KRUSCHEN
A
DRE III IS 18 JAAR GEWORDEN
m
Koning &Bienfait
Italiaansche bommen op
Bntsch convooi
^,,4Vw
V V llli/n/iazd^eó
W a ter standen
VRIJDAG 16 MEI 1941
Staking op Amerikaansch
marinesteunpunt
Denemarken en de Groenland
affaire
Censuur in Vaticaanstad
Brabantsche brieven
Een jonge kerel, waar
pit in zit
Amerikaansche waarnemers
aan het Egyptische front
Matsoeoka over relaties
TokioNanking
Rheumatische pijnen
r as i»89
IRAKSCHE MINISTER UIT
ARABIë TERUG
BRANDEN IN DE V.S.
Portugeesche ambassadeur
weer in Londen terug
Nieuwe versterkingen te
Singapore aangekomen
Stakingen op Malakka
Oorzaken der Belgische
voedselschaarschte
Dieven vopr de Groningsche
rechtbank
Wij luisteren naar
Door bliksem getroffen
Molen afgebrand
Doodelijke aanrijding
Jongetje overreden en gedood
Toch Zwitsersche bladen
naar Frankrijk?
DE CRICKET-COMPETITIE
Zaterdag 17 Mei
Tennisprogramma voor
Zondag a.s.
ZUURSTOF, STIKSTOF EN LUCHT:
Moderne
Houtbewerkingsmachines
Noord-Holi. Machinehandel
Wormerveer - Tel. 81574
Vaderlandsche Hyp.bank
Beursvacantiedagen
Hoofdpijn- Migraine
S
fi
1
a
8
RHODUS, 16 Mei. (Stefani) De oorlogscor
respondent van Stefani meldt, dat een formatie
Italiaansche bommenwerpers een vijandelijk
convooi opmerkte ten Zuidwesten van het eiland
Casos. Het convooi bestond uit een zwaren krui
ser, twee torpedojagers, een schip van 15.000 en
twee van 8.000 ton. De Italiaansche vliegtuigen
werden door goed gericht luchtdoelgeschut van
een vyand getroffen en de commandant van de
Italiaansche formatie werd aan den voet ge
wond. Desondanks werd de aanval voortgezet en
werden bommen op de vijandelijke schepen ge
worpen. De kruiser werd door twee bommen
van zwaar kaliber getroffen, maakte slagzij en
verloor aan snelheid. Alle Itaniansche vlieg
tuigen keerden op hun basis terug.
Een andere Italiaansche formatie heeft een
aanval ondernomen op Cyprus', waarbij hangars
op vliegvelden vernield werden. Twee vijande
lijke torpedojagers, welke op zee kruisten, gin
gen niet tot den strijd over.
NEW YORK, 15 Mei (D. N. B.' Volgens een
bericht van oe Associated Press uit Honoloe-
loe het ben Donderdag alle nandwerkslieden,
die op het marinesteunpunt Peaal Harbour
aan het werk waren, het werk neergelegd me'
het motief, dat Je besprekingen tusschen
werkgevers en werknemers over loonen en ar-
beidsvoorwaarden niet snel genoeg vorderden.
Door deze staking dei handwerkslieden zijn
nog 16 000 hulparbeiders tot nietsdoen f?e"
dwongen.
Uit Washington meldt het D. N. B.; Het
bericht van de New York Herald Tribune uil
Washington, dat de Sovjet-regeering de vo
rige week in Washington uitvoerlicenties tot
een bedrag van ongeveer een millloen dollar
bestemd voor werktuigmachines heeft gekre
gen, is Donderdag in het staatsdepartement
categorisch tegengesproken. Men verklaarde
dat de Sovjet-Unie gedurende een lange pe
riode uitvoerlicenties heeft gekregen voor
werktuigmachines voor telkens kleine bedra
gen, maar dat den laatsten tijd geenerlei uit
voer van werktuigmachines is toegestaan.
De Senaat der V. S. heeft het wetsvoorstel,
dat president Roosevelt machtigt om de in
Amerikaansche havens opgelegde bulten-
landsche schepen in beslag te nemen, aan
vaard met 59 tegen 20 stemmen..
CAIRO, 15 Mei (S.P.T.)Momenteel ver
toeven 18 Noord-Amerikaansche officieren aan
het Egyptische front, ter verrichting van mili
taire waarnemingen. Onder hen bevinden zich
vier officieren der landingstroepen van de in
fanterie, onder wie kapitein James Roosevelt,
voorts vier officieren van de pantseraiueeling,
een officier van de Amerikaansche oorlogsma
rine, twee instructeurs der luchtmacht benevens
eenige militaire attache's.
TOKIO, 16 Mei (D.N.B.) De woordvoerder
van het inlichtingenbureau heeft vandaag op
de gewone conferentie voor de buitenlandsche
kunnen verdreven worden met Kruschen. Reeds
gedurende tientallen jaren bracht Kruschen
uitkomst over de heele wereld. Neem toch óók
onder voortdu
rende controle
van scheikun
dige-apotheker
G. J. Logger
pers verklaard, dat er tusschen den Japanschen
ambassadeur te Nanking, Hondar, en den
Japanschen minister van Buitenlandsche Zaken,
Matsoeoka, een volledige overeenstemming van
opvattingen is bereikt. Matsoeoka heeft de poli
tiek van Hondar, om de nationale regeering van
Nanking te ondersteunen goedgekeurd en neeft
het dan ook van de hand gewezen, Jat een of
andere derde mogendheid in het Chineesch-
Japansch conflict zal bemiddelen.
Bij apoth. en drog. 1.62, 1.47, 0.76, 0.41
KOPENHAGEN, 15 Mei. (D. N. B.) Het
Deensche ministerie van Buitenlandsche Za
ken heeft Donderdagavond de volgende ver
klaring afgelegd;
Op 16 April heeft het Deensche ministerie
van Buitenlandsche Zaken door het telegraaf-
agentschap Ritzau medegedeeld, dat de reeds
eerder teruggeioepen Deensche gezant in
Washington. Henrik Kauffmann, uit den
staatsdienst werd ontslagen, omdat hij eige
ner beweging met de regeering der Vereenig-
de Staten een overeenkomst had gesloten
over de verdediging van Groenland en gewei
gerd had gevolg te geven aan het terugroe
pingsbevel, dat hem volgens een koninklijk
oesluit door het ministerie van Buitenland
sche Zaken was gegeven. Aangezien gezant
Kauffmann in zijn telegrafisch rapport aan
het Deensche ministerie van Buitenlandsche
Zaken had medegedeeld, dat de overige, naar
de Ver. Staten gezonden Deensche diploma
tieke en consulaire ambtenaren zich princi
pieel hadden aangesloten bij zijn standpunt
ofschoon de Groenlandovereenkomst uitslui
tend en alleen op rekening van Kauffmann
staat, heeft het ministerie van Buitenland
sche Zaken het noodzakelijk geacht dezen
ambtenaren te bevelen, dat zij ieder dienst-
contact met Kauffmann moeten verbreken en
een verklaring afleggen, dat zij loyaal de in
structies van de Deensche regeering zullen
nakomen. De consuls Georg Bech in New
York, Reimund Baumann In Chicago en Axel
Sporon-Piedler in San Francisco hebben in-
tusschen geweigerd deze instructie op te vol
den en voorts het bevel afgewezen om naar
Kopenhagen te komen ten behoeve van een
dienstverhoor volgens de ambtenarenwet. Het
Deensche ministerie van Buitenlandsche Za
ken heeft onder deze omstandigheden de drie
genoemde ambtenaren voorgedragen voor ont
slag volgens de betreffende paragraaf van
de ambtenarenwet. Dit voorstel is goedgekeurd
in een koninklijk besluit van 13 Mei.
ANKARA, 16 Mei. (D.N.B.) De Iraksche mi
nister van Financiën, die naar Ibn Saoed, den
koning van Saoedisch Arabië gezonden was, is
Donderdag in Irak teruggekeerd. Aldus meldt
radio Ankara uit Bagdad.
NEW YORK, 15 Mei (D.N.B.) In de haven
van Baltimore (Maryland) heeft een groote
brand drie dokken en een plezierboot vernield.
Verscheidene kleine schepen werden beschadigd.
Associated Press meldt nog, dat de brand was
uitgebroken op de plezierboot.
NEW YORK, 15 Mei (D.N.B.). Door een
grooten brand zijn te Philadelphia dertig woon
huizen vernield. Ook een houtzagerij en een
vrachtautofabriek werden een prooi der vlam
men. Op een scheepswerf moest het werk ge
deeltelijk gestaakt worden. D« schade bedraagt
vele millioenen dollar.
LISSABON, 15 Mei. (S.P.T.). De Portugeesche
ambassadeur in Londen, Armindo Monteiro, die
verleden week naar Lissabon gereisd is in ver
band met een speciale boodschap der Engelsche
regeering, is heden per vliegtuig naar Engeland
teruggekeerd. Tijdens zijn verblijf te Lissabon
heeft Monteiro een bespreking gehad met den
Portugeeschen minister-president, Salazar.
VATICAANSTAD, 16 Mei. De Vaticaansche
autoriteiten hebben, volgens een bericht van
United Press aan haar bladen, Maandag voor
het eerst sedert het uitbreken van den oorlog de
censuur op alle brieven en telegrammen, die Va
ticaanstad verlaten, ingevoerd. Als reden voor
dezen maatregel wordt aangegeven, dat men het
zenden van Italiaansche po'itieke en nrlitaire
geheimen naar het buitenland via Vaticaanstad
wil voorkomen.
Voor alle telefoongesprekken, ook voor pers-
gesprekken, zijn bijzondere vergunningen noo-
dig. De gesprekken worden geregistreerd en ge
controleerd. Voorts zijn ook toegangsbewijzen
voor journal'sten ingevoerd voor het Vaticaan
sche secretariaat.
SINGAPORE, 15 Mei (Domei) Officieel
is gisteren bekend gemaakt, dat een groot
aantal Britsche troepen, met inbegrip van
personeel der luchtstrijdkrachten zoowol ais
vlootversterkingen, hier heden zijn aange
komen.
De stakingsongeregeldheden in het rubber
district op Malakka hebben een zorgwekkenden
omvang aangenomen, zoo is in Bangkok mede
gedeeld. Naar het A.N.P. bericht is de hooge
commissaris, Sir Shenton Thomas, dierhalve naar
Guala Lampur vertrokken om de ontwikkeling
te controleeren.
BERLIJN, 16 Mei (A.N.P.)De leider van de
Belgische landbouwcorporaties, Piet Meuwissen,
heeft in het Brusselsche blad Nouveau Journal
een artikel gepubliceerd, waarin hij uitvoerig
de tijdelijke levensmiddelen moeilijkheden in
België behandelt. Ter inleiding wijst hij er op,
dat de bevoegde instanties in België alle maat
regelen hebben genomen om den geheelen oogst
van 1941 te controleeren en op rechtvaardige
wijze te distribueeren. Voor de tijdelijk na de
bezeting in België opgetreden levensmiddelen-
moeilijkheden stelt Meuwissen de onder het
vroegere regiem heerschende desorganisatie van
het economische leven verantwoordelijk. De
Belgische regeering had slechts de industrieele
ontwikkeling van het land onder oogen gezien
en op geenerlei wijze aandacht geschonken aan
het probleem van de landbouwproductie. Dit
bijna misdadig gebrek aan vooruitziendheid
heeft men thans moeten betalen. Meuwissen
vestigt er vervolgens de aandacht op, dat bui
tenlandsche invloeden in België zich hebben
doen gelden om een politiek van voorraadvor-
ming door de regeering te verhinderen. Zoo
hadden de geallieerden zich reeds in September
1939'met het motief, dat België eventueel door
Duitschland zou kunnen worden bezet, uitge
sproken tegen het aanleggen van voorraden, om
dezelfde redenen hebben de Engelschen op hun
terugtocht ook bij voorkeur molens In brand
gestoken en vrachtschepen tot zinken gebracht,
en aldus waardevol materiaal voor de levens
middelenvoorziening van België vernietigd.
Voor de Rechtbank te Groningen stond Don
derdag terecht A. de R., te Oude Pekela, die een
zeer groot aantal rijwielen had gestolen. Reeds
vijf veroordeelingen heeft deze man achter den
rug. Hij bekende het hem ten laste gelegde.
De off'cier van Justitie, mr. A. W. Baron van
Inhoff, vond in den tegenwoordigen tijd deze
diefstallen buitengewoon ernstig. Mede in- ver
band met verdachte's verleden, achtte spr. het
niet vertrouwd, dat deze man vrij rondloopt.
Spr. eischte een gevangenisstraf voor den tijd
van 1% jaar.
De verdediger, mr. Tj. Stoel, pleitte clementie
16 April j.l. heeft C. H. K. te Sappemeer in
het postkantoor te Hoogezand een brutalen over
val gepleegd. Toen hij voor het loket stond en
de dienstdoende ambtenaar zich even verwij
derde. zag hij kans uit een dichtbij staande geld-
trommel een bedrag van bijna 50 weg tenemen
Dank zij de oplettendheid van een anderen amb
tenaar kon de dief onmiddellijk worden gegre
pen.
De officier van Justitie, mr, L. D. Zijlstra,
vond dezen overval een zeer ernstig feit; derge
lijke dingen komen meer voor in de groote ste
den dan in de rustige plattelandsgemeente Hoo
gezand. Spr. eischte een gevangenisstraf voor
den tijd van tien maanden.
De verdediger, mr. M. Koppius, zag in den
verdachte een zwak karakter, dat op een gegeven
oogenblik de verleiding niet heeft kunnen weer
staan. Spr. vroeg clementie.
De rechtbank veroordee'de E. E. uit Gronin
gen wegens diefstal van huishoudelijke voorwer
pen te Hoogezand en Foxham overeenkomst'g
den eisch tot een gevangenisstraf van 1% jaar
met aftrek van den tijd in voorloopige hechtenis
doorgebracht.
Overeenkomstig den eisch werd de 47-jarige
grondwerker W. K„ die de vorige week terecht
stond wegens poging tot doods'ag op een café
houder te Gromngen, gepleegd 23 Maart J.l..
veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht
maanden.
Vanmorgen is tijdens een korte onweersbui
de bekende molen' aan De Roskam van het wa
terschap Kamperveen tengevolge van bliksem
inslag afgebrand. De bewoners konden zich en
een gedeelte van dein inboedel redden.
Donderdagmiddag omstreeks vijf uur is te
Den Haag de 52-jarige mevr. G. van B., wo
nende aan de Van Boetzelaerlaan, op den hoek
van den Westduinweg en de Douzastraat aan
gereden door een vrachtauto. Mevr. van B., die
op de fiets was, kreeg een schedelbasisfractuur.
In het R. K. Ziekenhuis aan het Westeinde is
zij in den nacht aan haar verwondingen over
leden.
Donderdagmiddag omstreeks half 6 is in
de Pretorialaan te Rotterdam het 3-jarig
jongetje A. J. Kleypool door een met kolen
beladen vrachtauto ovet reden. Het kind werd
de schedel verbrijzeld, waardoor de dood on
middellijk intrad.
BERN, 16 Mei. (D.N.B.) Naar het Zwitsersche
telegraafagentschap van bevoegde zijde ver
neemt, is het oorspronkelijk op Donderdagavond
vastgestelde verbod van invoer der Zwitsersche
bladen in Frankrijk eenige dagen uitgesteld. Er
worden nog besprekingen gevoerd over de defi
nitieve ordening der toelating van Zwitsersche
couranten.
BAZEL, 15 Mei (S.P.T.)Het invoerverbod
van Zwitsersche bladen in onbezet Frankrijk
heeft in Zwitserland opzien gebaard. Volgens
een bericht van den correspondent van het in
Genève verschijnend blad La Suisse, is het ver
bod te wijten aan een gezamenlijke actie van
de Fransche pers die zich bij de autoriteiten
beklaagd heeft over de moordende concurren
tie van Zwitsersche bladen. Deze maken op het
oogenblik een niet gekenden opgang mede,
waarschijnlijk omdat zij goedkooper zijn dan de
Fransche bladen.
Het programma van de eerste klasse-wedstrij
den van den Nederlandschen Cricketbond voor
Hemelvaartsdag luidt als volgt:
Hermes DVSVOC en VRAACC. Daar Se
terreinen van SCHS en Haarlem nog niet ge
reed zijn op dien datum, zijn de wedstrijden
SCHCHCC 2 en HaarlemRood en Wit uit
gesteld.
Voor 25 Mei is het volgende programma vast
gesteld: HDVS—ACC, Excelsior—HBS, VVV—
Rood en Wit, Quick (N)Sparta en HCC 3
HCC 2.
HILVERSUM I. 415.5 M.
Nederlandsch Programma.
6.45 Gram'oïoonmuziek. 6.50 Ochtend
gymnastiek. 7.00 Gramofoonmuziek, 7.45
Ochtendgymnastiek. 8.00 BNO: Nieuwsbe
richten. 8.15 Gewijde muziek (gr.pl.). 8.45
Gramofoonmuziek (9.159.20 Voor de
huisvrouw). 10.00 Ernstige muziek (opn.).
12.0o Ensemble Erica Heien. 12.45 BNO:
Nieuws- en economische berichten. 1.00
Orkest Eloward. 1.45 Gramofoonmuziek.
2.0o Tuinbouwcauserie. 2.20 Het Amuse
mentsorkest en solist. 3.30 Gramofoonmu
ziek. 4.20 Het Rotterdamsch Philharmo-
nisch Orkest. 5.15 BNO: Nieuws-, econo
mische en beursberichten. 5.30 Orgelspel.
6.00 Gramofoonmuziek. 6.15 Voor de bin
nenschippers. 6.30 Het Omroeporkest
(7.007.15 BNO: Vragen van den dag)
7.45 Voor den boer. 8.00 BNO: Nieuwsbe
richten. 815 Spiegel van den dag. 8.30
Het Utrechtsch Stedelijk Orchest. 9.45
Gramofoonmuziek.
HILVERSUM II. 301.5 M.
Nederlandsch Programma.
6.45 Gramofoonmuziek. 6.50 Ochtend
gymnastiek. 7.00 Gramofoonmuziek. 7.45
Ochtendgymnastiek. 8.00 BNO: Nieuwsbe
richten. 8.15 Gramofoonmuziek. 10.20
Licht programma (opn.). 12.15 Klaas van
Beeck en zijn orkest. 12.45 BNO: Nieuws-
en economische berichten. 1.00 Gramo
foonmuziek. 2.00 Viool, piano en gramo
foonmuziek. 2.40 Oeciamatie. 3.00 Het
Rotterdamsch Philharmonisch orkest en
solist. 4.00 Gramofoonmuziek. 4.30 En
semble Bart Ekkers. 5.15 BNO: Nieuws-,
economische en beursberichten. 5.30 Het
Amsterdamsch Salonorkest. 6.15 Het Ne
derlandsch Kamerkoor en gramofoonmu
ziek. 6.45 Reportage. 7.00 BNO: Groningsch
praatje. 7.15 Gramofoonmuziek (7.30
7.45 „Werkers ontmoeten elkaar"). 8.00
BNO: Nieuwsberichten. 8.15 Spiegel van
den dag of gramofoonipuziek. 8.30 Geva-
rieerd programma. 10.00 BNO: Nieuwsbe-
richten, sluiting.
■AWAAWAWAWWWWWWWV
Hoofdklasse
Leimonias 1-
Leimonias 2
Anglo Dutch 1
Schiedam 1
Hilversum 1-
Gr.-Wit 1
Festina 1—
Het Spiegel 1
Eerste klasse
Malttenkl. 1—
Siod 1
Thor 1Nwe
Marlot Club 1
P. Marlot 1—
Metselaars 1
Haarlem 1
Rooa'-W. 1
Bilthoven 1
Hilverheide 1
Alta 1—Kat 1
Breda 1
Eindhoven 1
Woburnp. 1-
Philharm. 1
Overgangsklasse
Leimonias 3
Sobri 1
N.M. Waalsd. 1—
P. Marlot 2
TCG 1TCH 1
Leiden 1
Westrust 1
Het Spiegel 2
Rhijnauwen 2
Shot iH'sum 2
Volly 1—
B. Bazel. 1
Eindhoven 2
Wobufnp. 2
2de klasse A N.W.
TCH 2—TCG 2
Westrust 2
Beverwijk 1
Shell I—Enkh.
VVGA 1—
Ready '28 1
Kat 2Festina 2
Swift 1H'sum 3
Soest 1—Shot 2
Khijn. 3—
Dropshot 1
2de klasse B N.W.
TCG 3—
Haarlem 2
Wimbledon l
Heemstede 1
Gr.-Wit 2—
Score 1
Deuce 1Joy 1
De Algcm. 1
Festina 3
Ready '28 2
Kat 3
Advendo
Swift 2
Kg. Zaand. 1
Beverwijk 2
H'sum 4Alta 2
B'aarn 1
Gooiland 1
Dropshot 2
Nw. H'sum
Htieide 2
UTV 1
Score 2
De Blaren
Het Gooi 1—
Shell 2
2de klasse Oost
ATV 1—Neder
Veluwe
Arnh. Bond 1
Doorwerth 1
Wag. Stud 1
ATV 2
Doorw. 2
Arnh. Bond 2
Enschede 2
Ons Gen. 1
Tempo
Enschedé 3
3de klasse A, N.W.
Tw. Bank 1
De Algem. 2
Bedcover 1
Ready '28 3
Joy 2SMN 1
Shell 3Rede. 2
SmashKg.
Zaandijk 2
Schagen
Game a. Set 1
H'stede 2
De Ruïne 1
Westr. 3TCG 4
Duinlust 1
VVGA 2
De Ruïne 2
Deuce 2
Alta 3Soest 2
Gooiland 2
Het Gooi 2
Hilverheide 3
Gr.-Wit 3
Advantage 1
Assu 1
Rhiln. 4—
Advant. 2
Dropshot 3
Racket 1
Proefstation voor Bouwmaterialen
en Bureau voor Chemisch Onderzoek
Amsterdam, Da Costakade 104. Tel. 83047
gecomprimeerd en in vloei
baren toestand
4.V. W. A. BOER'S MACHINE-
EN ZUURSTOFFABRIEK
Hoofdkant. Schiedam. Fabrie
ken te Schiedam, Amsterdam,
Groningen, Utrecht, Hengelo.
Dieren
Tandjong Priok en Soerabaja
prima constructie NIEUW en GE
BRUIKT - Levering uit voorraad
Aan het jaarverslag der Vaderlandsche Hy
potheekbank te 's-Gravenhage over het jaar 1940
ontleenen wij het volgende:
Het saldo der uitstaande hypothecaire leenin
gen bedraagt aan het einde van het verslagjaar
7.139.855 (7.635.403), het saldo pandbrieven
7.120.300 (7.376.100). Het saldo der spaarkassen
werd in 1939 geheel afgelost. Met mederekening
der activa, waaronder begrepen het obligo der
aandeelhouders, Is een surplus aanwezig van
2.749.161 (2.722.051) boven het bedrag der uit
staande pandbrieven.
In 1940 kwamen geen executies voor (1939:
één). Door oorlogshandelingen werd in 1940, in
hoofdzaak te Rotterdam, de opstal van het on
derpand van 31 leeningen, waarvan de per resto
hoofdsommen in totaal bedroegen 403.000,
vernietigd. De schade na aftrek der grondwaarde
wordt op 350.000,getaxeerd.
Nadat een bedrag van 40.335 (30.000) per 31
December 1940 is afgeschreven, ligt het in het
voornemen aan de jaarvergadering voor te stellen
de resteerende winst ad 34.964 (20.367) te ge
bruiken tot het vormen van een reserve tegen
oorlogsmolest. (Winst van het vorige jaar werd
toegevoegd aan de bedrijfsreserve)
De wn. secretaris-generaal van het departe
ment van Financiën heeft bepaald, dat 31 Mei
a.s. en op de Zaterdagen in Juni, Juli en Augus
tus de beurzen voor den geld- en fondsenhandel
zullen zijn gesloten.
helpen veilig en vlug. Doos 10 en 50ct
VRIJDAG 16 MEI
E
b 3
os a
cd J>
S1
O
Cl
d
co
CO
03
0)
r-H
tSJ
<M
l
<D
bD
Sedert
Gisteren
bo
a
Keulen 6 u.
Lobith
Nijmegen
St. Andr. W.
Arnhem
Vreeswijk 1 w.
Westervoort
Deventer
Kampen
Maastr. Hs.
1) Borgh
Belfeld
Venlo
Grave
2) Sluis
Lith
38 49
113,
J, -
5 56
10 52
300
11.11
5 16
000
0 53
43 10
11 23
13 70
1
66
0 82
37.58
10 47
8 1
2 78
8 28
8 88
0.-
251
0.15
0 97
1 00
469
0 62
-.01
j.OO
J.C0
J.OO
0.00
0—
.00
.00
0.24
0.—
0.00
-00
J«-
J.OO
0 29
j.OO
0 03
0.j3
- 04
.04
0.03
0 0
j 05
00
04
-.39
J.
0. -
0 02
0.00
Amico.
Ulvenhout, 15 Mei 1941
Vandaag is 't feest in onzen huis. Mijn baas-
ke, Dre III, wordt vandaag 18 jaar! Ja mee
jou, die 'm al hebt zien liggen in z'n witte
wiegske, gevoeid dat ie bulkte, gezond als 'n
vischke, frisch als 'nen klaproosknop, daar op
de blankgelakte slaapkamer van 't eerste Am-
sterdamsche bovenhuiske van mijnen zeun den
kunstschilder en zijn Wieske mee jou zeg
ik vandaag: „waar zijn die jaren gebleven?!"
Achttien jaren, dat onzen eersten kleinzeun
geboren wierdWe worden oud, 't leven
vliegt. Simpele waarheid, maar weinig begre
pen. Want de menschen ze leven, ze haten,
ze streven, zitten vast aan goud en goed of
zeof ze 'n eeuwigheid veur den boeg heb
ben
Ochèrm 't is mee zoo weinig tijds gedaan.
Finaal gedaan. En alle bezit, tot 'n konink
rijk toe, waarveur bittersten haat misdreven is,
alle bezit meineedig, misdadig verworven, allen
rijkdom, gekocht mee 't dure geluk van men-
schenlevens, mee t eigen geluk, mee alle zelf
respect, alle bezit valt tot assie, tot pulver in
malkaar op den eigensten oogenblik, dat den
lesten druppel olie uit de levenslamp is op
gebrand. Maar de menschen leven, haten, stre
ven, zitten vast aan goud en goed of ze
of ze eeuwigheden veur den boeg hebben.
Maar genogt daarover. Daar worden op den
oogenblik weer dure lessen betaald laten we
hopen, dat ze ook geléérd wordenGenogt!
't Is feest in onzen huis Dré III wordt 18 jaar
vandaag! t Is feest!
Achttien jaren't is rog weinig, zegt ge.
Jjah! Ehjja! 't Is nog 'nen leeftijd als
'nen blossemknop. Ja!
En tóch't is al zooveul als den jongen
gast er eigens van gemokt heeft. Onderlest was
hier 'nen mensch, braaf, rechtschapen, kloek
in zaken, al was Ie wat zeurderig in zijnen
praat, wat Trui noemde: ,,'nen zemelknooper".
Hij sprak ons mee zurg en liefde over z'n
kind. 't At zoo slecht, 't Luste bekanst niks-
„En als ge 'r dan maar één hebtzuchtte-
n-ie bezurgd. Toen: „die kinders motten teugers-
woorig ook zooveul leeren."
„Is 't 'nen jongen of 'n meske?" vroeg Trui
bedrukt.
„Jongen," zee-t-ie toonloos.
Dan zwegen we efkes; ge wierd zenuwachtig
van deuzen bleeken klammen tiep, die zoo som
ber aan z'n donker snorreke te plukken zat.
Toen vroeg ik: „hoe oud is 't kindeke, menier
van Teutum?"
„Zeuventien jaren," zee-t-ie droefgeestig.
Ik beloof oe, amico, da 'k even moeite had
mee m'n eigen, 'k Dorst den Teut nie lank
aan te zien. Keek naar Dré III. Maar die kreeg
'n kleur. Maar veur ie de klink oplichtte, vroeg
ie, mee 'n gezicht, dat seerjeus stond van er
gernis: „eh.... meneer van Teutum, Is.
eh.... oew jongske albedzindelijk?"
Trui vloog naar 't achterhuis. Den Eeker
kreeg 'n hoestbui. Ik verslikte me in den smoor
van m'n pijp. Maar den Snorreplukker zee op
gewekt: „jaja, al vijf jaren! Nooit meer zie-
datte bespeurd in z'n beddeke."
„Geef 'm dan kindermeelenpap," adviseerde
Dré III en toen: „Opa, 'k gaai wa schieten,
achter „de Koei".
„Wat 'n boy," zee van Teutum, als den Dré
weg was. „Hoe oud is die?"
„Zeuventien jaar," zee Ik droog: „en com
pagnon In mijn bedrijf!"
Toen begost van Teutum nog feller te plukken
aan z'n snorreke. 't Wierd akelig, 'k Stond maar
op, veur z'n bovenlip kaal was; 'k had goesting
gekregen om mee Dré III in cours te gaan schie
ten. "k Mot die sport bijhouwen, want anders
wordt ie me daarin de baas!
Hij heeft zijnen tweeden winkel geopend. In
verband mee de tijdsomstandigheden kost ie
deuzen winkel wel nie zoo overdadig uitdossen
bij de opening als ie dat mee den eersten win
kel had gedaan, maar nóg wist ie 't zoo aan
te leggen, dat bij de opening ieder wel moest
denken, dat de „Brabantsche Groentencentrale"
mee oorlog nie te schaften heeft! Nog was 't
'nen rijkdom, dien ie uitstalde! En.... de klan
ten komen nou op zoo'nen overdaad af, lijk vlie
gen op den suikerpot.
Op Zaterdagmergen werd 't filiaal geopend.
Midden in de stad. En mee fiere letters prijkt
daar op 't royale winkelraam: „Brabantsche
Groentencentrale". Alles, duur en goeiekoop,
prontjes geprijsd; 'n huisvrouw, die tiptop
veur den dag komt, goed verzurgd in kleedij en
uiterlijk, hoeft nie bang te zijn overvraagd te
worden, 'n extra belasting te motten dragen,
boven de slons, die mee gin tang is aan te
vatten. Dat was altij 'n soortement van „Per-
soneele Belasting", waarbij 't gezin, dat 'n net
huiske zoo pront meugelijk bewoonde, 't huiske
gemeubeld had mee spullekes waarop soms ja
ren geboend en gewreven was, veul meer be
lasting betalen moest dan '1 gezin dat als ver-
kens samenhokte in 'n smerig woningske, op
vette kale vloeren, „gemeubeld" mee 'nen inven
taris, waarop 'nen uitdrager ginnen rijksdaalder
geven zou. Terwijl beide die gezinnen dikkels
'n zelfde inkomen hadden!
Neeë mee 'n dergelijke onrechtveerdige
„belasting" houdt Dré III z'n eigen nie op.
Eénen prijs, veur ieder klantje, zonder te letten
of ze 'r toetje 'n vleugske gepoeierd heeft, dan
wel: of ze 't in gin virtlen dagen heeft gewas-
schen
Trui was, vaneigens, weer teugen den twee
den winkel! En ze had gelijk, als altij! „Is me
dit 'nen tijd," had ze gefoeterd. „Ge bent al
content as g'oew ouwe klanten gerieven kunt!
En al dleën nuuwen aianschaf....? Duur as pe
per! Wil ik 's iets zeggen?"
„Ja, opoeke?" antwoordde den Dré bar op
gewekt, als mee veul verwachting.
„Apen, die hoog klimmen willen, vertoonen
vaak d'-r bloote billen!"
Dré III had óók gelijk! Die beweerde: „dat
alles duurder is, wéét ik. Maar daar mot ik m'n
prijzen naar zetten. Deuzen tijd is net zoo goed
als eiken anderen tijd, want we motten altij
mee den tijd mee, of de wind véur of teugen is!
En wat den veurraad betreft: ik ben goed af
gesproken mee de fabrieken. En uit onz' akkers
zullen we nog méér halen dan we gewoon zijn.
Maarzee-t-le toen en dan keek ie mij dwars
deur m'n zielement: „maar.... veur ik den
derden winkel open, zullen we éérst.... grond
bijkoopen, opa!"
„Eh.... grond.... Dré....?" vroeg ik onzeker.
„Grónd, Dré I," zee-t-ie beslist. „Ik heb al
'n paar prachtbunderkes op 't oog, ginnen gek
ken prijs en
Ik keek naar Trui. Maar zij zette de handen
in de zij en zee den Dré 'ns „de waarheid".
Dat begon zoo: „zeg, snotneus, wa denkte gij
wel nie? Hedde 't hier?! As hij 't oe nie zeet"
(dat was ik) „dan zal ik oe 't 's vertellen! Gin
nen meter grond wordt er bijgekocht! Wij zijn
te oud om nog harder te gaan ploeteren! Wij.."
toen begost Trui te simmen. „Wij némen nie
meer zurgen op den nek," snotterde m'n goeie
wijf.
Toen druilde 't Eekerske weg.
„Vijftig jaren hebben wij gewerkt. Vijftig ja
ren, jaren van zurg, van misoogst dikkels, van
teugenslagen in den stal; vijftig jaren, mee da
gen van soms achttien uren, dat de naaiën
krokten! In tij en ontij, in hitte en sturmweer!
Maar nou is 't genogt gewist, snotaap. Daar
wordt ginnen meter grond bijge
kocht." Toen teugen mij: „toe, zegdegijdanook-
isiets! Gij bent toch d'n baas! Allee, doe-d-
oewen kop open!"
Ik wenkte Dré III mee 'nen knik, om mee
te gaan naar „de Gouwen Koei". Maar hij gong
naa>r Trui. Droogde mee zijnen zakdoek Trui's
natte oogen af, klopte haar op den rug. „Truike,
Truike," smoesde-n-ie: „waarom ,t gade zoo te
keer? Hoe dikkels, mee nuuwjaar nog, heb ik
opa gevraagd g'had, om er af te scheien mee
't werk!"Neeë, zwijg nou 's efkes, opoeke!
't Zijn onzekere tijen. GeldWat is geld?..
Neeë, zwijg nou. Ge zegt eigens, alles wordt
schreeuwend-duur. Maar net zoo goed kunde
zeggen: 't geld wordt steeds goeiekooper. Ons
bezit, opoe, da's onzen grond! Die levert altij
op, zooiank wij werken.... Neeë, zwijg nog héél
efkes! Zooiank as ik werk! Ik heb nog vijftig
jaren veur den boeg. En 'k zie er naar uit,
Truike, da'k ze vol zal maken! Mee tien, twin
tig, mee veftig winkels! Mee veul akkergrond!
Mee 'nen ontelbaren veestapel. M'n eigen bot-
terfabriek! Ik heb oe beloofd: lot me van kost
school komen, hier in 't bedrijf èn.... ik werk
oe rijk! En nou gij, opoe. Spreek!"
Toen begost Trui te lachenEn te sim
men tegelijk. Dan zee ze: „ga dan oewen gank,
iksnuifde ze„wijToen keek ze mij
mee 'n rap, triestig oogske aan „wijwor-
ren.... te oud, geloof ik. Ga-d-oewen gank,
maare.... wocht nog evekes mee dieën grond
aankoop, jongen."
Toen knipte-n-ie 'n oogske naar me. D'n smel-
lap, den veroverèèr had wéér gewonnen!
En Zaterdagavond stonden wij mee z'n vie
ren, Trui, ik, den Eeker en onzen Dré veur den
nuuwen winkel, die leegverkocht was!
Hah! Dieën braven Eeker. Wat was ie fier op
den twee winkels, dien ie nog net mee had
kunnen oprichten.
„Kek 's. vrouw," zoo nam ie Trui mee: „wa
zegde van die rekken? Gespoten mee lak! En
die flesschen mee ons gouwen etiketten? Neeë,
groenten zitten er nie in. 't Is den limonade
van den Blaauwe. Schoon leverantie heeft ie
g'had! Maar 'n kwart is al verkocht. Kek, deus
weegschaal is iets nuuws. Duur! Hebben ze nie-
verans, heb ik uit Duitschland laten komen. En
zie, 'n kasregister! We hebben er twee gekocht,
'n handsvol geld wel, maar 't is zoo sjecuur veur
de boeken, ziede. Vader werkt er nou ook mee
bij ons thuis in den winkel."
Trui had oogen tekort. En den Eeker ver
telde maar. Trotsch of 't allegaar van z'n eigen
was!
Ik gong nog 'ns buiten kijken. Inwendig con
tent over deuzen pèèrl aan den kroon van m'n
ouwe bedrijf! En wie zie ik daar ineens....?
Nolleke Gommers!
„Gij zoo in stad. Nol?"
„Ja, ik," zee-t-ie. Toen nam ie z'nen bolhoed
af, droogde den zweetband mee zijnen zakdoek af.
„Ehgaan jullie daar mee deur, Dré, mee
't openen van die winkels?"
„Mot g'aan Dré III vragen, Nolleke; ik be
moei me daar nie mee."
„Zoo? Zoozoo?? Ja, dat had ik al gehoord,
maarDiepzinnig bekeek ie den frisschen
pui. Dan: „den winkel is zoo goed als leeg, ee?"
„Uitverkocht, Nol. Van den mergen geopend."
„Ge lieg 't toch?"
„Op m'n woord!"
„Sigaar, Dré?" Lijk 'nen groote trok ie z'nen
koker te veurschijn. Dan: „eh.... wat heb ik
heuren verluien, Drégade den grond van
van Riel er bij koopen?"
„Da's te zeggen.... da's te zeggen...." Ik
vond Nolleke veul nuuwsgierig. Wat gong 't 'm
allegaar aan? „Da's te zeggen.... ja!"
„Bestigen grond, Dré! Veul verstandig, man,
oew centen in akkergrond te steken."
Kek nou, docht ik, dieën ouwen beursgokker,
die kan 't weten! En ik zee: „m'nen kleinzeun
docht er ook zoo over, Nol."
„Wakker boske," prees Nol. En hij figureerde
mee z'n sigaar, .lijk 'nen perfester, die 'n zwaar
onderwerp besprikt.
„Wakker keareltje. Ik begrijp 'm! Eigen win
kels. Eigen productie. Jammer, de tijen zitten
'm teugen. Hoewell....! t Spul verkoopt z'n
eigen.I"
Ik begost, amico, veur 't eerst wat dieper in
dat rijke Nolleke te schouwen. En te begrijpen,
hoe ie z'n geld alty zoo puik beheerd had
Daar was Dré III.
„En opoe? Sjiek winkeltje, ee? Hah! meneer
Gommers! 'k Had oe zoo rap nog nie in de
gaten," zee Dré III, lachend naar benejen
ziende.
„Sigaar?" vroeg Nolleke.
„Neeë," zee den Dré: „ge rookt van mij, ter
eere van de nuuwe zaak. Astemblief!"
Nolleke keek omhoog Vol leutigen aandacht,
deut z'n ooghorkes.
„Zeg, Dré, opende gij nog meer winkels? Ja,
zeker?"
„Jawel."
„Hoeveul?"
„Tien, twintig, veftig. Kwestie van auto's en
genogtbenzine, ee
Nol knikte. Dan: „deur heel de provincie,
zekers?"
„Oui!"
„Daar is veul „lood" veur noodig, manneke!"
Nolleke mokte 'n geldtellende beweging mee
vinger en duim.
„Och ja," zee den Dré: „geldI"
„Nie dan?"
Dré III zweeg. Dan zee-t-ie na 'nen oogen
blik: „is de sigaar goed, meneer Gommers?"
„Hoeveul hedde noodig, om daiijk tien, veur
mijn part twintig van die filialen te openen?"
„Begin ik nie aan!"
„Mok me deelgenoot veur 'n derde en ik open
'n blanco crediet veur oe, van 'n kwart ton."
't Schemerde veur m'n oogen. Gong dat zoo?
Zoomaar op straat? Als ge malkaar toevallig
tegenkwaamt? Offe.... was 't nie heelegaar
„toeval", dat Nolleke hier stond'kVond
't van eenen kant veul jammer, dat Trui daar
in dieën winkel bleef. Dat moest ze nou toch
'ns kunnen hooren! Wat'n vertrouwen vrimden
in m'n baaske hadden!
Maar den Dré was weinig getroefd. Diep
peinsde-n-ie. Tuurde, over Nolleke's bolhoed, de
straatsteenen op. Dan begost ie lankzaam den
kop te schudden.
„Neeë," zee-t-ie dan. „Ik maak daar gin ge
bruik van."
„Ik dubbel" zee Nolleke: „veftigduuzend!
AangenomenHij stak z'n hand uit veur
den handslag.
„Neeë!" zee den Dré koppig. „Die winkels,
Gommers zal Ik uit den grond wérken! Dan
weet ik dat ze bestaan blijven."
„Veftigduuzend," hield Nolleke vol. „Ge kunt
er 'n week over denken. Oudoe!"
Zoo gong ie weg. Verdween mee z'n kort
postuurke tusschen de Zaterdagavondwande-
lèè^s.
Als we 't Trui vertelden op onzen retour in
de spees, wierd ze bleek. Tot heur lippen toe,
ochèrm. En dan bezwoer ze: „ge doe 't nie,
Dré!"
„Ik dénk er nie aan, opoeke," lachte-n-ie.
„Kóóp dieën grond maar," zee Trui toen.
„Dré I, neem de toom: 'k mot 'ns vrijen mee
oew Trui," zee-t-ie.
Vandaag wordt ie achttien! Feest is t in on
zen huis! 't Is nog jonk, zegt ge. Jjah.---1
Ehjah! 't Is nog 'nen leeftijd als 'nen blos
semknop. Ja! En tóch.... 't is al zooveul
den jongen gast er eigens van gemokt heeft'
Ja, 't is feest vandaag, norre! En gróót feest.
Wieske is ook gekomen. Misschient schrijf
oe de volgende week daarover!
Veul groeten van Trui, den jubilaris, van den
Eeker en als altij gin horke minder van oewen
t. a v.
DRJ®
