In het kaderkamp te Nunspeet
(fn'êp.
Jdand
(Dwz
Welke l0.
Oprichten van oorlogs
monumenten
Lijstencollecte in
Drenthe
weg 1200- lt^00_ t 30.- in
staat Open? 't 600.- f 1000- t 2000.- ot hoogei
IJsland
Postgiro-nos van de
Winterhulp Nederland
WINTERHULPEN EDERLAND
i 20-
300-
170-
DINèDAG 11 FEBRUARI 1941
Oude gemeenschapsgedachte
een nieuwe werkelijkheid
JHR. M. A. F. H. DE RANITZ
OVERLEDEN
De textielindustrie op de
V oor j aar sbeur s
D. J. de Boer overleden
Bescherm U
bijtijds door
fflauiftavin-pastiues
In overweging is de stichting van
één gedenkteeken of een
beperkt aantal
DIEFSTAL UIT LOODS DER
SPOORWEGEN
Gearresteerde te Amersfoort
heeft bekend
ONDER VALLEND
GESTEENTE GEDOOD
GASVOORZIENING TE
's BOSCH
De opbrengst, ruim f 15.000, is
hooger dan vorige collecten
KERKELIJK LEVEN
Z. H. EXC. MGR. J. P. HUI-
BERS VIJF JAAR BISSCHOP
100.-
i 50-
Toepassing van onze bijzondere hèr-dispositie methode
is dè aangewezen weg
gevestigd sedert 1933
Kassierskanioor voor h e r-d isposiiies
TELEFOON 47157 - AMSTELSTRAAT 14 - AMSTERDAM-C.
Pater A. Gilissen f
Uitvaart en begrafenis te Katwijk
aan den Rijn
BENOEMING IN HET
AARTSBISDOM
UIT DE STAATSCOURANT
Raad van beroep Mijnwezen
flls heeschheid het spieken
belet, helpen
WIJ LUISTEREN NAAR.
j
Woensdag 12 Februari
Britsche vliegtuigen boven
Duitschland
Mislukte poging om Berlijn te
bereiken
WIELERBAAN TE VALKEN
BURG VERDWIJNT
De Engelsche verliezen aan
menschenlevens
ZWEMMEN
VIERKRINGENCOMPETITIE
WANDELSPORT
PAASCITWANDELTOCHTEN
TE DORDRECHT
Hopkins terug naar de V.S.
Naspel van de vlucht van
Rydz Smigly
(Van onzen specialen verslaggever)
In het kamp te Nunspeet zijn dezer dagen
de eerste jongelui geslaagd voor het examen
als leider bij den Arbeidsdienst. Toen majoor
Ereunese dezer dagen een bezoek bracht, heeft
hij met veel genoegen van de bereikte resul
taten kennis genomen en den commandant
gemachtigd de uitslagen mede te deelen.
Bekijkt men de zaak nu eens van een heel
nuchteren kant, dan moet men constateeren,
dat er heel wat blijheid in de harren van die
jongens moet hebben geheerscht toen ze den
uitslag vernamen. Van de 180 aspiranten zijn
er nu 41 benoemd tot werkmeester, 20 tot op
zichter, 14 tot hoofdopzichter, 64 tot aspirant
hopman, 24 tot onderhopman en 2 tot hopman
Wanneer men nu bedenkt, dat werkmeester
gelijk staat met den vroegeren rang van ser
geant en hopman met kapitein en dat de be
zoldiging van deze menschen gescniedt over
eenkomstig de vroegere rangen in het leger, dan
kan men zich voorstellen, hoe er nu weer be
tere en hoopvolle vooruitzichten in het leven
dier jonge mensch zijn gekomen. Immers, zij
waren bijna allen werkloos in hun beroep, doch
weten nu dat hun positie verzekerd is en dat
zij belangrijk werk voor de gemeenscnap zullen
gaan verrichten. Zij hebben nu van 10 Novem
ber af practisch gewerkt en dit resultaat in
zoon korten tijd behaald. Ze zijn allen jong en
vol levenslust, zoo tusschen de 20 en 30 jaar
op een enkele uitzondering na. Aan 9 men
schen kon wegens ongeschiktheid geen gunstig
resultaat worden meegedeeld, doch men ziet
dat hun aantal betrekkelijk gering is.
Èen dag in het kamp is een vreugde voor
den buitenstaander. Voor de jongens zelf is
een dag veel te weinig, want zij verblijven daar
altijd met plezier. We ontmoetten er een ouden
vriend, die uit zijn. betrekking was weggeloopen.
omdat hij er weinig toekomst in zag. Hij had
gelijk en hij gaat als aspirant-hopman geheel
op in deze nieuwe sfeer van werken Hij ver
telde ons van den dag voorzoover we dien niet
hadden meegemaakt en was vooral opgetogen
over de vlaggenparade, het eerste ochtendappèl.
Dan verschijnen alle mannen in carré op het
binnenplein en wachten rustig in de houding af.
Onder doodsche stilte verschijnt de comman
dant van het kamp en door de stilte van de
bosschen weerklinkt de eerste morgengroet
„Goeden morgen". En allen antwoorden: „Goe
den morgen, hoofdman". Een licht teeken van
den commandant, dan breekt uit de trompetten
het eerste signaal, dat de winden dragen naar
zuid en oost. Een der mannen rent vooruit
los van het carré en staatnaast den vlaggen -
stok. Op het commando wordt dan de vlag
geheschep ten aanschouwe van allen; zij wordt
door allen gegroet. Weer geeft de hoofdman
een teeken en weer rent een der mannen naar
voren. Hij zal voor dezen dag het wachtwoord
geven, gekozen uit een vers of uit ae historie
van het lieve Vaderland. Vandaag is het „Von
del", morgen „Van Speijk". Dan weer „Alles sal
reg kom", of '„Idealen moeten geen gelegen-
heidskleeren zijn." Des avonds bij het eten moet
de man van den dag zijn leuze toelichten in
korte en begrijpelijke bewoordingen. Overbodig,
hieraan bespiegelingen vast te knoopen, het
Werkt als een gist onder de mannen.
De commandant bezit in zijn bureau de toe
spraken van velen, er zullen er nog vele bij
komen en het zullen dikke cahiers worden op
den duur, maar zij zijn de meest waardevolle
dingen uit het kampleven van den Arbeids
dienst.
Om 8.30 volgt wat zang. De zang neemt een
voorname plaats in bij de jongens, niet alleen
om zich te vermaken, maar in alle opzichten.
Men zingt bij het werk, men zingt bij het loo-
pen: het lied wordt hier geboren en het blijft
leven. Zes liederen zijn in het kamp te Nunspeet
ontstaan, zijn gemeengoed geworden van allen
en zullen verder gedragen worden naar de
nieuwe kampen, die later zullen verrijzen en
door deze mannen geleid. We betreden midden
op den dag een zaal, waar men zoo juist aan
het klompenschuren was. De commandant
vraagt den mannen een lied te zingen en noemt
een titel. Geen gezeur, geen geklets, één springt
op het podium, zoekt den toon en beveelt één,
twee drie. Zonder nu nkeeren zonder eenig
zweem van weifeling, forsch en rond klinkt het
gevraagde. Er was eens een tijd, dat wij rede
neerden over óns volk en over de liederen die
men zong, over de slechte soldatenliedjes en het
eeuwige lallen.
Met één slag zijn we over het doode punt heen.
De Arbeidsdienst zal ons volk weer zingen leeren.
Zeker, de woorden zijn nog wat stroef, de ten-
denz wat moraliseerend hier en daar, maar
daarvan komen we los, dat verzekeren wij U,
nadat we de mentaliteit van het kampwerk
hebben leeren kennen.
De morgen wordt doorgebracht met veel lessen
in theoretische vakken, des middags gaan de
mannen werken in de open lucht.
Er wordt ook stevig geëxerceerd. Misschien
Vindt iemand dat belachelijk, maar dat berust
zeker op een misverstand. De jongens krijgen
hier wel is waar geen militaire training, doch
zij moeten in de eerste plaats wennen aan zelf
tucht. Bovendien voor enkele officieele gelegen
heden willen de jongens toch behoorlijk gedisci
plineerd voor den dag komen. Lichamelijke oefe
ning is een der belangrijke bezigheden, die niet
alleen In groot verband maat ook individueel
wordt verzorgd. Er is daar een dokter en een
sportleider en die zoeken naar de gebreken der
hun toevertrouwde menschen. Die gebreken wor
den door speciale oefeningen voor ieder afzon
derlijk voorgeschreven en weggewerkt.
Mocht U ooit de gelegenheid hebben in zoo'n
kamp een kijkje te kunnen nemen, laat U dan
niet ontgaan hoe mooi en liefdevol de jongens
hun kamers versieren; daar zult U de gemeen
schapskunst, waarover ook al weer zoo veel te
doen is geweest, in den meest eerlijken vorm lee
ren kennen.
Zoodra de jongens in het kamp zijn ingedeeld
in groepen en hun eigen kamer hebben aange
wezen gekregen, luidt het parool: Wij zoeken een
devies. Daar komt de club bij elkaar en kiest
zich er een. Je had er „HollandIndië", je, had
er „De Vliegende Hollander", „De Geuzen", „De
Voortrekkers" enz. Zoodra het devies is gekozen
gaan alle medekamerbewoners op zoek naar ge
gevens over het onderwerp, ze snuffelen in boe
ken en bibliotheken, raadplegen familie en ken
nissen en overleggen tenslotte met elkaar. Dan
komt de tijd voor het ontwerpen. Gemeenschap
pelijk maakt men plannen voor de decoraties van
den zolder'tot den drempel, veel, gevarieerd en
origineel. Met vaardige of minder vaardige han
den worden dan de plannen verwezenlijkt, soms
in hout, soms enkel in verf. De eene groep, die
een motief van de zee had gekozen, had de ka
mer zeer decoratief met patrijspoorten verlucht.
De Voortrekkers hadden den ingang overkoepeld
met het dak van een huifkar. In de kamer van
De Vliegende Hollander vonden we allerlei grie
zelige symbolen aan den muur en boven de deur.
Dat decoratieve werk gaat nog veel verder.
Wanneer men ooit in de buurt van Nunspeet
komt, dan zal men niet lang behoeven te zoeken
naar het kamp. Want reeds ver in het dorp
vindt men de meest origineele wegwijzers, die U
van den naderenden geest kond doen.
Over het kamp tenslotte nog een paar techni
sche dingen, want het is daar een gesloten ge
meenschap. Er zijr voortreffelijke koks, d;e over
even voortreffelijke keukeninstrumenten be
schikken. De kok staat, zooals echt Hollandseh
gebruik dat wil, in een bijzonder hoog aanzien.
We vonden voorts in het kamp een prachUge
cantine, waar alle menschen, ook de officeren
en de commandant, gemeenschappelijk hun
vrijen tijd passeeren. Daar zijn 'n theater en een
goed buffet, waar de menschen goedkoop terecht
kunnen. De officieren hebben een eigen verblijf
en eigen kamers, maar de geest van meerdere
en mindere is hier heel wat vervaagd bij vroeger
vergeleken.
Een e'gen dokter, ziekenverblijf en groote
sportzaal, een lees- en studeerzaa), alles behoort
tot den inventar's van het kamp. Zooais gezegd,
het is een gesloten gemeenschap. Wat daarbij
echter over alles heerscht is de gemeenschaps
zin, die daar niet een fraaie leuze is, maar daar
ook werkelijk leeft. Zoo gezien is de komende
Arbe'dsdienst een instituut, dat de beste zijden
van ons vaderlandsche karakter sterk op den
voorgrond dringt, om ze verder in de groote ge
meenschap geleidelijk te ontwikkelen. Zoo zingen
de jongens:
Geef ons het boek, geef ons de schop
Kerels met vuist en hart en een frisschen kop
Met hart en hoofd en hand, doen wij 't
devies gestand
Laten wij ons volk thans zien.
't Wachtwoord is: Ik d;en.
Te Zwolle is op 66-jarigen leeftijd overleden
jhr. M. A. F. H. de Ranitz, oud-hoofdingenieur
van de Nederlandsche Spoorwegen, officier in
de orde van Oranje Nassau.
De heer de Ranitz, die te Zutfen werd ge
boren, studeerde te Delft, waar hij in 1898 het
diploma voor civiel ingenieur behaalde. Hij
trad daarna in dienst bij de maatschappij tot
exploitatie van staatsspoorwegen, als ingenieur
en werd in 1916 tot eerstaanwezend ingenieur
aangesteld bij den dienst van weg en werken
In 1936 volgde zijn aanstelling tot inspecteur
van den weg bij de Nederlandsche spoorwegen.
In 1937 werd hem als hoofdingenieur eervol
ontslag uit den dienst verleend.
Onder het motto „Het nieuwe beeld der Ne
derlandsche textielindustrie op de a.s. Voor-
jaarsbeurs zal de bloem van de Nederlandsche
textielindustrie op de Voorjaarsibeurs te Utrecht
in de maand Maart verschijnen met een col
lectieve deelneming, die de geheele vierde éta
ge van het derde jaarbeursgebouw beslaat.
Op initiatief en onder leiding van de N. V.
Internationaal Kunstzijde Verkoopkantoor te
Arnhem zuilen de kunstzijde-spinnerijen van de
Nijma te Nijmegen, van de Hollandsche Kunst
zijde Industrie te Breda en van de Algemeene
Kunstzijde Unie te Arnhem en Ede en bijna
100, waar oir der de voornaamste, kunstzijde ver
werkende industrieën in Nederland haar pro
ducten exposeeren.
Er verschijnen niet minder dan 33 weverijen
en drukkerijen, 22 tricotagefabrieken, 14 band
en lintfabrieken, 4 fabrieken van kousen en
sokken, 3 trijpfabriekem, 2 kantfabrieken, 2 ver
verijen, 2 naaigarenfabrieken en 8 fabrieken
van breigaren, haakgaren, sajet en fantasie-
garens voor de textiel-industrie.
Het is voor de eerste maal, dat de gelegenheid
geboden wordt om in één bestek een beeld te
krijgen van de zoo fraaie prestaties van de
Nederlardsche textiel-industrie en een' bezoek
aan deze belangrijke deelneming zal voor
iedereen zonder uitzondering een openbaring
zijn.
De Nederlandsohe textiel-industrieelen heb
ben in. het laatste halfjaar, toen wol en katoen
schaarsoh werden, bij de verwerking van kunst
zijde (Rayon) en synthetische vezels een aan
passingsvermogen, een vakkennis en een voort
varendheid getoond, die de bewondering van
deskundigen en leek verdienen en de kumstzijde-
spinnerijen beschouwen het daarom als een
voorrecht, de nieuwe producten van de Neder
landsche textiel-njjverheid op een groote show
te mogen vertoornen.
Te Apeldoorn is, 68 jaar oud, overleden de
heer D. J. de Boer, oud-referendaris der P.T.T.
Hij was het laatst als directeur van het post
kantoor te Eindhoven werkzaam.
Den secretaris-eeneraal van het departement
van Volksvoorlichting en Kunsten komt het
ongowenscht voor, dat ter nagedachtenis van
de gesneuvelde Nederlandsche militairen overal
in den lande plaatselijke comité's gedenkteeke-
nen opriohiten. Dit geeft aanleiding tot ver
snippering, waar eenheid gewenscht is.
Het maakt bij hem een ernstig punt van
overweging uit, of men in de toekomst zal
moeten komen tot één nationaal gedenk
teeken, dan wel tot een beperkt aantal mo
numenten, eventueel op de plaatsen, waar
het hevigst is gestreden.
In verband hiermede merkt de secretaris
generaal op, dat het, om teleurstellingen: te
voorkomen, gewenscht is, af te wachten met
het nemen van persoonlijk initiatief, totdat zijn
nader besluit openbaar zal zijn gemaakt.
De politie te Amersfoort heeft weer eenig licht
gebracht in de diefstallen, welke den laatsten
tijd op het terrein van de Nederlandsche
Spoorwegen zijn gepleegd. Als verdacht, zich
aan een dezer diefstallen te hebben schuldig
gemaakt, is zekere T. J. te Amersfoort aange
houden, die bekend heeft, uit de loods van de
spoorwegen een hoeveelheid sigaren en sigaret
ten Te hebtien ontvreemd. Hij zal ter beschik
king van den Officier van Justitie worden ge
steld.
Bij het plaatsen van een betimmering in een
nagebroken galerij op de 274 meter-verdieping
van de mijn Laura te Eygelshoven, geraakte de
45-jarige houwer K. uit Haanrade onder onver
wacht neerstortend gesteente. Hij werd gedood.
De overledene was gehuwd en vader van twee
kinderen.
Het raadslid G. Moerings heeft by den Bos
schen gemeenteraad het voorstel ingediend, de
bewoners van Deuteren van gas te voorzien.
Het provinciaal kantoor in Drenthe van Win
terhulp Nederland schrijft ons:
De lijstencollecte, die op 31 Januari en 1 Fe-
Druari is gehouden, was een succes in Drenthe.
De opbrengst heeft zelfs die van de eerste col
lecte overtroffen. Toen was de opbrengst ruim
14.000, thans is1 er 15.000 bijeengebracht.
Er waren negen gemeenten, die minder bijeen
brachten dan bij de eerste collecte, t.w. Emmen,
Diever, Ruinerwold, Vledder, Westerbork, De
Wijk, Zu dwolde, Amloo en Eelde. Dit wil na
tuurlijk heelemaal niet zeggen, dat deze gemeen
ten een slechte opbrengst hadden. Immers, het
betreft hier vrijwel alle gemeenten, die bij de
eerste collecte een goede, sommige zelfs een zeer
goede opbrengst hadden.
In de andere 25 gemeenten was de opbrengst
grooter dan die van de eerste - collecte; enkele
daarvan vertoonden een bijzonder goeden voor
uitgang: het .zijn de gemeenten Assen, Beilen,
Meppel, Roden en Smilde.
Het resultaat was tot nu toe in Beilen ook zeer
poover (eerste collecte gemiddeld 3.2 et. en de
tweede collecte 2.7 ct.j. Door een opbrengst van
f 914,25 is het gemiddelde ineens gebracht op 9.6
et. per inwoner. Een fraaie prestatie.
De resultaten in de provinciale hoofdstad wa
ren tot nu toe niet veel beter dan in Beilen. As
sen had gem'ddelde opbrengsten van resp. 4.2 ct.
en 2.5 ct. per inwoner bij de eerste en tweede
collecte. De derde collecte Jreeft hier 1272,11
opgebracht, hetgeen gemiddeld 6.2 ct. per inwo
ner beteekent. Assen is nu op den goeden weg.
Meppel heeft het alle collecten goed gedaan.
Thans, bij de lijstencollecte. neemt deze stad een
eereplaats in met een opbrengst van 1534,89,
d.i. een gemiddelde van 11 ct. Bravo Meppel.
Toch is er een gemeente, die het nog beter
deed, n.l. Roden. Deze gemeente met haar 5900
inwoners bracht 666,15 bijeen, d.i. gemiddeld
11.3 ct. per inwoner. Bij deze collecte spant de
gemeente Roden dus de kroon.
Over het algemeen mag geconstateerd worden,
dat de sympath'e voor het Winterhulpwerk in de
provincie Drenthe met rassche schreden groeit.
Men ziet de resultaten van het werk. Men ziet,
dat duizenden gezinnen geholpen worden en dan
kan het hiet anders, of men ziet nu de goede zij
den van deze Nederlandsche organisatie. Het is
goed, dat wij Nederlanders toonen, dat wij dit
werk kunnen en willen doen.
Op dat groeiende begrip voor Winterhulp is
helaas in deze provincie nog een enkele uitzon
dering. Deze moet verdwijnen.
Wij mogen hier wel eens naast de beste op
brengst ook de slechtste naar voren brengen en
dat is die in de gemeente Hoogeveen.
Zoowel de eerste als de tweede collecte stond
deze gemeente onderaan 't lijstje met respectie
velijk een gemiddelde van 1.9 en 1.2 ct., terwijl
dezen keer nauwelijks de 2 et. gemiddeld gehaald
kon worden. Het is de derde keer, dat Hoogeveen
onderaan staat.
Er is nu echter eenige vooruitgang. Inwonprs
van Hoogeveen, zorgt er voor, dat uw gemeente
van deze oneervolle plaats verdwijnt.
De totale opbrengst ten slotte bedraagt in
Drenthe 15.128,08.
Vandaag, feestdag van O. L. Vrouw Verschij
ning te Lourdes, is het vijf jaren geleden, dat
Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huibers in de kathedrale
kerk plechtig tot bisschop van Haarlem werd
geconsacreerd.
Op eenvoudige kerkelijke wpae is het feit her
dacht, doordat hedenmorgen om half elf in de
kathedrale kerk aan de Leidschevaart een so-
lemneele kapittelmis door den vicaris-generaai
van het bisdom Haarlem, Mgr. N. L, A. Am-
merlaan, werd opgedragen. Assistentie verleen
den de kapelaans W. E. Blok en E. B. Eter-
meyer.
Zoo goed als het geheele kapittel was op het
priesterkoor aanwezig. In de kathedraal had
den onder mee plaats genomen deputaties van
de mannelijke en vrouwelijke jeugdbeweging uit
Haarlem.
Kwitanties voor bedragen hierboven vermeld, komen wel eens
onbetaald terug en bij hèr-aanbieding is het resultaat niet veel beter.
Wat staat den crediteur, die nog geen strenge maatregelen wil,
dan te doen
Vraagt vrijblijvend alle gewenschte inlichtingen bij
DE ORIëNTATIE- EN DISPOSITIE-CENTRALE
I11 de kapel van het St. Willibrordus Missie
college te Katwijk aan den Rijn werden Zon
dagavond de plechtige Metten der overledenen
gehouden voor de zielerust van den weleerw.
pater Aemilius Gilissen O.F.M., oud-pastoor der
St. Paschalis-paroehie te Den Haag, die Vrijdag
m Huize Callao te Katwijk aan den Rijn over
leed.
Bij de plechtige Metten was agens de zeereerw.
pater O. Gilissen O.F.M., pastoor te Gorcum,
neef van den overledene. Assistentie, verleenden
ae zeereerw. paters Chr. Roorda O.F.M., pastoor
te Haarlem en E. Zandvoort O.F.M., pastoor te
Rotterdam, resp. als diaken en subdiaken. De
weleerw. paters R. Deken en W. van der Vlist
fungeerden als cantores.
Maandagmorgen werd het stoffelijk overschot
van Huize Callao naar de kapel van het St. Wil-
librordus Missiecollege overgebracht. Hier wer
den te half 10 de plechtige Lauden gezongen,
waarbij agens was de zeereerw. pater O. Gil
lissen met assistentie van de weleerw. pater S.
Duynstee O.F.M. en den weleerw. heer Van Dijk,
neven van den overledene, resp. als diaken en
subdiaken. Cantores waren de weleerw. paters
R. Deken en A. Pex.
Na de Lauden droeg de zeereerw. pater O.
Gilissen de plechtige H. Requiemmis op
met dezelfde assistentie als bij de Lauden.
Aan een zij-altaar droeg de zeereerw. pater
E. Zandvoort O.F.M. een stille H. Mis op.
De leerlingen van het college zongen de Mis
gezangen onder leiding van den weleerw. pater
R. Deken OT.M.
Tal van confraters van den overledene en
verscheidene andere geestelijken woonden de
plechtigheid bij.
Aanwezig was o.m. de zeereerw. pater V.
Hentzen O.F.M., pastoor der St. Paschalis-pa
roehie te Den Haag, waarvan tevens eenige le
den van het Kerkbestuur tegenwoordig waren.
Verder waren o.m. aanwezig pastoor Smeets
OF.M., uit Leiden, pastoor A. v. d. Hoeven
O.F.M., uit Woerden, pastoor Th. J. Zoetmulder
uit Amsterdam, alsmede de weleerw. heer H.
Schrama, directeur van het Diocesaan Missie
bureau te Katwijk.
Na de H. Mis werd het stoffelijk overschot
cp het kerkhof van het Missiecollege aa den
schoot der aarde toevertrouwd. Pastoor Gilissen
verrichtte hierbij de liturgische plechtigheden.
Z. H. Exc. de Aartsbisschop van Utrecht
heeft benoemd tot pastoor te Zuidhorn denzeer-
eerwaarden heer J. Th. H. B. Sinnige, thans
kapelaan te Utrecht (H. Nicolaash
Bijkans 90.000 man bezettingstroepen, Engel-
schen en Canadeezen, zijn, aldus bericlittc het
D.N.B. onlangs, op IJsland aan wal gegaan en
door deze bezetting is de sedert jaren op IJs
land bestaande woningnood aanzienlijk toege
nomen.
Het klinkt ongeloofelijk: woningnood op IJs
land Het begrip „IJsland" wekt gedachten aan
onherbergzame pooloorden, waar het voor den
mensch slecht toeven is. Maar hoe anders ziet
de werkelijkheid er uit! IJsland behoort tot de
landen, die een enormen vooruitgang toonen
en daarvan bestaat één enkele, alles verklaren
de oorzaak: geyser-kracht. De wereldberoemde
heetwater-springbronnen, die met' de regelmaat
van een uurwerk hun heetwater- en heete
stoomstralen op vaste afstanden de lucht in-
slingeren, zijn sedert lang niet alleen meer een
aantrekkelijkheid voor de toeristen die IJsland
telkenjare bezoeken. In de laatste tientallen jaren
hebben de ingenieurs terdege begrepen, dat zij
er hun voordeel mee zouden kunnen doen, wan
neer zij die natuurlijke gaven opvingen om met
behulp daarvan ware wonderen op het gebied
van comfort te verrichten.
Vandaar, dat op deze min of meer afgelegen
plek der wereld „moderne" toestanden heer-
schen, die in andere streken, welke een meer
geciviliseerd accent dragen, nog niet eens ge
vonden worden. Vandaar dat reeds nu de
meeste huizen van Reikjavik voorzien zijn van
centrale verwarming, hetgeen zeggen wil, dat
zij verwarmd worden op een wijze, die practisch
niets kost. De geysers verwarmen nu niet meer
slechts de lucht in de omgeving, maar zij spuien
hun warm water of wel rechtstreeks in buizen
die naar de huizen loopen of naar een centrale,
vanwaar heete lucht en heet water naar de
buizen geleid wordt. Oorspronkelijk meende men
te kunnen volstaan met het heete water van de
geysers rechtstreeks naar de huizen te leiden.
Aangezien het heete water echter niet chemisch
zuiver was, maar vermengd met allerlei stoffen,
vooral zwavelverbindingen, deden zich al spoe
dig moeilijkheden voor, ook al doordat de lei-
dingbuizen regelmatig verstopt raakten Op
grond daarvan kunnen nog maar weinig "huis
bezitters of bewoners op IJsland beweren, dat
zij hun centrale verwarming rechtstreeks uit
de aarde ontvangen; in, verreweg de meeste ge
vallen stroomt de heete geyserstroom eerst naar
de centrale, waar enorme ketels met water ver
warmd v/orden, wélke watervoorraden op hun
beurt dan naar de stad worden geleid.
Terwijl aldus de centrale verwarming van de
voornaamste stad van het eiland nagenoeg vol
maakt is, kon de electriciteitsvoorziening tot nu
toe nog niet op dezelfde schaal geregeld wor
den. Aanvankelijk werden kleine proefstations
aangelegd, voornamelijk om vast te stellen of
het geyserwater zich wel leende en rendabel ge
maakt kon worden voor het electriciteitsbedrijf.
Nadat door proeven en onderzoekingen die vele
jaren in beslag namen, afdoend kon worden
vastgesteld, dat zich hier geen noemenswaar
dige moeilijkheden zouden voordoen en dat de
op die wijze gewonnen electrische stroom nage
noeg niets kosten zou, werd een reusachtige cen
trale gebouwd 1 zij is nog lang niet geheel vol
tooid die niet alleen Reikjavik zelf, maar ook
het kleinste boerenplaatsje bij de Vatnajoekull-
gletschers van electrischen stroom voorziet. De
prachtige moderne wegen en straten die men
reeds alom op IJsland aantreft, zullen de aller
beste en meest nieuwerwetsche straatverlichting
der wereld krijgen. Maar nog verder strekt deze
moderniseering van dit Noordelijk plekje op
aarde. Reeds nu kan worden vastgesteld, dat
binnen afzienbaren tijd geen huis op IJsland
zonder telefoon zal zijn en zeer waarschijnlijk
zal het eiland een electrisch spoorwegnet krij
gen, waardoor de toestanden op verkeersgebied
uiteraard verbeterd zullen kunnen worden.
Terwijl vrijwel overal ter wereld de electrifi-
ceering van een land in de eerste plaats afhan
kelijk is van de vraag of het verbruik der afne
mers en de gelden die zij voor electriciteit-voor-
ziening betalen, wei groot genoeg zijn, bestaat
een dergelijk probleem voor IJsland niet. De
staat kan het zich veroorloven de kosten voor
electrificatie alleen te dragen, zonder dat de
begrooting daardoor in de war gebracht wordt
of gevaar loopt. Waar elders vinden wij zulke
ideale mogelijkheden? Reeds nu zijn de IJslan-
ders, gerekend per hoofd van de bevolking, met
meer vermogen en minder belasting gezegend
dan de bevolking van welk ander land ter we
reld ook. Het meeste geld hebben zij tot nu toe
nog uitgegeven voor den invoer van steenkool;
ongeveer het zesde deel van den totaal-invoer
wordt door den kolen-import in beslag geno
men. Wanneer echter het geheele electrificatie-
programma uitgevoerd is en dat zal binnen
enkele jaren het geval zijn dan zullen dus de
IJslanders zich niet alleen het geld van de
steenkool besparen, maar bovendien zullen zij
een comfort genieten, dat elders in de wereld
met hooge uitgaven gepaard gaat.
Parallel met het „kracht-programma" loopt
het „fruit-programma". Het land is onvrucht
baar; zes/zevende deel van het land is voor
landbouwdoeleinden niet te gebruiken. De over
blijvende smalle akkerbouw-gordel aan den
Zuidrand van het groote eiland ls in klimatolo
gisch opzicht niet geschikt voor fruitteelt. Dien
tengevolge hebben de IJslanders tot nog toe
ieder jaar millioenen uitgegeven voor den import
van vruchten. Maar nu worden enorme broei
kassen gebouv»d, die zich over verscheidene mor
gens land uitstrekken.
De noodige warmte wordt wederom aan de
geyserbronnen onttrokken. En in de kassen en
kweekhuizen worden niet alleen appelen, peren
en kersen, maar ook zuidvruchten, zooals ba
nanen gekweekt, een en ander tot een kostprijs
die heel wat lager ligt dan de invoerprijzen. IJs
land is aldus bezig een tropisch fruitparadijs
In hét leven te roepen te midden van een Pool-
landschapl
Benoemd zijn tot lid en voorzitter van den
Raad van beroep voor het Mijnwezen mr. dr. W.
A. J. M. van Waterschoot van der Gracht, te
Bergen (N.-H.) en tot plaatsvervangend lid van
dien Raad prof. dr. J. A. A. Mekel, te Delft.
nro£ f 0 30 en f n Bfl
Bij apothekers en Drog
HILVERSUM I, 415 M.
Nederlandsch programma
VARA
t 7.30 Gramofoonmuziek, 7.45 Ochtend-
gymnastiek, 7.55 Gramofoonmuziek, 8.20
Ochtendgymnastiek, 8.30 Nieuwsberichten
i ANP. gramofoonmuizek, 10.20 Orgelspel,
I 11.00 Declamatie, 11.20 Esmeralda en so-
I listen 1" 00 Gramofoonmuziek, 12.45
Nieuws- en economische berichten ANP,
100 Reportage 1.30 De Ramblers. 2.00
Naai- en knipcursus, 2.30 Gramoioonmu-
J ziek 3.00 VARA-orkest en solisten, 3.46
Viool en plano, 4.00 Declamatie. 4.20 Viool
en piano, 4.35 Orgelspel 5.00 Gramofoon-
muziek. 5.15 Nieuws-. economische en
beursberichten ANP. 5.30 Onderwijsfonds
voor de Scheepvaart. Technische causerie,
6.00 Esmeralda en so.isten, 6.45 Actueele
reportage of gramofoonmuziek, 7.00 Bra-
bantsch praatje. 7.15 Volkszang, 7.45 Gra
mofoonmuziek. 8.00 Nieuwsberichten ANP,
8.15 Gramofoonmuziek 8.45 VARA-orkest,
VARA-Gemengd koor en solisten, 9.20 Vroo-
lijke voordracht, 9.25 Gramofoonmuziek,
10.C
).00 Nieuwsberichten ANP en sluiting.
HILVERSUM II. 301.5 M.
NCRV
7.30 Gramofoonmuziek, 7.45 Ochtend
gymnastiek, 7.55 Gramofoonmuziek, 8.15
Gewijde riuziek (opn.). 8.20 Ochtendgym
nastiek, 8.30 Nieuwsberichten ANP. 8.45
Gramofoonmuziek, 11.00 Gramofoonmu
ziek, 11.00 Viool, piano en gramofoonmu
ziek, 2.00 Gramofoonmuziek, 2.30 Molto
Cantabile en gramofoonmuziek. 4.00
Christ, liederen (gr.pl.), 4.15 Jeugdconcert
(opn.), 5.15 Nieuws-. economische en
beursberichten ANP 5.30 Zang met pia
nobegeleiding en gramofoonmuziek. 6.05
Orgelconcert. 6.45 Actueele reportage of
gramofoonmuziek, 7.007.15 Vragen van
den dag ANP en sluiting.
BERLIJN, 11 Febr. (D.N.B.). Het Britsche
luchtwapen heeft in den afgeloopen nacht,
naar D. N. B. verneemt, aanvallen onderno
men op verscheidene steden in Noord-West- en
Midden-Duitschland. Een poging van eenige
vijandelijke machines om de Rijkshoofdstad te
oereiken, mislukte. Het Duitsche afweergeschut
verhinderde de Engelschen overal hun bom
men welgericht neer te werpen.
Nergens is militaire schade ontstaan. De
overige schade is betrekkelijk gering.
Een Duitsch gevechtsvliegtuig heeft Maan
dagmiddag vijf Engelsche bommenwerpers be
schadigd en drie vernield. De Duitsche bom
menwerper ondernam een stoutmoedigen aan
val op het Britsche vliegveld Scampton in Zuid-
Oost Engeland. Hij naderde het vliegveld, terwijl
verscheidene vijandelijke machines aanstalten
maakten om te landen. Naar het schijn., werd
nij geruimen tijd door de Britten voor een eigen
vliegtuig gehouden. Om een gunstige aanvals
positie te krijgen, vloog het toestel eenige ma
len over het vliegveld heen. Daarbij zag het
een vrij groot aantal bommenwerpers op den
grond staan. Na nauwkeurige verkenning ging de
Duitsche vlieger over tot den aanval in scheer-
vlucht, waarbij hij van geringe hoogte verschei
dene bommen rechtstreeks temidden van de af
gezette vliegtuigen wierp. Drie Vickers-Welling
ton-bommenwerpers vlogen terstond in brand,
vijf toestellen van hetzelfde type werden zwaar
beschadigd.
De wielerbaan in Valkenburg gaat verdwij
nen.
In 1937 werd de baan van Heer naar Val
kenburg getransporteerd.
Wereldkampioenen draaiden over de piste:
Scherens, van Vliet, Kilian, Vopel, Wals, Pel-
lenaars, Pijnenburg; hier werden de Tour de
France-rijders gehuldigd, Lambrichts en Syen.
In Juni 1940 opencje men opnieuw de poor
ten, maar de renners weigerden te contractee
ren; zij verlangden tc hooge gage. Zoo ver
oorzaakten zij hun eigen ondergang en die van
de Valkenfcurgsche wielerbaan. En nooit was
het weer zoo slecht als op de dagen, waarop
in Valkenburg een daverend programma ge
draaid zou worden.
NEW YORK, 11 Febr. (D.N.B.) Honderd
twintig duizend menschenlevens, burgers en
militairen tezamen, heeft de oorlog in 1940 aan
Engeland gekost, naar ontleend kan woroen
aan een optelling der Metropolitan Life Insu
rance Company, welke gebaseerd is op offi
cieele rapporten. Bij luchtaanvallen alleen al
zijn 23.081 burgers eedood. Bovendien heeft de
luchtoorlog het aantal doodelijke ongelukken
in Engeland doen toenemen. Tijdens de eerste
vijftien maanden van den oorlog zijn 11.424
doodelijke ongelukken voorgekomen tegenover
3141 in dezelfde periode voor het begin van den
oorlog.
Zondag 16 Februari zal in de overdekte zwem
inrichting aan de Kapelstraat te Hilversum de
derde ontmoeting plaatsvinden van de zwem-
competitie, ingesteld tusschen de kringen Am
sterdam—HaarlemDen HaagUtrecht.
Zooals bekend staat Den Haag momenteel op
de tweede plaats achter Amsterdam. De vol
gende ontmoeting zal waarschijnlijk in de
tweede helft van Maart in Den Haag worden
gehouden.
Op Tweeden Paaschdag, 14 April a.s„ zullen
op het eiland Dordrecht groote wandeltochten
gehouden worden, georganiseerd door de Wan
delclub Victoria, te Dordrecht. De parcoursen be
staan uit tochten van 30 en 15 K.M. Zij voeren
door de schilderachtige oude Merwestad, en door
den met natuurschoon zoo rijk gezegenden inge-
polderden Biesbosch.
In verband met het wegvallen van de sport-
retours bij de spoorwegen, wordt door Victoria
een tegemoetkoming verleend in de reiskosten,
3e klasse, en wei van 30 pCt. aan groepen, die
komen van een afstand verder dan 20 K.M. van
Dordrecht, en 40 pCt., indien verder dan 40 K.M.
van Dordrecht.
Aanmeldingen Wandelclub Victoria, Postbus
32. Dordrecht.
LISSABON, 11 Febr. (D.N.B.) De speciale af
gezant van president Roosevelt, Hopkins, is per
vliegtuig uit Londen hier aangekomen. Bij zijn
aankomst verklaarde hij aan vertegenwoordi
gers van de pers, dat hij in zijn eigenschap van
specialen vertegenwoordiger van den president
der Vereenigde Staten geen verklaringen kon af
leggen vóór hij rapport had uitgebracht aan den
president.
BOEKAREST, 11 Febr. (D. N. B.) De krijgs
raad te Boekarest heeft den eersten luitenant
Horfa Georgescoe wegens vergemakkelijking
van <3e vlucht van den vroegeren maarschalk
Rydz Smigly uit Roemenië veroordeeld tot vijf
jaar gevangenisstraf en degradatie.
WinterhulpNederland,DenHaagno.5553
Als bank der Winterhulp Neder
land is aangewezen de Kasveree-
niging N.V., Amsterdam no 877
