Restauratie van Waalre's kerk
<Kd v0i&aal van den
w
NEDERLANDSCHE LANDBOUWBANK n.v.
Het Camera-mysterie
"ft
ZONDAG 20 APRIL 1941
D. W. BRAND'S
53sie EFFECTENVEIIING
Monument der oudste bouw
kunst Van ons land
- ji
BEURS VAN NEW YORK
38ri
D. W. BRAND'S GIDS VOOR INCOURANTE FONDSEN
INCOURANTE FONDSEN
De NOTITIE van
De restauratie
Bouwconstructies
„F
Waalre's kerk, monument der oudste bouwkunst van ons land, zal toorden
gerestaureerd (Foto V.K.P.)
Heimwee
Kalme markt; voor staalwaarden
vast slot
Op 1 Mei verschijnt
Voor de Vermogens- en Rijksinkomslenbelasting de koers per
3D. W. BRAND
KEIZERSGRACHT 215
AMSTERDAM-C.
MINDER COURANTE EN
INCOURANTE FONDSEN
AMSTERDAM - KEIZERSGRACHT 507-511
Koersen Nederl. Clearinginstituut
Japans katoen-uitvoer
inierhulp Nederland:
één voor allen, allen één.
te hotiden op DINSDAG 22 APRIL 1941 is op aanvraag
GRATIS VERKRIJGBAAR
D. W. BRAND AMSTERDAM
(Van onzen Brabantschen correspondent).
Waalre, gelegen aan de spoorlijn van
Eindhoven naar Valkenswaard, is een van
de oudste en de mooiste dorpen van Bra
bant. Nog niet zoo lang geleden lag het
buiten het groote verkeer. Er kwam een
spoorlijntje langs, doch dat deed niet veel
kwaad. Het was verbonden met den grooten
verkeersweg door een weg, die dood liep op
de markt van het dorp. Als men verder
wilde gaan, kon men altijd wel een klein
fiets- of wandelpad vinden, dat leidde door
de zeer behoorlijke omgeving, waar water
partijen en dennenbosschen elkaar afwissél-
den en waar rogge-akkertjes beschermend
waren ingesloten door het zwarte bosch.
Men ging naar Waalre als men er zijn
moest, maar men ging er nooit doorheen.
Thans wordt dat anders, want nu komen er
verbindingswegen met andere dorpen; villa
bouwers hebben het dorp en zijn mooie
omgeving ontdekt en daardoor is het on
gerepte van de natuur daar verdwenen.
Meer dan twaalf eeuwen is Waalre in zijn
isolement gebleven en heeft het zich kunnen
verweren tegen invloeden van buiten. Zoo oud
is Waalre, want het wordt al genoemd in het
jaar 704, toen het Waderloo heette; in 712
wordt het genoemd als Waderloe, in 726 Wa-
dradoch en Waredritlaeum. Vooral het jaar 712
is voor de geschiedenis van Waalre van belang,
want in dat jaar consacreerde de H. Willibror-
dus daar op 26 Mei het kerkje, dat toegewijd
was aan de H. Maagd. Van deze gebeurtenis
maakt de bisschop zelf melding in zijn kalen
der. In de tiende of elfde eeuw is dit kerkje
vervangen door een ander en toegewijd aan den
stichter St. Willibrord.
Dit kerkje is een zeer bélangrijk monu
ment van de bouwkunst der middeleeuwen.
Niet alleen, omdat er wellicht geen andere
kerk is, waarover zoo oude schriftuur-bron
nen bestaan, maar ook, omdat zij zeer in
teressante stukken herbergt van de archi
tectuurgeschiedenis. Sprekende over deze
kerk denkt men veelal alleen aan den toren,
die een meesterstuk is van de bouwkunst der
ambachtslieden uit dien tijd- Voor leeken is
deze toren ook inderdaad het belangrijkste,
want bij een eenigszins aandachtige be
schouwing kan men er vele schoone details
aan ontdekken, doch niet, dan nadat men
op het eerste gezicht reeds getroffen is door
den speelschen bouw en het harmonieuze
geheel. Van hen echter, die thuis zijn in de
architectuur, vraagt het veel oudere gedeelte
tusschen toren en kruis alle aandacht, want
in dit gedeelte is waarschijnlijk voor hen
veel te lezen over de geschiedenis van het
bouwen.
Van de latere kerk, die uit de tiende of elfde
eeuw, vindt men nog belangrijke overblijfselen
terug in het tegenwoordige muurwerk. In 1425
wordt de kerk voor de eerste maal verbouwd.
In 1469 volgt de tweede verbouwing, waarbij de
toren en het dak van het schip worden afge
broken. De muren worden hooger opgetrokken,
de kerk wordt naar het Westen verlengd met
twaalf voet. De bisschop van Luik, Ludovicus
de Bourbon, laat dan weten, dat de kerk op
nieuw zal worden geconsacreerd door een zijner
wijbisschoppen. Deze consecratie geschiedt door
den bisschop van 's Hertogenbosch. Bij deze
tweede verbouwing heeft de oorspronkelijk Ro-
maansche kerk de metamorphose van de Go-
thiek ondergaan.
In 1648 kwam de kerk in handen der Pro
testanten en in den tijd der felle geloofsver
volging waren de katholieken gedwongen de
noodkerk te Achel, thans Belgisch gebied, te
bezoeken. Hun eigen kerk in Waalre had een
uurwerk, het horlogium uit de vijftiende
eeuw is thans nog in de kerk aanwezig de
noodkerk in Achel had noch uurwerk noch
klokken, en het gebeurde vaak, dat de kerkgan
gers te laat in de kerk kwamen, omdat zij te
lang in de nabijgelegen herberg bleven uitrus
ten van den tocht; omdat zij zich in de her
berg verzaten, zooals dat genoemd werd. Hoe
zeer dit een gewoonte was, kan blijken uit den
naam der herberg, die naar dit euvel „in 't
verzit" genoemd werd.
In 1854 werd de kerk. nogmaals verbouwd.
Het priesterkoor werd afgebroken en de kerk
verbouwd tot de tegenwoordige kruiskerk. In
1924 werd een nieuwe kerk gebouwd.
Sinds 1925 staat de oude kerk verlaten en
verwaarloosd. Sinds eenigen tijd echter heeft
Rijksmonumentenzorg zich het lot van de kerk
aangetrokken en is men met de restauratie be
gonnen. Deze restauratie Staat onder leiding
van den architect H. W. Valk te 's Hertogen
bosch, die dezer dagen bij gelegenheid van een
excursie een en ander over zijn plannen heeft
verteld.
De restauratieplannen, die oorspronkelijk door
Rijksmonumentenzorg waren opgemaakt, had
den ten doel de afbraak van het werk van 1854
en herstel van het overige gedeelte. Nadat ar
chitect Valk in begin 1940 de opdracht tot
restauratie van het gemeentebestuur had ont
vangen, had hij bij een eerste onderzoek ver
scheidene oude resten, venstertjes, ingang e. d.
kunnen terugvinden en het spreekt vanzelf, dat
deze vondsten, belangrijke aanwijzingen voor
den oorspronkelijken vorm van het kerkgebouw,
van grooten invloed zullen zijn op .de verdere
estauratieplannen. De omstandigheden hebben
de onderzoekingen vertraagd, doch thans wor
den zij weer hervat.
Het ligt voor de hand, dat de speciale aan
dacht hierbij gevestigd is op de oudste kerk,
waarvan men nog sporen van de fundamenten
hoopt te vinden. Zulke kerkjes uit de eerste
tijden bestonden uit rechthoekige ruimten van
betrekkelijk geringe afmetingen en omsloten
door vier wanden. Een toren ontbrak nog. De
wanden der oudste gebouwtjes waren stellig van
hout, waarschijnlijk ech,er bestond het funda
ment uit steen, natuursteen van den bodem,
baksteen kende men nog niet. De bodem hier
te lande bevat op verschillende plaatsen ijzer
oersteen en dit materiaal werd gebruikt als fun
dament van de kerk uit de elfde eeuw. Onder
den tegenwoordigen vloer heeft de architect
den oorspronkelijken westelijken sluitmuur van
het kerkje uit de elfde eeuw teruggevonden.
De kerkjes uit den tijd van Sint Willibrordus
kwamen overeen met de heidensche gebouwen
der Germanen. Het kwam zelfs voor, dat deze
werden verbouwd tot christenkerken. Als deze,
zelfs in de elfde of twaalfde eeuw, veelal in
tufsteen werden gebouwd, behielden ze nog het
oorspronkelijke eenvoudige rechthoekige grond
plan. De constructie der buitenmuren vertoont
een invloed van de Romeinsche bouwwijze door
betonopvulling, ook wel kistwerk genoemd. Tus
schen de tufsteen is er dan een vulling van
kiezelsteenen met specie. Dit is ook in Waalre
het geval. De vensters waren klein van afmeting
en terwille van de veiligheid hoog boven den
grond- Het priesterkoor was nog gedeeltelijk
naar Germaanschen aard afgesloten van de
kerkruimte. Enkele doorgangen, meestal ter
zijde, vormden het contact tusschen priester
koor en kerk. Later ontstond de grootere boog
opening. Steenen gewelven kende men nog niet.
Een open dakstoel of een platte zoldering vorm
de de afsluiting naar boven.
Rond de tiende eeuw krijgen we, vooral langs
de Maas, een Latijnschen invloed en dan doet
de Latijnsche pijler-basiliek haar intrede. Nog
vele oude kerken langs de Maas hebben in haar
kern dezen invloed bewaard. Eerst in de twaalf
de en dertiende eeuw kunnen we spreken van
een herentwaken der eigen geaardheid in West-
Europa en in de Nederlanden. De Latijnsche
pijler-basiliek wordt omgevormd tot een orga
nisme van dragende en aansluitende deelen,
zooals we dat reeds vele eeuwen eerder terug
vinden bij den bouw der boerderijen.
In dezen historischen ontwikkelingsgang toont
de kerk van Sint Willibrord te Waalre ons be
langrijke fragmenten uit de vroegste en latere
periode. Het is duidelijk, dat zij daarom van
groote historische beteekenis is. Het is de be
doeling van den architect deze historische ont
wikkeling voor ieder zichtbaar te maken bij het
uitvoeren der restauratie.
Toen Peter Olshof het station verlaten had,
bleef hij staan en overzag de omgeving. Veel
was er veranderd in de jaren van zijn afwe
zigheid. Het station was verbouwd, de huizen
op het plein kwamen hem onbekend voor. De
oude waren afgebroken en nieuwe voor in de
plaats gekomen. Het gaf hem een idee of hij
in een vreemde stad was verzeild en toch had
hij hier zijn jeugd doorgebracht. Toen zijn
ouders overleden waren, was hij, met het wei
nige geld dat zij hem hadden nagelaten, den
grooten Oceaan overgestoken, om in Amerika
zijn geluk te beproeven. Al dikwijls had hij zich
afgevraagd of zijn zuster nog in leven zou zijn.
Betsie was, toen hij de stad verliet, twee en
twintig. Ze had examen gedaan voor onder
wijzeres en kon dus voor zichzelf zorgen. In
het begin hadden zij elkaar trouw geschreven,
maar later had hij de briefwisseling verbro
ken, omdat hij haar toch nooit iets goeds had
te vertellen. Het was hem eerst niet meege-
loopen in het vreemde land. Nooit was hij te
lui geweest om te werken en toch had hij ar
moe geleden. Later was hij pas de gunsteling
van het lot geworden en had fortuin gemaakt.
Op een dag voelde hij plotseling heimwee
naar zijn geboorteplaats en verlangde iets over
zijn zuster te ver
nemen en, indien
ze in zorgen ver-
keerde, haar gel
delijk te kunnen
steunen.
Hij was vrijge
zel, niemand be
lette hem deze reis te aanvaarden. Hij kon nu
eerste klas reizen en zou op zijn wenken be
diend worden.
Na zijn zaken geregeld te hebben was hij
vertrokken.
Peter stapte door en ging een hotel in, waar
hij een kamer en een goed maal bestelde.
Toen bladerde hij in een adresboek, om te
zien of de naam van zijn zuster er mogelijk
in voorkwam. Toen hij hem niet vond, vroeg
hij den kellner of die in de stad bekend was.
Doch ook deze kon hem geen inlichtingen
verschaffen.
Dan ga ik maar even naar het bevolkings
register, nam Peter zich voor. Daar kan men
mij misschien wel het een of ander over Betsie
meedeelen.
Tevreden weer in eigen land te zijn, stapte
hij de straten door; blij bij het herkennen van
het oude, waardoor telkens weer herinneringen
In hem opkwamen. Het ouderlijk huis vond hij
echter niet terug. De straat was niet meer te
herkennen. Er waren trottoirs aangelegd, &r
stonden boomen. Het was nu een deftige laan,
aangepast aan den tijd. Geen enkele oude wo
ning was er nog te bespeuren. Peter vroeg zich
af of hij zich niet van straat vergiste. Met eenig
leedwezen overdacht hij dat het oude voor het
nieuwe had moeten wijken. Anders had hij de
woning van zijn ouders misschien nog terug
gevonden. En wie weet, woonde Betsie er dan
nog; want zij had het huis toen betrokken, waar
zij en hij om geloot hadden.
De menschen in de laan waren hem vreemd.
Hoe hij ook in zijn geheugen zocht, van niet
één kon hij zich iets herinneren.
Op het gemeentehuis vernam hij dat zijn
zuster getrouwd was. Het was hem een groote
vreugde te weten, dat zij nog in leven was-
Men gaf hem het adres en zei welke tram hij
moest nemen welke hem in de wijk zou bren
gen, waar mevrouw Wevers-Olshof woonde.
Even was hij in dubio. Zou hij een taxi ne
men? Neen, liever ging hij. per tram. Betsie
getrouwd, peinsde hij. Misschien heeft zij het
niet rijk, maar dan zal ik er wel voor zorgen
dat zij niets tekort komt.
Peter nam de hem opgegeven lijn.
Toen hij gezeten was, begon hij zijn mede
reizigers te bestudeeren en trachtte te ontdek
ken of hij niemand herkende.
Zijn blik bleef op een oude dame, die vlak
tegenover hem zat, gevestigd. Zij sprak met
een meisje, dat haar oma noemde. Zij komt
mij bekend voor, meende Peter. Wie kan zij
zijn? Een oud buurmeisje?
Doch hoe hij ook het beeld van zijn oude
kennissen voor den geest haalde, hij kon haar
niet thuisbrengen. De dame aanspreken durfde
hij niet, bang een blunder te begaan.
Maar telkens schoot het weer door zijn hoofd:
ik ken haar. Wie mag zij toch wezen?
Hij dacht hierbij ook aan zijn zuster, maar
meende dat hij deze aanstonds zou herkennen.
Betsie kon het onmogelijk zijn. En zóó ver
ouderd er uitzien was onmogelijk. Daarbij, Bet
sie was slank en deze dame integendeel zeer
gezet. En dat witte haar! En dat ronde ge
zicht.... hoe kon hij er één oogenblik aan den
ken dat zij zijn zuster zou kunnen zijn! Zóó
zou niemand veranderen, al had hij haar dan
ook in ruim vijftig jaren niet gezien. En éls
zij het zou zijn, dan zou ze hém toch zeker
herkend hebben.
Als het kind iets grappigs zei, dan keek de
grootmoeder hem glimlachend aan of ze wilde
zeggen: hoe vindt u dat? Is ze niet een schat?
En dan glimlachte hij ook maar.
Peter was aan de halte gekomen, waar hij
moest uitstappen.
De oude dame en het kind stonden even
eens op.
Peter,' galant, haastte zich de tram uit, om
beiden te helpen. Voor deze attentie werd hij
vriendelijk door de oude dame bedankt.
Hij had bedacht niet met leege handen aan
te kunnen komen en ging een banketwinkel in.
De dame keek hem na en peinsde, zooals
reeds een paar maal in de tram.
Vreemd, die mijnheer doet mij denken aan
Peter. Als hij nog leefde, zou ik haast durven
zweren dat het mijn broer was.
Langzaam, denkend aan het verleden, ging
ze verder en hoorde maar half hetgeen haar
kleindochtertje zei.
Even later stonden zuster en broer tegenover
elkaar en beiden riepen tegelijk verhe"~J "It:
„Dus was je het tóch!"
(Nadruk verboden)
Op de New Yorksche effectenbeurs was de
stemming bij opening opnieuw gedrukt, 'waarbij
de handel, zooals gewoonlijk met het oog op
de onderbreking van het beursverkeer geduren
de het weekeinde, zeer kalm was. Dientenge
volge kwamen er ook geen groote koersverande
ringen voor, al waren dan ook de eerste notee
ringen over het algemeen wat lager en hield
de dalende koersbeweging nog gedurende eeni
gen tijd aan. De omzet was zoo beperkt, dat de
handel vaak geheel stil kwam te liggen.
Bijzonder flauw waren alleen automobiel
waarden en rubberfondsen, alsmede enkele spe
cialiteiten, die daarmede een nieuw laagtepunt
der noteeringen bereikten, doordat de berichten
omtrent den strijd in Griekenland voortdurend
aanbod uitlokten.
Voor het overige bleven de verliezen binnen
nauwe grenzen beperkt. In vele gevallen ont
stonden ook geen veranderingen in de noteerin
gen, daar de verkoopers over het algemeen nog
eenige terughoudendheid in acht namen, omdat
zij verwachtten, dat een licht technisch herstel
zou intreden voor het geval zich eenigerlei sti-
muleerende factoren zouden voordoen. Deze te
rughoudendheid werd echter ook aan koopers-
zijde getoond. Daar gaf men uitdrukking aan
zijn bezorgdheid aangaande de belastingverhoo-
gingen, de uitbreiding der prijs- en pariteits-
contróle, en de beperking der automobielpro
ductie.
Bovendien doet zich do koienschaarsehte
steeds sterker gevoelen, daar de bijleggi-g van
de staking der mijnwerkers nog steeds op zich
laat wachten. In verband daarmede raamde
men ook de bedrijvigheid in de staalindustrie
in de komende week voor de gebieden van
Youngstown en Pittsburgh wegens cokesgebrek
op slechts respectievelijk 97 en 96 procent der
capaciteit. Toen tegen slot bekena werd, dat de
minister van Arbeid Perkins geëischt heeft, dat
het werk in. de mijnen dadelijk zou worden her
vat, ontstond tijdens het laatste beursuux bu
staal- en spoorwegwaarden een lichte koersstij
ging, waardoor de ondertoon tenslotte vast was.
Vandaag werden 537 fondsen verhandeld Daar
van zijn er 113 in koers gestegen, 248 gedaald.
De noteeringen der 176 overige bleven onver
anderd.
Slotk. Slotk.
NïW-ÏORK 19/4 18/4
Air Reduction 37/4 36
Allied Chem148 14814
American Can 82(4 83%
American Radiator 6
Amer Rolling 12% 13
Am Smelting 34% 34%
Am. Sugar Refining 15
Amer Tel Tel 156% 156%
Am. Tobacco B 68 68
Am. Waterworks 4% 4%
Anac. Copper 22% 22%
Atchis Tooeka 24% 24%
Baldwin Locomotive 12%
Baltim. Ohio 3% 3%
Bethlehém St69% 68%
Canada Pacif 3% 3%
Com Investm 31 31
j. I. Case 43% 43%
Ches Ohio38
Chicago Rock Iel.
Chrysler Corp57 57
Cons Edison 19% 19%
Delaw Huds
Detroit Edison C. 23 20%
Dupont d'Nem 140 140%
Eastman Kod 128 128%
Gener Electric 29 30
Gen Foods Crp 32% 35%
Gen Motor» 38% 39
GoodVear Tyr 17% 17
Huason Motor 3 3
Int. Harvester 44
Intern Nickel 25% 25%
international Paper 12% 12%
Int Tel a Tel 2 2
Kenn. Copper 31% 32
Mack Trucks Incorp. 24%
Montgomery 32 32%
National Biscuit Co 18%
N V Central lift
Norfolk Western 204
Nord. Amer. n.a. 11% 13%
Northern Pacific 6%
Packard 2%
Pennsylvania 23% 23
proctor Chamble 53%
p Serv of N.J 24% 24%
pullman Incorporat. 24%
Pure Oil Company 8
Radio Corp4 4
Reading Company 13% 13%
Republic Steel 17%
Reyn Tobac. B. 30% 31
Sears Roebuck 68% 68%
Shell Union Oil 12% 12%
Socony-Vac 8% 8%
Southern Pacific .9%
Southern Railway 12
Standard Brands 6%
Slotk.
17/4
36%
148%
83%
6
13%
36
15%
158%
68%
4%
23%
25%
13%'
3%
71
3%
31%
44%
58%
19%
21%
141%
130
30
36
39%
17%
3
44%
25%
13%
2
32%
24%
33%
16%
12
206
13%
6%
2%
24
53%
24%
24%
8
4
14
17%
31
69%
13
8%
9%
12%
6%
Slotk
16/4
150
85%
35%
158%
68%
23%
25%
3%
71%
3%
59%
19%
130
30%
39%
3
26%
12%
23%
35
vermeldende van 2500 niet-officieel genoteerde fondsen
de Laagste en Hoogste koersen vanaf 1939
Dividenden sedert 1937
Kapitalen, reserves enz. enz.
1 Mei 1940
Prijs f 1.
89
85
62%%
80
88%%
Sedert de vorige opgave werden door de firma
D. W. BRAND, Keizersgracht 215 te Amsterdam,
de volgende fondsen verhandeld';
OBLIGATTëN
Broodunie 4
Concoroia, Stoomboot Onderneming
5% ct
Haven- en Scheepvaartbedrijven .(Ink.
Oblig.) 190
Maas Buurtspoorweg 3
Nationale Credietbank (kl. cp.) 4 -
Nederlandsche Bankinstelling voor Waar
den enz. (kl. cp.) 4 (4% 87
Nederlandsche Bankinstelling voor Waar
den enz. (kl cp.) 4 (4% 87 88%%
Udenhout, Steenfabriek 5 J5J-
Union Cacao- Chocoladefabriek 5 100
OBLIG R.K. INSTELLINGEN (BINNENLAND)
Antonius Abt. Par. v. d H. te Rotterdam
4
Catharina van Senen, Vereeniging H. te
Voorschoten 4
Hart van Jezus, Priesters v. h. H. te
Princenhage 4%
Missieprocuur der Priesters v h. H. Hart
van Jezus te Rotterdam 4
Onbevlekte Maagd Maria, Par. te Soest-
dük 4
R.K. Bijzonder Onderwijs i. h. Bisdom
Haarlem 5
Roomsch-Katholiek Gasthuis te Tilburg
3
Ursulinen, Zusters i. h. Bisdom Haar
lem 3%
60
93
78
80
82
91
80
80
PANDBRIEVEN
Algemeene Friesche Hypotheekbank (kl.
cp.) 3% ofn 88%%
Algemeene Maatschappij tot Beleenen en
aankoopen van met Vruchtgebruik en
Periodieke Uitkeeringen Belaste
Waarden (kl. cp.) 6
Dordrechtsche Hypotheekbank (kl. cp.)
3% 88
Groningsche Hypotheekbank (kl. cp.)
3% 88
Haarlemsche Hypotheekbank (kl. cp)
3% <y„ 89
Nederlandsch Oostfriesche Hypotheek
bank (kl. cp.) 3% 61
Nederlandsche Scheepshypotheekbank
(kl. cp.) 4- 89%%
Vereenigde Transatlantische Hypotheek
banken (kl. cp.) 3 52
Zuider Hypotheekbank (kl. cp.) 3% 88
AANDEELEN
Aannemingbedrijf Gebrs. Goedhart 45 47%%
Administratiekantoor Gem. Fondsen Mrs.
van Vierssen, Trip Feith 37%%
Anim Sana' Cultuur Maatschappij 84
Ardjoene Assam Thee Onderneming 95
Balong Bendo Cultuur Maatschappij 145
Bogota, Handel- en Industrie Maatschap
pij 128
Djolondoro Cultuur Maatschappij 117% 110
Drentsche Kanaal Maatschappij 34
Drinkwaterleiding Maatschappij v.h.
Arnhemsche Waterleiding Mij100
Goenoeng Beoleud Cultuur Maatschappij 210
Goud- en Zilverindustrie vh. Gebrs.
Roosendaal (B.) 53%%
Grint Maatschappij 50
Haarlemsche Machinefabriek v.h. Gebrs.
Figee 100 102
Ha venlaan, Maatschappij tot Exploitatie
van Onroerende Goederen 31
Kampar Sumatra Goud Exploratie Maat
schappij 2
Karang Soewoeng Adiwerna Djatie Ba-
rang, Maatschappij tot- Exploitatie der
Suikerondernemingen 152%%
Kemo Corsetfabriek 215
Klop, Scheepsbouwwerf Machinefabriek
De 120
Koninklijke Nederlandsche Fabriek van
Wollen Dekens v.h. J. C. Zaalberg
Zoon 225
Machine- en Motorenfabriek v.h. Tho
massen Co85
Meelfabrieken der Nederlandsche Bakkerij
250 255
Nederlandsche Fabriek van Bakkerijwerk
tuigen v.h. G. J. Benier 80
Nederlandsche Grondbriefbank (Volgest.) 105
Ex div.
Nederlandsche Middenstandsbank 26
Nederlandsche Rubber Unie 6
Pangerango Landbouw Maatschappij 220
Parkhotel en Restaurant 24
Sphinx, Kristal-, Glas- en Aardewerkfa
briek De 100 Ex alv.
Steden, Maaiechaopil tot Exploitatie van
Onroerende Goederen De 37
Tjisaroenl Landbouw Maatschappij - 245
Union, Cacao- en Chocoladefabriek 60
Veenkoloniale Bank voor Hypotheek- en
Sclieepsverband 86
Vereenigde Nijmeegsche Stoomboot On
dernemingen 100
Westen, Maatschappij voor Werkmanswo
ningen Het 40
Zaadhandel en Boomkweekerij v.h. wed.
P. de Jongh (f 300.60
OPRICHTERSBEWIJZEN
Algemeene Norit Maatschappij t 440.
Hollandsche Bank Unie f 20.—
Javasclie Cultuur Maatschappij f 270.
Javasche Bosch Exploitatie Maatschappij f 7.50
Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfa
brieken f 200.
Moesi Iiir, Petroleum Maatschappij f 3.50
Nederlandsche Scheepshypotheekbank f 90.
Nijma, Kunstzfjdespinnerij f 600.f 630.
Rotterdamsche Droogdok Maatschappij f 4100.
Schielandsche Crediet- en Depositobank f 15.
Wester Suikerraffinaderij f 250.
WINSTBEWIJZEN
Koninklijke Paketvaart Maatschappij f 2600.
DIVERSEN
Lint's Industrie- en Handel Maatschappij A. N.
de Amort.bew) f 50.
Nationale Bank voor Belaste Waarden (Bew v.
Deelger.) f 8.
Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maat
schappij (Bew v. Deelger.) f 190.
Vereenigde Hollandsche Sigarenfabrieken (Rest.-
bew.) f 30
Vereenigde Transatlantische Hypotheekbanken
(Rest.bew.) 3% 3% 3
LOTEN
Rotterdamsche Schouwburg f 0.90
Rotterdamsche Schouwburg (a f 15f 8.
Rotterdamsche Schouwburg (a f 75f 40.
Rotterdamsche Schouwburg (a f 150.f 87.50
KANTOREN TE: Alkmaar, Breda, Delft, Eindhoven, s-Cravenhage,
Goes, Haarlem, Hoorn, Hulst, Nijmegen, Oisterwijk,
Purmerend, Roermond, Roosendaal, Venray, e.a.p.
Speciale afdeeling voor het verhandelen van alle niet
ter beurze genoteerde fondsen. Onze lijsten van Vraag
en Aanbod worden op aanvrage gratis toegezonden
St. Oil N.-Jer?
35
34%
34%
33%
Texas Gulf Sulphur
32%
Tw. Fox Film
5%
5%
5%
Union Carbon
63%
63%
63%
Union Pacific
76%
75%
76%
76%
Unit. Aircraft
34%
35%
United Corpor
United Fruit Comp.
62%
62%
Un. States Ind. Ale
20
19
Un. St. Rubber
20%
20%
21%
21%
Un. St. Stee]
50%
50%
52
Un. St. Steel pr.
119
119%
119%
Western Union
i9
19%
20%
Westing house
88%
88%
89%
90%
29%
29 %t
29%
29%
laten, t ex-div„ S ex-recht.. ex-coup. t pled
Koersen voor stortingen op 21 April 1941
tegen verplichtingen luidende in:
Belga's 30,1432.
Zwitsersche francs 43,56.
Fransche francs 3,768.
Lires 9,87,
Deensche kronen 36,37.
Noorsche kronen 42,82.
Zweedsche kronen 44,85.
Tsjechische kronen (oude schulden) 6,42.
Dinar (oude schulden) 3,43.
Dinar (nieuwe schulden) 4,23.
Turksche ponden 1,45%.
Lewa 2,30.
Pèngoe (oude schulden) 36,519.
Pengoe (nieuwe schulden) 45,89.
Zloty (oude schulden) 35.—.
Zloty (nieuwe schulden) 37.68.
Nadat in het midden van het laatste jaar de
uitvoer van katoenen goederen uit Japan en
de daarvoor ontvangen prijzen een laagtepunt
hadden bereikt, waardoor deze voor Japan be
langrijke tak van industrie ernstig verontrust
werd, verneemt men uit vakkringen, dat de
vraag naar Japansche katoenen stoffen, vooral
in de landen van Zuid- en Z.O.-Azië, Midden-
en Zuid-Amerika en het nabije Oosten, sedert
het begin van dit jaar zoo sterk gestegen is,
dat voor verschillende artikelen de prijzen met
50100% konden worden verbeterd. De sterk
gestegen vraag wordt toegeschreven aan het
feit, dat de voorraden in genoemde landen
steeds kleiner worden en de textielfabrikanten
van Engeland niet meer kunnen leveren, daar
zij niet genoeg ruwe katoen ontvangen kunnen
en voor afgewerkte producten met transport
moeilijkheden te kampen hebben. Doordat- ver
schillende nieuwe markten werden verkregen
heeft de uitvoervereeniging van de Japansche
katoenindustrie de regeering voorgesteld, de
opening van Japansche bankfilialen in deze ge
bieden te overwegen teneinde de financiering
van den Japanschen uitvoer gemakkelijker te
maken. De volgende plaatsen worden in dit ver
band genoemd: Buenos Aires, Bagdad, Leopold-
ville (Belgische Congo) en Casablanca.
27
DOOR PERCY KING
(Nadruk verboden)
/Zeker. Den laatsten tijd bewaarde hij 't
wapen op een secure plaats. Waar, heeft hij niet
gezegd. Dat zit zoo. Vroeger sprong hij er nogal
nonchalant mee om. Op een middag trok 'k mijn
zoontje aan, terwijl hij met de revolver speelde,
geladen en wel. Wonder boven wonder liep 't
goed af. Van dien dag af sloot oom Anthony 't
wapen zorgvuldig weg."
',,'t Was u niet bekend, waar?"
„Neen, zei 'k u al Positief niet."
„En u?" De vraag werd Lawrence gedaan.
„Evenmin."
„U, Mr. Soper?"
,,'k Ben een vreemde. Dit is de eerste maal,
dat 'k hier logeer."
Inspecteur Sargent zag Eleanor aan. „Uw
beurt, Miss Mason."
„Oom Anthony bezat een revolver," knikte
zij zonder aarzelen. „Hij zei ook mij niet, waar
ze wercl bewaard
„Dan heb ik nieuws voor de dames en
heeren. Anthony Moncrieff bezat twee revol
vers. 't Tweede exemplaar vonden we in de over
jas van den doode. Daarmee heeft de moorde
naar niet geschoten, want alle kogels zitten er
op. Mr. Moncrieff was gewoon, eiken avond
voor 't naar bed gaan een wandeling te maken.
Dezen keer deed hij 't tegen zijn gewoonte ge
wapend, wat er op wijst, dat hij met de moge
lijkheid van een aanslag rekening hield een
aanslag door iemand, die onder zijn dak leefde,
't Probleem is heusch niet zoo ingewikkeld als
't schijnt." Sargent zuchtte en zette de onder
vraging voort.
Isadora en Helen wisten evenmin van iets.
Ten slotte wendde de inspecteur zich tot Hen
derson.
„U sluit de rij. Niét, omdat 'k u de minste
onder de broeders en zusters écht."
„Anthony Moncrieff was ten opzichte van
mi) niet mededeelzamer."
Sargent leunde in zijn stoel achterover en zag
de groep met vagen glimlach aan. ,,'t Spijt me,
dat ik 't moet zeggen, dames en heeren, maar één
van 't gezelschap liegt." De charmante manier,
waarop hi) 't zei, ontnam er 't beleedigende aan.
„En degene, die liegt, schoot Mr. Moncrieff
dood."
Er viel een drukkende stilte, slechts onder
broken daor 't klagelijk janken van Woyko.
Oogen staarden onderzoekend in oogen. Hen-
'erson liep naar de terrasdeuren en tuurde naar
uiten. De mist hing nog dik.
„Is er niets aan te doen. dat die ellendige
hond zijn bek houdt?" viel hij uit.
„Een miserabel geluid," gaf Henderson toe.
„Als 'k bijgeloovig was, zou 'k beweren, dat
Woyko weet, wie zijn baas vermoordde en er
naar snakt, den dader aan flarden te scheuren.
Zeker iemand in de bibliotheek mag dankbaar
zijn, dat 't dier vast ligt."
Lawrence mompelde iets onverstaanbaars.
Soper had een gevoel, of duizenden venijnige
speldepunten hem in den nek prikten. Er werd
aan de deur geklopt. Sargent riep: „Binnen!"
't Was dezelfde agent, die over den gevonden
kogel had gerapporteerd. Op onderdrukten toon
deelde hij zijn chef iets mede, waarna hij zich
verwijderde.
„Uw kamers zijn doorzocht," zei de inspec
teur tot 't gezelschap, ,,'k Hoop, dat u er me niet
boos om aankijkt. Zooiets hoort er eenmaal bij.
Er is geen revolver gevonden." Hij trok de
schouders op. ,,'k Had 't ook niet verwacht."
„Wilt u daarmee zeggen, dat u weet, wie oom
Anthony vermoordde?" vroeg Melchior.
„Zóóver is 't nog niet, al ben 'k een flink eind
op streek. De moordenaar deed zijn werk han
dig, dat geef 'k hem na. Toch hangt hij. Met
één ding hield hij geen rekening met de
mogelijkheid van een ooggetuige.
Opnieuw was 't doodstil. Soper's gezicht
bleef in de plooi, maar weer voelde hij 't prikken
in den nek.
„Een ooggetuige?" herhaalde hij ongeloovlg.
Iémand dus, die de misdaad zag plegen?"
„Waarom niet? Is dat zoo gek? Volgens
dokter Temple werd Mr. Moncrieff omstreeks
middernacht vermoord. Toen scheen de maan
't Bleef helder tot twee uur, daarna heeft t
zwaar geregend. De mist kwam tegen zons
opgang opzetten. Zeer zeker bestaat de moge
lijkheid, dat de moordenaar werd gezien."
Soper lachte onzeker. „U fantaseert! U ge
looft er zelf geen woord van!"
„Zoudt u denken?"
„Natuurlijk. U veronderstelt, dat de moord
door één van de huisgenooten is gepleegd. Der
halve moet uw fameuze ooggetuige ook iemand
van ons of van 't dienstpersoneel zijn. Waarom
Jan niet voor den dag gekomen?"
„Wacht maar!" glimlachte de inspecteur.
Henderson draaide zich om. „Arme Woyko!
Ook een hond heeft een hart. Hoort hem eens
te keer gaan! Hij jammert om zijn dooden baas
en tegelijk vervloekt hij den moordenaar. Als
hij hem te pakken krijgt, stond 'k niet graag in
zijn schoenen!" Om beurten keek hij Mel
chior, Lawrence en Soper aan. De laatste be
gon zich onbehaaglijk te voelen; hij kon niet
los komen van de gedachte, dat Henderson en de
politieman met hem speelden als de kat met
de muis. Toch beschouwde hl), naar 't uiterlijk,
met stoïcijnsche kalmte de sigaret in zijn hand
Een paar minuten verstreken.
„Waar blijf je met je ooggetuige, inspecteur?"
vroeg hij tartend.
„Zoo'n haast? Nog even geduld." Sargent gaf
Henderson een wenk. De advocaat ging naar
de deur, sprak zachtjes met iemand op den
corridor en keerde terug. De politieman ver
volgde: „De ooggetuige kan ook achterwege
blijven op voorwaarde, dat de dader terstond
bekent. Hij bespaart zich eenige hoogst onaan
gename minuten."
Niemand opende den mond. Soper sloeg een
denkbeeldig pluisje van zijn mouw, grijnsde en
zei tenslotte:
„Inspecteur, je bent je carrière misgeloopen!
Je had filmregisseur moeten worden!"
Soper stond op, liep de bibliotheek door en
ging daarna op een punt van 't schrijfbureau
zitten. Weer trad een pauze in. Melchior ijs
beerde. Met een ruk bleef hij staan, toen de
deur werd geopend. Woyko stormde 't vertrek
in. Harris, de butler, moest alle kracht bijzet
ten, om 't dier in bedwang te houden.
„De ooggetuige," zei Henderson vlak.
Woest deed Woyko een sprong vooruit, maar
Harris was op zijn hoede. Hij had den hond
stevig aan de lijn en trok hem terug. Kwaad
aardig grommend ging 't dier liggen, de bloed-
doorloopen oogen fel op Soper gericht.
„Wat moet de hond hier?" bulderde Melchior.
.Weg er mee!"
Lawrence legde hem een hand op den schou
der. „Houd je kalm! Je kent Henderson langer
dan vandaag! Hij is eenmaal dol op allerlei
theatraal gedoe."
Isadora fluisterde met gefronst voorhoofd
haar schoonzuster iets toe; Helen knikte afwe
zig. Eleanor keek van Soper naar den hond, van
den hond weer naar Soper. Woyko was opge
staan en rukte verwoed aan de lijn.
„Houd hem stevig vast, Harris!" zei Hender-
on. „Woyko is in staat, den beul 't werk uit
ïanden te nemen. Hij weet, wie zijn baas ver
moordde en ik ook".
„Zoo weet jij 't?" blafte Melchior.
„Ja. 't Heeft niets met theatraal gedoe te
maken. Op mijn woord niet."
,,'t Lijkt een wedstrijd tusschen jou en den
inspecteur, wie 't in hoCuspocus wint," zei
Lawrence misnoegd. „Als jullie zooveel weten,
waarom ons er dan buiten gehouden? Wij be-
hooren er óók bij!"
,,'k Laat aan Woyko over, 't jullie te ver
tellen."
„Idioterie!" vond Soper. Toch stelde de ge
dachte hem niet gerust. Hij herinnerde zich, hoe
hij direct na de misdaad een gevoel kreeg, alsof
Woyko hem had gade geslagen. De hond was
een vijand evenals de maan dien avond. Zij
h^d op geen ongelegener moment door de wol
ken kunnen breken. Toen Woyko's jammerend
huilen. Die twee, de hond en 't maanlicht, had
den 't er op gezet, hem aan te brengen. Ineens
werd hij zichzelf weer. Hij was bezig, zich gek
te maken! Er was niets, niets, niets dan een
hond en wat maanlicht! Van zulke getuigen had
hij niemendal te duchten! Toch schoof hij nog
iets méér naar 't uiterste puntje van den lesse
naar, zoo ver mogelijk van Woyko af.
„Krankzinnig gedoe! foeterde Melchior. Hij
keek Henderson giftig aan. „Jij, inspecteur Sar
gent en dat mormel van een hond weten net zoo
min wie de dader is, als het mannetje in de
maan! Jullie moeten je fabeltjes voor de kin
derkamer bewarenMisschien vinden ze déér
aftrek!"
(Wordt vervolgd)
