w
MAANJAAR EN ZONNEJAAR
Vleesch in een
gierkelder
Tijdrekening
Bommen op Engelands
Oostkust
Actie der artillerie in
omgeving van Bardia
DINSDAG 31 DECEMBER 1940
Treinongeluk op de lijn
Berlijn-Hannover
Mr. M. Toulon van
der Koog f
De begrafenis te Bloemendaal
Voordrachten in Teyler's
Stichting
Telefoneeren met Nieuwjaar
Gevonden dieren en voorwerpen
tóórgacuJI
DAMMEN
T.E.P.—ST. BAVO I
De Haarlemsche club kampioen
TAFELTENNIS
R.K. Tafeltennisbond
VOETBAL
S.J.C. I—Hillinen I 2—1
BEVERWIJK
VEILING-OMZETTEN
IN 1940
Raadslid benoemd verklaard
Postbestelling op Nieuwjaarsdag
Winterhulpcollecte
Agrarische jaarbeurs
Diefstallen
Burgerlijke Stand
VELSEN
GASTANKSTATION
BIJ HOOGOVENS
Opening dierenasyl
Ophalen van huisvuil
IJMUIDEN
ZUSTER BERGHMANS
NAAR DEN HAAG
Onwel geworden
Burgerlijke Stand
HILLEGOM
K.Z.O.S.
Nieuwe werkboekjes
Twintig geslachte dieren
gevonden
Duitsch weermachtsbericht
Convooien aangevallen
Ital. weermachtsbericht
Vijf doodenzeven ernstig
gewonden
Tramstagnatie te Den Haag
Storing in het electrische net
STAD
Maandagmiddag vond op de algemeene be
graafplaats te Bloemendaal, onder buitengewoon
groote belangstelling, de teraardebestelling
plaats van wijlen mr. M. Toulon van der Koog,
in leven advocaat en procureur en administra
teur van den Bond van Bloembollenhandelaren.
Veie confrères, relaties uit de Bloembollen
wereld en vrienden waren in de aula aanwezig
om den overledene de laatste eer te bewijzen.
Nadat een zwager een kort woord had gespro
ken, zeide mr. F. J. D. Theyse, als tweede spre
ker, dat het moeilijk valt afscheid te nemen
na een zoo langdurige samenwerking in groote
harmonie. Het verlies wordt ook gevoeld buiten
den familiekring, omdat het gold een eigen,
markante persoonlijkheid van groote veelzijdig
heid. Zonder zich speciaal in de praktijk te wil
len verdiepen, was hij er toch zoo aan verbon
den, dat hij dagen lang zich met bepaalde kwes
ties bezig moest houden. Vol belangstelling en
toewijding, veelzijdig in zijn interessen, bezat hij
een liefde voor de klassieken, de historie en de
kunst en was altijd geneigd een ongewone visie
met vuur te verdedigen; al kon hij zich door
omstandigheden laten neerdrukken, er bleef toch
immer warmte van hem uitstralen. Wij verliezen
in hem een man met een warm hart, een man
van eigen tijl met wien het een voorrecht was
te mogen samenwerken.
Namens het Bloembollenvak sprak de heer T.
van Waveren, als voorzitter van den Bond van
Bloembollenhandelaren. Het waren zakelijke en
organisatorische belangen die ons samenbrach
ten, zeide spreker, en hierin heeft mr. van der
Koog het vertrouwen onzer leden gewonnen. Hij
toonde zich een bekwaam onderhandelaar bij
binnen- en buitenlandsche regeeringen, en wij
zullen djt moeilijke werk thans zonder hem moe
ten verrichten. Doch wij zullen het meest mis
sen zijn persoonlijkheid, z'n loyale levensopvat
ting en z'n medeleven in de ups and downs van
ons bondsleven, waarvan hij het middelpunt was
Door het verhezen van zijn persoonlijKhcid, die
een goede sfeer schiep, en door zijn vriendschap,
die wij zullen moeten missen, is een groote leegte
ontstaan.
Namens de collega s van de balie werd hierna
het woord gevoerd door mr. dr. W. P. Vis. Ruim
24 jaar was mr. van der Koog lid van dB balie,
waarvan 10 jaar lid van den raad vau toezicht
en discipline. Wij hebben hem leeren kennen en
gewaardeerd als een goed advocaat, als een goed
confrère en als een goed mensch. Als een goed
advocaat was hij een bekwaam jurist, als een
zeker werker nam hij de belangen van zijn
cliënten op niet genoeg te loven wijze waar. Ais
een goed confrère heeft hij in onzen kleinen
kring een vooraanstaande rol gespeeld.
Bij verhindernig van den algemeenen voorzit
ter der Ned. Maatschappij tot bevordering der
Toonkunst, schetste de algemeen-secretaris de
belangrijke rol, die mr. van der Koog als hoofd
bestuurslid en in de afdeeling Haarlem heeit
vervuld. Hij was een der meest actieve en ge-
interesseerde leden met een groote liefde /ooi
de muziek, die den grondslag vormt van het werk
onzer Maatschappij. Zijn warme belangstelling
en de bijzondere kennis der muziek, die voor een
dilettant zeer uitzonderlijk genoemd mag wor
den, bepaalden zijn plaats onder ons. Hetgeen
hii in het muziekleven in het algemeen en dat
onzer maatschappij in het bijzonder gedaan
heeft zal blijven voortleven en wij zullen hem
dankbaar blijven gedenken.
Namens leeraressen, leeraren en personeel der
Muziekschool sprak de heer A. de Vogel. Met
weemoed herdacht spr. al hetgeen mr. van der
Koog voor de ^Muziekschool heeft gedaan.
Nadat een tweetal vrienden een persoonlijk
woord gesproken had, dankte de oudste broer
voor de betoonde belangstelling en werd het
stoffelijk overschot in de met zeer vele kransen
bedekte grafkuil neergelaten.
JWS
De zaterdagmiddagvoordrachten in Teyler s
Stichting te Haarlem zullen dezen winter ge
houden worden op 11, 18 en 25 Januari. Het on
derwerp van de voordrachten zal worden ge
vormd door drie Nederlandsche figuren uit de
zestiende en zeventiende eeuw: Dlrck Volckertsz.
Coornhert (1522—1590). te behandelen door
prof. dr. B. Becker te Amsterdam op 11 Ja
nuari; Simon Stevin (15481620) te behande
len door dr E. J. Dijksterhuls te Oisterwijk op
18 Januari;' Isaac Beeckman (1588—1637) te
behandelen door den heer C. de Waard te Vlis-
singen op 25 Januari.
Teneinde te voorkomen, dat er zeer groote
Vertraging in het totstandkomen van telefoon
gesprekken over dringende aangelegenheden
ontstaat, worden telefoongebruikers verzocht het
overbrengen van Nieuwjaarswenschen door mid
del van telefoongesprekken welke niet geheel
langs automatischen weg tot stand kunnen wor
den gebracht, zooveel mogelijk achterwege te
laten.
Inlichtingen aan het bureau van politie Sme-
destraat, uitsluitend tusschen 11 en 13 uur.
Kerkboek v. d. Wouwer, Lootsstraat 18; boord,
Lammertsm'a, Ruysdaelstraat 18 zw.; twee brillen,
bureau van politie, Smedestraat; distributie
bonnen, Aters, Zaanenlaan 140; rijwieldynamo,
v. Blewijk, Craynestersingel 27, Heemstede;
geld Beerman, v. Egmondstraat 24; geld, Boon,
Gibraltarstraat 2; geld, Rovers, Witte Heeren
singel 19 A rd.; geld, Biersteker, Planetenplem
30; hondje, Nol, Duvenvoordestraat 75 rd.;
hondje, Schönhage, Kenaupark 25; hondje, Kim-
mel, Brcderolaan 7, Heemstede, tel. 26650; twee
honden, Asyl, Ridderstraat 11; handbeschermer,
v. Eerde, A. de Jongestraat 42; heerenhorloge,
Hermsen, Anslijnstraat 45; dameshoed, Droog,
Ooster Tuindorplaan 7; distributiekaarten, bu
reau van politie, Smedestraat; handmof, Bosse,
Barteljorisstraat 12; portemonnaie m. i., Nieuw-
straten, Parklaan 21; twee katten, Asyl, Ridder
straat U; sigarenpijpje, Negeman, Regulier
straat 16; portemonnaie m. i„ Keesmoel, Pega-
susstraat 55; parapluie, Luitingh, Hyacinten-
Wie dit bord
voor zich ziet
moet x t r
voorzichtig
zijn, want hij
nadert 'n voor-
rangsweg (óók
het verkeer
van links laten
laan 25; portemonnaie m. i., Jansen, Oranje
boomstraat 182; rijwielplaatje, v. d. Hulst, Har-
menjansstraat 29; damesrijwiel toebeh. aan C.
Lammers, te Bennebroek, Booms—Roelens, Kas
tanjelaan 14, Heemstede; ring, v. d. Niet, Oranje
boomstraat 141; shawl, Blok, Stuyvesantstraat 40;
tasch m. i., Thijssen, Soendastraat 21.
Zondagmiddag werd te Haarlem de wedstrijd
T.E.P.—St. Bavo 1 gespeeld, waarvoor verrassend
groote belangstelling bestond.
Wanneer de Haarlemsche club er in slagen
zou St. Bavo te verslaan, beteekende dit tevens
het kampioenschap van den Haarlemschen Ka
tholieken Dambond. Ze heeft deze kans benut
en ook de overwinning behaald, na een zeer
spannenden strijd.
De St. Bavo-voorzitter complimenteerde na
afloop den kampioen voor de schitterende presta
tie. De uitslagen zijn als volgt:
T.EP.
St. Bavo I
H. RumpB. Stevens
P. HollenbergJ. Draijer
B. van der KroftG. Zonneveld
J. SpijkersJ. Warmerdam
J. van der KroftJ. v. d. Zon
D. RumpJ. van Berkum
J. van LoenenJ. Weiers
C. KoekN. Zomer
P. KlaverJ. Veen
J. van der KroftD. Pronk
1—1
2—0
1—1
1—1
1—1
2—0
l-l
0—2
1—1
2—0
12—8
In den stand der hoofdklasse kwam weinig
verandering. Winfried II wist zich op de derde
plaats te handhaven, door een goede overwin
ning op „De Treffers".
O.Z., dat nog drie wedstrijden moet spelen,
heeft een moeilijke taak, om de onderste plaats
te ontkomen.
Wegens het „Winfried-tournooi" zijn voor
de komende week slechts vijf wedstrijden vast
gesteld, waaronder de match S.O.S. II—G.T.T.C
Deze rivalen uit de 1ste klasse, zullen elkaar
de puntjes niet cadeau geven, hoewel we den
gastheeren iets meer kans geven.
Wedstrijden van deze week. 2 Januari: S.O.S
n—G.T.T.C.; S.O.S. Ill—D.T.S. II; 3 Januari:
De Treffers—S.O.S.; Winfried III—I.V.O.; De
Treffers II—O.Z. II.
Ondanks dat Hillinen bijna den geheelen
wedstrijd in de meerderheid was, moesten de
Hillegommers de punten toch aan S.J.C. la
ten. Reeds direct oefende Hillir.en een zwaren
druk uit op de S. J. C.-veste, maar het te ver
doorgevoerde samenspel wJas voor de verdedi
ging der Noordiwijkers geen bezwaar om met
lange harde trappen het leder naar voren te
plaatsen. Uit een hoekschop gaf de linksbui
ten S. J. C. de leiding (10), welken stand zij
direct na de rust, noch voordat Hillinen zich
er van bewust was, op 20 bracht. Eenige mi
nuten hierna scoorde Hillinen; H. Schol te
schoot onder den vallenden doelman in het
net (21). De strijd werd vinniger en S. J. C.
ging de perken van het forsehe te buiten. Het
laatste half uur was voor Hillinen, maar het
schieten was te zwak. Juist toen de scheids
rechter het einde aankondigde, vloog de ge
lijkmaker in de Noord wij ksche touwen.
De omzet van den B.E.T. groenten- en fruit
veiling bedroeg over 1940 f 715.286.tegen
f 670.522— over 1939. Aan deze veiling is de om
zet dus met ongeveer f 45.000.gestegen, niet
tegenstaande de slechte uitkomsten van de
aardbeiencampagne, waarvan de omzet aan de
B.E.T.-veiling dit jaar f 149.198 bedroeg tegen
f210.948 in 1939. Het omzetcijfer der groenten
heeft dus een aanzienlijke stijging ondergaan.
De Vereenigde Veilingen konden ons nog geen
omzetcijfers verstrekken. Daar zullen ze waar
schijnlijk Donderdag bekend zijn.
In tegenstelling met de groentenveilingen
boekte de Bloemenveiling ,,'t Centrum" een be
langrijk lageren omzet. Reeds in het begin van
1940 deed de strenge vorst zijn invloed op den
bloemenomzet gelden, terwijl de oorlogsmaand
Mei een grooten achterstand veroorzaakte, die
later niet meer kon worden ingehaald.
De omzet bedroeg f 236.982.tegen f 286.813.
over 1939. Een nadeelig verschil derhalve var.
ongeveer een halve ton.
Het hoofdstembureau heeft in de .vacature B.
Schelvis, tot lid van den raad benoemd ver
klaard den heer J. L. F. Post.
Op den Nieuwjaarsdag zal één bestelling
worden uitgevoerd. Voor den zegelverkoop en
het aanbieden van telegrammen is het kantoor
des morgens geopend van 89 uur en des mid
dags van 12 uur.
De postverzending is als op Zondag.
Op 31 December, 2, 3 en 4 Januari zal geen
middagbestelling geschieden.
De hier gehouden collecte van de Winterhulp
heeft f563.51 opgebracht.
Vrijdag houdt de Holl. Mij. van Landbouw een
vergadering in hotel Ter Burg, waar ir. IJ. de
Boer- een lezing zal houden over „De Agrarische
Jaarbeurs." De lezing zal met een film worden
toegelicht.
Bij de politie is aangifte gedaan dat vier ko
nijnen zijn gestolen ten nadeele van een bewo
ner van den Wijkermeerpolder. Voorts heeft een
onbevoegde zich meester gemaakt van den in
houd van de kas in de telefooncel op het Sta
tionsplein.
De politie stelt een onderzoek in.
Geboorten: C, ComminottoZucchiatto; L.
CapelleTromp, d.
Overleden:dr A. Allard, 3 jaren, Noorderwijk-
weg 66; I. van Ooyen, 65 jaren, echtgenoote
van E. ter Hoeve, Romerkerweg 18; M. E.
Eijsult, 81 jaren, echtgenoote van E. J. Wco-
nink, Corn. Amsestraat 25; F. Haringa, 33 ja
ren, echtgenoote van A. G. Lindhout, Velsen,
Meeuwenlaan 16; A. Zwaenburg, 77 jaren, Pe
perstraat 36.
B. en W. brengen ter openbare kennis, dat
ter gemeentesecretarie dVe afdeeling) ter in
zage ligt een verzoek met bijlagen van de N.V.
Maatschappij tot Exploitatie voor Kooksoven-
gassen, te IJmuiden, om vergunning tot het
oprichten van een inrichting voor het compri-
meeren van gasvormige motorbrandstof, tevens
ga.-tankstation voor auto's, en het daarin plaat
sen van een drietal compressoren, welke worden
aangedreven door electromotoren van resp. 100,
45 en 79 P.K., op het fabrieksterrein.
Op Zaterdag 11 Januari a.s., des voormiddags
te elf uur, zal ten gemeentehuize gelegenheid
bestaan om bezwaren tegen dit verzoek in te
brengen en deze mondeling en schriftelijk toe
te lichten.
Zoowel de verzoeker als zij, dei bezwaren heb
ben, kunnen gedurende drie dagen voor het
bovenvermelde tijdstip ter secretarie der ge
meente (IVe afdeeling) kennis nemen van de
terzake ingekomen schrifturen.
Voorts wordt er aan herinnerd, dat volgens
de bestaande jurisprudentie niet tot beroep ge
rechtigd zijn zij, die niet overeenkomstig artikel
7 der Hinderwet voor het gemeentebestuur of
een of meer zijner leden zijn verschenen ten
eindt* hun bezwaren mondeling toe te lichten
Het dierenasyl gelegen aan den IJmuider-
straatweg 51, dat zooals bekend reeds korten
tijd in gebruik is, zal naar men ons mededeelt,
a.s. Zaterdagmiddag om 3 uur officieel in ge
bruik worden genomen.
Op Oudejaarsmiddag en Nieuwjaarsdag zal
geen huisvuil worden opgehaald. Te Velsen,
Velsen-Noord en Driehuis zal op Donderdag
2 Januari as. het huisvuil voormiddags worden
opgehaald, terwijl te Santpoort en J. G. Vaart
dien dag des namiddags het huisvuil zal worden
opgehaald.
inierhulp Nederland i
één voor allen, allen één.
De Eerwaarde Zuster Johannes Berchmans
van het Mariagesticht aan de Kanaalstraat zal,
naar wij vernemen, worden overgeplaatst naar
het klooster der Eerw. Zusters van het Arme
Kind Jezus aan de Noordpolderkade te Den
Haag.
Zuster Berchmans heeft niet minder dan 12
jaar lang haar beste krachten gegeven aan het
onderwijs der Katholieke Meisjesschool, alwaar
zij door haar bijzonder prettige omgang zeer
gezien was. Het bericht van haar overplaat
sing zal daarom dan ook met gemengde gevoe
lens worden vernomen. Vele jaren gaf zij les
aan de leerlingen van de le en 2e klas en heeft
zij zich ook zeer verdienstelijk gemaakt om de
zangkunst der leerlingen op een hoog peil te
brengen. Veel werk verzette zij ook nu school
tijd voor het opleiden van de eerste commu
nicantjes en ook dit werk was evenals het
andere steeds „af".
We hopen dat zij in haar nieuwen werkkring
dezelfde mooie resultaten met haar leerlingen
zal mogen bereiken!
Se 43-jarige wielrijder C. B., wonende te
Beverwijk is op den Wijkerstraatweg plotseling
onwel geworden en van zijn rijwiel gevallen.
Het slachtoffer dat zijn bewustzijn verloren
had, bekwam een bloedende wonde nabij zijn
rechterslaap. Nadat dr. F. hem eerste medische
hulp had verstrekt, is het slachtoffer per poli-
tie-brancard naar zijn woning vervoerd.
Ondertrouwd: C. Ch. B. Kelk en F. Hibma;
K. A. H. Ch. van Heijst en J. J. B. Zonjee; J.
J. Bonarius en J. E. F. Borst; D. Ch. Bimmel
en G. van Vrede.
Getrouwd: M. de Back en G. Olyrhook; C.
Rudolph en W. G. Brouwer.
Geboren: B. HolmanStuut z.; A. E. Suman
Ruis z.; W. Metzelaarde Vries z.; A. P. van
Huffelvan Vliembergen z.; J. C. NobelNie
ting d.; J. ZorgdragerPost d.; A. IskesWij-
ker d.; A. van Zwietende Graaf z.; E. v. d.
BraberEising z.; J. F. Spèetvan der Kolk z.;
A. VrolijkZwart z.; A. StolkTjeerds z.; W.
PiersmaClaus d.
Geboren: P. Ockersvan der ijver, d; I.
Heidede Wit d; C. A. Welagen—Heeremans
z; W. PeereboomFidder d; C. J. HarmsStet
z; M. J. JongejansWelling z.
Overleden: A. Rozenheek, 58 j., echtg. van
G. de Reus, Rijksweg 250, Santpoort: G. Bron,
32 j., echtgen. van E. Jansen, Wijkerstraatweg
147, Velsen N.; J. Stroman, 80 j., ongehuwd, Sta
tionsweg 28, Velsen; K. Knap, 85 j., wedr. van
T. Dockter, Stationsweg; A. M. Winnubst, 73 j„
echtgen. van Th. P. Winnubst. Lagersstraat 12,
IJmuiden.
Vroegere buslichting In verband met den
gewijzigden treinenloop, zullen de bussen een
uur vroeger gelicht worden.
Post op Nieuwjaarsdag Op Nieuwjaarsdag
is het postkantoor open van 89 en van 1314
uur. De post wordt alleen des morgens rond
gebracht. Ten kantore worden geen geldzaken
behandeld en er worden alleen frankeerzegels
verkocht en plakzegels van 10 ets.
De secretaris mr. J. H. Peek weer hersteld
Naar men ons mededeelde is de gemeentesecre
taris in zooverre hersteld, dat hij zijn werk
zaamheden op 7 Januari zal hervatten.
De R. K. Tooneelvereeniging „Kunst Zij Ons
Streven" zal op Zondag 12 Januari, des avonds
half acht, in het Patronaatsgebouw te IJmuiden
Oost opvoeren het tooneelstuk „Haar laatste
wil", een blijspel in drie bedrijven van v. d. Hey-
den en Bakker.
Op uitnoodiging van den R. K. Vrouwenbond
te Beverwijk zal K.Z.O.S. aldaar dit tooneelstuk
op 14 Januari voor het voetlicht brengen.
De commissaris van politie te Velsen ver
zoekt ons te willen mededeelen, dat de werk
boekjes voor de bestuurders van motorrijtuigen
voor het kalenderjaar 1940 na 31 December 1940
hun geldigheid hebben verloren. Nieuwe werk
boekjes zijn vanaf 27 December 1940 op vertoon
van een geldig rijbewijs a 1 verkrijgbaar aan
het hoofdbureau van politie, Tiberiusplein te
IJmuiden-Oost op werkdagen van 9—12 uurr en
van 14—18 uur.
Berichten reeds geplaatst in een
deel van onze vorige oplaag)
In samenwerking met de rijkspolitie uit
Schagen en 't Zand is het de Heldersche politie
gelukt een viertal personen te arresteeren, die
zich bezig hielden met het frauduleus slachten
van vee.
Zekere T., een boer uit de omgeving van Den
Helder, liet varkens vervoeren naar boer S. L.
in De Zijpe, nabij 't Zand, waar, in het holst
van den nacht de dieren door de slagers T-,
vader en zoon uit Schagen, en een zekeren B.
R„ eveneens uit Schagen, werden geslacht.
Het vleesch van wel twintig dieren, dat, naat
men vermoedt, bestemd was voor Heldersche
slagers, vond men terug in den gierkelder en
de slagersgereedschappen onder een mesthoop
op het erf van boer S. L. Het gestolen vleesch,
dat natuurlijk onbruikbaar is voor de con
sumptie, werd naar de verwerkingsinrichting te
Schagen vervoerd.
Het onderzoek duurt voort. Verdere arresta
ties worden nog verwacht.
Als het jaar ten, einde loopt, wordt onze
geest bespiegelend. Misschien gebeurt dit
niet bij allen, want er zijn ook menschen, die
zich op oudejaarsavond het best op hun
gemak gevoelen in een champagnebar, met
een papieren muts en een neus op, en een
toetertje in hun hand. Hun laten wij gaarne
dit genoegen. Voor de meesten onzer is deze
tijd er echter een, die meer dan anders tot
overpeinzing noodt.
Wij bezinnen ons op wat voorbij is en laten
het oude aan ons terugblikkend geestesoog voor
bijgaan. Het bracht ons geluk, of het bracht
ons zorg en nood. Meestal bracht het ons het
een zoowel als het ander. Wij hebben den tijd
zien rijpen als een vrucht, tot hij afviel en ver
dween in den bodemloozen afgrond van het
verleden. Eiken dag die wij leefden, hebben wij
gestaan op den smallen, mes-scherpen kam van
het heden, tusschen de twee onpeilbaarheden
van verleden en toekomst. Eiken dag opnieuw
hebben wij het hachelijke spel gespeeld van het
grijpen naar het ongrijpbare immer ontwijkende
morgen en het steeds meer vervagende gisteren.
Wij gleden onweerhoudbaar voort in den
stroom van den tijd. Nu echter meenen wij een
steunpunt gevonden te hebben, al is het maar
een scheidslijn, een mijlpaal. Waarom hebben
wij behoefte aan een oogenblik van rust, van
stilstand in dezen nooit onderbroken voort
gang? Waarom zoeken wij mijlpalen te slaan
langs dezen in het moeras verzinkenden weg?
Waarom trachten wij vaste punten met gelijken
afstand te zien in het nog versluierde verschiet?
Het is steeds heden en morgen komt nooit, noch
is het gisteren ooit weer te beleven, doch wij
zijn menschen en het beden heeft voor ons
slechts zin door wat ons het verleden gegeven
heeft en door wat wij van de toekomst ho
pen. En daarom interesseert ons wat voorbij is
en wat komen gaat dikwijls meer dan wat wij
hebben.
Het is de natuur zelve, die de eerste ba
kens zette in den immer voortvliedenden
stroom van den tijd. Gelukkig maar, want
onze zinnen laten ons hierbij in den steek.
Wij klagen over het trage voortkruipen van
den tijd, wanneer wij smartelijk wachten op
zijn spoedig voorbijgaan en vinden dat die
zelfde tijd heenvliegt, wanneer wij een kost
baar uur zouden willen vasthouden.
De hulpmiddelen om den tijd in te deelen ont-
Ieenen wij aan de werkelijke of schijnbare be
wegingen van hemellichamen.
Als eerste e*n oudste grondslag dier tijdsin-
deeling gold de dag. Hieronder dienen wij te
verstaan den tijdsduur, dien de aarde noodig
heeft voor een omwenteling om haar as. Het
etmaal dus, in tegenstelling tot den naam dag
voor het tijdsverloop gedurende hetwelk de zon
schijnbaar boven den horizon vertoeft. Deze
tijdsmaat is van de grijze oudheid af in gebruik
geweest en het tellen der dagen is ongetwijfeld
de oudste vorm van tijdrekening. Wanneer men
dezen dag liet beginnen, is hierbij van geen be
lang. En we zien dan ook, dat bij verschillende
volken een verschillend tijdstip als de aanvang
van den dag gold. De meeste Oostersche volken,
zoo ook de Babyloniërs, de Perzen, de Syriërs
enz. stelden den aanvang op het oogenblik van
zonsopgang, terwijl de Etrusken en de Um-
briërs den dag bij den middag lieten beginnen,
zooals ook de sterrenkundigen dit doen. De
Egyptenaren en de Romeinen stelden, evenals
nu nog de meeste moderne Europeesche volken,
den aanvang op middernacht, terwijl de Moham-
medaansche tijdrekening den dag laat aanvan
gen bij zonsondergang.
Een periode van langeren duur leverde de
maan, met haar regelmatige wisseling van
schijngestalten, in de z.g. lunatie, den duur tus
schen twee opvolgende, overeenkomstige maan-
phasen, bijvoorbeeld nieruwe maan en nieuwe
maan. Van welk een groote beteekenis de maan
lichte perioden in tegenstelling tot de niet-
verlichte eenmaal moeten zijn geweest, wordt
ons juist op den huidigen dag weer duidelijker
dan het ons ooit geweest is, nu de ouderen on
der ons hun bridge-avondjes plegen uit te stel
len tot het lichte maan is. Zooals bekend, ligt er
29/ dag tusschen twee overeenkomstige maan-
phasen en het is zonder meer voor de hand
liggend een tijdrekening, een kalender, op deze
lunatie te grondvesten. Het tellen met „manen",
dat zijn maanmaanden, is een groote stap voor
uit bij het beheerschen van grootere tijdsaf
standen.
Zoo was dan ook in oude tijden, toen de
sterrenkunde nog slechts over geringe ken
nis van ons zonnestelsel beschikte, de tijds
duur van één maanomloop, van nieuwe maan
tot de eerstvolgende nieuwe maan, een door
de natuur gegeven tijdsmaat voor den ka
lender. Om precies te zijn, men ging niet
uit van volle maan, want deze is tenge-
volge van de nabijheid van de zon niet
zichtbaar. Men baseerde zich echter op het
eerste verschijnen van de smalle sikkel aan
den avondhemel, enkele dagen daarna, een
oogenblik, waarnaar met spanning werd uit
gezien, daar dan de nieuwe maan een aan
vang nam.
Voortgezette waarnemingen wezen al spoe
dig uit, dat in een jaar, de wisseling van den
jaargetijdencyclus, twaalf maanomloopen voor
komen. Tusschen twee opeenvolgende overeen
komstige maanphasen gaat de zon 29 maal on
der. Na twee lunaties klopt dit echter al niet
meer en dit bracht het afwisselend gebruik van
maanden van 29 dagen, „onvolkomen" maan
den, zooals de Grieken ze noemden en „volko
men" maanden van 30 dagen met zich mede, ter
wijl men voor den duur van een lunatie dus
29/ dag vindt.
De duur van een jaar, uit de twaalf maan
omloopen berekend, is dan 12 X 29% dag 354
dagen. Arabieren en Mohammedanen baseeren
hun tijdrekening inderdaad op dit maanjaar,
dat men wel het vrije maanjaar noemt, daar
het zuiver en alleen op een aantal lunaties be
trekking heeft. Het „vrije" van dit jaar blijkt
te bestaan in het, in den loop der tijden, door
de seizoenen heenkruipen van het begin van
dit jaar. De aanvangsdag des jaars kan en
zoo is het het geval bij den Mohammedaanschen
kalender in elk jaargetijde vallen. Deze jaar
getijden toch staan in verband met de plaats
van de zon aan den hemel.
Reeds heel spoedig moeten de menschen heb
ben opgemerkt, dat de plaatsen van op- en on
dergang der zon aan den horizon niet steeds
dezelfde waren, doch dat er in den loop van het
jaar een langzame verschuiving plaats vond.
Ongetwijfeld heeft men eeuwenlang in het on
zekere verkeerd, omtrent de lengte van het zon
nejaar, dat is de tijdsduur, waarna de zon ten
slotte weer in hetzelfde punt op- of onderging,
doch reeds in de grijze oudheid had men ge
vonden, dat dit jaar zoo ongeveer 365% dag
telt. Dat is dus ruim 11 meer dan het vrije
maanjaar.
Ook de Babyloniërs, de Chineezen, de Joden,
de Grieken en de Germanen kenden het maan
jaar. Zij hebben in hun kalender echter getracht
èen aantal lunaties aan te passen te binden
aan het zonnejaar van 365% dag. Dit ge
schiedt in het algemeen door te zoeken naar
een aantal jaren, dat een geheel aantal lunaties
omvat. Langs dezen weg bracht men het maan
jaar met het zonnejaar in overeenstemming,
door, voor zoo ver noodig, in enkele jaren een
extra-maand, de dertiende dus, in te lasschen.
Men spreekt van een gebonden maanjaar.
Dit systeem was in Griekenland geperfection-
neerd door den astronoom M e t o n, rond 432
vóór Chr„ met behulp van den z.g. maancyclus
van Meton. In het jaar 340 werd deze cyclus in
Athene en het overige Griekenland aanvaard
en later ook door de Joden overgenomen in hun
kalender.
Meton had ontdekt, dat 19 zonnejaren van
365,24 dagen in totaal dus tellen 6939,7 da
gen en gelijk zijn aan 235 lunaties van 29,53
dagen, die in totaal 6939,6 dagen tellen. Na
19 jaar vallen de maanphasen weer juist op
dezelfde dagen. Het getal dat aangeeft, het
hoeveelste een jaar in den 19-jarigen maan
cyclus is, heet „Gulden Getal" (numerus
aurea). Over den oorsprong van dezen naam
loopen de meeningen uiteen. De cyclus van
Meton werd verdeeld in 12 jaren van 12
maanden en 7 jaren van 13 maanden, waar
in dus een maand was ingelascht. Dit ge
schiedde in het 3e, 6e, 8ste, 11e, 14e, 17e en
19e jaar en zoo zou het Grieksche jaar, wat
zijn duur betrof, in gelijken tred gehouden
worden met den zonneloop (of eigenlijk met
den loop van de aarde om de zon). Merk
waardig is het, dat de Grieken het ratio-
neele zonnejaar van 365% dag nooit door
hemelwaarneming ontdekt hebben, hoewel
ze in de astronomie toch behoorlijk thuis wa
ren, en ook, dat zij het evenmin van de
Egyptenaren hebben overgenomen. Aan
dezen toch was het sinds het priester-edict
van Canopus, in het jaar 238 vóór Christus,
reeds bekend.
De Romeinen daarentegen hebben van de we
tenschap der Romeinen wel geprofiteerd. Toen in
47 vóór Chr. de Romeinsche veldheer Julius
Caesar op zijn veldtocht naar Egypte daar den
Egyptischen zonne.jaarkalender leerde kennen,
besloot hij op voorstel van den astronoom Sosi-
genes in Rome, waar destijds een groote kalen
derverwarring heerschte, dezen in te voeren. Hij
maakte hieraan een einde en bracht het jaar'
daar in overeenstemming met de zon door twee
maanden van tezamen 67 dagen en bovendien
nog 23 dagen bij de maand Februari in te las
schen, zoodat óit jaar toen 455 dagen telde en
de komende jaren te bepalen op 365,25 dag. Dit
eene lange jaar heeft men, hoewel het aan de
verwarring een einde maakte, onvriendelijk „het
jaar der verwarring gedoopt". Ook bepaalde hij
inlassching van een schrikkeldag om de vier
jaar.
Zoodoende heeft hij aan ons in den Juliaan-
schen kalender, als erfenis van de oude Egypte
naren, het Egyptische zonnejaar' doorgegeven.
Want wij gebruiken dit eigenli;'- nog, zij het,
dat Paus Gregorius XIII in 1582 er de noodige
verbeteringen in heeft aangebracht en men
sindsdien gewoon is te spreken van Gregoriaan-
schen kalender.
Dr. E.
IjSERLIJN, 30 Dec. (D.N.B.) Het opperbevel
an de weermacht maakt bekend:
In den nacht van 28 op 29 December hebben
gevechtsvliegtuigen de haveninstallaties van
Plymouth aangevallen. De bommen veroorzaak
ten branden en ontploffingen.
In den loop van de gewapende verkenning
overdag werden verscheiden voor den oorlog be
langrijke doelen aan de Oostkust van Engeland
met bommen bestookt. Bovendien kreeg een
belangrijke fabriek te Crewe verscheidene vol
treffers.
Van een konvooi ten Oosten van Harwich
werd een vrachtschip van omstreeks 10.000 b.r.t.
door bommen in brand gestoken. Ten Oosten van
Southwold is een mijnenlegger getroffen. Bij een
aanval op een groot konvooi, 200 K.M. ten
Noordwesten van Londonderry, kreeg een
vrachtboot een zwaren voltreffer, zoodat zij met
slagzij bleef liggen en begon te zinken.
Artillerie van de marine heeft een vijande
lijk oorlogsschip onder vuur genomen, toen het
onder begunstiging van het weer de Kanaal-
kust poogde te naderen.
In den afgeloopen nacht hebben vrij sterke
formaties gevechtsvliegtuigen Londen weer
met bommen bestookt.
De vijand heeft in den afgeloopen nacht met
enkele vliegtuigen boven Duitsch bezet gebied
bommen laten vallen, die zonder uitzondering in
het open veld of in zee terecht kwamen.
De luchtdoelartillerie heeft twee vijandelijke
vliegtuigen neergeschoten.
ERGENS IN ITALIË, 30 Dec. (Stefani).
Het hoofdkwartier publiceert legerbericht no.
206. Het luidt als volgt:
In het grensgebied van Cyrenaica wordt de
actie der artillerie rondom Bardia voortgezet.
Kleine gemechaniseerde Engelsche afdeelingen,
die trachtten onze versterkingen te naderen,
werden afgeslagen. De luchtmacht wierp bom
men van klein kaliber en richtte mitrailleurvuur
op vijandelijke gemechaniseerde afdeelingen tij
dens opeenvolgende offensieve acties. Talrijke
strijdmiddelen werden beschadigd en vernield.
In de zone van Giaraboeb is een vijandelijke
aanval afgeslagen. De Engelscben hebben eenige
van onze bases gebombardeerd zonder schade
te veroorzaken.
Aan het Grieksche front heeft de vijand
operaties van plaatselijk karakter ondernomen,
doch is met zware verliezen afgeslagen. De
formaties bommenwerpers en jagers van twee
eskaders deden opeenvolgende aanvallen op
haveninstallaties, verdedigingsstellingen en
troepen. Op de vijandelijke vlootbasis van Tre-
vesa werden door een stoutmoedig uitgevoer-
den bomaanval branden en zware schade aan
materiaal, haveninstallaties en aan een schip
voor anker veroorzaakt.
Boven Valona heeft het luchtafweergeschut
van de marine op den morgen van den 29sten
December een bommenwerper brandend om
laag gehaald De jagers vingen de vijandelijke
formatie op en schoten nog twee vliegtuigen
neer.
Eenheden van de vloot hebben zonder te
worden gestoord vijandelijke stellingen aan de
Grieksch-Albaneesche kust met zichtbaar ver
nietigende uitwerking langdurig beschoten.
In Oost-Afrika valt niets van beteekenis te
melden.
In den nacht van 29 op 30 December zijn
vijandelijke vliegtuigen in twee opeenvolgende
golven over Napels gevlogen en hebben vlug
schriften benevans enkele bommen boven de
stad laten vallen Woonhuizen werden getrof
fen. Zeven dooden en enkele gewonden vallen
te betreuren.
Een onzer in den Atlantischen Oceaan ope-
reerende duikbooten heeft een Engelschen
bommenwerper neergeschoten.
BERLIJN, 30 Dec. (D. N. B.) Op het traject
BerlijnHannover is vanmorgen om drie uur
als gevolg van een storing een goederentrein
uit de richting Berlijn tusschen de stations
Nennhausen en Rathenow op een sneltrein met
verlofgangers gereden, die tot stilstand geko
men was, daar men aan de noodrem getrokken
had.
Door de botsing werden de beide laatste wa
gons van den sneltrein beschadigd. Onder de
inzittenden van deze wagens vallen vijf dooden,
zeven zwaar- en een aantal lichtgewonden te
betreuren. De zwaargewonden zijn naar het zie
kenhuis Rathenow vervoerd en de lichtge
wonden konden de reis voortzetten. Medische
hulp was dadelijk ter plaatse. Nog in de och
tenduren hebben de autoriteiten een onderzoek
ingesteld op de plaats des onheils.
Maandagochtend in de vroegte 't was onge-
geveer half acht is in Den Haag 'n ernstige
technische storing opgetreden in het electrische
net. Het tramverkeer werd door deze storing het
meest gehandicapt. Overal bleven de tramwa
gens stilstaan en de vroege gebruikers van dit
vervoermiddel zagen zich genoodzaakt, aun
tocht te voet voort te zetten. En dit was geen
pretje, want het was bar slecht weer en boven
dien nog aardedonker.
Onmiddellijk ging men bij het G.E.B. met
man macht aan het werk, om den tijdsduur van
de stagnatie zoo kort mogelijk te doen zijn.
Reeds na een uur was de storing in zooverre
opgeheven, dat de trams weer konden gaan rij
den. Doch daar dit tegelijk gebeurde, ontstond
er een overbelasting op het electrisch net, met
het gevolg dat even later de tramwagens weer
stil langs den weg stonden. Het duurde nu nog
wel anderhalf uur alvorens de stagnatie defini
tief van üe baan was.
