9iet veïfiaal den dag
Gouden regen
De tredmolen van ons
concertrepertoire
D.W. BRAND
NEDERLANDSCHE LANDBOUWBANK
EEN ALTAARKRUIS
Voor de R.K. k^k
te Goirle
INCOURANTE FONDSEN
ZONDAG 18 MEI 1941
v«
1
BEURS VAN NEW YORK
Zeer kalme handel met
prijshoudend slot.
Schatten liggen te verstoffen
Zoo'n heks!
MINDER COURANTE EN
INCOURANTE FONDSEN
NED. IND. SUIKER MIJ.
DE OLVEH IN 1940
Bevredigende resultaten
Koersen Ned. Clearinginstituut
AMSTERDAM - KEIZERSGRACHT 507-511
door OWEN RUTTER
Het streven, om de godshuizen, de openbare
gebouwen en de woonkamers van het geloovige
volk te versieren met goede en oorspronkelijke
kunstwerken van moderne artisten. wint steeds
aan kracht. En aan resultaat! Vooral in Bra
bant en Limburg is er een ware opbloei van de
nieuwe religieuze kunst te zien. Zeker, nog komt
het te vaak voor. dat men het leelijke en banale
fabrleksgoed, het seriewerk, verkiest boven het
verantwoorde kunstwerk der begaafden. Maar
er zijn in de laatste tien, twintig jaar toch
groote vorderingen gemaakt.
Het licht van kunstenaars als Jonas, Nicolas,
Eyck en Vos, om de meest vermaarde te noe
men, is niet onder de korenmaat gebleven.
Als wij zoo ver gekomen zijn, zoo schreef
een katholiek essayist in een zijner werken,
dat een communiteit, een katholieke commu
niteit, naarstiglijk zoekt en terdege zich laat
inlichten, om de opdracht te kunnen geven
aan een waarachtig kunstenaar en niet te
blijven verwijlen bij de St.-Sulpice-kunst en
de schabionen der „gothische bloemkoolen",
zooals ze eens onvriendelijk werden betiteld,
dan noem ik dij een gelukkig teeken voor
den groei van het besef, dat een katholieke
beschaving die .ruimte" om zich heen
heeft, de schoonheid der kunst moet eeren
en omvatten.
In de sfeer waarin zij nu zweven, zullen
Toorop. Derkinderen, Thorn Prikker en
Diepenbrock elkander veelbeteekenend en
glimlachend aankijken, is het dan wezenlijk
waar, dat er in het lage land iets verandert?
Komen wij dichter bij de verborgen bronnen
die zij opnieuw hoorden ruischen?
Het stuk, waarin deze regels verschenen, werd
geschreven, toen Charles Eyck zijn eerste groote
muurschildering had gemaakt in de kapel der
fraters te Zeist. En sindsdien is al weer heel
wat gevolgd, ook op de terreinen van het ge
brandschilderd glas, van het beeldhouwwerk, van
de architectuur niet te vergeten. In een excursie
Van één dag. in de zuidelijke provincies, kan
degene, die zich waarlijk voor de nieuwe reli
gieuze kunst interesseert, zóó veel goeds en
schoons zien, dat er geen twijfel meer over kan
bestaan, of er mag van een werkelijk opmerke
lijke opleving worden gewaagd.
En ook in deze oorlogsdagen gaat die kunst
beweging door. Ook nu nog verzuimt men niet,
voor den luister van Gods huis te zoeken naar
het beste.
Een beeldhouwer, die in den laatsten tijd
van zich doet spreken, en al menig werk heeft
gemaakt waarmee kerken en gestichten ver
rijkt werden, is Cephas Stauthamer te Amster
dam. Hij is op de Akademie leerling geweest
van Roland Holst en Brouwer en zijn werk
trok op tentoonstellingen in het Stedelijk Mu
seum van de hoofdstad al spoedig de aan
dacht.
Thans heeft hij voor de nieuwe katholieke
kerk te Goirle, bij Tilburg, een fraai groot
kruisbeeld gemaakt. Het is een altaarkruls, dat
het priesterkoor domineert.
Dit crucifix, heeft niets van de zoetelijkheid
die al te lang in religieus werk gebruikelijk is
geweest. Het lijden van den Heiland is hier
op oorspronkelijke en felle wijze uitgebeeld,
met een zeker realisme, waarin de gekwelde
ledematen zijn weergegeven zooals ze geweest
moeten zijn, gespannen in pijn en nood. Maar
dit realisme overschrijdt de maten en grenzen
niet, het blijft natuurlijk en waar.
En door het lijden heen, door het groote ge
duld heen. waarmee der menschen zonden
werden uitgeboet, bespeurt men toch de ma
jesteit. In de overgave en de gelatenheid is het
geestelijke heerschen niet afwezig. Dit kunst
werk zet een traditie voort, maar doet dit zon
der slaafsche navolging, doch op een levende
manier
Kunstwerken, als dit kruisbeeld van Staut
hamer. zijn voor iedereen bevattelijk en toch
niet vastgeloopen in sleur of cliché. Men kan
de nieuwe kerk van Goirle ermee gelukwen-
schen.
Berlioz, Brahms, Wagner, Tschaikowsky, Cho
pin. tegenwoordig ook in toenemende mate
Bruckner En ook voor die gangbare componis
ten geldt, dat ook van hun wersen altijd weer
dezelfde worden gekozen en de rest blijft lig
gen. En dan te bedenken, hoeyeei schatten
aan kunstwerken van buiten deze' periode, van
de eeuwen vóór de laatste twee, liggen te ver
stoffen in bibliotheken.
Het thans ten einde loopende muziekseizoen
heeft John Daniskas weer eens tot een be
schouwing in dezen geest geïnspireerd in zijn
muziekkroniek in ..Groot-Nederland",
Hij spreekt zijn waardeering uit voor „de
energie, waarmede onze dirigeruen, vocalisten
en instrumentalisten, alle moeilijkheden over
winnend, Wederom de gebruikelijke doseeringen
hebben toegediend". Anderzijds meent de schrij
ver, dat „het feitelijk toch wel ontstellende
beeld van den jaarlijkschen tredmolen tot
overpeinzingen noopt".
Het probleem van de monotonie van het gang
bare concertrepertoire uit de laatste twee eeuyen
zou door het initiatief van de uitvoerende kun
stenaars voor het grootste deel wel overwonnen
kunnen worden, aldus zijn betoog, maar dieper
liggen de oorzaken voor de vergetelheid der
oudere muziekliteratuur, namelijk die van vóór
de achttiende eeuw, waarvan, enkele sporadische
uitzonderingen daargelaten, niets tot de levende
muziekcultuur doordringt.
„Onze geheele muziekbeoefening immers is
gegroeid uit de ontwikkeling, die de muziek sinds
de Weensche klassieken, dus na ongeveer het
midden van de 18e eeuw, heeft doorgemaakt. De
uitvoeringspraktijk heeft zich hierbij nauw aan
gesloten. Onze orkesten, kamermuziekensembles
(trio's, kwartetten etc.), het solisme, onze koor
praktijk, het muziekonderwijs, kortom alle vor
men van het hedendaagsche musiceeren zijn in
hun samenstelling uit deze literatuur gegroeid.
Reeds met de iets vroegere muziek uit den tijd
van Bach beginnen de uitvoeringsmoeilijkheden.
Voor een wedergeboorte van muzikale kunstwer
ken uit nog vroegere tijden zouden naast onze
gebruikelijke musiceervormen geheel andere sa
menstellingen in het leven moeten worden ge
roepen, die zich na grondige scholing in de to
taal andere sfeer en techniek van deze muziek
aan hun taak zouden kunnen wijden, bovenal
up net gebied der kamermuziek en a capellazang.
Ware wonderen van klankschoonheid zouden
hierdoor tot nieuw leven gewekt kunnen wor
den. Naast de trio's en strijkkwartetten, van
Haydn tot op heden, de schier onafzienbare
nteratuur der triosonates en andere kamer
muziekensembles uit de 17e eeuw; naast de
liederen van Schubert, Schumann, Brahms.
Wolf e.a., de rijk gevarieerde kunst der vocale
kamermuziek (kamercantates voor een of
meer zangstemmen) van Monteverdi, Rossi,
Carissimi, Steffani, Legrenzi, Marazolli e.a.;
naast de Missa solemnis, de Matthaus Passion,
de Schöpfung, de Jahreszeiten eTc., de missen
van Dufay, Josquin, Palestrina, de madrigalen
der reeds genoemde Venetianen, de pikante
chansonkunst der Fransche school uit de 16e
eeuw, een uit het innige beleven der pure
vocaliteit geboren kunst, zooals die na het op
komen der instrumentale hegemonie is verloren
gegaan. En dit alles niet als historische curio
sa. doch in de levende concertpraktijk opge
nomen
Wij zijn ons bij het opsommen van dit alles
natuurlijk bewust, dat een dergelijke ver
ruiming van onze muziekcultuur eerst door
een geleidelijk groeiproces tot stand kan
komen, waarbij vooral het paedagogische ele-
stand komen. De beurs sloot desondanks prijs
houdend.
Vandaag werden 400 fondsen verhandeld.
Daarvan zijn er 164 in koers gestegen, 109 ge
daald. De noteeringen der 127 overige bleven
onveranderd.
Slotk. Slotk. Siotk Slotk
JNaar het plein, Johan 1"
ment een belangrijke rol moest spelen."
De schrijver eindigt dan zijn beschouwing
met het uitspreken van den wensch, dat de
individueele pogingen op dit gebied (genoemd
wordt o.a. het Ned. Kamerkoor van Felix de
Nobel) tot een algemeene strooming mogen
worden. „Een der rijkste facetten van het cul
tuurbezit uit vroeger tijden zou er door tot
opstanding komen. Een opgave, die aan inner
lijke bevrediging zeker niet voor het succes
van een Eroïca-interpr'etatie, een Chopin-
matinee of een stormachtig bewogen Tsjai-
kowsky-avond behoeft onder te doen."
NEW YORK, 17 Mei. De New Yorksche effec
tenbeurs had heden een der kalmste dagen, die
tot nu toe in deze maand zijn voorgekomen. De
handel begon zeer loom en aanvankelijk ont
stonden er nauwelijks koersveranderingen. Aan
kooperszijde toonde men de grootste terughou
dendheid met het oog op de onveranderde on
zekerheid, die er ten aanzien van de ontwik
keling buiten het Westelijk halfrond en de
Amerikaansche houding bestaat.
Verder beperkten nog de liquidaties, 'die in
verband met^het weekeinde werden verricht, en
een aantal problemen omtrent het binnenland-
sche bedrijfsleven, merkbaar de belangstelling.
In een groot aantal fondsen ging daardoor in
het geheel niets om. De vrees, dat de productie
in de Amerikaansche bruinkool» ndustr.e op
nieuw zou worden onderbroken door staking,
had een drukkenden invloed op een aantal in-
dustrieele fondsen. De vraag naar spoorweg
waarden was uiterst gering, doch zij bleken naar
verhouding vrij goed weerstand te kunnen bieden.
Staalwaarden waren prijshoudend. Enkele
specialiteiten konden nog kleine koerswinsten
behalen, doch in de meeste afdeelingen kon
een bepaalde stemming niet worden vastgesteld.
Tegen slot kwamen de geruchten meer op den
voorgrond, dat de regeering algemeene maxi
mumprijzen zou willen invoeren, ten einde aldus
een stijging der kosten van levensonderhoud
tegen te werken. Ook dit deed de omzetten in
krimpen en den handel bijna geheel tot stil-
NEW-YORK
17/3 16/5
15/5
14/5
Air Reduction
39
39%
39
39%
148%
148%
147
149
American Can
79%
79%
79
79%
American Radiator
6
6
6
6
Amer Rolling
13%
13%
13%
13%
Am. Smelting
37%
37%
37%
38%
Am. Sugar Refining
15%
15
15
15%
Amer Tel Tel
149%
149%
149%
149%
Am. Tobacco B
64%
64%
64%
64%
Am Waterworks
4%
4%
4%
4%
Anac. Copper
25%
24%
24%
25%
Atchis Topeka
30
29%
29%
30%
Baldwin Locomotive
12%
12%
13%
Baltim Ohio
3%
3%
3%
3%
Bethlehem St
68%
68%
68%
70%
3%
3%
3%
3%
Com Investm
28%
28%
28%
27%
J. I. Case
51
50%
50%
50%
34%
34%
34%
35
Chicago Rock Iel.
55%
17%
55%
55 %t
60%
Cons Edison
18
18
18
Delaw Huds
9%
9%
9%
Detroit Edison C-
20%
20%
20%
20%
Dupont d'Nem
140%
140
139
i4oy*
Eastman Kod
124%
124
124%
125
Gener Electric
28%
2 8 to
28%
29%
Gen Foods Crp
35%
35%
35%
35%
37%
37%
36%
38 %t
Goodyear Tyr
16%
16%
16
17%
Hudson Motor
2%
2%
3
3
Int. Harvester
45%
45%
45
45%
Intern Nickel
24
24
24
24%
international Paper
13%
13%
13
13%
2%
Int Tel a Tel
2%
2%
2%
Kenn Copper
35%
34%
33%
34%
Mack Trucks Incorp,
25%
25%
25
25%
Montgomery
32%
32
31%
32
Natlpnal Biscuit Co
15%
15%
15%
15%
N Y Central
12%
12%
12%
12%
Norfolk Western
190%
188%
12%
188
189
Nord Amer n.a,
12%
12%
13
Northern Pacific
6%
6%
6%
6%
Packard
2%
2%
2%
2%
Pennsylvania
23%
23%
50%
23%
24
Proctor Chamble
50%
50%
50%
P Serv of N.J
21%
22%
22%
24%
22%
Pullman Incorporat.
24%
24%
25
Pure OH Company
9%
3%
9%
9
9%
Radio Corp
3%
3%
3%
Reading Company
14%
14%
14%
15
Republic Steel
17%
17%
17%
17%
Revn Tobac B.
29%
29%
28%
28%
Sears Roebuck
70%
69%
70%
70%
Shell Union Oil
14%
14%
14
14%
9%
9%
9%
9%
Southern Pacific
11%
11%
10%
12%
11%
Southern Railway
12%
12%
13%
Standard Brands
5%
5%
5%
5%
St. Oil N.-Jer?
36
36
36%
36% t
Texas Gulf Sulphur
34%
33%
34%
34%
Tw Fox Film
5%
66%
5%
5%
5%
Union Carbon
66%
80%
65%
66%
Union Pacific
80%
80
80%
37%
37
36%
38%
United Corpor.
United FruU
60%
62%
62
Un. States Ind. Ale
21
20
21%
22%
Un st Rubber
21%
21%
21%
22%
Un st Steel
52%
52
51%
53%
Un st Steel or
117
117
117
118%
Western Union
22%
22%
21%
22
Westing house
88%
87
86%
88
27%
27%
27%
27%
laten, t ex-dlv„ f ex-recht, ex-coup.
I Plea
WISSELKOER8EN
NEW YORK.
A'dam c
Londen
Parijs
Berlijn
Brussel
Rome
Madrid
Zwitserl
Zw. vrti
17/5 16/5
U3% 4.64
4.03% 4.03%
2.30 2.29
40.07 40.07
- 5.05
5 05
23.22 23.20
23.25 23.25
Weenen
Stockh
Montreal
Mntr.Lnd
B. Aires P
B.Aires M
York c.
Shanghai
17/5 16/5
4 75(6 4 '5%
23 84 23.85
87.18 87.375
4.61 4.61%
23 15 23 lt
23.75 '23.60
2" 4fiT 23 451
5.40 5.50
Steeds algemeener begint zich het inzicht te
verbreiden, dat het concertbedrijf zich, wat de
samenstelling van het repertoire betreft, in een
tredmolen beweegt. Het concertrepertoire is
welbeschouwd beperkt tot een periode van an
derhalve eeuw. Van Bach tot op onze dagen
en dan dient men nog te bedenken, dat de wer
ken uit de beide uiteinden van deze periode
al heei wat minder frequent op de program
ma's verschijnen dan die, welke uit de groote
middenmoot vallen op te diepen. Bach komt
sporadisch voor en dan is de keuze nog beperkt
tot een klein groepje van altijd dezelfde stuk
ken. Haydn en Mozart ondervinden eveneens
maar een matige belangstelling. Hoe het met
,de muziek van deze eeuw gesteld is, weet ieder
een. Sinds jaar en dag Wordt aan de dringende
behoefte om aan de muziek van onzen tijd
ruime plaats te geven op het repertoire in het
algemeen slechts schoorvoetend gevolg gegeven
Het groote voorraadmagazijn, waaruit altijd
maar weer geput wordt, is de negentiende
eeuw. Beethoven, Schubert, Schumann, Liszt,
De stroonaaisters gingen verheugd naar de
fabriek. Eindelijk was er weer wat te verdienen.
Zes maanden duurde het stvooseizoen maar.
Gerard Tweers, de fabrikant van dameshoeden,
had geschreven dat hij hen verwachtte.
Glimlachend begroetten de vrouwen en meis
jes elkaar en vroegen aan de modistes, die het
geheele jaar op de fabriek werk vonden, want
er werden ook vilthoeden gemaakt, of er geen
nieuws was.
Neen, alles was nog hetzelfde, behalve dat er
een nieuwe werkman was bijgekomen: een per
ser.
„Maar zoon saaie knul,' smaalde Miep, een
der modistes. „Als wij in het schaftlokaal zijn
doet hij zelfs zijn mond niet eens open. Alleen
voor boterhammen te eten en melk te drinken.
Voor de gezelligheid te bevorderen is hij geen
aanwinst."
De stroonaaisters waren zeer nieuwsgierig
naar dezen nieuweling. Vooral Rika, die al da
delijk de hoop koesterde op een kennismaking,
die tot een huwelijk zou leiden, want haar eenige
wensch was eens te kunnen trouwen met iemand
die in een dameshoedenfabriek werkzaam was
en het vak verstond, om eventueel later zelf
een dergelijk fa
briekje te kunnen
beginnen. Hoeve-
len waren op die
manier niet voor
uitgekomen.
Niet allen had
den wel is waai
geluk gehad en moesten later weer een plaats
in een fabriek zien te krijgen, maar anderen
waren ook weer geslaagd Zij kende haar vak
als de beste en als hij dan het zijne kon... Wel
hadden ze dan ook eenig personeel noodig en
geld voor machines en alles wat er nog bij
hoorde.
Maar als Rika zich deze illusie voor oogen
tooverde, dan dacht ze daarbij ook aan haar
oom Karei, die er warmpjes in zat en zeer
menschlievend was en die haar, zooals ze meen
de, wel vooruit zou helpen.
„Daar is die saaie Piet,- fluisterde Miep.
Toon Ouvers werd bekeken en door de stroo
naaisters in stilte beoordeeld. Hij kreeg een
kleur en haastte zich naar zijn afdeeling.
„Een knappe jongen," dacht Rika. „Zou hij al
een meisje hebben?"
Deze vraag had ze graag aanstonds beant
woord willen hebben, want niet één jongeman
had haar ooit zoo aangestaan als Toon Ouvérs.
Rika had zoo vlug mogelijk haar arbeid her
vat. Het was stukwerk, dus hoe meer zij af
maakte, hoe grooter de verdienste. Drie jaren
waren noodig om stroonaaien tot in de finesses
te kennen. Zij was daarna al vier seizoenen
op de fabriek teruggekomen en had groote be
kwaamheid in het bewerken van stroo gekregen.
Het leven, dat de electrische naaimachines
maakten, leek' Rika muziek De naald tikte in
het fijne, smalle stroo, dat door de naaisters op
elkaar werd gehouden en door hen in model
genaaid. Dan moest de vorm geappreteerd wor
den, daarna goedgekeurd en geperst. Einde
lijk kwam de hoed op het altelier van de modis
tes voor verdere afwerking.
Maar het werk van Rika vlotte niet. „Ik moet
er eerst weer inkomen," meende ze. Doch Rika
peinsde te veel over Toon Ouvers en om die re
den konden haar eerste novellen nog niet
allerbest genoemd worden.
„Bert je 't verleerd, Riek?" vroeg de direc
trice haar, wijzend op een paar plaatsen waar
het stroo te open was genaaid of te ruim was.
„Ik zal het even uithalen en overdoen, me
vrouw Gamers," zei Rika.
„Ik moet aan mijn werk denken," dacht het
jonge meisje. „Zoo schiet ,jk niet op en dan had
ik evengoed thuis kunnen blijven."
Het was schaftuur. Het ging er vroolijk toe.
Als Toon Ouvers niet in het gesprek betrokken
werd, dan was het zooals Miep beweerde: men
hoorde zijn stem niet.
Rika voelde zich gedwongen telkens even naar
hem te kijken. Eens kruisten zich hun blik
ken. Rika keek gauw voor zich, want ze voelde
dat ze een hevige kleur Kreeg.
De dagen gingen voorbij. Rika wilde Toon
haar vriendschap niet opdringen, hoezeer ze
ook verlangde nader met hem in kennis te ko
men. Wel trachtte ze hem tot een gesprek over
te halen, waarin ze langzamerhand slaagde. En
al moesten hem de woorden ook als het ware
uit den mond getrokken worden, ze kwam toch
te weten, hetgeen haar het meest belang in
boezemde: dat Toon nog geen kennis had.
Bijna had deze bekentenis Rika een jubel
kreet ontlokt. Gelukkig wist ze zich bijtijds te
beheerschen.
De schafturen werden voor haar de prettigste.
En ze legde het er ook op aan om tegelijk met
Toon de fabriek te kunnen verlaten. Doch hij
nam geen notitie van haar. Hij sloot zich bij
een anderen werkman aan.
Het seizoen voor de stroonaaisters raakte ten
einde. Rika dacht met weemoed aan de maan
den, die zij weer thuis moest doorbrengen, want
2e zou al dien tijd Toon niet kunnen zien. En
als hij eens kennis kreeg met een meisje!?
„Ach, dat hij niets om mij geeft," klaagde ze
in stilte.
'Het waren de laatste twee weken. Toon sprak
tijdens het schaftuur weer minder, ook als zij
een praatje met hem begon. Het scheen dat hij
met den dag meer teruggetrokken werd, waar
door zij de overtuiging kreeg dat hij liever niet
door haar werd aangesproken. Hierdoor leed
Rika geweldig.
Ze had voor zichzelf een hoed genaaid, doch
deze moest nu eerst de verdere behandeling on
dergaan. Zelf bracht ze hem naar de afdeeling
waar Toon werkte en vroeg of de hoed op tijd
klaar zou zijn.
„Komt in orde," antwoordde hij.
Opeens kreeg Rika een idee. Ze ging de deur
uit en toen ze bij de trap kwam, gebaarde ze
te struikelen en gaf een gil.
Van alle kanten kwam personeel toegesneld,
maar Toon duwde allen op zij en droeg Rika
naar een stoel.
„Hebheb je je bezeerd?" stotterde hij,
haai met ontsteltenis aankijkend.
„Ik voel pijn aan mijn voet," antwoordde ze.
Ze scheen werkelijk dezen een weinig gefor
ceerd te hebben.
Zijn angst was haar een openbaring. En hoe
wel ze pijn had, keek ze hem glimlachend aan
en op een manier, die hem bewees dat ze van
tem hield.
Hij vergezelde haar naar den trein. Ze liepen
gearmd, omdat zij op hem kon steunen. Nooit
had Rika' zich zoo gelukkig gevoeld, want in
zijn angst om haar en door zijn hulp had ze
gezien dat hy' haar beminde.
Eindelijk was dan haar wensch vervuld. Met
een verheugd hart luisterde ze naar hetgeen
hij haar vertelde.
„Ik wilde je niet zeggen dat ik van je hield,
want ik was bang dat je mij zoudt uitlachen
er. den bons bevenzooals ik.een paar jaren
geleden bij een meisje gevaren ben. Ik had
mij zelf gezworen dat mij dit nooit meer zou
overkomen en wel door me nimmer nog met
een meisje in te laten. Maar toch was ik van
jou gaan houden en toen je gevallen was en ik
je droeg en jij mij zoo aankeek, begreep ik dat
jij mij zoo iets niet zoudt aandoen. Heb ik niet
goed gezien. Riek?"
„Ja, Toon. En ik ben blij dat je eindelijk be
grepen hebt dat ik van je houd. Enen ik
heb mij met opzet laten vallen, omdat jij mij
'oudt komen helpen," bekende Rika gnuivend
„Zoo'n heks," lachte Toon.
Stralend van geluk keken ze elkaar aan.
(Nadruk verboden).
Sedert de vorige opgave werden door de firma
D. W. BRAND. Keizersgracht 215 te Amsterdam,
de volgende fondsen verhandeld:
OBLIGATIëN
Arbeiderspers 1931 4% 65
Diaconie Nederl. Hervormde Gemeente te
Bergen op Zoom 3 65
Maas Buurtspoorweg .Maatschappij 3 62%%
Meteoor, Betonfabriek De 6 101
Nederlandsche Bankinstelling enz. 4
(5 93% 93% 94 92%%'
Nederlandsche Bankinstelling enz. 4
(4% r/„). 93% 94 92%
Nederlandsche Maatschappij tot Exploi
tatie van Onroerende Goederen 5 75
Patria Snelpersdrukkerij te Amers
foort 4 80
Stadhouderslaan. Maatschappij tot Ex
ploitatie van Onroerende Goederen (kl.
cp.) 4 80
Standaard, Dagblad De (f 500.—4»% 67%%
OBLIG. R.K. INSTELLINGEN (BINNENLAND)
Carmelitessen. Zusters te Sittard 1 20
Lucia Gesticht, Sint te Bennebroek
(f 500.—) 3% 72%
Martelaren van Gorcum, Par. H.H. te
's-Gravenhage 3 (4% 60%%
O. L. Vrouw v. Altijddurenden Bijstand',
Par. te Bilthoven 4 90
O. L. Vrouw, Congr. te Tegelen 4 76
Vlncentius a Paulo, Vereeniging v. d. H.
te Schiedam 4 87
OB'LIG. R.K. INSTELLINGEN (BUITENLAND)
Vincentius a Paulo, Zusters v. d. H. te
Freiburg 7 75
Franciscus, Broeders .v. d. H. te Wald-
breitbach 8 65
Hart van Jezus, Priesters v. h. H. te
Düsseldorf 7 66
Bisdom Hildesheim 7 72
PANDBRIEVEN
Algemeene Maatschappij tot Beleenen en
aankoopen van met vruchtgebruik en
periodieke uitkeeringen belaste Waar
den (kl. cp.) 7 7%%
Boeren Hypotheekbank 3% 89
Dordrechtsche Hypotheekbank (kl. cp.)
3% 93%%
Haarlemsche Hvpotheekbank (kl. cp.)
.4 99%%
Nederlandsche Hypotheekbank (kl. cp.)
3% 95
Noord-HoIIandsche Hypotheekbank (kl.
cp.) 5 33
Noord-Nederlandsche Hypotheekbank
(kl. cp.) 4% 6
Vereenigde Transatlantische Hypotheek
banken (kl. cp.) 3 52
AANDEELEN
Agrarische Pers 2
Algemeene Waterleiding Maatschappij 215
Amstel Hotel Maatschappij 40
DJolondoro Cultuur Maatschappij 115
Goedhart's Aannemings Bedrijf, Gebrs. 45
Gïoninger Bioscoop Theater Luxor
(Gew.) 60
Groninger Riiwielenfabriek v.h. A. Fon-
gers 132%
Haagsche Buurtspoorwegen (Cert.) 60
Klop, Scheepsbouw werf- en Machinefa
briek De 120
Nederlandsche Fabriek van Wollen De
kens v.h. J. C. Zaalberg en Zoon (a
f 100.—) 200
Marchann Andriessen, Technische Maat
schappij 28
Meelfabrieken der Nederlandsche Bak
kerij 240 244
Meteoor, Betonfabriek De 120
Nationale Bank voor Belaste Waarden 65
Nederlandsche Bankinstelling (Volgest.) 95
Nederlandsche Fabriek van Bakkeriiwerk
tuigen v.h. G. J. .Benier 80
Nederlandsche Gresbuizen Industrie 125
Nederlandsche Grondbriefbank (Volgest.) 95
Nederlandsche Maatschappij voor Kunst
matige Oesterteelt 80
Nederlandsche Middenstandsbank 35
37% 40
Nederlandsche Ijzergieterij Vulcanus
(f 500.—) 105
Purperhoedenveem 42
Tankfabriek te Geertruidenberg 100
Teulings' Drukkerijen C. N. (Pref.) 40
Teulings' Drukkerijen C. N. (Pref. Wó'.) 30
Utrechtsche Maatschappij tot Exploitatie
van Onroerende Goederen 100
Veenkoloniale Bank voor Hypotheek- en
Scheepsverband 90
Vereenigd Bezit van Indische Fondsen 180
Vlaardingen. Visscherij Maatschappij 45
West-Borneo Cultuur Maatsch. (Pref.) 22%%
Zaadhandel Boomkweekerij v.h. de
wed. P. de Jongh 95%%
NIET VOLGESTORTE AANDEELEN
Algemeene Hypotheekbank 10 gestort 2%%
Dordrechtschè Hypotheekbank 20 gest. nihil
Eerste Nederlandsche Scheepsverband' Maat
schappij 10 gestort f 175.toe
Friesch-Groningsche Hypotheekbank
20 gestort 275
Nederlandsche Bankinstelling voor Waar-
den enz. 20 c/„ gestort 35 40 45
50 45 43 42% 50 45
Overijsels'che Hypotheekbank 10 o/„ gestort f 100
toe
Nederlandsche Grondbriefbank 10 ge
stort 5
Rotterdamsche Hypotheekbank 10 gestort
f 200.— toe
Vaderiandsche Bank voor Belaste Waarden f 100
gestort f 200 toe
Westlandsche Hypotheekbank 20 gestort (a
f 1000.—) nihil
Westlandsche Hypotheekbank 10 gestort (k
f 2500.—) nihil
OPRICHTERSBEWIJZEN
Algemeene Credietbank f 27.50
Algemeene Norit Maatschappij f 300.
HoIIandsche Hypotheekbank f 75.
Hollandteche Kunstzijde Industrie f 560.
Javasche Bosch Exploitatie Maatschappij f 5.
Moesi Ilir, Petroleum Maatschappij f 2.75
Nederlandsche Fabriek voor Spoorwagens en Rij
tuigen J. J. Beijnes f 135.
Nijma. Kunstzijdespinnerii f 560, f 570 ex. div.
Overijselsche Hypotheekbank f 115.
Residentie Hypotheekbank f 120.
Singkep Tin Maatschappij f 77.50
Utrechtsche Hypotheekbank f 270.
Vaderiandsche Bank voor Belaste Waarden f 8.
f 9.—, f 11.—, f 12.—
WINSTBEWIJZEN
Suiker Cultuur Maatschappij f 50.
MAKELAARS IN EFFECTEN
AMSTERDAM - KEIZERSGRACHT 215
TEL. 42600 (4 lijnen)
Spéciale afdeeling voor het verhandelen
van KERKELIJKE LEENINGEN
DIVERSEN
Vereenigde Tapijtfabrieken (Amort.bew.) f 225.
bew.) f 225
Lijm- en Gelatinefabriek Delft (Rest.bew.) f 30
Nationale Bank voor Belaste Waarden (Bew. v.
Deelger.) f 5.f 7.
Vereenigde HoIIandsche Sigarenfabrieken (Rest.»
bew.) f 36.50. f 37.—
Vereenigde Transatlantische Hypotheekbanken
fRest.bew.) 3
Vereenigde Transatlantische Hypotheekbanken
(Rest.bew.) (kl. cp.) 2%
De Nederlandsch-Indische Suiker-Unie be
haalde over 1940 een saldo winst van 364.978
(v. j. 1.514.502).
Tezamen met het onverdeeld dividend is een
bedrag van 433.465 (v. j. 1.536.491) beschik
baar. Hieruit kan 5 pCt. (v. j. 18 pCt.) dividend
worden uitgekeerd. Dit dividend is reeds in April
j.l. als interim-dividend betaalbaar gesteld, zoo
dat een slotuitkeering niet meer zal plaats vin
den.
Of de dochter-maatschappijen in staat zullen
zijn een slotuitkeering te doen is thans nog niet
te voorzien. De eventueel hieruit competeerende
bedragen zullen in het jaar, waarin zij ontvan
gen worden, ten goede komen aan aandeelhou
ders der vennootschap.
Zoolang het conflict in Oost-Azië gelocaliseerd
blijft tot de thans daarbij betrokken landen,
vertrouwt do directie dat het bedrijf op Java
zonder ernstige stoornissen zal kunnen worden
voortgezet.
Over grootte en stand van den aanplant noch
over afdoeningen en prijzen van de suiker zijn
betrouwbare gegevens bekend. Wel mag worden
aangenomen dat een niet onbelangrijk deel van
den oogst in de pakhuizen ligt opgeslagen als ge
volg van den stagneerenden afzet.
Ondanks den oorlog zijn de sterfteverliezen In
1940 bij de „Olveh van 1789" te 's-Gravenhage
gering geweest, zoo lezen wij in het jaarverslag
van deze verzekeringsmaatschappij. Het roye
ment is echter door de moeilijke omstandig
heden, waarin vele deelnemers verkeerden, groot
geweest, terwijl de productie aan nieuwe ver
zekeringen beneden die van het vorig jaar is
gebleven.
Door de oorlogsomstandigheden is het Neder
landsche kantoor van het Indische gescheiden.
Overeenkomstig den wensch van de verzeke
ringskamer is aangenomen, dat de toestand in
Indië sinds 1 Mei 1940 onveranderd is gebleven.
De jaarcijfers geven dus geen juist beeld van
den werkelijken toestand.
Het verzekerd bedrag steeg tot 155.063.407.
De productie aan nieuwe verzekeringen was
kleiner dan verleden jaar, n.l. 9,7 (v.j. 15,7) mil-
lioen. Er overleden als rechtstreeksch gevolg
van den oorlog, 52 verzekerden, die voor een
totaal bedrag van 49.897 waren verzekerd.
De premiereserve steeg tot 37.918.926
36.782.341); zij is geheel tegen 3% pet. be
rekend.
Bij het bombardement van Rotterdam werd
de opstal vernietigd van 24 leeningen, waarvan
de hoofdsommen pro resto in totaal rond
521.000 bedragen.
Op grond van de sterftebasis was er op ge
rekend, dat 252 verzekeringen zouden vervallen,
in werkelijkheid vervielen er 185.
Bij de verzekeringen bij leven was de ver
wachte sterfte 210 en de werkelijke 165. Door
het ontbreken van volledige Indische gegevens
kunnen deze getallen echter niet nauwkeurig
zijn.
Koersen voor stortingen op 19 Mei 1941 tegen
verplichtingen luidende in:
Belga's 30.1432.
Zwitsersche francs 43.56.
Fransche francs 3.768.
Lires 9.87.
Deerjsche kronen 36.37.
Noorsche kronen 42.82.
Zweedsche kronen 44.85.
Tsjechische kronen (oude schulden) 6.42.
Dinar (oude schulden) 3.43.
Dinar (nieuwe schulden) 4.23.
Turksche ponden 1.45%.
Lewa 2.30.
Pengö (oude schulden) 36.519.
Fengö (nieuwe schulden) 45.89.
Zloty (oude schulden) 35.00.
Zloty (nieuwe schulden) 37.68.
Lei 1.28.
KANTOREN TE: Alkmaar, Breda, Delft, Eindhoven, 's-Gravenhage,
Goes, Haarlem, Hoorn, Hulst, Nijmegen, Oisferwijk,
Purmerend, Roermond, Roosendaal, Venray, e.a.p.
Speciale afdeeling voor het verhandelen van alle niel
ter beurze genoteerde fondsen. Onze lijsten van Vraag
en Aanbod worden op aanvrage gratis toegezonden
10 (Nadruk verboden)
Den volgenden morgen sloeg ik een figuur
tegenover Rufus, hoe ongaarne ik het ook toegaf
We bereikten inderdaad Jeludin's huis, maar
Jeludin was nergens te vinden. Het huisje was
leeg. Het was meer dan leeg: het was verlaten.
Er was geen stuk meubilair meer in. Niets dan
■een oude, uitgerafelde mat, die Ineengedraaid
in een hoek lag. Aan het in elkaar gegroeide
onkruid in den tuin. kon ik zien dat er gedu
rende weken geen mensch meer gewest was.
„Nu, hoe zit het met je Jeludin?" vroeg
Rufus triomfantelijk.
„Hij zal wel voor den dag komen," zei Ik met
een vertrouwen, dat heelemaal niet bij me aan
wezig was. „Die menschen zijn altijd aan het
trekken
„Misschien weten ze er in het dorp wel meer
van," veronderstelde Max.
Wij deden navraag in het dorp twintig
minuten de rivier op maar kwamen niet meer
te hooren, dan Max een maand tevoren verno
men had. Jeludin was de rivier opgegaan om
kamfer te zoeken. Jeludin en Sabtu. En de
Dayang was met hen meegegaan. Dat was alles
wat ze te vertellen hadden.
Het was zeer aannemelijk. Ik zei dat her
haaldelijk tegen Max, doch meer om mezelf ge
rust te stellen, dan om iets anders. Er was
kamfer volop aan de bovenrivier en het klonk
vrij natuurlijk, dat Jeludin en Sabtu, die
anders geen bestaansmiddelen hadden, ernaar
op zoek waren gegaan. Maar wat mij verbaasde,
was dat meetrekken van de Dayang. Ik vroeg
me wederom af, wat die trotsche dame op een
kamfer-strooptocht deed en ik kon weer geen
antwoord vinden.
Er was ook al iets in den toon van het dorps
hoofd dat mij maar ten deele kon bevallen
Inlanders zijn goede leugenaars, maar niet zoo
goed als men geneigd is te denken. Ik had een
gevoel alsof er iets niet in den haak was. Maar
dat was iets, dat zich niet liet beredeneeren Max
en zelfs Rufus schenen voldaan, en ik zei dus
niets van mijn vage vermoedens en daar de
dorpsbewoners bleven beweren, dat ze niets van
Yule afwisten, dan alleen dat de Toewan koop
man dood was, zetten wij onze reis over de
Tarap voort.
Terwijl de dagen voorbijgingen en wij in
andere dorpen navraag deden, nam mijn onge
rustheid met den dag toe. De menschen hielden
zich terug, als we hun vroegen ons tot gids te
dienen. Als we melaatschen geweest waren,
hadden ze geen grooter verlangen aan'den dag
kunnen leggen om van ons af te zijn. Zoo
gauw we een inlander den naam van Yule
noemden, scheen zijn gelaat plotseling van,
hout te worden. Het leek wel afgesproken werk
om zich niet teveel bloot te geven.
De een vertelde, dat hij gehooid had, dat de
Toewan koorts zou gehad hebben. Een ander
wist, dat hij een beroerte gekregen had. Er
werd ook een verhaal gedaan over zijn boot, die
omgeslagen zou zijn. Maar het waren niets dan
geruchten en nog eens geruchten. Nergens kon
den we iemand vinden met betrouwbare ge
gevens.
Dat was allesbehalve prettig voor Rufüs, maar
hij maakte het er niet beter op, door op de in
boorlingen toe te stormen, die ik ondervragen
wilde, en hen met de gevangenis te dreigen, als
ze de waarheid niet vertelden. Het maakte hen
bang, maar niet zoo bang, dat ze er ons iets
meer om vertelden Het resultaat was altijd
hetzelfde: we konden geen zekere berichten
krijgen.
Dag na dag verliep gedurende onze langzame
reis tegen de Tarap op. En daar er in den
breeden stroom al meer en meer, met groote
rotsblokken bezaaide, stroomversnellingen be
gonnen te komen, namen de moeilijkheden van
den tocht voortdurend toe.
Bij het eindpjint van onze bootreis lag een
Dusundorpje, welks hoofdman Datoh Tua
heette. Ik was er geweest bij mijn vorigen tocht
en had niet goed geweten wat ik aan Datoh
had. Hij was juist een beetje te vriendelijk ge
weest om mijn vertrouwen te wekken, en voor
ik hem verliet, had hy me eens aan den tand
gevoeld of het niet mogelijk was, dat de Gou
verneur hem hoofd van de Tarap-bovenlandèn
zou kunnen maken Ik had hem verteld dat
ik er eens over zou nadenken en nu, dacht ik.
was de tijd daar om te zien wat ik aan hem
had.
De oude knaap verwelkomde ons heel harte
lijk. Dat was tenminste al iets. want de hoofden
van de lager gelegen dorpen hadden ons ter
nauwernood gastvrijheid geboden. Ik besloot van
de gelegenheid gebruik te maken en vroeg, of
ze dien avond niet wat konden dansen. Ik was
heelemaal niet gek op het tooneel van hun een
tonige dansen, maar dansen beteekende drinken
en drinken maakt de tongen los, zelfs van den
meest behoedzame.
De Datoh en zijn mannen ging op het voor
stel in, en al heel gauw na zonsondergang was
het lage huis gevuld met het diepe gedreun
van de Dusun-gongs en het donderen der trom
men. Toen werden de kruiken rijstwijn aange
bracht. De opwinding groeide met de nacht-
worden. De dansers, die in een cirkel over den
vloer stampten, verhieven hun stemmen tot
een heesch gezang. De trommels versnelden hun
slag. Dè muziek van de gongs werd aldoor
luider. De wachters bij het vuur begonnen te
schreeuwen toen de tapai hun gemoederen ver
hitte.
Rufus zag het tooneel knorrig aan. Max
stond op en begon mee te dansen tot groot ver
maak van de menigte; toen g;ng hij terug naar
:ijn plaatsje in de schaduw en was spoedig onder
zeil: die kon altijd slapen door alles heen Voor
mij was slapen uitgesloten. Ik wilde alleen den
Datoh aan 't praten zién te krijgen.
Hij had een groote kruik tapai tusschen ons
in gezet en ik snapte dat het een drinkgelag
tusschen ons tweetjes zou worden. Dat was een
gedeelte van mijn spel en ik wistdat ik mijn
positieven by elkaar moest houden.
In den smallen hals van de kruik was een
palmbladeren kopje gezet, met water gevuld en
doorboord met twee lange holle rietjes die tot
op den bodem van de kruik reikten.
„Drink eens. Toewan," noodigde Datoh Tua
me uit.
Door lange ondervinding, ook op dit gebied,
wist ik, wat er verwacht werd. Ik zette mijn lip
pen aan het rietje en zoog den wijn op totdat
het water in het kopje door het rietje begon te
dringen en zich vermengde met den wijn.
Toen het kopje leeg was hield ik op, smakte
met mijn lippen en mompelde de voorgeschreven
formule:
„De wijn is inderdaad heerlijk!"
„Toewan drinkt goed," antwoordde de Datoh
voldaan, toen hij het kopje onderzocht Hy
vulde het weer met water, at een van de stukjes
gezouten vleesch op. die aan den hals van de
kruik hingen als dorst-verwelckers, en begon op
zijn beurt te drinken.
Dit proces werd verscheidene keeren herhaald.
Toen het later in den avond werd, begon de
Datoh praatziek te worden, alhoewel hij nog
ver van dronken was. De tapai begon zijn tong
los te maken, maar de voorzichtigheid deed hem
zich toch nog in acht nemen.
Het kon ongeveer middernacht geweest zijn,
toen het lawaai onbeschrijflijk geworden was
en hij den naam van Tabiko noemde. Ik had
bij mijn vorig bezoek van Tabiko gehoord. Hij
had in 't heuvelland nogal iets in te brengen en
hy was zeer afkeerig geweest van mijn verzoe
ningsplannen. Het kwam me niet onmogelijk
voor, dat Yule iets met hem uitstaande had ge
had en ik besloot eens een aas uit te werpen.
„Hoelang was de Toewan koopman in Tabi-
ko's huis?" vroeg ik.
„Welk huis?" vroeg de Datoh, overrompeld.
„Heeft hij er meer dan een?"
„Hij heeft er twee, Toewan," antwoordde de
Datoh. „Een in Pulan, twee dagen reizen van
hier. De ander is in Silir, in de Trusmad-
heuvels."
„De Datoh is de ooren en de oogen van dit
district." zei ik. „Ooren en oogen, die den
Prentah van groot nut kunnen zijn. Hij weet
zeker of de Toewan koopman in Tabiko's hui?
verbleef."
Een moment streden hebzucht en voorzichtig"
heid met elkander. Ik kon zien, dat hy' erover
dacht, dat tien dollars per maand van het
Gouvernement zeer welkom zouden zijn. 00
tapai die hij gedronken had, maakte het voor de
hebzucht gemakkelijker te winnen.
„Hij werd ziek op zijn weg van Pulan na»r
Silir, Toewan," zei hij.
(Wordt vervolgd
