De Utrechtsche Sterrenwacht
DE
WETENSCHAP
GEBAAT
Aspirin
i+t, (u# fovurf £tA£ Gtti'-cukêh
„Carnarvon Castle" te Montevideo
De spanning tusschen
Thailand en Indo-China
Kinderpostzegels
d&ntUi&tusl
Naar vriendschapspact
Boedapest-Belgrado
I
Verbouwing opent nieuwe perspectieven
Herziening waterschappen
bepleit
Kerkdijk leven
Generaal-Overste Moeder
Maria Josepha
Zal het schip na 48 uur
weer Vertrekken?
Kardinaal Suhard geheel
achter Pétain
MAANDAG 9 DECEMBER 1940
Historie
Een nieuwe richting
Oe verbouwing
Toekomstbeelden
Een rondgang
Hoe wordt de opbrengst verdeeld?
Is 't hamertje in Uw
hoofd weer aan 't werk?
PREMUNISATIE BIJ
PLANTEN
V oor dracht door prof. Quanjer
WINTERHULP-COLLECTE
IN DRENTE
Opbrengst hooger dan
geraamd was
BRUCKNER'S MISSA
SOLEMNIS
Uitzending van den K.R.O.
Voor het stroomgebied van Mark
en Dintel
Friesche Maatschappij van
Landbouw
Te water geraakt en verdronken
Academische examens
Examen paedagogiek M. O. A
Examen mechanica
Wiskunde L. O.
Stuurlieden-examen
Plechtige uitvaart en begrafenis
Correctie prijsraadsel
WIJ LUISTEREN NAAR..
Dinsdag 10 December
ITuysmans als burgemeester
van Antwerpen afgezet
De Utrechtsche Sterrenwacht, gelegen op
Zonnenburg. onderging gedurende de afge-
loopen maanden een verbouwing, die nood
zakelijk was geworden in verband met het
door den directeur, prof. dr. M. G. J. Min-
naert, en zijn medewerkers in studie geno
men onderwerp: voorzetting van het zonne
onderzoek.
Maandagmiddag vona ae opening van deze
verbouwing plaats, waarbij prof. Minnaert een
rede hield, waarin hij de geschiedenis van de
Utrechtsche Sterrenwacht memoreerde en waar
in hij tevens de nieuwe aanwinst onder de loupe
ham.
Aan deze rede ontleenen wij het volgende:
In 1636 opende de Utrechtsche Universiteit
v°°r het eerst haar poorten en reeds in 1640
werd de „Smeetoren als sterrenwacht ingericht.
Na Leiden was dit de tweede sterrenwacht in
°ns land. terwijl zelfs Parijs en Kopenhagen
nog moesten volgen.
Gedurende ruim twee eeuwen was de Ster
renwacht in den „Smeetoren" gevestigd, doch in
!850 werd de bescheiden inrichting overge-
§ebracht haar „Zonnenburg". In dienzelfden
Hid werd het Meteorologisch Instituut aldaar
ingericht.
„Zonnenburg" is een van de vier bolwerken,
die in den tijd van keizer Karei V Utrecht
in bedwang moesten houden.
Zoo had men naast „Zonnenburg" nog de
bolwerken ..Manenburg". ..Sterrenburg" en
..Morgenstar"
Het Meteorologisch Instituut verhuisde in
1896 naar de Bilt en de toenmalige directeur,
trof. Nijland. drong er zeer op aan, dat, nu er
ifiimte vrij was gekomen, de Sterrenwacht zou
Worden uitgebreid.
Na jarenlang aandringen vond eindelijk in
1909 een belangrijke verbouwing plaats, aan
gepast aan het onderwerp, dat door prof.
Nijland en diens medewerkers werd bestu
deerd, n.l.: het onderzoek van den verander
lijken sterrenboer Dit onderwerp verscheen
van de hand van prof. Nijland en den ob
servator. dr. J. van der Bilt. een wereld
beroemd geworden boek.
Het mag wel een wonder genoemd worden,
dat prof. Nijland met de zeer beperkte hulp
middelen. die hem ten dienste stonden nog
zooveel heeft bereikt
Prof. Nijland overleed in 1936 en werd het
Jaar daarop opgevolgd door den huidigen direc
teur, prof Minnaert.
Deze begon met een geheel nieuw onderwerp
van studie, n.l. de voortzetting van het Zonne-
Ohderzoek, hetwelk een der nieuwste gedeelten
van de sterrenkunde vormt.
De inrichting van „Zonnenburg" was hier
ovenwei niet op berekend, doch een tweetal fac
toren maakten evenwel het inslaan van de
nieuwe richting toch mogelijk.
Door prof Julius was in het Physisch Labo
ratorium Voor het zonneonderzoek een mooie
opstelling gebouwd.
Organisatorisch was het een verbetering,
Wanneer deze opstelling naar de Sterrenwacht
verhuisde, hetgeen geschiedde.
Vervolgens bleek de Nederlandsche Eclips
commissie bereid voor langeren tijd belangrijke
Instrumenten voor het zononderzoek aan de
Htrechtsche Sterrenwacht te leenen
Men was er evenwel nog lang niet en hoewel
•net het zonneonderzoek werd begonnen, bleek
een verbouwing van de Sterrenwacht noodza
kelijk.
Plannen werden gemaakt, wiarbij rekening
•noest worden gehouden met de betrekkelijk ge
ringe geldmiddelen, die ten dienste stonden.
In principe werd. besloten de helft van de
directeurswoning voor het nieuwe onderzoek in
te richten.
De grootste moeilijkheden baarde echter de
acht, meter hooge toren, die op het gebouw
moest komen te staan en die de instrumenten
zou moeten dragen.
Eerst maakte de schoonheidscommissie bezwa
ren en toen deze overwonnen waren, vond het
departement het te duur.
Van 't idee van den toren is men toen geheel
afgestapt; er werd besloten de instrumenten
te plaatsen in een op het dak te bouwen hut.
Hoewel het vermogen van de instrumen
ten hierdoor werk beperkt, was dit besluit
Wetenschappelijk wel verantwoord, daar de
lens, die nu vrij kwam, tot versterking van
de spectograaf kon worden aangewend.
Den eersten Februari 1940 werd met den bouw
begonnen, welke alleen gedurende de oorlogs
dagen een week werd onderbroken. Medio Sep
tember was men gereed.
In zijn rede bracht prof. Minnaert dank aan
bet Departement, het College van Curatoren
der Universiteit, den Rijksgebouwendienst en de
aannemers: Gebr Stamhuis uit Utrecht, die
*•11 en het hunne tot de standkoming van de
bieuwe inrichting hadden bijgedragen.
Wat geschiedt er en zal er nu in het nieuwe
Bedeelte van de Sterrenwacht geschieden?
Zooals gemeld, is het onderzoek van de zon
bier het hoofddoel. Reeds is verschenen een
Photometrisch atlas van het zonner.pectrum.
Verder wil men ook nog het onderzoek van het
maanoppervlak ter hand nemen.
Een universitaire Sterrenwacht heeft even
wel ook tot belangrijke taak: het onderwijs aan
de studenten.
Als vrijwel eenig in Europa heeft prof. Min-
baert een astronomisch practicum voor begin
nelingen, le en 2e jaars. ingesteld, dat goede
Juichten afwerpt
Bij een rondgang, die door de Sterrenwacht
werd gemaakt, werd allereerst een bezoek ge
bracht aan de beide kijkers die het instituut
Hik is.
De kekers staan in groote koepels opgesteld.
Vaarvan het dak, dat in het midden geopend
kan worden, door middel van zware raderwer
ken in het rond kan draaien. Zoo kunnen
de kijkers de zich voortbewegende hemellicha
men in hun loop volgen.
De groote kijker, die een lensdoorsnede van
26 c.c. heeft, behoeft noodig de moderniseering,
die de kleine kijker, die nog dateert uit den tijd
°P den Smeetoren en omstreeks 1825 door prof.
Erauenhofer werd gebouwd, reeds heeft onder-
ïaan.
Deze modcjrniseering bestaat v.nd. hieruit,
dat de kijker is verchroomd, om hem tegen het
vocht te beschermen. Bovendien is er een
camera op aan gebracht om te kunnen photo-
grafeeren.
De kleine kijker heeft een lensdoorsnede van
11 c.m. en is nu uitstekend voor het gebruik
geschikt.
Na de voor de Sterrenwacht zoo belangrijke
werkplaats te hebben bezichtigd, kwam de
nieuwe ruimte voor het zonneonderzoek aan de
beurt.
De opstelling uit het Physisch Laboratorium
was hier reeds aangebracht. Een verticale ko
ker, welke door het geheele gebouw loopt, vindt
hier zijn eindpunt.
Boven in den koker bevinden zich spiegels, die
het zonnelicht opvangen en naar beneden wer
pen, waar het door een spectograaf van 5 M.
lengte wordt ontleed.
Graag zou men een spectograaf van 13 M.
lengte hebben, doch hoewel de ruimte er voor
aanwezig is. bliift dit voorloopig een toekomst
beeld.
Tenslotte verdient de nieuw op het dak aan
gebrachte hut, waar de instrumenten staan
opgesteld, de. aandacht.
Het geheele dak en de ramen kunnen worden
weggedraaid, zoodat de instrumenten het volle
'icht kunnen opvangen.
Dat deze verbouwing voor de sterrenkunde en
voor de Utrechtsche Sterrenwacht in het bij
zonder belangrijke vooruitgang beteekent, kwam
door de rede van prof. Minnaert en den daar-
opvolgenden' rondgang overduidelijk vast te
staan. In de annalen van de Utrechtsche Ster
renwacht zal deze Maandag ongetwijfeld met
gulden letters worden opgeteekend.
De Centrale Propaganda Commissie voor den
verkoop der Kinderpostzegels schrijft ons:
Voor wie gaarne weten wil wat precies ge
beurt met de opbrengst van de zegels en kaar
ten Voor het Kind, moge het volgende dienen:
Het aandeel is voor elke instelling verschil
lend, het kan uiteenloopen van het minimum
van 5.tot en met 12.000.toe!
Een eenvoudig voorbeeld moge dit duidelijk
maken.
Vereenigmg A., een vacantiekoloniehuis, her
bergt in één jaar 100 kinderen, ieder gedurende
30 dagen. Vereeniging B„ een opvoedingsge
sticht, herbergt in één jaar 100 kinderen, iedei
gedurende 300 dagen. Dan krijgt B. tienmaal
zooveel als B. Dit is de zeer eenvoudige grond
slag.
Aangezien echter de getallen voor kinderen
en dagen nooit zoo mooi rond zijn en voor geen
twee instellingen gelijk, komt aan het einde
van de rekensom voor ieder een ander onre
gelmatig bedrag voor den dag.
Het groote voordeel is dat verschillende in
stellingen met een zelfde doel ook precies de
zelfde berekening ondergaan. Er wordt slechts
een onderscheid gemaakt, n.l. tusschen instel
lingen, die een bijzonder kostbare verzorging
moeten geven aan de haar toevertrouwde kin
deren, en die welke een normale verzorging
verschaffen.
Het spreekt vanzelf, dat aan 100 doofstomme
of gebrekkige kinderen gedurende 300 dagen
oneindig veel meer ten koste moet worden ge
legd aan medische hulp, aan leermiddelen
enz. dan aan 100 verwaarloosde of* zwiakke
kinderen. Daarom krijgen al deze „kostbare"
instellingen een iets hooger percentage uit de
opbrengst Ook hier, echter geldt binnen dezelf
de rubriek instellingen voor allen precies de-
Zelfde maatstaf.
De onderscheidene instellingen verschaffen
zelf de gegevens voor de berekening van haar
aandeel, zooveel mogelijk onder bevestiging
door haar accountant. Ontbreekt deze bevesti
ging, dan wordt ten gerieve van de berekening
van het aandeel hier en daar een accountants
onderzoek verzocht.
Eenvoudig in zijn grondslagen, strikt licht
vaardig jegens allen en controleerbaar voor alle
betrokkenen, aldus is het systeem van verdee
ling van de opbrengst der Weldadigheidspóst-
zegels en Prentbriefkaarten Voor het Kind.
Ga dan niet experimenteeren met
„hoofdpijn-middeltjes", maar neem
terstond Aspirin. Snelle, afdoende
werking en absolute onschadelijk
heid waarborgt het Bayer-truis, dat
op elk tablet voorkomt.
Zaterdagmorgen 7 December 1940 hield de
commissie voor de phytopathologie van de Ne
derlandsche Botanische vereeniging een verga
dering in het Botanisch Laboratorium te
Utrecht.
Prof. dr. H. M.Quanjer uit Wageningen
hield een voordracht over „premunisatie in het
plantenrijk en het vraagstuk der antistoffen."
Hij betoogde dat tegenover de pogingen van
Italiaansche onderzoekers om planten onvat
baar te maken voor schimmelziekten door ze
van te voren extracten van pathogene schim
mels toe te dienen, de wetenschap sceptisch
staat en practische resultaten langs dezen weg
nog niet zijn verkregen. Meer wordt verwacht
van de onvatbaarheid, die planten, welke met
bepaalde zwakke virusziekten besmet zijn, be
zitten voor verwante sterk pathogene virus
rassen. Dat dit type van onvatbaarheid bij
planten voorkomt, is het eerst door dr. Thung,
destijds werkzaam te Klaten, thans te Buiten
zorg, aangetoond en wel bij tabak. De juist
heid hiervan is in verschillende andere lan
den gebleken. In Nederland maakt de land
bouw van dit verschijnsel gebruik door van
enkele aardappelrassen, bijv. het ras Industrie,
zwak mozaïekzieke planten te verbouwen. Dr.
Oortwijn Botjes heeft bewezen, dat deze, in
tegenstelling met de virusvrije Industrie, on
vatbaar is voor sterk mozaïek.
Het is echter onjuist in zulke gevallen te
spreken van „verworven immuniteit" en im-
munisatie", daar de onvatbaarheid niet berust
op na genezing aanwezig gebleven antistoffen,
de onvatbaarheid berust op het aanwezig blij
ven van het zwakke virus in de plant. Over
het bestaan van antistoffen in planten heeft
men nog steeds geen zekerheid kunnen krij
gen. Om in overeenstemming te blijven met de
terminologie der geneeskunde behoort in de
beschreven gevallen te worden gesproken van
„premuniteit" en „premunisatie."
Nu men over het volledig cijfermateriaal van
de Winterhulp-collecte in Drenthe beschikt,
blijken enkele correcties in de gespecificeerde op-
brngst noodzakelijk. De belangrijkste daarvan is
wel de opbrengst van de gemeente Westerbork,
die thans niet f 507,76, doch f 907,76 blijkt te
zijn. Met grooten voorsprong heeft Westerbork
daardoor de eerste plaats ingenomen. De op
brengst van Beilen steeg van f 300 tot f 382,97,
Emmen daalde van f 2500 tot f 2142,40. Hooge-
veen steeg van f 327,05 tot f 427,05, terwijl
Meppel daalde van f 1627,77 tot f 1614,47. Het
totaal der provincie steeg van f 14178,34 jij tot
f 14390,4114.
Verstaat men gewoonlijk onder een „Missa
solemnis" wel ongeveer het meest monumentale
werk van een componist, op het gebied van
de miscompositie, de Missa solemnis van Bruck
ner, die de R.K. Oratoriumvereeniging gisteren
middag in de K.R.O.-studio onder leiding van
Eduard van Beinum uitvoerde is dit in Bruck
ner's oeuvre geenszins. Zij is zelfs een zeer be
knopt en betrekkelijk eenvoudig stuk, dat niet
met groote middelen werkt, noch met ingewik
kelde koorsatzen, en dus een zeer bescheiden
figuur tegenover de drie „groote" missen uit
Bruckner's latere jaren, die eigenlijk alleen
nog maar in de muzikale wereld bekend zijn
geworden.
De bijnaam „M'issa solemnis'' zal in dit geval
van de mis in b-moll dus wel te danken zijn
aan eer. groote Kerkelijke plechtigheid, waar
voor Bruckner haar geschreven heeft en het
is volstrekt niet ondenkbaar, dat hij het werk
zelf als een hoogtepunt m zijn kerkmuzikale
scheppingen heeft gezien, want wat kon de toen
reeds dertigjarige meester bevroeden van den
enormen opgang, die hem als componist, als
schrijver van negen monumentale sympho-
nieën en van nog heel andere missen te wach
ten stond? Bruckner's leven speelde zich, toen
hij de mis in b-moll schreef, nog af in allen
eenvoud en verborgenheid van het Stift Sankt
Florian, en hij zou er wel gebleven zijn, als de
Heer hem niet voor grootere daden bestemd had.
Zoo bestaat er tusschen Bruckner's werk uit
zijn jongere jaren en dat uit zijn rijpsten tijd
een enorme afstand, en al zijn er natuurlijk wel
relaties, men kan toch bijna die beide deelen
van zijn oeuvre als twee op zichzelf staande
eenheden beschouwen, waarvan elk zijn eigen
uitgangspunt, zijn eigen gerichtheid, zijn eigen
bodem en zijn interne verhoudingen heeft. Zoo
zou men verkeerd doen deze mis te vergelijken
met die in e-moll of met de „groote mis" in
f-moll. Men ziet in deze Missa solemnis een
Bruckner van kleinere dimensies, doch ook een
Bruckner in een totaal andere wereld met een
geheel andere taak, dan hij zich later in Wee-
nen moest stellen. Die bescheiden figuur te ver
gelijken met den reus, die ons uit de Weensche
periode tegemoet treedt, doet de eerste ons
kleiner lijken dan zij in werkelijkheid is. Ware
Bruckner in Sankt Florian gebleven, dan zou
zijn gestalte minder grootsch zijn geworden,
maar zijn leven zou hoogstwaarschijnlijk geen
onvervulden indruk op het nageslacht hebben
gemaakt, omdat het evengoed een afgerond le
ven had kunnen worden van een hoog be
gaafd kerkmusicus.
De M'is m b-moll is zonder twijfel een echt
kerkelijk werk. Haar beknopte structuur, haar
soberheid van expressie bewijzen hoezeer zij in
liturgischen zin dienstbaar is. al wil dit niet
zeggen, dat zij voor den eeredienst in ons land
geschikt zou zijn. Haar gemengd koor, haar or
kest, haar vier solisten voldoen niet aan de re
gels, die in dit opzicht bij ons gesteld zijn, maar
als men zich een oogenblik de Oostenrijksche
opvattingen, vooral van Bruckner's tijd voor
oogen stelt, dan begrijpt men, dat Bruckner hier
in hooge mate doordrongen is geweest van den
liturgischen geest. Zij komt dan ook niet met
groote verleidelijkheid op u af, deze mis, zij
dringt zich niet aan de aandacht van den
toehoorder op, maar als men goed luistert, dan
blijkt hoe liefelijk zij is, hoe lyrisch gestemd
en verrukt van de heilige geheimen, die zij
bezingt. Men kan in zoo'n Kyrie reeds een geest
hooren, zoo overweldigd door het geloof, dat de
noten de ontroering nauwelijks kunnen dra
gen, in fragmenten van het Credo hoort men
een begin van de abstracte Credo's, die later
nog zouden volgen, en men neemt de geestelij
ke verwantschap met Bach waar, maar men
hoort ook melodische wendingen, die in hun
zachtmoedigheid aan Schubert en zelfs aan
Mozart doen denken. Al die groote invloeden
zijn in Bruckner werkzaam geweest; hij heeft
zich in die jonge jaren met zelfverzekerdheid
verbonden gevoeld met de machtigste muzikale
geesten van zijn land en volk
De verscheidenheid van facetten, die aan deze
mis te vinden zijn, werd men in de uitvoering
gisterenmiddag onder van Beinum zeer helder
gewaar in den warmen lyrischen toon, waarin
de uitvoering was afgestemd, in den doorzich-
tigen soepelen koorklank en de kleurrijke orkest
partij, die het K.R.O.-symphonie-orkest daar
tegenaan plaatste, maar vooral ook in de vlot
te, buigzame tempi en in de beheerschte maar
treffend juiste voordracht van dep tekst. Een
voortreffelijke uitvoering, bij welks stijl Jo Vin
cent, Suze Luger, Louis van Tulder en Willem
Ravelli zich uitnemend aanpasten.
L. H.
In een te 's-Gravenhage gehouden vergade
ring van „De Vuurslag", heeft de heer P. J.
Jansen, burgemeester van Zevenbergen, ge
sproken over den grondslag der plattelands
welvaart.
De heer Jansen gaf een uitvoerig betoog, dit
toelichtend met talrijke kaarten, over de hem
wenschelijk voorkomende herziening van de
met de zorg voor den bodem belaste publiek
rechtelijke organisaties, bekend onder den
naam van waterschappen. Spreker had hierbij
vooral het oog op de toestanden in het stroom
gebied van Mark en Dintel.
De werking van de waterschappen betreft
het volgende: strijd tegen het water, beheer -
sching van het binnenwater, ontsluiting, cul
tuurtechnische verzorging en bestuurstaak. Uit
voerig schetste spr. de nadeelen, welke aan de
huidige organisatie van de waterschappen kle
ven, waarna hij een systeem ontvouwde Vol
gens hetwelk deze beter haar taak zullen
kunnen vervullen.
Deze organisatie dient zich te voltrekken
naar twee regels'. Ten eerste: de organisatie
van alle gronden, welke hun overtollig
hemelwater loozen op eenzelfde punt, bin
nen een dat territoir beheerend college,
waarmede, zoo noodig, de belastingplichtig
heid aanvangt.
Voorts dient het waterschap, dat met
een of meer der andere waterschappen een
belang gemeen heeft, daarmede te Vormen
een „overliggend waterschap", met als doel
de behartiging van het gemeene belang.
Een van de grootste nadeelen, welke aan.de
huidige organisatie kleven, is wel het feit, dat
de zorg voor dijken enz. komt voor rekening
van de daaraan het naast liggende gronden,
die hierdoor echter tevens in het belang vfen
verder gelegen gronden werkzaam zijn. Hier
door ontstaan belangen-tegenstellingen, welke
niet altijd kunnen worden vermeden. Een or
ganisatie volgens de ontwikkelde denkbeelden
zou zeer groote gevolgen hebben voor de daar
bij betrokken gronden, o.a. uitbreiding van de
bodemproductie door de cultuur-technisch
juiste verzorging, de Vorming van natuurlijke
gemeenschappen der gronden, welke weer de
basis zijn voor jachtschappen, vischschappen
en de vuilwaterbestrijding. De verdeeling der
lasten zal billijk en rechtvaardig zijn, terwijl
oneconomische lasten worden voorkomen.
Spr. gaf nog een uiteenzetting van de
waarde, welke moet worden toegekend aan
het winnen Van cultuurgrond. Volgens een
veilige berekening kan zei hij in
Brabant nog 100.000 H.A.. grond in cultuur
grond worden omgezet, hetgeen zou be-
teekenen een bruto volksinkomen van
f30.000.000 en blijvende werk- en woonge
legenheid Voor 156.000 personen.
In aansluiting hierop kwam spr. bij de wen-
schelijkheid van een kanaal tusschen Bergen
op Zoom en de Mark, een afstand van der
tien K.M. Niet alleen zal zulk een kanaal, in
dien dit tot stand komt, de afwateringsmoge
lijkheden veranderen, doch het zal tevens door
de hierdoor geschapen nieuwe verkeersmoge
lijkheid den ganschen landbouw en de handels
positie van Brabant veranderen. Voorts zou dit
zijn een verbetering vlan de verbinding Oost-
West, de verbinding van Zeeuwsch-Vlaanderen,
Vlissingen en Brabant met het Duitsche ach
terland.
Na de uitvoerige rede van den heer Jansen
beantwoordde deze nog eenige vragen.
In de dezer dagen gehouden bestuursvergade
ring der Friesche Maatschappij van Landbouw
werd besproken de onbevredigende gang van
zaken bij de levering van vee aan de Veehou
derij Centrale, waarbij werd opgemerkt, dat de
ze geenszins aan onvoldoende voorlichting van
de zijde der landbouworganisaties toegeschreven
dient te worden.
Gewezen werd °P de moeilijkheden, die bij
de stroomvoorziening ondervonden worden.
Besloten werd aan te dringen op onverwijlde
vaststelling van maximum-prijzen en op leve
ring van voldoende hoeveelheden stroo tegen
deze prijzen.
Besloten werd tot instelling van een contact
commissie voor werkgeversaangelegenheden.
Ook de- andere organisaties, die zich met werk-
geversaangelegenheden bezig houden, zullen
worden uitgenoodigd aan de instelling dezer
commissie dael te nemen.
Te Rotterdam heeft Zondag de politie in de
Oude Havten een liik opgehaald. Bij onderzoek
is gebleken dat het slachtoffer is de 21-jarige
W. Heuvink, uit Apeldoorn, sedert eenigen tijd
te Rotterdam woonachtig.
UTRECHT Op proefschrift: De galencia
van bowiea volubilis, harv., is de heer H. C.
Coenraad Helleman, geboren te Utrecht, ge
promoveerd tot doctor in de wis- en natuur
kunde.
TILBURG Aan het Psychologisch-Paeda-
gogisch Instituut der R. K. Leergangen slaag
den voor het examen Paedagogiek M.O. A de
dames W. P. Castricum te Warmenhuizen; H.
P. M. van Oppen, Maastricht; B. J. M. Pluy-
men, Maastricht en de eerw. heer J. G. G. M.
Smits van Oyen, S.J., 's-Gravenhage.
's GRAVENHAGE. Geslaagd voor M.O akte
K 2 (mechanica enz.) de heer A. Th. Bruens
te Utrecht.
's GRAVENHAGE. Geslaagd voor wiskunde
L.O. mej. M. H. Buskens te Rotterdam.
's GRAVENHAGE. Geslaagd voor tweeden
stuurman groote handelsvaart de heeren: A.
Eisses, R. Roos, W. H. van Balen, J. A. J. Ree
dijk en H. van der Heuvel en voor derden stuur
man groote handelsvaart de heer: G. J, Jonker.
Hedenochtend heeft in de kapel van huize
Loreto, het moederhuis van de Congregatie der
Zusters van het Arme Kind- Jezus te Simpel-
veld, de plechtige uitvaartdienst plaatsgevonden
voor de zielerust van de Zeereerwaarde Moeder
Maria Josepha, generaal-overste der Congrega
tie, die, zooals gemeld, de vorige week Donder
dag op 52-jarigen leeftijd in het klooster te
Gemmenich bij Vaals is overleden.
De kapel was overvol. Eerwaarde Zusters uit
de verschillende huizen woonden de kerkelijke
plechtigheden bij. De plechtige Requiemmis,
die werd opgedragen door den rector van hv.t
klooster, den weleerwaarden heer Schneiders,
met assistentie van een drietal paters van de
H.H. Harten van het Damiaan-instituut te Sim-
pelveld, werd ook bijgewoond door Z. H. Exc.
Mgr. dr. G. Lemmens, bisschop van Roermond,
en 'n 35-tal geestelijken uit de gemeente en uic
den omtrek. Voorts waren verscheidene wereld
lijke autoriteiten, onder wie de burgemeester
van Simpelveld, aanwezig. Een koor van eer
waarde zusters zong de Gregoriaansche Mis.
Mgr. Lemmens verrichtte de absoute in de
kapel. Daarna volgde de teraardebestelling op
de begraafplaats van het klooster. Hier ver
richtte de Roermondsche bisschop eveneens de
absoute.
In ons prijsraadsel van deze week komt een
storende drukfout voor, welke den puzzelaar
veel last kan bezorgen. Men neme dan ook
goede nota van de volgende correctie:
In 4 horiz. staat: lange dagen, moet zijn:
lange degen (rapier).
HILVERSUM I, 415 M.
Nederlandsch programma
AVRO
8.00 Nieuwsberichten ANP, gramofoon-
muziek, 10.15 Orgelspel (gr.pl.), 10.35 Om
roeporkest, 11.00 Wenken voor de huis
houding 11 20 Omroeporkest en soliste,
12.15 Gramofoonmuziek, 12.45 Nieuws- en
economische berichten ANP, 100 Cyclus
„Uw hond en de mijne". 1.05 AVRO-Amu-
sementüorkest en soliste, 2.00 Causerie
„Ldvard Orieg in Nederland". 2 15 Phil-
na'-monisch kwartet, 3.00 Radlotooneel,
3.25 Gramofoonmuziek, 4.30 AVRO-
Aeolianorkest. 5.15 Nieuws-, economische
en beursberichten ANP. 5.30 Puszta-or-
kest, 6.00 Orgelspel en een vocaal duo,
6.45 Causerie „Oude en nieuwe Kuituur-
politiek" 7.007.15 Vragen van den dag
en nieuwsberichten ANP. sluiting.
HILVERSUM II, 301 M.
KRO
8.00 Nieuwsberichten ANP,- 8.15 \Yij be
ginnen den dag. 8.30 Gramofoonmuziek,
11.30 Godsdienstig halfuurtje, 12.00 Gra
mofoonmuziek, 12.15 Franz Wouters en
zijn Caliente-orkest, 12.45 Nieuws- en
economische berichten ANP, 1.00 Gramo
foonmuziek, 1.15 Franz Wouters en zijn
Calienteovkest. 1.45 Gramofoonmuziek,
2.00 Vrouwenuurtje, 3.00 Gramofoonmu
ziek, 3.15 KRO-Symphonie-orkest en so
liste, 3.45 Gramofoonmuziek, 3.55 KRO-
Symphonieorkest. 4.45 „Wij en onze tijd",
vraaggesprek. 5.15 Nieuws-, economische
en beursberichten ANP, 5.30 Gramofoon
muziek. 6.00 KRO-Symphonie-orkest en
solist. 6.457.00 Causerie „Oude en nieu
we Kultuurpolitiek", sluiting.
KOOTWIJK1875 M.
NCRV
7.15 Gramofoonmuziek, 7.45 Gramofoon
muziek 8.00 Nieuwsberichten ANP, 8.25
Gewijde muziek (opn.), 9.15 Gramofoon
muziek. 10.Ou Jac Stoffer's sextet en gra
mofoonmuziek. 11.45 Gramofoonmuziek,
12.15 Gramofoonmuziek. 12.45 Nieuws- en
economische berichten ANP, 1.00 Gramo
foonmuziek, 2.45 Viool, 'piano en gramo
foonmuziek. 3.45 Gramofoonmuziek. 5.15
Nieuws-, economische en beursberichten
ANP. 6.05 Gramofoonmuziek, 6.45 Gewij
de muziek (opn.). 7.007.15 Vragen van
den dag en nieuwsberichten ANP, sluiting.
MONTEVIDEO, 9 Dec. (D.N.B.) De in een
gevecht met een Duitschen hulpkruiser in
Zuid-Amerikaansche wateren- beschadigde
Engelsche hulpkruiser Carnarvon Castle is
Zaterdagmiddag om 16 uur 45 met duidelijke
slagzij naar bakboord de naven van Mon
tevideo' binnengeloopen.
Men kon waarnemen, dat h$t schip mid
scheeps, een weinig boven de waterlijn, tweemaal
getroffen was. Ook de schoorsteen toonde ver
schillende beschadigingen. Voorts was een groot
stuk uit de railing van het promenadedek weg
gerukt. Een zware treffer op de commandobrug
aan stuurboordzijde was reeds van verre zicht
baar.
Talrijke ambulances wachtten net schip in de
haven op. Het aantal gewonden wordt thans op
gegeven als 20, dat der dooden als 7. De Engel
sche gezant Millington Drake heeft een bezoek
gebracht aan het Urugueesche ministerie van
Buitenlandsche Zaken om voor het schip verlof
te vragen voor een verblijf van 48 uur in de
haven van Montevideo. Het antwoord van het
ministerie van Buitenlandsche Zaken is tot op
dit oogenblik nog niet bekend.
Officieel was Zondag nog niet beslist, of
de in de haven liggende zwaar beschadigde
Engelsche hulpkruiser Carnarvon Castle na
afloop van 48 uur weder moet vertrekken.
Intusschen wordt koortsachtig gewerkt om
de ernstige beschadigingen te herstellen
Van den ingang van de haven af is duidelijk
te zien, hoe het groote schip naar bakboord
slagzij maakt.
Omtrent de door de Carnarvon Castle van het
Braziliaansche s.s. Itape weggehaalde Duitschers
wordt volledig stilzwijgen bewaard. Het avond
blad „Montevideo" publiceert, groot opgemaakt,
een niet bevestigd gerucht, volgens hetwelk de
Duitschers buiten de Urugueesche territoriale
wateren door de Carnarvon Castle zouden zijn
overgebracht aan boord van den Engelschen krui
ser Corinaldo, die Zondagmiddag eveneens de
haven van Montevideo is binnengeloopen. De
kruiser ligt hier nog voor anker. Des middags
heeft de politie de geheele haven van publiek
gezuiverd.
Na een oponthoud van 4% uur waren de doo
den en gewonden van de Carnarvon Castle nog
niet aan land gebracht, aangezien tusschen de
autoriteiten alhier en den Engelschen gezant
verschillen van meening zijn ontstaan, omdat
laatstgenoemde de gewonden naar het Engelsche
hospitaal zou willen laten brengen. De autoritei
ten houden er echter aan vast, dat zij geïnter
neerd moeten worden in het militaire hospitaal
Maandagmorgen werd verder bericht dat
de technische commissie, welke is ingesteld
om de schade te onderzoeken van den En
gelschen hulpkruiser, heeft geadviseerd den
ligtijd van het schip in de haven van Mon
tevideo met 72 uren te verlengen. Of de
regeering van Uruguay dit advies zal goed
keuren, staat nog niet vast.
De technische commissie heeft verder voo. -
gesteld het begin van den verblijfsduur der
Carnarvon Castle pas te rekenen van het Dogen-
blik af, waarop de goedkeuring verleend wordt,
zoodat het schip nog volle 24 uur meer tijd zou
winnen. Zelfs wanneer op deze voorwaarden
de schade, die het schip heeft opgeloopen, niet
volkomen hersteld kan worden, zou de hulp
kruiser toch in zooverre gerepareerd kunnen
zijn, dat hij naar de Malvinen kan vertrekken
om daar definitief hersteld te worden.
Het ligt in het voornemen, dat de Duitsche
gezant in Montevideo, in verband met het
nog steeds niet opgehelderde lot van de 22
Duitschers, die door den kapitein van de Car
narvon- Castle onrechtmatig aan boord van het
Braziliaansche s.s. itape gearresteerd zijn,
Maandag stappen onderneemt bij het departe
ment van Buitenlandsche Zaken van Uruguay
TOKIO, 9 Dec. (D.N.B.) Domei meldt uit
Hanoi, dat de spanningen tusschen Thailand
en Fransch Indo-China nog meer zijn toege
nomen. Het Thailandsehe consulaat in Saigon
is Vrijdag gesloten en dec onsul heeft zich met
alle employe's naar Bangkok ingescheept Het
consulaat was de eenige diplomatieke verte
genwoordiging van Thailand in Fransch Indo-
China.
Domei voegt hieraan toe, dat de evacua
tie van Thailandsehe onderdanen uit Indo-
China reeds geheel ten uitvoer is gelegd.
Volgens nadere berichten doen zich dage
lijks grensincidenten voor, vooral in het
grensgebied van Cambodsja. Thailandsehe
vliegtuigen zouden de hoofdstad van Laos.
Vientiane, verscheidenemalen hebben aan
gevallen. De autoriteiten in Indo-China
hebben getracht telegrafische verbinding
tot stand te brengen met Bangkok, hetgeen
tot dusver echter vergeefsch is geweest,
aangezien naar het schijnt de onderzeesche
kabel via Singapore verbroken is.
De te Tokio verschijnende Japan Times
schrijft in een commentaar op het huidige ge
schil tusschen Thailand en Fransjh Indo-
China, dat de thans door Thailand naar voren
gebrachte eischen steeds in het nationaal be
wustzijn van Thailand hebben gesmeuld en
aan het Fransche geweten zijn voorgehouden
sedert het betrokken gebied in 1893 met geweld
was genomen.
Schrijvende over het standpunt van Japan
zegt het blad:
„Het geschil tusschen beide staten moet door
de beide staten worden geregeld. Maar toch,
Japan heeft een zeer ernstig belang bij de wel
vaart in dat gebied."
Omtrent de betrekkingen tusschen Japan en
Indo-China schrijft het blad, dat Japan in
staat is om bijna alles te koopen, wat Indo-
China voortbrengt, en aan die kolonie zijn in-
dustrieele producten kan verkoopen tot aan de
limiet van wat Indo-China noodig heeft en
koopen kan. De een of andere regeling van dien
aard zal voor Indo-China een noodzakelijkheid
zijn.
Aan den anderen kant schrijft het blad. dat
de oorlog aan de grenzen van Thailand en
Indo-China en de Japansche besprekingen met
Indo-China in het geheel niet met elkander in
verband staan, behalve dat er een zeer nauwe
vriendschap bestaat tusschen Japan °n Thai
land, die wellicht eenigen invloed zal hebben
op de uiteindelijke regeling van het huidige ge
schil.
BELGRADO, 9 December (DN.B.). In po
litieke kringen te Belgrado neemt men alge
meen aan, dat reeds bij de aanwezigheid van
den Hongaarschen minister van Buitenlandsche
Zaken in Belgrado het langs diplomatieken wee
gereedgekomen vriendsehapspact tusschen Joe-
go-Slavië en Hongarije zal worden ondertee
kend. Naar vernomen wordt/ zal de Joego-Sla-
vische minister van Buitenlandsche Zaken het
bezoek de volgende week beantwoorden.
PARUS, 9 Dec. (D.N.B.), De aarts
bisschop van Parijs, kardinaal Suhara,
heeft naar aanleiding van een bijeenkomst
der geestelijken van zijn aartsbisdom een
volkomen samenwerking met het werk van
maarschalk Pétain geproclameerd.
In zijn toespraak tot de geestelijkheid in de
Notre Dame bepleftte de kardinaal, naar de
Petit Parisien meldt, naast de christelijke en
mensclielijke deugden van geduld en moed de
noodzakelijkheid van eenheid tusschen alle
Franschen. Op die wijze zal de inspanning tot
een wederoprlchten doeltreffend worden. Uit
de noodzakelijkheid van nationaje eenheid
vloeit de plicht voort zich te scharen rondom
de legftieme chefs, naar hen te luisteren en
oprecht de gegeven voorschriften met vertrou
wen en discipline te aanvaarden. Maarschalk
Pétain verdient het respect van alle Franschen,
daar hij met zijn intelligentie en zijn oprecht
karakter steeds zijn land gediend heeft en dit
heeft gedaan onder weergalooze omstandig
heden.
BRUSSEL, 9 Dec. (D.N.B.)Door een in het
Staatsblad gepubliceerde verordening van het
ministerie van Binnenlandsche Zaken is de ge
wezen burgemeester van Antwerpen, Kamiel
Huysmans, die bij het uitbreken van den oor
log naar het buitenland was gevlucht, afgezet.
Tot zijn opvolger is benoemd L. Delwaide, tot
dusver waarnemend burgemeester, die veel
heeft gedaan voor de bevordering van den eco-
nomischen bloei der Scheldestad.
