen van het
naderend verval, dat op het einde van de 18e
eeuw zoo scherpe vormen zou aannemen, wa-
>-en reeds aanwezig Nog draaiden er in 173?
op de Wormervelden 33 molens, doch hun waar
de was reeds sterk gedaald en de algemeene
achteruitgang zou hun weldra den wind uit de
wieken nemen Ook de beschuitbakkerijen ver
minderden in aantal, en het hooge marktgeld,
voor de Wormer-beschuit geheven, zou reeds
vóór het einde der 13e eeuw deze bedrijven ge
heel vernietigen
De afscheiding van Wormerveer in 1795 ver-
Jaagde het ten slotte tot een arme en onbedui
dende Statie met uüro 200 communicanten.
Dooi den groei van de katholieke bevolking in
Wormerveer was een afzonderlijke Statie daar
nindzakeiijk
Weldra groeide de katholieke gemeente van
(Vormer-,eer zelfs boven die van Worm uit;
perst in de 20e eeuw zou zij door Wormer
worden overtroffen
Het jaar 1795 luidde v.or Wormers katholie
ken een nieuw tijdvak in: een van vrijheid en
gelijkstelling als burgers, doch tevens een van
groote armoede, welke tientallen van jaren op
hun Statie zou blijven drukken, aldus de zeer-
eerw. heer W. H. Kooy oud-pastoor van de
parochie te Wormer, in de Haarlemsche Bijdra
gen, waaraan wij dit artikel ej? eenige volgende
ontleenen.
Ofschoon de plakkaten tegen den katholieken
godsdienst en zijn belijders nog van kracht wa
ren, hadden Wormers katholieken gedurende
de 18e eeuw ongestoord nun godsdienstoefenin
gen in hun schuilkerk kunnen houden.
Zwaar drukten op de Statie de buitengewone
belastingen, welke de katholieken moesten op
brengen. Als een onrecht moesten de katholie
ken aanvoelen, dat zij belasting moesten be
talen, waar hun gereformeerde medeburgers
van vrij bleven.
De Katholieke Kerk had geen rechtspersoon-
Dé beschuittoren
iijkheid, kon geen eigendommen bezitten of
verwerven. De schuilkerk met de pastoorswo
ning, alsook de landerijen, aan de Statie toe-
behoorend, moesten daarom doorgaan voor
eigendommen van particulieren en stonden
meestal op naam van een of meerdere kerk
meesters.
De kerkmeesters traden ook op als verzorgers
van de armen; een afzonderlijk armbestuur be
stond er niet.
Voor het onderhoud der armen konden de
kerkmeesters alleen beschikken over de renten
van obligaties en over de sobere huuropbrengst
van een huis, dat in 1801 verkocht werd voor
de som van12,voor het overige waren
zij aangewezen op de liefdegaven van hun ge-
ioofsgenooten. Op steun uit de dorpskas had
den zij niet te rekenen. De dorpsarmenvoogden
immers waren aan vastgestelde regels gebonden.
Zoo mochten zij geen ondersteuning verleenen
„aan persoonen, die ledemaaten zijn van een
godsdienst, en int bijzonder die der Roomse".
Deze resolutie, genomen in een tijd, waarin
de armoede juist zeer groot was onder de ka
tholieken, kwam neer op een algeheele uitslui
ting voor onderstand van de katholieke armen,
terwijl de gereformeerden, die voor het méeren-
deel geen „ledematen van hun religie" waren, den
steun van de openbare armenverzorging kon
den behouden.
Voor 't onderwijs der kinderen had men twee
scholen, „'t kerckschool", gelegen bij de Ned
Herv. Kerk, en ,,'t bijschool", bij het weeshuis
in het Westeind, in de nabijheid van den be
schuittoren.
De onderwijzers werden aangesteld door bur
gemeesters en vroedschappen, die van „t kerck
school" mede door den kerkeraad.
Voor katholieke kinderen moet dit onderwijs,
gesteld in dienst van de calvinistische propa
ganda, onbruikbaar zijn geweest.
Om aan de achteruitzetting en ongelijke be
handeling te ontkomen, sloten vele katholieken
zich met geestdrift aan bij de beweging van de
Patriotten, welke hun meer Vrijheid en gelijk
heid beloofde. Zij bracht hun althans in 1786
de afschaffing van de recognitiegelden.
De omwenteling van 1795 bracht voor de ka
tholieken de verlangde vrijheid en gelijkheid.
Weldra zag men onder de door de burgers ge
kozen leden der Municipaliteit een katholiek;
kerkmeester Corn. Groen, herbergier van t
Mooriaanshoofd, terwijl in meerdere functies
katholieken en doopsgezinden werden aan
gesteld.
Een nieuwe staatsregeling van 1798 stelde de
katholieken in de gelegenheid om hun rechten
op de oude dorpskerk en op de pastorieën te
doen gelden.
Volgens het 6e additioneele artikel van deze
staatsregeling werden „alle kerkgebouwen en
pastoriehuyzen der voormaals heerschende kerk
overgelaten aan de beschikking van ieder plaat
selijk bewind, om daarover tusschen alle kerk
genootschappen eenig vergelijk te treffen".
Het kerkgenootschap, dat het grootst aantal
leden telde, moest „de voorkeur hebben omtrent
de naasting eener plaatselijke kerk en pastorie,
onder beding echter, voor altijd afstand gedaan
te hebben van de gemeene aanspraak".
Wormer behoort tot de weinige gemeenten,
waar te dezer zake een overeenkomst is tot
standgekomen. En zij kwam tot stand met groo
ten spoed en zonder dat zich, althans bij het
ontwerpen en sluiten Van het contract tus
schen de kerkgenootschappen, ook maar de ge
ringste moeilijkheid heeft voorgedaan.
Op den lOen October verschenen ter verga
dering van de Municipaliteit de burgèrs, afge
vaardigd door het kerkgenootschap der gerefor
meerden, met de afgevaardigden der doops
gezinden en der katholieken.
Reeds op den 5en November 1798 werd door
de gecommitteerden van de drie kerkgenoot
schappen een contract geteekend, waarbij zij
verklaarden „met elkander te sijn overeen
gekomen".
Terwijl overal, waar de katholieken hun aan
spraken op de kerkgebouwen en kerkelijke goe
deren lieten gelden, een heete en langdurige
strijd ontbrandde, waarbij de hervormden zich
met hand en tand bleven verzetten tegen het
afstaan van gebouwen en goederen, waarvan zij
twee eeuwen lang het gebruik hadden genoten,
was te Wormer binnen één maand tijds een
iteslissing gevallen en een regeling tot stand
gekomen-
Ruim 40 afgevaardigden van amatèur-too-
neelvereenigingen uit Haarlem en omgeving
hadden Zondagmiddag gehoor gegeven aan den
N. A. T. U -oproep, die ten- doel had, alle Ne-
derlandsche tooneelclubs in één organisatie sa
men te brengen. De voorzitter der afh Haar
lem, de heer Th. Dammiaars, sprak een viot
welkomstwoord met een afzonderlijk respect
aan de sprekers van den middag, de heeren
Hessel Jongsma en W. J. Wiers. Spr. herinner
de aan het reeds lang bestaande streven, om
de vele tooneelbonden van allerlei aard en rich
ting meer tot elkaar te brengen, en legde er
den nadruk op, dat het een geheel vrijwillige,
spontane actie betrof. De heer Hessel Jongsma
betoogde allereerst, dat het amateur-tooneei,
bijzonder in Holland en Vlaanderen, een groote
plaats onder het volk inneemt. Jaarlijks bezoe
ken in Nederland plm. drie millioen personen
tooneeluitvoeringien van amateurs. We mogen,
als ernstige tooneelminnaars, het amateur-too
neei niet zien als den concurrent van het be
roepstooneel, doch hebben de belangrijke, cui-
tureele taak te vervullen, het volk den rijken
schat der tooneelliteratuur te leeren kennen en
waardeeren, waaruit dan als vanzelf volgt, dat
de animo voor het beroepstooneel zal groeien.
Echter moet dit niet geschieden door het
amateur-tooneei te beschouwen als uitsluitend
amusement en tijdverdrijf. Er zijn al van too-
neelwerken, die om allerlei redenen niet door
het beroepstooneel gebracht kunnen worden,
doch goede amateur-clubs kunnen met deze
werken de belangstelling voor deze kunst sti-
muleeren. We mogen echter de beteekenis van
het amateur-tooneei vooral niet overschatten,
doch behoeven ze evenmin te onderschatten. Een
sterk nationaal gevoel aldus spr. moet
bovendien de basis vormen voor krachtige sa
menwerking. Er is op dit terrein nog zeer veel
en noodig werk te verrichten, want over de ge
heele iinie genomen staat het liefhebberij-too
neel, zoowel wat spel ais repertoire betreft, nog
lang niet op het gewenschte peil. Er zijn in-
tusschen verheugende uitzonderingen.
De Ned. Amateur-tooneelunie heeft plannen
voor een groot nationaal tooneelcongres, waar
door de belang stelling voor het tooneel zal wor
den aangewakkerd. Voorts noemde spr. eenige
praktische voordeelen, die de N.A. T. U. haar
leden zal bieden, o. a. het samenstellen van een
uitgebreide bibliotheek, waarvan alle afdeelin-
gen gratis gebruik kunnen maken. Deze biblio
theek zal bij voorkeur verantwoorde werken
bevatten. Vooral wordt de aandacht geschon
ken aan werken van onzen eigen bodem. Voorts
weidde spr. meer uitvoerig 'uit over een betere
regeling der amateursrechten. Hierbij zal niet
alleen worden gelét op de belangen van de
amateurclubs, doch niet minder op die van de
tooneelschrijvers. Te veel wordt nog een onge
zonde aandacht geschonken aan werken van
buitenlandschen oorsprong, die de goede
uitzonderingen niet te na gesproken aller
minst strooken met onzen eigen volksaard en
zeden. Door praktische lezingen en cursussen
zal tevens getracht worden het gewenschte doel
te bereiken. Ook de samenwerking met het be
roepstooneel zal veel tot het bereiken van ba-
langrijke resultaten kunnen bijdragen.
De heer Jongsma gaf vervolgens een beknopt
overzicht van statuten en huishoudelijk regle
ment van de N. A. T. U. De aanwezigen krege;
hierdoor een duidelijk beeld van het doel e-
de werkwijze, en niet te vergeten de grootse!.c
plannen van deze organisatie: o. a. werd de
vorming van gewestelijke afdeelingen uiteen
gezet. De afdeelingen zullen derhalve niet al
leen staan, doch meer direct contact hebben
met. de zustervereerptrinfpu i-'t h"n streek cl'
provincie.
Na deze rede werd gelegenheid gegeven tot
het stellen van vragen. De heer Jongsma be
antwoordde deze tot volledige voldoening.
Na de gezellige pauze was het woord aan
den heer W. J. Wiers, die in een prettige,
warm-gesproken causerie veie nuttige wenken
aan de beoefenaars van de tooneelkunst gaf
De vraag „Wat is amateur-tooneei?" aldus
spr. heb ik feitelijk nog nooit precies kunnen
beantwoorden. Dat het is de beoefening van
deze kunst door niet-beroepsmenschen, weten
we allen. Maar verder komen we niet, althans
niet tot een juiste definitie. In onderscheidene
gevallen intusschen is het ernstig opgevatte
amateur-tooneei de weg geweest naar het
waarachtige kunstenaarschap; spr noemde hier
verschillende namen van belangrijke tooneel-
figuren uit binnen- en buitenland. Behalve de
cultureelê verheffing van het volk, kan het
amateur-tooneei ook de taak hebben een scha
kel te vormen tusschen de tooneelclub en de
(niet het minst de jongere) tooneelschrijvers.
Hst amateur-tooneei kan in dit opzicht meer
riskeeren en heeft daarom den plicht, vooral de
groeiende talenten onder de schrijvers te steu
nen. Na een hartig woord over de nog veel te
„gemakkelijke" repertoire-keuze, besprak de
heer Wiers de verhouding tusschen het publiek
en de tooneelclubs. We leven nog te veel in de
sleur van het goedkoope amusement en ver
geten, dat het publiek zich werkelijk wil laten
opvoeden. De praktijk heeft dit meermalen be
wezen. Ik zie aldus spr. liever een stuk
van literaire waarde in een minder sterke be
zetting, dan een subliem gespeelde leege klucht.
We hebben vervolgde spr. goede dichters
in ons land, en deze mogen eischen, dat hun
taal met liefde en toewijding wordt behandeld.
Het „tooneelwoord" mag niet de bedoeling heb
ben het behandelen van situatie-gevalletjes;
het moet ons iets goeds en schoons en verhef
fends te zeggen hebben. Moge bij alle töoneel-
amateurs de liefde voor dit mooie doel groeien
en stand houden. De causerie van den heer
Wiers had een dankbaar gehoor en ontving op
rechte waard eering in den vorm van een har
telijk applaus. De voorzitter dankte de beide
sprekers en sloot met een kernachtig woord de
geanimeerde en zichtbaar vruchtbare bijeen
komst. Behalve de reeds aangesloten veree-
nigingen werd de N. A. T. U. ter vergadering
uitgebreid met eenige nieuwe afdeelingen.
Vandaag viert mevrouw de wed. J. Struick-
Kosters haar honderdsten verjaardag. Toen van
morgen de dag aanbrak, hing in de omgeving
van de Joh. Bosboomlaan van veie huizen de
vlag, hetgeen een fleurig cachet gaf. In den och
tend kwamen de bloemen, die al spoedig het
geheel een feestelijk aanzien gaven en de wo
ning van dé jarige vulden. Hierbij waren o.m.
een fraai bloemstuk van het gemeentebestuur
van Heemstede in de kleuren van het dorp,
verder een groote bloemenmand van de buurt-
Gebouw St. Bavo: R.K. Armbestuur St. Jo
seph, 7.30 uur, Ledenvergadering Slagers, 7.30
uur.
De Bois, Kruisweg: Tentoonstelling van aqua
rellen en pastels, van 10 uur tot de verduistering.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a; te be
zichtigen van 105 uur.
Rembrandt: „De Postmeester", volwassenen,
2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Cinema Palace: „Merijntje Gijzen's Jeugd",
boven 18 jaar, 2 uur, 6.30 en 8.45 uur.
Luxor: „Menschen, dieren en sensaties boven
18 jaar, 2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Frans Hals: „De Afscheidswals", volwassenen
2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Spaamc: „De amateur-jockey", 7.30 uur.
Gebouw St. Bavo: Comité Winterhulp, 8 uur;
Commissie Geestelijke Belangen 7 uur; Leden
vergadering St. Caecilia, 8 uur.
Li°n d'Or: Lezing met lichtbeelden van de
Ned. Mij. voor Tuinbouw- en Plantkunde, 7.30 u.
De Bois, Kruisweg: Tentoonstelling van aqua
rellen en pastels, van 10 uur tot de verduistering-
Palcstina Diorama's, Schotersingel 117 a; te
bezichtigen van 105 uur.
Rembrandt: „De Postmeester", volwassenen,
2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Cinema Palace: „Merijntje Gijzen's Jeugd",
boven 18 jaar, 2 uur, 6.30 en 8.45 uur.
Luxor: „Menschen, dieren en sensaties", boven
18 jaar, 2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Frans Hals: „De Afscheidswals", volwassenen,
2.30, 6.30 en'8.45 uur.
Spaarne: „De amateur-jockey", T.30 uur.
De Zondag- en avondiensten der apotheken
zullen tot en met Vrijdagavond worden waarge
nomen door de volgende apotheken: Th. Klink
hamer, Koninginneweg 69, tel. 11596; Grijseels
en van Hees, Lange Veerstraat 19, tel. 11000;
Frans Halsapotheek, Frans Halsplein 1. telef.
11180; C. Schotsman. Binnenweg 206, Heemstede,
tel. 28320.
bewoners en een bloemenkussen met de jaar
tallen 18401940, benevens vele taarten en
fruitmanden.
Velen kwamen de jarige feliciteeren. Namens
het gemeentebestuur was het de w.n. burge
meester, jhr. A. van de Poll, die haar persoon
lijk kwam geiukwenschen.
In uw wagen moet u niets wagen
autorijden mag geen kansspel zijn:
op den weg moet u het zéker weten!
(Niet officieel)
Trekking van Maandag 9 December 1940
2e klasse, le lijst
Hooge Priize"
f 1000.— 3176
f 400.— 6132 8121
2009591
f 100.— 1058 1670 1753 1781 3696 4713 9450
10239 10914 18752
Prijzen van f 30.—
1001 1027 1034 1044 1068 1131 1135 1163
1170 1226 1238 1256 1352 1355 1356 1426
1438 1441 1449 1454 1472 1508 1551 1559
1567 1569 1578 1580 1587 1608 162P 1 00
1717 1719 1776 1830 1925 1952 197* 1978
1993 2036 2112 2120 2138 2158 218 203
2205 2209 2225 2227 2254 2271 23 S3
2412 2437 2489 2506 2577 2612 262' '55
2658 2660 2840 2871 2880 2939 2948 2 55
2957 2990 3029 3030 3075 3153 3278 328
3374 3379 3408 3411 3444 3534 355 J554
3561 3613 3638 3650 3680 3684 369' 3751
3775 3821 3824 3840 3859 3860 386 869
3989 4003 4020 4036 4073 4221 4248 4255
4349 4358 4379 4407 4408 4413 4488 i.)23
4534 4545 4551 4578 4616 4647 4648 4656
4693 4741 4765 4771 4779 4825 4926 4928
4943 4974 4986 5007 5010 50Ö5 5045 5051
5052 5075 5117 5122 5123 5146 5151 5181
5223 5254 5259 5308 5320 5367 5385 5392
5436 5470 5475 5491 5524 5574 5582
5595 5635 5659 5676 5709 5712 5716 5721
5779 5878 5987 6036 6041 6049 6086 6103
6110 6117 6160 6176 6185 6208 6249 6311
6325 6329 6368 6396 6411 6414 6416 6452
6506 6534 6579 6597 6606 6607 6655 6673
6384 6717 6753 6842 6885 7006 7010 7019
7080 7094
7146 7177 7200 7208 7418 7470 7489 7498
7507 7595 7607 7659 7673 7692 7761 7815
7843 7879 7883 7923 7938 7946 7952 7971
7996 7999 8026 8102 8135 8139 8146 8153
8181 8241 8299 8318 8350 8357 8364 8374!
8385 8419 8478 8512 8525 8527 8567 8568
8592 8655 8658 8665 8682 8723 8747 8749
8T57 8774 8798 8799 8847 8848 8852 8891
8892 8895 8919 8921 8961 9003 9189 9200
9214 9233 9290 9296 9301 9314 9346 9390
9396 9565 9580 9659 9713 9772 9797 9815
9362 9870 9925 9960 9970 10006 10033 10043
10052 10061 10062 10078 10090 10113 10128 10152
10172
10209 10217 10218 10241 10249 10265 10319 10420
10455 10456 10470 10549 10562 10571 10586 10603
10627 10739 10753 10842 10996 11004 11161 11252
11282 11305 11330 11377 11423 11427 11465 1149»
11509 11514 11520 11565 11574 11624 11638 11671!
11678 11681 11708 11835 11884 11935 11937 1"045
12092 12121 12152 12158 12160 12200 12210 1"W<
12270 12297 12312 12334 12344 12349 12365 1:1373»!
12382 12404 12550 12569 12579 12585 12590 1261*
12635 12685 12709 12712 12738 12756 12794 12810
12842 12859 12920 12938 12963 12971 12978 13011
13087 13104 13111 13130 13196 13210 13235 13253
13294 13317 13415 13530 13533 13580 13591 13605-
13615 13675 13739 13785 13853 13868 13881 1388*
13922 13924 13972 14035 14040 14052 14110 14123
14128 14162 14204 14217 14227 14230 14232 14259
14260 14274 14278 14289 14321 14330 14337 143871
14411 14453 14483 14492 14519 14540 14550 146211
14706 14738 14822 14847 14853 14900 14906 14951)1
14956 14991 15006 15077 15149 15182 15198 1532JB
15334 15346 15366 15371 15372 15395 15417 1544©
15457 15473 15502 15542 15552 15561 15571 15609
15639 15668 15687 15714 15715 15728 15759 157S3
15827 15834 15840 15858 15916 15958 16004 16018
16055 16109 16111 16127 16169 16174 16190 16291
16306 16316 16317 16398 16465 16469 16486 1651b
16520 16567 16583 16618 16651 16833 16837 16881(
16935 16978 16987 17020 17060 17116 17159 1717©
17219 17300 17335 17338 17346 17426 17459 1747©
17481 17495 17505 17517 17521 17542 17595 17603
17607 17622 17644 17645 17658 17663 17715 1772$
17736 17748 17758 17765 17793 17847 17858 1793©
17940 17963 17999 18021 18056 18074 18075 181031
18104 18117 18182 18207 18210 18218 18220 13243
18252 18271 18274 18281 18298 18346 18357 1838»
18432 18434 18447 18492 18541 18592 18614 186731
18700 18719 18734 18772 18856 18875 18897 1890Ü
18912 18948 18951 18957 18996 19007 19028 190Ö4,-
19082
19169 19189 19194 19208 19243 19253 19258 19268-
19341 19344 19364 19367 19401 19405 19410 19455!
19470 19480 19608 19620 19623 19640 19693 1970*!
19797 19830 19837 19843 19859 19963 19989 18998
20025 20033 20072 20082 20147 20151 20176 20263
20323 20391 20442 20496 20517 20532 20544 20650
20566 20567 20602 20636 20637 20645 20675 20683
20725 20846 20870 20886 20904 20909 20937 20942
20993 20994 21005 21025 21028 21041 21061 21068
21087 21111 21120 21157 21161 21175 21200 21208
21261 21314 21334 21345 21368 21378 21395 21433
21457 21463 21467 21469 21479 21536 21545 21582
'21584 21597 21624 21671 21755 21760 21795 21801
21831 21845 21891 21970 21983
