Nationaal Plan en het
van den bodem
gebruik
De suikererwt is een Nederlandsche
„uitvinding"
w~
LOODGEHALTE VAN MELK
Coördinatie uiteenloopende
belang*
'en
Geschiedenis van een
eeuwenoude peulvrucht
DONDERDAG 22 MEI 1941
Coördinatie van den bodem
Spaarzaamheid bij het ge
bruik van den bodem
Grootere bevoegdheden
Ged. Staten
VERGIFTIGING DOOR
ONACHTZAAMHEID
Zij komt meer voor dan men denkt
MELK VOOR DE JEUGD
Besprekingen inzake verstrekking
op Haagsche scholen
Academische examens
Machinisten-examen
Door electrischen stroom
gedood
Personeele belasting en opgelegde
vaartuigen
Dertien varkens geslacht
Prof. ir. J. C. Dijxhoorn
overleden
Aangehouden lading in
Fransche havens
Takkenbossen en vogelnesten
Resultaten van onderzoekingen
J. H. J. Meyer Drees overleden
Dresdner Strijkkwartet
UIT DE STAATSCOURANT
Rechterlijke macht
Rijkscontroleurs verkeer
Krankzinnigenverpleging
VOETBAL
Onregelmatigheden
streng gestraft
Formeele vechtpartij op een
voetbalveld had ernstige
gevolgen
HOCKEY
Oost-NederlandZuid-Holland
WANDELSPORT
Geen wandeltochten boven
de 40 K.M.
ZWEMMEN
Nieuw wereldrecord
inierhulp Nederland:
I breng! vreugde in veler leven.
Op de dagelijksche persconferentie te 's-Gra-
v«nhage is over het „Nationale Plan" gespro
ken, dat door verordening nr. 91 onder de ai-
temeene aandacht werd gebracht.
De hoofdinspecteur, belast met de volkshuis
vesting, ir. H. van der Kaa, wees er op, dat
^eeds in de middeleeuwen de indeeling van den
bodem en zijn bebouwing aam strenge voor
schriften onderworpen waren en een lange ge
schiedenis tot de logische evolutie van het hui
dige nationale plan heeft geleid. Een beiang-
rÜke stap in de richting, waarin thans conse
quent wordt gegaan, was de totstandkoming
der Woningwet, nu een 30-tal jaren geleden,
hi deze wet werd veel meer geregeld dan het
Vronen, het was ook een soort bouwwet, die de
Uitbreiding der steden en dorpen regelde, rooi
lijnen vaststelde enz. Hiermee werd orde in de
Uitbreiding der gemeenten gebracht. Sindsdien
beeft meer dan de helft van de gemeenten een
Uitbreidingsplan gemaakt.
Xn 1931 werd verder gegaan, toen kwam de
bepaling in de Woningwet, dat uitbreidings-
Mannen ook gezamenlijk van verschillende ge
beenten zouden kunnen uitgaan. Hiermee
kwam men dus van plaatselijke tot gewestelijke
Uitbreidingsplannen. Practisch echter was deze
bepaling nog niet voldoende; dat bleek, doordat
slechts een enkel gewestelijk plan tot stand
kwam, n.l. in Zeeuwsch-Vlaanderen. De proce
dure was dan ook nog ingewikkeld. Wel was er
behoefte aan het totstandkomen van geweste
lijke plannen, gelijk bleek uit het in het leven
*°epen van vele commissies daartoe.
Toen nu een tweetal jaren geleden de
;Woningwet opnieuw herzien moest wor
den, kwam de gedachte op, „van boven af"
te beginnen, n.l. alle gewestelijke plannen
te stimuleeren door een „nationaal" plan.
Dit leidde via het nieuwe ontwerp-Woning-
wet 1940 tot de huidige verordening, die
thans de materie op uitnemende wijze
regelt.
Spr. bracht daarbij hulde aan den bijstand
dien hij van den Duitschen deskundige dr. H.
Roloff ondervonden had.
Dr. ir. P. Bakker Schut, die vervolgens het
Woord voerde, herinnerde er aan, dat dp
Staatscommissie voor de herziening der Wo
ningwet onder voorzitterschap van mr. Frede-
tiks, secretaris-generaal van het departement
Van Binnen 1 andsche Zaken, 26 April 1940 haar
Vapport uitbracht, waarbij een ontwerp voor
Sen nieuwe Woningwet werd overgelegd.
Xn dit ontwerp kwamen bepalingen voor no
tens de vaststelling van een nationaal plan.
Ter toeliohting werd daarbij onder meer he'
Volgende opgemerkt:
„Zooals reeds thans een rijkswegenplan be
staat, hetwelk de tracé's voor de wegen voor
bet geheele land aangeeft, kan men zich voor
stellen, dat ook op ander terrein en ter ver
zorging van andere' belangen een sterke aan
drang aanwezig is tot het geven van algemeene
Richtlijnen. Coördinatie van al deze uiteenloo-
tende belangen, welke alle het gebruik van
den bodem betreffen, kan in de naaste toekomst
diet uitblijven; zij is dringend noodzakelijk, ten
einde te voorkomen, dat afzonderlijke behar
tiging van die belangen tot botsing aanleiding
teeft.
Bij de nationale belangen, welker beharti
ging met de vaststelling van een nationaal
plan wordt beoogd, wordt o. m. gedacht
aan een juist en economisch gebruik van
den bodem en aan de bescherming van die
gedeelten, welke door ligging, samenstel
ling of karakter van bijzondere waarde
voor de natie moeten worden geacht.
Belangen van landbouw, handel en nijver
heid, natuurschoon, recreatie, vestiging en ver
heer te land, te water en in de luent, alsmede
Uefensiebelangen zullen daarbij uiteraard tegen
sikander moeten worden afgewogen
Tot het voorbereidende werk voor het natio-
bale plan moet worden gerekend het bestu-
Öeeren van en het brengen van eenheid in de
Gegevens, welke voor het stedebouwkundige
^erk in ons land van meer algemeene beteeke-
his zijn, zoomede het coördineeren van het
"^erk der verschillende streekplancommissies,
boor het centraal verzamelen en rangschikken
Van gegevens, waarvan andere, provinciale of
Gemeentelijke, stedebouwkundige instanties pro
sit kunnen trekken, wordt verspilling van
*rachten voorkomen".
Tot zoover de staatscommissie.
De gedachte van het nationale plan mag
Jtet recht een uit Nederlandsch initiatief in
hen loop der jaren gegroeide en thans tot rij-
b'uig gekomen vrucht heeten, aldus de heer
8»kker Schut.
De naar verhouding tot andere landen
teer dichte bevolking van ons land en de
s'erke groei van de bevolking, waardoor
°hze huidige acht millioen inwoners in 1980
Waarschijnlijk elf millioen geworden zullen
zÜn, dwingen ons tot een uiterste spaarzaam
heid bij het gebruik van den bodem en tot
v®rmijding van verkwisting en ondoelmatig
gebruik van den grond, zoo zeide de heer
®akker Schut.
bodemgebruik is in hoofdzaak gericht op
ler doeleinden: het werken, het wonen, de
"tspanning en het verkeer. Daarvan vereischt
k®' werken verreweg den meesten grond, waar-
1J nijverheid en handel veel bescheidener
'bndgebruikers zijn dan veeteelt, land-, tüin-
boschbouw en fruit- en bollenteelt. Maar al
het werken als het direct noodige voor het
e aan ook het belangrijkst, in een sociaal
0o, cuhureel volwaardige maatschappij moet
aan de andere factoren de noodige aan-
cht worden besteed.
Zoo zal een der taken voor den nieuwen
zeker ziin het voor elk concreet geval
tu„ e5en van de economische belangen der cul-
""technische werken eenerzijds en de sociale
tuifn8en van recreatie en wetenschap bij na-
irschooftbehoud anderzijds.
Dn al zullen er zooals bij elke oorn-
is beslissing steeds een en veelal
ee teleurgestelde partijen zijn, wij mcfgen
01t uit het oog verliezen, dat er uitein
delijk slechts één nationaal belang is en
dat het onderschikken van de verschillende
vakbelangen en groepsbelangen aan dit
nationale belang een noodzakelijkheid is.
In de verordening, die tevens de basis geeft
voor nieuwe voorschriften omtrent streekplan
nen, zijn naast de vaststelling van net nationale
plan, welke aan den secretaris-generaal van
het departement van Binnenlandsche Zaken is
voorbehouden, belangrijke bevoegdheden ge
delegeerd aan den president van den rijks
dienst, nl. het voorschrijven van de wijziging
van streekplannen en uitbreidingsplannen en
een recht van veto tegen de uitvoering van
werken. Deze 'bevoegdheden zijn noodig om een
gaaf geheel van plaatselijke, gewestelijke en
nationale planmatige maatregelen te krijgen
en om ontijdige doorkruising door daarmede
niet strookende projecten te voorkomen.
Overeenkomstig het door de staatscommis
sie voorgestelde wetsontwerp voor de herzie
ning van de Woningwet, zullen aan de pro
vinciale besturen grootere bevoegdheden worden
ingeruimd bij de totstandbrenging van streek
plannen, zulks met het oog op den bovenge-
meentelijken aard van de belangen, welke daar
mede worden gediend.
Deze bevoegdheden zullen in een uitvoerings
besluit, dat in de Staatscourant zal verschij
nen, nader worden omschreven.
De medewerking van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek en van tallooze
andere instanties is daarbij onmisbaar.
Ook de universiteiten en hoogescholen
voorzoover spr. bekend een novum in de
Nederlandsche wetgeving zijn door de
verordening in deze voorstudies ingescha
keld door middel van studiecentra, waar
professoren, lectoren, assistenten en studen
ten, in het kader, dat door de planmatige
vereischten wordt gevormd, bepaalde on-
derdeelen op wetenschappelijke wijze kunnen
onderzoeken.
Doch niet alleen de wetenschappelijke voor
studies, ook de vaktechnische projecten zullen
uiteraard grootendeels niet door den rijksdienst,
doch door de daarvoor beter geoutilleerde bu
reaux men denke b.v. aan wegen, kanalen, cul
tuurtechnische werken moeten worden ge
maakt en zoo mogelijk op het Nationale Plan
moeten worden overgenomen. De coördineerende
en overkoepelende functie van den rijksdienst
zal daarbij steeds voor oogen moeten worden
gehouden.
Uit dit alles zal duidelijk zijn aldus spr.
dat de taak van den nieuwen rijksdienst
veelomvattend en veelzijdig is.
Het Nationale Plan dat uiteraard uit vele
plannen bestaat en dat een sterk dynamisch
karakter draagt moet groeien uit de samen
werking van allen, die hun speciale kennis
daarvoor in dienst stellen. Hier is gelegenheid
tot behartiging van een waarlijk nationaal
belang en tot verwezenlijking van de gemeen
schapsgedachte, waarover in deze tijden zoo
veel wordt gesproken, doch waarnaar niet
steeds wordt gehandeld. Er wordt dan ook een
beroep op allen gedaan om door de verstrek
king van juiste en uitvoerige gegevens de taak
van den nieuwen dienst te vergemakkelijken.
Ten slotte sprak dr. H. Roloff van Duitsche
zijde. Deze schetste uitvoerig, hoe in Duitsch-
land de overeenkomstige regeling werkt en
welke voordeelen zij biedt. Het verheugde hem
van harte, bij de totstandkoming der Neder
landsche regeling van dienst te hebben kunnen
zijn.
Hoewel de erwt een der alleroudste cultuur
gewassen fs en al gegeten werd, toen in Noord-
Europa de grond nog bewerkt werd met een
houten ploeg of een hakwerktuig, gemaakt van
een puntigen steen, staan wij Nederlanders
bekend als de „uitvinders" van de peulen en
de suikererwtjes. Vanuit ons land heeft zich
het gebruik van de groene, nog niet geheel
rijpe erwt als groente over de wereld verbreid.
Het is daarom wel eens aardig de geschie
denis van de erwten na te gaan, aldus lezen w,e
in „de Volkstuin". Zooals de meeste planten,
die wij thans kweeken voor ons levensonder
houd, zoo stamt ook de erwt af van een wilde
verwant, die door de voortdurende selectie van
de voor menschelijk gebruik het best geschikte
zaden, zich tenslotte ontwikkeld heeft tot een
gewas, waarvan een vijftig, zestig zeer uiteen
loopende variëteiten in cultuur zijn.
De geleerden hebben de spaarzame resten van
de woningen uit den grijzen voortijd bijzonder
nauwkeurig doorzocht. Vooral de paalwoningen
uit het steenen tijdperk, waarvan men de over
blijfselen heeft gevonden in de Zwitsersche
meren, hebben daarbij belangrijke gegevens op
geleverd over de levensmiddelen, die de men-
schen toen gebruikten. In scherven van aarde
werk en in de asch van de haardsteden uit dien
tijd heeft men de afdrukken en de verkoolde
brokstukken gevonden van allerlei zaden: van
verschillende soorten tarwe, van gerst, vlas.
hazelnoten walnoten en waternoten, en boven
dien van linzen en erwten. Het klimaat in
Europa is in die jaren veel zachter geweest
dan tegenwoordig. Tot ver in het Noorden van
ons werelddeel kon men toen d#1 lins verbou
wen; tot in Denemarken kweekte men het vlas.
Een rotsteekening In Hessen, ingegrift op een
steen van een koningsgraf, vertoont ons een
afbeelding van een ploeg> bespannen met twee
ossen. Onze akkerbouw is met den ploeg en de
ossen, vermoedelijk uit Babylonië, tot ons ge
komen, en met den akkerbouw breidde zich
ook de erwt vanuit het Alpenland tot hoog in
Scandinavië uit.
In Egypte was de erwt reeds een 4000 jaar
geleden een gewfld gerecht. In de konings
graven van de twaalfde dynastie heeft men
schalen gevonden met erwten, die duizenden
jaren geleden aan de doode pharao's zijn mee
gegeven als voedsel voor de reis naar het doo-
denrijk. En misschien ook wel een beetje om
de geesten in de onderwereld gunstig te stem
men. De erwten hebben volgens heel oud volks
geloof nl. een bezwerende werking. Nog tot
in onze dagen placht men een handvol erwten
over den schouder te gooien om de koorts te
verdrijven en de kippen, die het „snot" hebben,
krijgen groene erwten In den voederbal.
In Bohemen is het oude geloof, dat de erwt
aan Donar gewijd was, gekerstend: daar wees
men op de afbeelding van den kelk bij het
kiempje. De lijdensbeker van Christus zou den
erwten bijzondere kracht verleenen, als een
voerman er met zijn wagen overheen rijdt, valt
de wagen om, en hij komt er onder. Niemand
mag een erwt, die op den grond ligt, achteloos
voorbij gaan. Men moet desnoods van zijn paard
stijgen, om haar op te rapen. En dan vooral de
erwten uit een peul, waarin negen zaden zitten,
als men die over een wagen gooit, rolt de wa
gen om.
De erwt uit den praehlstorischen tijd had
nog lang niet de grootte van de erwten, die wij
tegenwoordig kweeken. De verschillende vond
sten uit het steenen tijdperk en het daarop
volgende bronzen tijdperk bewijzen, dat zij al
lengs zijn toegenomen in omvang.
De erwten, zooals ze nu zijn, deden tijdens
Karei den Grooten hun intrede in deze Noorde
lijke landen, en wel omstreeks het jaar 800. Het
woord erwt staat in verband met het Grieksche
örobos. In het oud-hoogduitseh luidde de naam
„araweiz" en nu is het merkwaardig, dat alle
Germaansche volken de erwt aanduiden met
een hiervan afgeleiden naam, behalve de En-
gelschen: die zeggen „pea". Klaarblijkelijk had
den de Angel-Saksers, toen zij Engeland ver
overden, nog geen kennis gemaakt met de erwt
Zij hebben hun aanduiding tenminste ontleend
aan het Latijn, In welke taal de erwt „Pisum"
heet.
Terwijl men in de 13de eeuw in de Noorde
lijke landen nog slechts gedroogde rijpe erwten
gebruikte, begon men in ons land al vroeg 'met
het eten van de suikererwtjes en de peulen. In
oude beseheiden uit de omgeving van Arnhem
worden al in 1450 suikererwten genoemd en in
1516 worden „afghereijde ertten" vermeld, die
we mogen aanzien voor „afgehaalde" erwten
of wel peulen.
In die eeuwen gold de groene erwt nog als
een kostbare lekkernij. De Hollanders leverden
ze aan een groot deel van Europa. De doppers,
die nu waarlijk een volksvoedsel zijn geworden,
werden toen duur betaald. Vooral in Frankrijk
had men er schatten voor over. Dat was nu.
wat men noemt: prinsenvoer! Alleen de aller
rijksten konden zich daaraan te goed doen. Zoo
werden omstreeks 1680 voor nog geen liter
groene doperwtjes niet minder dan 200 francs
1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII1IIIIIIIIIIIMIIIIIIHII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
imniiim
Wat staat gij naar omhoog te zien
en staart ge uw oogen rood?
Omdat uw heil is heengegaan,
de Zoon der menschen, groot
in werk en woord; zijn naam
is Wijsheid; Vader zag
hem spelende aan zijn voeten toen
Hij, op dien eersten dag,
de werelddingen heeft gemaakt,
met milde vaderhand.
Van Vader ben ik uitgegaan
en ik bezocht dit land,
en tot den Vader ga ik weer.
Wat staart gij in de lucht?
De Christus, die is heengegaan,
zal met een groot gerucht
een nieuwen intocht doen,
met horen- en bazuingeschal;
dus zingt een lied en looft uw God,
gij volken, overal;
want als de Mensch op wolken komt
door dooden begeleid,
dan geeft de vrede een liejdekus
aan de gerechtigheid
F. S.
üiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiifiiiiiiiiiiMiiiimiiin
„Het Reddingswezen", tijdschrift van den Na-
tionalen Bond voor reddingswezen en eerste hulp
bij ongelukken, bevat een bijdrage van dr. L.
Muller te Rotterdam over vergiftigingen, waarin
hij de meening tegenspreekt, dat vergiftigings-
gevallen tot de groote zeldzaamheden behooren;
zij komen vaker voor dan men zoo oppervlakkig
zou denken. De lysol- en de koolmonoxydevergif-
tiging spelen daarbij wel de grootste rol. Men
denke hierbij ook aan de vele gevallen van kool-
monoxyde-vergiftiging door het gebruik van gas
generatoren voor auto's.
Treedt de koolmonoxyde-vergiftiging vaak
sluipend op, zelfs al schijnt de geboden voor
zichtigheid in acht genomen te zijn, de lysol-
vergiftiging is er vrijwel steeds één, die door
onachtzaamheid wordt veroorzaakt en gemak
kelijk vermeden had kunnen worden. De lysol-
vergiftiging is typisch de vergiftiging „bij ver
gissing".
De gang van zaken is meestal deze:
Een hoestend kind heeft van den dokter een
fleschje thymstroop gekregen. De moeder nu,
die het kind er wat van wil ingeven, zoekt naar
een fleschje met bruin-strooperigen inhoud,
vergist zich en grijpt naar de lysol.
Soms ook heeft het kind zóó den smaak te
pakken van de zoete thymstroop, dat het zelf
op onderzoek uitgaat en het verkeerde fleschje
aan den mond zet.
Natuurlijk is een kind niet wijzer, maar de
moeder had op het etiket kunnen lezen, dat de
inhoud voor uitwendig gebruik bestemd is. Bo
vendien wijkt de kleur van het etiket af, voor
inwendige middelen is die wit, voor uitwendige
blauw. Ten overvloede is er onder het blauwe
et'ket er nog één geplakt met het opschrift „ver
gif".
Dergelijke vergissingen zouden, volgens schrij
ver, gemakkelijk te vermijden zijn, indien men
er toe kon besluiten, den apotheker en den dro-
bosschen nog aanwezig stapels takkenbossen,
waarnaar uiteraard thans ook in den zomer
veel vraag is. Deze takkenbossen dienen vogels,
zooals lijsters, roodtaartjes, enz. tot broed
plaats.
Het hoofdbestuur van de vereeniging dringt
er bij alle boscheigenaars en anderen op aan,
te bevorderen, dat de takenbossen in Mei
en Juni niet vervoerd worden, ten einde de
vogelnesten niet te verstoren.
Teneinde de melkvoeding voor de jeugd zoo
goed mogelijk tot haar recht te doen kernen, is
overleg gepleegd tusschen het gemeentebestuur
van Den Haag en vertegenwoordigers van het
openbare en bijzondere onderwijs, over de ver
strekking van melk op de Haagsche scholen. Een
bespreking is gehouden onder leiding van den
wethouder voor Sociale Zaken, den heer L.
Buurman, welke bespreking geleid heeft tot de
instelling van een comité. Het ligt in de be-
doelin, indien zulks mogelijk blijkt, tegen
inlevering van een melkbon en betaling van een
klein bedrag, dat naar draagkracht gebaseerd
op het schoolgeld wordt vastgesteld, doch in eik
geval beneden den winkelprijs ligt, aan alle
leerlingen, wier ouders daarop prijs stellen, tij
dens de schooltijden melk te verstrekken.
Wanneer de noodzakelijke besprekingen met
de rijksoverheidsorganen tot 'n bevredigend re
sultaat leiden, hoopt men met spoed tot de uit.
voering van de voorloopige plannen over te gaan.
AMSTERDAM. Bevorderd tot arts de heeren
H. S. D. Bartlema (Schraard) en C. J. Jonk
man (Amsterdam).
Geslaagd voor het artsexamen le gedeelte
mej. J. M. J. Kersten (Echt) en de heeren W.
C. A. Geiger (Pontianak), A. S. Sluis (Enk
huizen), C. Maschhaupt (Pematang Siantar),
S. M. van Daal (Mill en St. Hubert) en W.
Eisenhardt (Berlijn)
AMSTERDAM. Bevorderd tot doctor in de
wis- en natuurkunde op proefschrift getiteld
„Pyoverdinen, de groen fluoresceerende kleur
stoffen van pseudomonas fluorescens" de heer
A. Turfreyer, geboren te Amsterdam.
Geslaagd voor het cand. examen wis- en
natuurkunde de heeren W. Lindeman (cum lau-
de) en S. Kruyer.
LEIDEN. Geslaagd voor 't candidaatsexamen
Indisch recht: de heeren W. M. Esser, Den
Haag, H. W. J. Bosch, Bilthoven, D. H. de
Jong, Leiden, A. de Bats, Leiden.
Doctoraal examen Indisch recht: mej. M.
J. van Woerden, Zeist.
Doctoraal examen wis- en natuurkunde hoofd
vak sterrekunde de heer L. Binnendijk, Oegst-
geest.
's GRAVENHAGE. Geslaagd voor voorloopig
diploma de heeren: J. J. Eossema, Rotterdam,
A. Rugaart, Hilversum, H. J. Groen, Schoorl en
A. C. Cheret, Rotterdam.
Woensdagochtend is te Zeist een droevig on
geval gebeurd, dat aan een der employé's van
de Nederlandsche Buurtspoorwegmaatschappij te
Zeist het leven kostte.
Nabij de fabriek „Factory" waren twee werk
lieden bezig aan een electrischen kabel. Een van
de arbeiders kwam in aanraking met de 10.000
voltspanning en was op slag dood.
Zijn collega bemerkte niets van het ongeval,
daar hij met zijn rug naar het slachtoffer ge
keerd was, toen het gebeurde. Direct na de ont
dekking paste men kunstmatige ademhaling toe
hetgeen evenwel niet meer baatte.
betaald. De kinderen van koning Lodewijk XIV
d'Aublgne verzot op: zij verheugden zich slechts
in drie dingen zij wilden groene erwten eten
en verheugden zich in dat vooriutzicht, dan ver
heugden zij zich erover ze te hebben gegeten
en tenslotte verheugden zij zich erover ze wel
dra nog eens te zullen eten.
En dat wat toen in een groot deel van
Europa een lekkernij was, uitsluitend wegge
legd voor den hoogen adel, dat hebben wij Ne
derlanders door cultuurverbetering en door het
telen van steeds betere rassen tenslotte veran
derd in een volksvoedsel van enorme beteekenis.
Houders van aan personeele belasting onder
worpen vaartuigen richtten voor den in de wet
vastgestelden datum van 20 Januari 1941 een
verzoek tot den plaatselijken inspecteur der
directe belastingen om vrijgesteld te mogen
blijven van de belasting, nu zü hun boot had
den opgelegd en deze gedurende 1941 niet zou
den gebruiken.
Tengevolge van het eerst onlangs afgeko
men verbod, verschillende wateren te bevaren
en te overnachten in kajuiten van jachten,
is echter de groep van houders, die hun boo
ten in 1941 niet uit de winterberging zuilen
nemen, sterk vergroot, terwijl de bovenge
noemde fatale datum van 20 Januari 1941 reeds
is verloopen.
Op desbetreffende verzoeken van den A. N.
W. B. heeft het departement van Financiën
medegedeeld, dat verzoeken voor vrijstelling,
mits ingediend vóór 1 Juni 1941, alsnog in be
handeling zullen worden genomen, terwijl ove
rigens geen aanleiding aanwezig werd geacht,
eenigen anderen maatregel te treffen.
een fleschje, dat op het eerste gezicht afwijkt
van het gebruikelijke type med'cijnflesch. Bij
voorbeeld een fleschje, dat plat is in plaats van
rond en dat een sluiting draagt, die voor het
kind niet zoo gemakkelijk te openen is, hetzij
een knip-, schroef- of beugelsluiting.
Het Oranje Kruis-boekje geeft den goeden
raad, bij lysol-vergiftiging onmiddellijk braken
op te wekken en vervolgens norit te geven (drie
eetlepels op een halve liter water).
Houtskoolpoeder werd door de Japanners
reeds lang vóór het tot de Westersche beschaving
was doorgedrongen, gebruikt; bij vermoeden van
vergiftiging kauwden zij haastig een stukje
houtskool fijn, naar het schijnt met opmerkelijk
resultaat.
Toch is het raadzaam, aldus schrijver, zich bii
vergiftigingsgevallen niet tevreden te stellen met
een stukje houtskool, maar geactiveerde kool te
gebruiken, als norit is, welke groote hoeveel
heden vergif absorbeert.
Deze fixatie van het vergif moet als een ab
sorptie worden beschouwd, een oppervlaktewer
king, die zéér sterk is, wanneer de kooldeeltjes
erg klein zijn en dus hun gezamenlijke opper
vlakte buitengewoon groot.
De gemeentepolitie te Groesbeek is een heele
reeks frauduleuze slachtingen op het spoor ge
komen. Een slager uit Boxmeer heeft de laat
ste nachten bij boeren te Groesbeek in totaal
dertien zware varkens geslacht. Het vleesch werd
grootendeels in het geheim naar Nijmegen ver
voerd. De slager uit Boxmeer is gearresteerd en
het vleesch is in beslag genomen.
Op 79-jarigen ouderdom is te Den Haag over
leden prof. ir. J. C. Dijxhoorn.
Prof. J. Dijxhoorn is 24 Februari 1862 te
Rotterdam geboren. Na de H.B.S. te Amers
foort te hebben bezocht, studeerde hij van 1879
1883 aan de polytechnische school te Delft. In
laatstgenoemd jaar werd hij werktuigkundig
ingenieur, waarna hij verscheidene jaren werkte
aan groote bedrijven in binnen- en buitenland
Van 1899-1905 was hij hoogleeraar aan de poly
technische schooien van 1905-1932 als zoodanig
aan de technische hoogeschool te Delft ver
bonden. Sinds 1931 was prof. Dijxhoorn eerelid
van het instituut van ingenieurs.
Verschillende publicaties verschenen van zijn
hand in binnen- en buitenlandsche tijdschrif'
ten.
De teraardebestelling zal Zaterdag te 12 uur
op de begraafplaats Oud Eik en Duinen te
Den Haag geschieden.
Het departement van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart raadt belanghebbenden bij scheeps
ladingen, welke in Fransche havens zijn aan
gehouden of gelost en welke, hetzij in natura
aanwezig zijn, hetzij in beslag genomen, ge-
requireerd of door de overheid verkocht zijn,
in hun eigen belang dringend aan voorzoover
zij dit nog niet mochten hebben gedaan hun
partij (en) onverwijld aan te melden bij de com
missie voor aangehouden lading (Fransche sec
tie), Offenberglaan 1 te 's-Gravenhage.
Deze aanmelding moet geschieden uiterlijk
26 Mei as.
Het hoofdbestuur der Ned. Ver. tot bescher
ming van vogels. Heerengracht 540 te Amster
dam, schrijft ons:
Veel meer dan gewoonlijk zijn thans in de
In „Voeding" komt het volgende auto-refe
raat voor van een artikel van M. E. stas over
„Het aantasten van loodhoudend tin en sol
deer door melk en karnemelk", dat versoheen
in het Pharmaceutisch Weekblad 78, 25 (1941):
Eén van onze belangrijkste levensmiddelen, de
melk, is op haar langen weg van koe naar ver
bruiker gedurende geruimen tijd met metaal in
aanraking. Zoowel de melkbussen als de lei
dingen, die in het zuivelbedrijf bij de pasteu-
risatie worden gebruikt, zijn veelal vertind. 'Tin,
dat voor vertinning wordt gebruikt, bevat
meestal een geringe hoeveelheid lood. Xn öe
leidingen komen soms plaatselijke soldeerstuk-
ken met een aanzienlijk loodgehalte voor!
In een reeks van proeven is nagegaan, of het
loodgehalte van melk en karnemelk verhoogd
wordt door inwerking op tin, dat een laag per
centage lood bevat, en op soldeer. De melk werd
steeds in beweging gehouden, door metalen
plaatjes- (vertind ijzer, vertind koper of sol
deer) in de vloeistof te laten draaien en weJ
gedurende 24 uren bij 25 gr. C. of gedurende
twee uren bij 75 gr. C.
Melk en karnemelk werden vóór en na de
inwerking onderzocht op zuurgraad en op iood-
gehalte. Na voorzichtige verassching van de in
gedroogde vloeistof werd het lood afgescheiden
als loodsulfide en bepaald met behulp van
dithizon.
De loodigehalten van de tinlaag van de ver
tinde plaatjes en van het soldeer werden vast
gesteld. De gebruikte vertinde plaatjes bevat
ten 0,06 pot., 0,18 pet. en 1,95 pet. lood in het
vertinsel; het loodgehalte van de soldeerplaat
jes bedroeg 19,1 pet. en 38,9 pet,
Uit de verkregen resultaten blijkt:
dat melk, zooals die door de koe wordt af
gescheiden, in alle onderzochte gevallen een
kleine hoeveelheid lood bevat (4 tot 19 gam
ma's per liter);
dat melk en karnemelk tijdens vervoer en
bewerking lood kunnen opnemen uit loodhou
dend tin en uit soldeer;
dat de hoeveelheid lood, die wordt opgeno
men, sterk afhankelijk is van den zuurgraad
van de oplossing;
dat de vertinde metalen en het soldeer bij de
eerste behandeling met melk daaraan vrij aan
zienlijke hoeveelheden lood kunnen afgeven
(zoo wordt het loodgehalte van melk door In
werking op de voor de eerste maal gebruikte
vertinde plaatjes verhoogd met 40, 41 en 171
gamma's per liter, dat van melk door inwer
king op het nieuwe soldeer verhoogd met 717
gamma's, resp. 660 gamma's per liter);
dat echter zeer spoedig de hoeveelheid lood,
welke in oplossing gaat, sterk afneemt (nadat
de vertinde plaatjes eenige malen voor proeven
zijn gebruikt, daalt de door de melk opgenomen
hoeveelheid lood tot eenige gamma's per liter);
dat dan ook de melk, afkomstig uit een zui
velbedrijf met vertinde apparatuur, niettegen
staande lang contact slechts zeer geringe hoe
veelheden lood bevat.
Bij gebruik van materiaal, dat voldoet aan
de eisohen van de Warenwet (art. 40 van het
Melkbesluit), kan, op grond van de verrichte
onderzoekingen, opnemen van een voor de ge
zondheid schadelijke hoeveelheid lood door
melk of karnemelk uit het metaal van bussen
en leidingen uitgesloten worden geacht.
In zes onderzochte monsters handelsrr.elk
werd 664 gamma's, gemiddeld 33 gamma's,
lood per liter gevonden; in uit den handel be
trokken karnemelk werden 32115 gamma's, als
gemiddelde van de zeven bepalingen 60 gam
ma's lood per liter, aangetroffen.
In den ouderdom van 84 jaar is te Lochem
overleden de heer J. H. J. Meyer Drees, oud
burgemeester van Laren (Gld.), Van 1881 tot
1 Juli 1901 was de heer Meyer Drees secretaris
ontvanger en vervolgens tot -30 Juli 1931 bur-
gemeested van de gemeente Laren. Hij woonde
de laatste jaren in Lochem. O.a. was hij presi
dent-commissaris van de Geldersch-Overijssel-
sche Tramweg-Mij. en secretaris-ontvanger van
het waterschap der Dortherbeek. Hij was ridder
in de orde van Oranje Nassau.
Het vermaarde Dresdner Strijkkwartet (C.
Kopatschka, F. Schneider, G. Hofmann-Stirl en
G. U. von Bülow (cello), zal volgende week een
aantal concerten in ons land geven.
Tot rechter in de rechtbank te Rotterdam is
benoemd mr. G. L. W. Gratama, thans rechter-
plaatsvervanger in genoemde rechtbank.
De hierna genoemde personen zijn benoemd
tot rijkscontroleur van het verkeer in tijdelijken
dienst voor ten hoogste een Jaar: A. G Godee,
ter standplaats Deventer; A. Rijsdijk, ter stand
plaats Breda; J. Wagemaker, ter standplaats
Arnhem; F. H. Schadee, ter standplaats Haar
lem; M. Wiersma, ter standplaats Leeuwarden;
M. P. de Meijer, ter standplaats Meppei; A. G.
Wigant, ter standplaats Groningen; A. de Vis
ser, ter standplaats Middelburg; J. H. L. Rijp-
kema, ter standplaats Utrecht; J. Eversdijk, ter
standplaats Amsterdam.
DELFT. Voor het op 19 en 20 dezer in het
St. Joris Gasthuis" te Delft gehouden examen
voor het staatsdiploma B (krankzinnigenver
pleging) slaagden de leerling-verpleegsters J.
Bloemsma. C. Drinkwaard, A. E. den Haan,
C. HoogenlJoezem, T. Horjus, G. Ooms, W. Pet
ter, M. G. Pots, A. Th. le Doy, A. T. Versluis,
J. de Vries, T. Warringa en de leerling-ver
plegers A. Jonkman, A. Kornet, S. G. Terp
stra, K. Timmers, S. Pals en H. Venn ik.
Zondag 4 Mei j.l. vonden tijdens een promo
tiewedstrijd in het district Friesland van den
Nederlandschen Voetbalbond tusschen de ver-
eenigingen Freno 2 en Stiens ernstige ongere
geldheden plaats. Vier minuten voor het
einde van den wedstrijd zag de scheidsrech
ter zich gedwongen den linksback van Freno
een waarschuwing te geven. Terwijl hij hier
mede bezig was, raakten achter zijn rug de mid-
voor van Stiens en de rechtsback van Freno 2
handgemeen. Het publiek stroomde daarna het
veld op, zoodat de voetbalwedstrijd tenslotte
ontaardde in een formeele vechtpartij. Een spe
ciale strafcommissie heeft deze zaak in behan
deling genomen en de volgende straffen afge
kondigd
De beide backs van Freno 2 worden voor het
seizoen 1941/'42 geschorst.
De midvoor van Stiens wordt voor vier wed
strijden geschorst en voor twee wedstrijden
voorwaardelijk geschorst met een proeftijd van
een jaar. De vereeniging Freno moet een wed
strijd van haar tweede elftal zonder publiek
spelen en kreeg eveneens een voorwaardelijke
schorsing voor den tijd van een jaar te incas-
seeren met een proeftijd van een jaar.
Onder het publiek, dat zich bij de vechtpar
tijen lang niet onbetuigd liet, bevond zich de
winnaar van den laatsten Elfstedentocht, Auke
Adema. Deze mag zich van nu af tot aan het
begin van het nieuwe seizoen niet meer op het
voetbalveld te Franeker vertoonen.
Zooals reeds werd medegedeeld wordt heden
op het terrein van Arnhem, aan den Arnhem-
schen straatweg te Velp, en wel des middags
te twee uur, verspeeld de hockeywedstrijd
Oost-NederlandZuid-Holland. De elftallen
zijn als volgt samengesteld:
Oost; doel: Fesevur (Deventer); achter:
Sandberg (Nijmegen) en Vermeulen (Union);
midden; H. Derckx en J. Derckx (beiden De
venter) en Jordens (Arnhem); voor; Peters
(Arnhem); Schnitger (PW); Hekking, Ferrari
(beiden Union) en Visscher (PW).
Zuid-Holland: doel: Haitink (HHYC); achter;
Postma (D St HC) en Olsen (HDM)midden:
Smit (TOGO)Louzada (HOC) en Ankerman
(HDM); voor: Berkhout (HHYC); Steinz, Du-
pon, v. d. Doll (allen HDM) en Esser (TOGO).
Als scheidsrechters treden op de heeren Har
deman en Mathyssen.
Het Oostelijk elftal speelt in een wit hemd,
het elftal van de gasten in een blauw-wit ge
streept.
Voor hen, die nog nimmer een hockeywed
strijd zagen, laten wij hier de voornaamste re
gels volgen; de buitenspelregel verschilt In zoo
verre met dien van voetbal, dat er drie spelers
tusschen den aanvaller en het doel moeten
staan; een doelpunt kan slechts rechtsgeldig
gemaakt worden indien men binnen den slag
cirkel voor het doel is; men mag in het alge
meen den bal alleen met den stok spelen, met
de hand stoppen is geoorloofd, de keeper mag
echter ook trappen; voor overtredingen van
een verdediger binnen den slagcirkel wordt
al naar gelang de ernst van de overtreding een
strafcorner of een strafbully gegeven, voor an
dere overtredingen een vrije slag aan de tegen
partij. De speeltijd Is 2x35 minuten met 5 mi
nuten rust.
Naar wij vernemen, heeft het bestuur van
den Nederlandschen Wandelsportbond besloten,
met ingang van heden alle''wandeltochten boven
de 40 K.M. te verbieden. Alle tochten daarboven
moeten derhalve van de reeds vastgestelde pro
gramma's afgevoerd worden.
De Amerikaansche zwemmer Willy Smith is
er te Honolulu in geslaagd het wereldrecord op
de 440 yards te verbeteren. Met een prachtigen
tijd van 4 min. 38,5 sec. bleef hij 2,3 sec. onder
het sedert' 30 Augustus op naam van Jack Me-
dica staande record van 4 min. 40,8 sec.
Bijna zeven jaar heeft Jack Medica het re
cord in zijn bezit gehad; wel een bewijs, dat
zijn tijd zeer snel is geweest.
