12
Rafels aan een broek, 'n hoed met vette gleuf
Pionier van een nieuwe muziek
WASSCHERIJ „KLEVERPARK
Dames
BEATRIJS
NEN
r
MOEDERS! V KINDERMEEL
FOTO-ENGEL
RIJWIELEN
STOFZUIGERS
m
'n kous met ÏO ladders, 'n huis dat gammel is....
Toenemende invloed
van zijn kunst
NUTRICIA
r
m
Vijfentwintig jaar geleden
stierf Max Reger
Joh. van Wunnik
Weet U, dat
Kent Gij
Inteekenbiljet
A. TABERNAL ZOON .- SANTPOORT
ZONDAG 11 MEI 1941
ZUIGELINGENVOEDSEL van
mmzt TUlüNOe
TUMlA
MU
mB
|3§SX|
llilt Ml§fiiiÉÉtllii
Werk-
S. P.V
Van deze vier euvelen kunt U er drie desnoods zelf
verhelpen, maar Uw pand moet opgeknapt worden
met de materialen, die vaklieden voor U gereser
veerd hebben. Ga eens praten met een aannemer.
De plek, die ons net liefste is,
C. A. SWAALF
een SPECIALE AFDEELING heeft voor het wasschen
en opmaken van GORDIJNEN?
OOK VOOR
TABERNAL'S BETERE ZADEN
«AGEUNGERWEG 28 - TELEFOON 8232
ALGEMEENE ADVERTENTIE
VOORWAARDEN
W. J. F. v. WEEZENBEEK
GEEN VERGUNNING
HAARLEMS
MATRASSENHUÏS
VOOR CHEMISCH REINIGEN- KIEST MEN
AMSTERDAM
HAARLEM I
Plein 22 Telefoon 16761 1
HILVERSUM j
's Graven!.weg 28, Telef. 8704
Ook gevestigd te
DEN HAAG, BEVERWIJK
en LEIDEN.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Eischt daarom
van
Koopt Uw
een DESKUNDIGE INRICHTING
ZOETE RJKMÜP
op dit gebied. 0v^
rkrijgbaar
:-x-
w:" .-i
- Anfei
De jeugd weet overal raad mee.
Zelfs een bouwstelling wordt ge
promoveerd tot speelplaats
(Pax-Holland)
Acht a tienduizend Jcoolplanten per dag zetten is een peuleschïlletje,
zegt men in de tuinbouwstreken. Zelfs voor getrainde arbeiders
is dit werk, waarbij het vooral op den rug aankomt, zeer vermoeiend
(Pax-Holland)
::w
Van de „denkende" spoor
kaartjes-automaat in het
Centraalstation te Stockholm
wordt een dankbaar gébruik
gemaakt. Een druk op den
knop levert tegen betaling in
verschillende muntsoorten
prompt het gewenschte biljet
(Weltbild-Pax-Holland)
'v-J
Twee kleutertjes, genietend van het
lentezonnetje
(Weltbild-Pax-Holland)
De opvoeding van het
jpuïïen" het levenslicht
ganzenbroed is een weinig gecompliceerd
hebben aanschouwd kiezen ze waggelend
maar in een varkenstrog
probleem. Want zoodra de
water, ook al is het dan
(Pax-Holland)
Bloemkool in de druivenkassen. Terwijl te
Bunnïk de druiven rijpen, wordt de grond
van de kassen benut voor den tuinbouw
(Pax-Holland)
Op het open terrein bij de Wiegbrug aan den Admiraal de
Ruyterweg te Amsterdam is het grondwerk begonnen voor
den bouw van een groot hotel voor vrouwen en meisjes, dat
niet minder dan zeven verdiepingen hoog wordt en aan
108 dames huisvesting zal bieden (Pax-Holland)
De geit is tegenwoordig wél bijzonder
in trek, want het bezit van de „werk
manskoe" beteekent tevens een voor
raad van eenige liters vette melk
per dag (Pax-Holland)
Samenwerkende
Patroons-Vereeniging
Bouwbedrijf
Zondag 11 Mei is het vijf en twintig jaar ge
leden, dat te Leipzig Max Reger overleed,
slechts 43 jaar oud. HU behoort voor onze gene
ratie reeds tot het verleden, men zou bijna zeg
gen tot de vorige eeuw, een historische figuur,
over wie de acten gesloten zijn, althans langen
tyd gesloten schenen te zijn.
Jaartallen kunnen echter misleidende indruk
ken vestigen Ware Reger niet in 1916 gestor
ven, dan zou hy thans 68 jaar geweest zijn, en
men doet goed zich er een oogenblik reken
schap van te geven, wat dit zeggen wil. Men
zou Reger thans kennen als een wat jongeren
leeftijdgenoot van Richard Strauss, die zich
nog volop beweegt in het Europeesche muziek
leven en regelmatig voortgaat met het produ-
ceeren van nieuwe werken. Het sterfjaar van
een kunstenaar vormt geenszins een maatstaf
voor de actualiteit van zijn kunst, doch had
Reger nog geleefd, men zou althans vertrouwd
zijn geweest met zyn verschijning als van een
tijdgenoot. Aan zyn vroegtijdig overlijden is het
zeker te wyten geweest, dat men zich wel twin
tig jaar lang zoo gemakkelijk heeft afgemaakt
van Reger. Het is niet de eenige oorzaak van
de veronachtzaming, welke hem ten deel viel.
in eerste instantie is daaraan debet het ka
rakter van zijn kunst, dat moeizaam is en
niet gemakkelijk toegankelijk; en misschien is
hy ook in zeker opzicht zyn tijd te ver vooruit
geweest om in 1916 en in de jaren, die op den
vorigen oorlog volgden, geheel en al begrepen
te kunnen worden. Men heeft hem aanvanke
lijk onderschat en deze onderschatting is door
zijn vroegtijdige verdwijning van het wereld-
tooneel in de hand gewerkt.
Doch de tijd werkt met onverbiddelijke recht
vaardigheid en het ziet er de laatste jaren naar
uit. dat aan Regels levenswerk de plaats zal
worden toegewezen, die het toekomt. Men heeft
in den beginne dit oeuvre gezien als het werk
van een fabelachtig knap handwerksman, doch
men heeft er met uitzondering van betrek
kelijk weinige met veel intuïtie begaafde beoor
deelaars niet veel meer in kunnen ontdek
ken, dan technische knapheid. Een Neder
landsch criticus die "overigens sindsdien zijn
oordeel herzien heeft karakteriseerde Reger
'eens als een man, begaafd met een bij uitstek
technisch vernuft en dit was een elegante uit
drukking voor het standpunt, dat velen langen
tijd tegenover Reger hebben ingenomen en
waarvan een epitheton als „fuga-smid" de in
het geheel niet elegante drastische expressie
was.
Den tweeden geringschattenden term heeft
men thans wel als onjuist prijsgegeven. Den
eersten kan men ook thans handhaven, al is hü
maar zeer onvolledig. Weinigen hebben inder
daad een zoo groot technisch vernuft bezeten
als de geweldige „axtisan", die Max Reger is
geweest, maar men ziet thans ook in, dat hij
veel grootere eigenschappen de zijne heeft kun
nen noemen: een oergezonde muzikaliteit en
bovenal een bijzonder sterk ontwikkelde klank
fantasie, gepaard aan een intuïtie, zoo fijn be
snaard, als men ze in het zware lichaam van
dezen man eigenlijk niet vermoed zou hebben,
een intuïtie, waarmee hy een ontwikkeling
voorzien heeft, waar geen van zijn tydgenooten
aan toe is gekomen.
Om die reden moest hy wel een vreemde fi
guur tydens zijn leven blijven. Hij trad te voor
schijn, toen de neo-romantiek haar toppunt
bereikt had, maar hij hield zich oogenschijn-
lijk angstvallig afzijdig van haar. Hij schreef
geen „symphonische Dichtungen", hij schreef
geen opera, hij schreef slechts één symphonisch
werk en gaf het den naam van „Sinfonietta". En
dat in een tijd, waarin het muziekdrama geban
nen was in de betoovering van Richard Wag
ner, waarin de jonge Strauss zijn opzienbarend
ste opera's schreef en het genre van de .sym
phonische Dichtung" over zijn door Liszt en
Berlioz reeds bereikte spanning heen voerde,
een tijd, waarin de symphonie. door Bruckner
tot zijn grootste dimensie naar geest en vorm
opgevoerd, door Mahler tot een proces van de
generatie werd gebracht.
Van al deze stroomingen hield Reger zich
ver. Wil men een punt van aanknooping noe
men, dan noemt men Brahms, wiens post-klas-
sicisme den jongen Reger nog het naast gele
gen heeft. Doch men moet Brahms' beteekenis
voor Reger vooral niet overschatten; hij was
voor hem toch niet meer dan een zeer tyde-
lijk steunpunt, waarop Reger zich voor den
geweldigen sprong, dien hij ging maken, heeft
afgezet. Reger's ware voorbeeld en geestver
want is geweest Johann Sebastian Bach en
diens sterke, absoluut muzikale, constructieve
kunst. Daarop heeft Reger zich bezonnen, doch
stellig niet in machteloos epigonisme omwille
van de archaïseering zelf. Als hij al archaï
seerde, dan deed hij dit om kracht te putten
voor een verdere evolutie, om aan Bach de
bouwstof te ontleenen, waarmee viel verder te
bouwen aan de ontwikkeling der toonkunst van
de toekomst. Reger is allesbehalve een man ge
weest, die de klok terug wilde zetten; uit tal
van uitlatingen, in woord en geschrift, bewyst
hij, hoe niets hem zoozeer ter harte gaat als de
toekomstige groei der muziek, doch in een geheel
andere richting dan de ten einde neigende be
weging, welke hij in zijn dagen om zich heen
waarnam, aanwees.
Tusschen de koenheid van blik en de reali
seering van een visie in de materie gaapt vaak
éen wijde klove, zeker in een gespleten tyd, als
waarin Reger werkte. En hy was niet alleen
profeet van een nog verre toekomst; hy was
ook kind van 'zyn tyd. Dat is te bespeurén in
zijn meergenoemde technische vernuftigheid
Men leefde immers aan het einde van een
eeuw, die zich in haar denken en handeler.
rationeel betoonde en zich meer en meer het
meesterschap over de middelen der techniek
veroverde. Het is niet meer dan natuurlijk dat
zich in dien tyd een technisch genie open
baarde als Reger, een genie, dat nog uit
zonderlijk schitterde te midden van zulke
brillante geesten als de meeste van zyn tijdge-
nooten en collega's waren.
Doch het valt niet te ontkennen, dat de over
maat van technische occupatie Reger ook be
zwaard heeft; dat zij zelfs meermalen als een
looden last op zijn muziek heeft gedrukt, en
dit te meer omdat hij niet licht en bevrijd
schiep uit de volheid van een cultureel hoogtij,
maar worstelen möest met schier bovenmen-
schelijke problemen in een tijdperk, waarin het
geestesleven het eerste stadium van 'n crisis was
ingetreden. Velen zijn tegelijk met hem dien
storm ingegaan, maar hij stond alleen om er hei
hoofd aan te bieden, zelfs beroofd van den
steun van eenig onmiddellijk voorafgaand pre
cedent.
Hij heeft alleen den weg terug naar de klas
sieken, naar het absolute muziek-ideaal moeten
vinden, en van hoeveel hem van zyn weg af
leidende invloeden hij zich ook vrij heeft weten
te houden, hij heeft zich verplicht gezien, dien
weg te kiezen door den maalstroom der har
monische complicaties, die tot een poort op de
nieuwe eeuw geklaard moest worden.
Hij heeft zich met heel zijn ruige kracht in
dien stroom geworpen en hij is er menigmaal
in ondergegaan. Zijn melodische adem schoot
hem letterlijk tekort, de in steeds kleinere een
heden détailleerende chromatische harmoniek
versplinterde hem zijn melodiek onder de han
den, doch ga in zyn werken eens na hoe hij
geworsteld heeft, steeds weer de kracht vin
dend om de stukken aaneen te zetten en ze
met zijn onverzettelijk sterken wil te smeden
tot het organisch geheel van een chaconne, een
preludium of zelfs van den oppersten vorm: de
fuga, die hij dan zoo vaak bouwt na in een
reeks van variaties zijn bouwstof in allerlei vor
men gekneed en bewerkt te hebben. Ga dit na in
zijn yerk en ge zult een groot respect en een
groeiende liefde bij u voelen opkomen voor
dezen onverwoestbaren muzikant, die zich nooit
gewonnen gaf aan de stugge materie, in wiens
werk men de litteekens van een zwaar gevecn:
maar voor het aanwijzen neeft. maar die ook
telkens triomfeerde, hier in egn flard verbyste-
renden klank, daar in een gaven muzikalen vol
zin, gaandeweg in steeds grootere fragmenten
en bij tijd en wyle, tegen het einde van zijn
leven steeds vaker in compleet geslaagde
werken, grootsch in een streng muzikale Idee
onbeschrijfelijk boeiend van weidschen vorm.
Over de gespletenheid van zyn tijd en zyn
eigen aanleg heen heeft Reger. romanticus ten
slotte van huls uit, hakend naar een groote
boven het individualistische verheven muziek
in zijn beste werken inderdaad een hooge ab
stracte kunst bereikt. Hy ls soms tot de uiter
s' n van zijn vermogens gegaan, in zijn barsche
worstelingen met den klank van zijn omvang
rijke eerste periode, in zijn impressionistisch:
middenperiode, die we) niet den completen Re
ger toont, maar bewijst hoe beminnelijk hl
eigenlijk van aanleg was. en die ook op heir,
werkte ais een saneeringsproces: toen hij he"
laatste orkestrale en kamermuzikale werken zijn
lichtsten klank, het bevrijde geluid van eer
componist, wiens stormen gestild waren.
Gebonden als hij bleef aan het verleden heet
hij de toekomst niet mogen beleven, noch u
voorafbeelding geheel kunnen belichamen Zyi
vroege dood schijnt niet zonder zin Maar he
moest ook zoo komen, dat eens zijn werk oete,
begrepen zou worden HU heeft voor de toe
komst geschreven en den weg gebaana vooi dei
verjongden wil tot nieuwe vormgeving
L. H.
«ft
SPAARNWOUDERSTR. 63
KLEVERPARKWEG 7
Ontwikkelen - Afdrukken
Vergrooten
SPECIAAL
ADRES voor MATRASSEN en BEDDEN
SCHAGCHELSTRAAT 13 - TEL. 10286
Repareeren en Bijvullen van Bedden
en Matrassen in één dag retour
Wij maken veerenbedden 3-deelig
zal een gedenkteeken moeten dragen, dat tot in lengte van
jaren onze genegenheid zal symboliseeren. De fa. SWAALF
is ten volle bekend met de eischen, aan zulk een monument
te stellen, en weet ze te vervullen.
Toonzalen: Kleverlaan 58 (IJmuiden: Kennemerlaan 3e)
Tel. 10298. Electr. Steenhouwerij, Judith Leysterstr. 19-21
99
Het geïllustreerde weekblad' voor
de Katholieke Vrouw?
Vraag het eens aan een kennis ter inzage of
bestel een gratis proefnummer,
luist in dezen tijd van distributie voorziet
„Beatrijs" in een behoefte.
Alles op het gebied van mode en de huis
houding.
Bovendien leerzame artikelen en boeiende
verhalen.
Prijs: 8 cent per week
f 1.04 p. kwartaal
R.K. DAMESWEEKBLAD
Nassaulaan 49, Haarlem
„BEATRIJS"
Ondergeteekende abonneert zich op „Beatrijs"
8 cent per week
1.04 per kwartaal
Naam
Adres
Woonplaats
doorhalen wat men niet verlangt
Opzending geschiedt met 1V5 cent postzegel.
STAMSLA
STOKSLA
STAMSNIJ
STOKSNIJ
SPEK
PRONK
DOP
CITROEN
KIEVITS
FLAGEOLET
BRUINE
WITTE
TUIN
GROTERE OPBRENGST - FIJNERE 'KWALITEIT
De administratie van dit blad be-
roudt zich het recht voor. haar ter
olaatsing aangeboden advertenticr
op grond van inhoud of vorm niel
rp te nemen.
De „Omroepers" (gerubriceerd.
Ueine annonces) worden gezet ir
:espunts-letter, voor de tekstgedeel
en die het meest moeten uitkomer
kan een letterhoogte van maxima*
12 punts (is c.M.) worden ge
bezigd Het gebruik van randen
ijnen, cliché's e.d is niet toegestaan:
De breedte van „Omroepers" kar
rijn één of twee kolom, voor één
tolommers mag d.e hoogte 30 regel-
iiet overschrijden.
Wij reserveeren ons het recm
brieven op advertentiën niet af t>
geven, indien wti daartoe gronden
aanwezig achten Niet-afgehaalde o)
-liet-doorgezonden brieven wordci
een maand na ontvangst vernietigd
Wf1 kunnen geen verantwoordelijk
tieid op ons nemen voor de gevolge,
van het niet of met vertraging door
zenden van brieven op advertentie
of voor onjuistheden en drukfouter
in de advertentiën zelve anders dar
door het eventueel toestaan var
gratis herplaatsen of rectificatie.
Deze algemeene voorwaarden liggen
ten onzen kantore ter lezing en wor
den periodiek ln ons blad afgedrukt.
Fongers - Balako - Simple*
w.o. 3 versnellingsnaven,
trommelremmen, enz. enz-
Dames- en HeerensportrijwieleO
Fongers - Balako - ErreS
Rubli - Protos - enz. enZ-
BETALING IN OVERLEG
TANDEMS TE HUUR
Plataanstraat 99, h. Zaanenlaa#
Haarlem Telef. 22351
REPARATIE -INRICHTING-
VOODIG! voor het opmaken eb
nerstellen van Uw matrassen
oedden. In 1 dag retour
GR. HOUTSTR. 103 - TEL. li**5
