BOEK EN BLAD
St. Jansprocessie
te Laren
¥icteria-Water
ROMEINSCH KASTEEL
HEERLEN
Postgiro-no's' van de
Winterhulp Nederland
„Europa zuivert het
Oosten"
DINSDAG 24 JUNI 1941
DE ZONE VAN DAMASCUS
Wilhelmus van Nassouwe'
Kerkelijk leven
Warm l -hoofdpijn f
"O O l llijnliazdlj J
INDISCH HOEKJE
Het tappen van djeloetoeng
1
Talloos velen woonden de
plechtigheid hij
Bij opgravingen een badgebouw
blootgelegd
VAKGROEP KUNSTDANS
OPGERICHT
Hel bon
Menin
Barada
6^*EinFfdsJ
Bessima
St.Judeide
Sjame
Dim as
Maraba
Doe mar
A
Doem
Kaboen
Sa lib
'sjobar
DAMASCUS
Akraba
Kadem
Mademi
Kabresit
Sabeina
Kantana
Spoorweg
Sasneja
Kaukab
(4U5)@ K'swe
Adilei
JONGEMAN VERDRONKEN
Wagenaar op een generale
repetitie
De nieuwe tekst bij Handel's
Judas Maccabeüs
DE NATUURLIJKE
INRICHTING
DER SAMENLEVING
Academische examens
Eindexamens gymnasium
Examen akte L. O.
Examen nuttige handwerken
Beschouwing van Mussert
Wij luisteren naar
Woensdag 25 Juni
Rijkdom voor de schaarsche
bevolking van Borneo
Benoemingen in het Aartsbisdom
V
Sinds korten tijd heeft men te Heerlen de
opgravingen aan het Castellum Coriovallense
hervat. Men is zoo gelukkig geweest de fundi
inenten van een vrijwel compleet Romeinsch
badgebouw bloot te leggen. Nauwkeurig kan men
de kleedlokalen, de waterbaden van verschillen
de temperaturen etc. onderscheiden, terwijl bui
ten de eigenlijke ommuring ook de zuilengalerij
nog duidelijk is te zien.
De Romeinen bouwden deze badhuizen vol
gens een paar vaste typen. Dr. Krencker heeft
na een jarenlange studie en een persoonlijk on
derzoek van alle bekende opgravingen van bad
huizen in Europa en Afrika deze gebouwen ge-
klassificeerd in drie typen, n.l. het rijentype, het
ringtype en het Kaisertype. In zijn standaard
werk, die Kaiserthermen von Trier, heeft hij
dezer studie vastgelegd. Nu blijkt dat het Ro-
meinsche badhuis te Heerlen een zuiver rijen
type is, waarin de verschillende lokalen in één
rij achter elkaar zijn gebouwd.
Is de opgraving van dit badhuis, dat onder
leiding van dr. Beckers uit Beek en drs. Van
Hommerich, stadsarchivaris uit Hèerlen, ge
schiedt, reeds van zeer groot belang gebleken
voor de geheele Europeesche archeologische we
reld, verdere opgravingen in de omgeving van
dit badgebouw van vroeger en nu doen hoe lan
ger hoe meer de overtuiging rijpen, dat het
Castellum Coriovallense een belangrijke leger
plaats is geweest,, waarvan de fundamenten over
al nog gaaf in den bodem aanwezig zijn, maar
die onbereikbaar zijn geworden, doordat daar
overheen overal huizen zijn gebouwd.
Eerlang hoopt men de geheele ligging van het
Romeinsche kasteel te kunnen vaststellen en
daarmee een vrijwel onbekend gedeelte van de
geschiedenis van stad en gewest te openen.
Maandag is te 's-Gravenhage opgericht de
Vakgroep kunstdans binnen het op te richten
theatergilde. In het voorloopig bestuur hebben
zitting genomen mevrouw Gertrud Leistikow,
mevr. Puck Rochat-Nieuwenhuis, mevr. Netty
Van der Valk en de heeren Willy Bosboom en
Iril Gadescov.
Tot leidster van het voorloopig bestuur
werd aangewezen mevrouw Puck Roohat-
Nieuwenhuis.
De vakgroep kunstdans omvat de volgende
dansvormen: klassieke danskunst, moderne
danskunst rhythmiek en variété-dans. Alle
beroepsdansers(danseressen) en leerkrachten
in Nederland en zij, die meenen de bevoegd
heid en geschiktheid te bezitten om tot de
vakgroep kunstdans te worden toegelaten,
worden verzocht een aanmeldingsformulier
aan te vragen bij den secretaris van de vak
groep kunstdans, Nederlandsche Cultuur
kamer, 2e Van den Boschstraat 44 's-Gra
venhage.
z
1300
Awadbj
KAART VAN PELT
Na dertien dagen van strijd in 't gebied van Kiswe hebben de Fransche troepen
Damascus ontruimd om de stad voor vernieling te sparen. Het was den Britten
gelukt door te dringen tot het vliegveld Mezze en de onmiddellijke omgeving van
Damascus, o.a. Kadem, Akraba en Dsjobar. De Fransche strijdkrachten hebben
buiten de stad Damascus nieuwe stellin gen betrokken; zij blokkeeren nu den
spoorweg van Damascus naar Beiroet in de omgeving ,van de rivier de Barada
en hei wegen net bij Doemar.
Maandagavond is in het Linthorst Homan-
kaaaal bij Bellen de 21-jarige R. Dijks uit
Schoonlo bij het baden verdronjten. De jonge
man. die het kanaal wilde oversteken, zonk weg
voor de oogen van zijn broer, die niet goed ge
noeg kon zwemmen om hem te redden. Er was
niémand in de buurt, die hulp kon bieden, zoo
dat het te laat was, toen de drenkeling werd
bovengebracht.
Wouter Hutschenruyter herinnert in de
N.R.Ct. aah een geval, dat een goeden kijk
geeft op de probiteit en de eerlijkheid, die het
karakter van den overledene kenmerkten.
„Het geval was het volgende: Toonkunst te
Utrecht, waarvan Wagenaar directeur was,
hield' de generale repetitie van het werk, dat
's anderen daags zou worden uitgevoerd, in de
stampvolle Tivolizaal.
Het was een minder gelukkige avond: tal
van kleine mislukkingen in het koor, onregel
matigheden in het orkest en onnauwkeurighe
den der solisten verstoorden de stemming en
deden voor de uitvoering het ergste vreezen
Dat alles had, natuurlijk, ook invloed op den
leider, die onrustig werd en van tijd tot tijd
zijn zelfbeheersching verloor.
Zoo laat hij op een gegeven oogenblik op
houden en maakt op vrij scherpen toon een
afkeurende pmerking tot het orkestlid, dat do
piccolo vervult.
De repetitie gaat verder, maar plotseling tikt
Wagenaar zeer beslist en autoritair af en zegt,
Wanneer de stilte intreedt, zoo luid, dat de
gansche zaal hem moet verstaan: „Daareven
heb ik tot den piccoloblazer 'n opmerking ge
maakt die onrechtvaardig was. Ik heb mij ver
gist en maak amende honorable."
Waren de orkestlieden verheugd, dat bet on
recht, een hunner aangedaan, in het openbaar
geredresseerd was, het publiek, dat de zaal vul
de, was zoo getroffen door deze openhartige
bekentenis van ongelijk, dat bet in een donde
rend applaus zijn waardeering voor dit bewijs
van rechtschapenheid te kennen gaf.
Zij die, met mij. het geval meemaakten, zul
len het zeker billijken, dat het eindelijk eens
bekend gemaakt wordt! Men zal er den over
ledene des te hooger om schatten."
Winterhulp Nederland,DenHaagno. 5553
Als bank der Winterhulp Neder
land is aangewezen de Kasveree-
niging N.V., Amsterdam no. 877
Eenigen tijd geleden berichtten' wij, dat c-p
Handei's muziek van het oratorium Judas
Maccabeüs een nieuwe tekst gemaakt was me;
als titel „Wilhelmus van Nassouwe", Over een
opvoering in Hamburg van dit oratorium schrijft
„Berlijnsche Tijdingen":
Georg Friedrich Handel is de eigenlijke
grondvester van de heroïsche stijl in de muziek.
Hij was de schepper van de helden-opera en
het was eigenlijk alleen Gluck, die hem daarin
navolgde. Tevens is hij de eerste geweest, die
oratoriums -schreef, die door de stof tot de
godsdienstige geschiedenis behoorden, maar toen
in hoofdzaak het heldhaftige daaruit weerga
ven.
Met de bewerking van den oorspronkelijk
Engelschen tekst van zijn „Judas den Makka-
beër" door C. G. Harke te Hamburg en Joh.
Klöcking te Lübeck heeft ons de „Hamtmrgische
Lehrergesangverein" einde Maart kennis laten
maken. Thans hebben wijhaar in het „Haus
der Deutschen Arbeit" voor de tweede maal
gehoord. Ook ditmaal was de indruk groot, zoo
wel van de heerlijke en onvergankelijke muziek
van Handel als van den nieuwen tekst „Wil
helmus van Nassouwe".
De muziek is met dezen tekst nauw verwant.
Men voelt de zielegemeenschap en het vaste
geloof. In dén „Feldherr" van Stephani, sen
der andere Duitsche bewerkingen van den „Ju
das den Makk'abeër", heeft de hoofdpersoon
geen geschiedenis; het is een' „niemand uit
Nergensland"; de aria's en koren zyeven tft
die bewerking om zoo te zeggen in de lucht. De
tekst „Wilhelmus van Nassouwe" houdt zich aan
de tafelen der wereldgeschiedenis; hij neemt
öen beroemden staatsman en veldheer Willem
van Oranje-Nassau als hoofdpersoon, den grönd-
vester der Nederlandsche onafhankelijkheid.
De tekst sluit woord voor woord aan bij de mu
ziek van Handel. De gedachten en gevoelens
gaan geheel op in het vlamnlenmeer der mu
ziek. Trouwens de geschiedenis van Willem
van Oranje heeft een merkwaardige overeen
komst met den held uit den Bijbel, den hoofd
persoon in den oorspronkelij ken tekst. De nieu
we bewerkers beschikken over een schoone taai.
Vele verzen zijn ontroerend schoon. Zoo ligt op
het oude goud van Handel een nieuwe glans,
die ertoe zal bijdragen, dat dit werk lang op
het program zal blijven.
De uitvoering was weer met dezelfde zorg
vuldigheid voorbereid, die ook de eerste op
voering in Maart kenmerkte. Alle wenschen
werden bevredigd door de meesterlijke leiding
van den dirigent Wilhelm Brückner-Rüggeberg.
Zijn fijn gevoel en talent, gepaard aan een
kalme energie, de buitengewone hoedanigheid
van de solisten en van bet Philharmonisohe
Staatsorkest en de ijver van het koor van de
Lehrergesangverein te Hamburg gaven een nog
rootere harmonie dan bij de eerste uitvoering,
zjoodat de tekst volkomen tot zijn recht kwam.
Naar wij vernemen, zullen in den a.s, herfst en
winter nog meer uitvoeringen te Hamburg
plaats hebben. Er is ook sprake van, dat te Ber
lijn een uitvoering zal worden gegeven, terwijl
het de hartewensch der beide dichters is, dat
dit oratorium ook spoedig in Nederland zal
worden gezongen, om den Vader des Vaderlands
te eeren.
ALS DE OORLOG VOORBIJ IS
begint voorgoed de groote herordening.
U kant daarbij niet afzijdig blijven.
Leer den nieuwen tijd begrijpen uit
het vlotgeschreven boek van
DR. A. HOLLENBERG
ALS GRONDSLAG VOOR EEN
NIEUWE STAATKUNDIGE EN
SOCIAAL-ECONOMISCHE ORDE
tng. f 2.90* geb. f 3.95*
VERKRIJGBAAR bij den boekhandel en bi,
UITGEVERIJ DE TOORTS HEEMSTEDE
UTRECHT. Gepromoveerd op proefschrift,
getiteld „Phosphorpentoxyde, kristalstructuren
en physische chemie", tot doctor in de wis- en
natuurkunde Hendrik Camille Johannes de
Decker, geboren te Vorst-bij-Brussel.
Gepromoveerd op proefschrift, getiteld „on
derzoek naar verschijnselen van loodvergifti-
ging als gevolg van loodhoudend drinkwater"
tot doctor in de geneeskunde Johannes Adrianus
Gerardus ten Berg, arts, geboren te Utrecht.
1
ROERMÓND (Bisschoppelijk College) Dipl.
B. J. de Kok, Culemborg; J. Lenïmans, Geleen;
A. Meewis, Weert; H. Niessen, Heithuijse-n; W.
Russel, Houthem; Ch. Thissen, Roermond; C.
Tilman, 's-Bosch; J. de Vos, Weert; J. Vossen,
Roermond. Afgewezen één. Na verlengd examen
slaagde nog voor B: M. van Dooren, Weert.
DORDRECHT Diploma; A: de dames M.
Hoogenboom en A. M. van de Ven te Dordrecht;
e heeren J. J. Bol, J. J. Buurman, B. M. de
Court Onderwater te Dordrecht; L. Klootwijk,
Nieuw-Lekkerland; J. P. van Roon, Strijen; H.
F. Tunnissen, Zwijndrecht.
Op de openlucht-tentoonstelling van wer ken van hedendaagsche schilders in
Schinkelhaven te Amsterdam is een schil derij „Berglandschap" van Ph. Fokkens
«oor het gemeentebestuur der hoofdstad aangekocht, (Pax-Holland)
HILVERSUM (Rijkskweekschool). De dames
H. Kieft, Maartensdijk; D. Mook, Hilversum; A.
B. J. Mulder, Naarden; M. E. Timmers, Hilver
sum; de heeren Th. H. Berkhout, H. Cosijnse,
beidén te Hilversum.
SCHOONHOVEN (Rijkskweekschool) Ge
slaagd de dames: M. Peters, Oud-Beierland; A.
Tiele-mans, Lekkerkgrk; M. Woudenberg, Breda;
en de heeren D. van Aken, Rotterdam; D. Al-
bada, Gouda en A. Oskam, Schoonhoven.
VENLO (Bissch. Kweekschool) De heeren
P. W. B. Litje-ns, Horst; P. J. van de Rijdt,
Sevenum; T. J. M. Rijpkema, Blerick en W. H.
G. Schatorje, Broekhuizenvorst.
BLERICK (Kwe-ekschool Maria. Regina) De
dames M. Berns, Hengelo (O.)I. Bruijnen,
Helden-Panningen; T. v. d. Brule, Eindhoven;
F. Claessen, Melick; A. Cremers, Venlo en Th.
Engelen, Terwinselen.
DRACHTEN (Rijkskweekschool) De dames: R-
Schokker te Surhuisterveen en J- Stinne te Ma-
rum.
Aangezien het onder de huidige omstandig
heden van belang is, kennis te nemen van
het standpunt en de meening van de NSB
en haar leider, ten aanzien van de belang
rijkste gebeurtenissen in Europa, die ten
slotte toch óók hun terugslag zulles hebben
op ons land, citeeren wij ter voorlichting on
zer lezers hieronder enkele passages uit een
door Mussert geschreven artikel, in een extra
nummer van „Volk en Vaderland" verschenen.
„Zondag 22 Juni 1941 zijn de legermachten
van Duitschiand, Roemenië en Finland Rus
land binnengetrokken. Dit is de grootste daad
die Hitier als strateeg, als bouwer van het
nieuwe Europa en als idealist, tot nu toe
heeft verricht. Het is op één na de laatste
phase van de were'drevolutie, die in gang is,"
aldus begint het artikel van den leider der
N.S.B., die vervolgens de strategische zijde
van dit gebeuren beziet.
En dan schrijft hij verder o.m.:
De vormen van het nieuwe Europa teeke
nen zich al duidelijk af, de solidariteit groeit
met den dag en dus kan. het niet anders oi
dit Europa moet in het Oosten beveiligd wor
den, Het communistische Rusland kan nim
mer een veilige Oostgrens zijn van het nieuwe
Europa en zeker niet zoolang het ?eggenschap
heeft in de Oostzee. In het nieuwe Europa
zijn de Oostzee en de Noordzee Germaansche
binnenzeeën en aan de Germanen vijandige
machten kunnen daar niet gedu'd worden.
Roemenië heeft tol moeten betalen aan
Rusland; een bolsjewistische vloot in de
Zwarte Zee is voor dit land een voortdurende
bedreiging.
Het gezamenlijk binnenrukken m Ruslano
van de legers van Duitschiand, Finland en
Roemenië is het tweede bewijs van de groeien
de solidariteit in Europa. De strijd van de
Franschen in Syrië tegen Engeland was het
eerste symptoom daarvan; de gemeenschap
pelijke bestrijding van Sovj'et-Rusland t(ooi
de Europeesche nabuurstaten gaat in beteeke-
nis verre daar boven uit. Een nieuwe phase is
ingetreden in de hervorming van Europa, n.l.
de zuivering in het Oosten.
In de derde plaats is de oorlog tegen
Sovjet-Rusland van zoo groote beteëkenis,
omdat nu weggevallen is de onduidelijkheid
voor den buitenstaander ten aanzien van de
geestelijke fronten.
Rus'and stond en staat aan de overzijde
hand in hand met de kapitalistische en
Joodsch®- machten in Engeland en Amerika.
De ,fronten zijn nu weer duidelijk voor den
dag getreden voor ieders oog. Zelfs de meest
eenvoudige van geest kan zich .niet meer ver
gissen. Men heeft te kiezenaan den eenen
kant het kapitalisme, de plutocratie, het
bolsjewisme; aan den anderen kant het na-
tionaal-socialisme en het fascisme. Aan deze
keuze valt niet te ontkomen.
Aan ons aller deur klopt de vraag: Zijt gij
vóór de Engelsche plutocraten, de Amerikaan-
sche Joden en vrijmetselaars, de Russische
bolsjewieken óf zijt gij vóór Duitschiand, Italië.
Roemenië, Finland, dus vóór Europa, dus vóór
eigen Vaderland?
Wij Nederlandsche nationaal-socialisten heb
ben reeds lang gekozen en lederen dag worden
wij gesterkt inhet geloof aan de juistheid'van
onze keuze, zoo deze sterking nog van noode
mocht zijn.
Van ganseher harte staan wij aan de zijde
van onzen grooten Germaanschen broeder,
van Duitschiand, niet alleen als geestverwan
ten, ook niet alleen omdat wij ons lots- en
bloedverbonden weten, maar tevens als Neder
landers en Europeanen, die ons land liefhebben
en de Europeesche cultuur willen behouden.
De millioenen Europeanen, die nu in Rus
land optrekken tegen de bolsjewieken strijden
ook voor ons volk. Amerika en Engeland willen
Europa uithongeren en afsnijden van de voor
raadschuren van de wereld. Er is één voorraad
schuur voor Europa, die nu geopend zal worden,
de onmetelijke groote en vruchtbare korenvel
den van de Oekraïne, waarvan 'net voedsel zal
komen voor mensch en dier, dat Europa an
ders te kort zou komen. De brood- en vetvoor-
GEZOND EN VEEFRISSCHEND
HILVERSUM L '415.5 RL
6.45 Gramofoonmuziek, 6.50 Ochtend
gymnastiek, 7.00 Gramofoonmuziek, 7.45
Ochtendgymnastiek, 8.00 BNO: Nieuwsbe
richten, 8.15 Gewijde muziek (gr.pl.), 8.45
Gramofoonmuziek, 9.159.20 Voor de
huisvrouw, 10.00 Het Sylvestre-trio en
gramofoonmuziek. 11.20 Omroeporkest,
L2.00 Puszta-orkest, 12.25 Voor den boer,
12.45 BNO: Nieuws- en economische be
richten. 1.00 Gramofoonmuziek, 2.15 De
Romancers en soliste, 3.20 Pianovoor
dracht, 5.00 Gramofoonmuziek, 5.15 BNO:
Nieuws-, economische en beursberichten,
5.45 Omroeporkest, 6.15 Voor de binnen
schippers, 6.30 Klaas van Beeck en zijn or
kest, 7.00 BNO: Economische vragen van
den dag, 7.25 Gramofoonmuziek, 7.30
Volkszang met pianobegeleiding. 8.00 BNO:
Nieuwsberichten, 8.15 Spiegel van den dag
8.30 Cabaretprogramma, 9.45 Dansmuizek
(gr.pl.).
HILVERSUM II. 301.5 M.
6.45 Gramofoonmuziek, 6.50 Ochtend
gymnastiek, 7.00 Gramofoonmuziek, 7.45
Ochtendgymnastiek, 8.00 BNO: Nieuwshe-
Ji richten, 8.15 Gramofoonmuziek, 10.20 Gra-
f mofoonmuziek, 10.40 Declamatie, 11.00
f Zang en piano, 11.55 Gramofoonmuziek.
12.15 Orgelspel, 12.45 BNO: Nieuws- en
economische berichten 1.00 De Ramblers, a'
i" 1.30 Celesta-ensemble, 2.30 Ensemble Ban- s'
p" di Balogh, 3.00 Verkorte operette „Die ij
Fledermaus" (gr.pl.) 4.00 Zang met piano- p.
p, begeleiding en gramofoonmuziek, 5.15
BNO: Nieuws- economische en beursbe-
richten 5.30 Orkest Eloward, 6.006.15
jt Gramofoonmuziek, 6.45 Reportage, 7.00 'p
BNO: Brabantsch praatje. 7.15 Gramofoon-
,P muziek, 7.307.45 ..Belastingbetalers en Ji
belastingambtenaren", causerie. 8-00 BNO: J
f Nieuwsberichten, 8.15 Residentie-orkest en
f solist, pl.m. 9.0o „De koorbanken van Oir-
schot", causerie, 9.40 Gramofoonmuziek,
10.00 BNO: Nieuwsberichten, sluiting.
VAWVWWAVli%W%%%%%ASV.SW.%
Verdrijven die snel.Doos 10 en50ct.
ziening van Europa zal daardoor gewaarborgd
worden. Nieuwe grondstoffen en mijnen zullen
worden verkregen. De haard van geestelijk
bederf, de bedreiging van Europa in het Oos
ten, zal worden vernietigd.
Dit alles geschiedt ook voor ons. Daarom ben
ik van dankbaarheid vervuld, dat het ons ver
gund is, dat ook duizenden Nederlandsche man
nen aan dien strijd deel zullen hebben. Zij staan
in de S.S. Standarte Westland, zij wterken in
het N.S.K.K., zij zijn de voorposten van het
komende nationaal-socialistische Nederland. Ik
betreur het alleen, dat het slechts duizenden
zijn en niet vele tienduizenden.
Deze duizenden zijn de werkelijke vaderlan
ders, die hun leven inzetten, opdat hun volk
een toekomst zal hebben In het nieuwe Europa
dat gebouwd wordt.
HET VERB ALEN BOEK door M. T.
Hidskes en R. de Gfaaf. Uitsluitend
verkrijgbaar bij: De Boekenbal,
Utrechtschestraat, Amsterdam.
Het is alleszins begrijpelijk, dat de aanstaan
de politieman en zelfs de agent van politie
moeilijkheden ondervindt bij het opmaken van
processen-verbaal en rapporten.
Kan de burger, die het er voor over heeft
te zijner tijd ter griffie van het kantongerecht
zjjn rijksdaalder achter te laten, zich nog wel
eens veroorloven de hand te lichten met eenige
van de duizend en een bepalingen, die den
hedendaagschen mensch zijn opgelegd, den po
litieman past het de kleinste geconstateerde
overtreding in een sluitend verbaal vast te leg
gen en daarbij juist datgene te vermelden wat
lei zake dienend is.
De taak van den politieman beperkt zich ech
ter niet tot de kleine zonden der menschheid,
dikwijls hangen van de kundigheid, waarmede
zijn schriftelijke getuigenis is opgemaakt, vér
strekkende beslissingen af.
In het Verhalenboek nu zijn ten behoeve van
den aanstaanden politieman voorbeelden van
processen-verbaal voor de meest voorkomende
gevallen vérzameld.
Met dit werkje zullen alle leerlingen voor
politiediploma's en vele in de praktijk werk
zame politiemannen hun voordeel kunnen doen.
Een der z.g. boschproducten uit Borneo, een
melksap, thans alleen gebruikt bij het vervaar
digen van het Amerikaansche kauwgom, is
indertijd het onderwerp geweest van hevigon
strijd, mondeling en schriftelijk. Ter verkrij
ging van het zeer (vaardevolle product, „djeloe
toeng" genaamd, trokken tappers er op uit. De
boomen, echte woudreuzen, Werden op ruwe
wijze afgetapt, waarna ze stierven. Dit tappen
was vrij. Later e lachte het bestuur een eenvou
dige vergunning. Toen gingen er stemmen op
om strenge maatregelen te treffen met het
doel het uitroeien der kostbare uoomen te
voorkomen. Men dacht aan de kip met de gou
den eieren. Er werd een maatschappij opge
richt, waaraan in haar gebied 400.000 H.A.
het uitsluitend recht tot tappen werd verleend.
(De Wieringermeerpolder is pl.m. 20.000 H.A.
groot. Ja, Borneo is groot, heel groot!).
Die maatschappijzou de grenzen van haar
terrein afbakenen, opzichters aanstellen voor
controle. Maar ze kwam deze verplichtingen
niet na. Er ontstonden conflicten met de vrije
tappers, die niet wisten en het ook niet konden
weten, dat ze zich wel eens op het terrein'der
maatschappij begaven, want aanduiding van de
grenzen ontbrak. Klachten over en weer over
inbreuk op verkregen rechten waren aan de
orde van den dag. Men bekogelde elkaar met
brochures, krantenartikelen, enz. De zaak jewam
in de Tweede Kamer. Uit gebrek aan gegevens
wist deze niet, hoe die netelige kwestie aan te
pakken,
Een Woud van 40.C00.009 H.A. is bewoond
door slechts pl.m. 150.000 manschenDe groei
kracht van het bosch is buitengewoon. De ver
jonging is onbegrijpelijk groot. Zou die
schaarsche bevolking alle Kopbau-boomen op
één dag vellen, dan zou dit net bosch ten goede
komen, want er staat 99 pCt. taprijp te worden!
Roekeloosheid t>ii het tappan zou niet .tot ge
volg kunnen hebben het wo id aanzienlijk en
blijvend te schaden.
Een eigenaardigheid van het woul is, dat
waardevolle boomen van één bepaalde soort
(verschillende soorten timmsrnout) niet naast
elkaar staan, maar verspreid, zoodat de exploi
tatie groóte moeilijkheden met zich meebrengt
en kostbaar is.
Wat de djeloetoeng betreft, de zaak stierf
haar eigen dood, omdat de prijs er van door
het steeds grootere aanbod van ondernemings-
rubber sterk daalde. Ik vermeld nog, dat de
bevolking om vergoeding te vinden voor het
geen haar in betaling te kort werd gedaan,
naar het middel der vervalsching greep. Groot
handelaren kochten het product op van tus-
schenpersonen, die de menschen, die het eigen
lijke werk deden, heel, heel slecht betaalden.
Naast djeloetoeng levert het woud o.m.
getahpertja, isolatiemateriaal voor ondergrond-
sche kabels. Door zijn vele producten is het
woud de groote rijkdom der schaarsche bevol
king, veel meer dan olie, steenkool, ijzer en
diamant.
Borneo levert ook veel bevolkingsrubber, die
den grooten cultuurmaatschappijen hevige con
currentie aandoet. Deze werken volgens weten
schappelijke methoden, zoodat de opbrengst
per boom hooger is dan bij de bevolking, maar
deze exploiteert heel goedkoop, o.a. omdat ze geen
kostbare installaties noodig heeft, met weinig
kapitaal werkt.
Ik beeld hierbij af een foto van fabrieks-
installaties eener groote maatschappij Op Su
matra. Men ziet naast een watertoren bezink-
bakken en koelbakken. Het water dient vóór
de bewerking der rubber, is tevens koelwater
voor de machines, en dient Ook voor bad-,
Wasch-, gcbru.iks- en drinkwater voor het tal
rijke personeel.
Dr. H. F. TILLEMA
«Mi
(Foto dr. H. F. Tillema)
Ook dit jaar heeft de St. Jansprocessie on
der een stralende Juni-zon langs Larens stra
ten en wegen getrokken, niettegenstaande de
tijdsomstandigheden eenige wijzigingen brach
ten. Ook ditmaal is het aloude feest van St.
Jan met grooten luister gevierd en trok de be
langstelling niet alleen van de ingezetenen,
doch ook van duizenden vreemdelingen, niet al
leen uit den omtrek, doch uit het geheele land.
Aan den vooravond van het groote feest wa
ren tallooze nijvere handen aan het werk om
de laatste hand te leggen aan de versieringen
met kostbare bloemen en een overdaad van
groen. Overal langs, den weg, waar het H. Sa
crament langs zou trekken, wapperden de Pau
selijke wimpels, terwijl in de tuinen, en tuin
tjes van villa's en kleine huizen de versieringen
met elkander wedijverden.
Ter voorbereiding werd Maandagavond in de
Basiliek een plechtig Lof gecelebreerd door den
herder der parochie, den Z.Eerw. heer pastoor
J. J. Brouwer, waarbij assisteerden de kapelaans
Nic. G. Jansen, drs. H. J. J. van Schaick en
Heinink.
Na het Lof en den geheelen avond door kwa
men uit alle richtingen honderden vreemdelin
gen het oude dorp binnen om de aangebrachte
versieringen in oogenschouw te nemen.
De ochtenduren van den grooten feestdag zijn
alleen voor de parochianen van St. Jan. Reeds
van half zeven werden in de Basiliek de H.H.
Missen opgedragen en naderden velen ter H.
Tafel.
Doch daarna, ongeveer 9 uur, werd het druk
ker; de bedevaartgangers, die de plechtige Hoog
mis wilden bijwonen, kwamen per tram en bus,
per fiets en velen ook te voet. Zij begaven zich
naar de versierde Basiliek, waar de plechtige
Hoogmis werd opgedragen door den Vicaris-Ge
neraal van den Aartsbisschop, Mgr. D. Huur
deman, die daarbij geassisteerd werd door de
Z.Eerw. heeren W. F. Pelgrim, pastoor- te An
keveen en J. H. Koelman, pastoor der St. Jozef
parochie te Groningen. Als cantores fungeerden
de Z.Eerw. heeren I. P. J- Kaarsgaren, pastoor
te Kortenhoef en G. G. P. van Dijk. professor
aan het seminarie te Apeldoorn. Ceremoniarius
was de Weleerw. heer kapelaan H. B. M. Hei
nink.
Het parochiaal zangkoor, onder leiding van
den heer Willy Peters, zong op verdienstelijke
wijze de „Missa in honorem Sancti Josephi"
van Lodewijk de Vocht, voor 4-stemmig ge
mengd koor met orgel.
Inmiddels had zich in het centrum van het
dorp een duizendkoppige menigte verzameld, die
wachtte op het uittrekken der processie.
Om elf uur was het groote moment aange
broken en gaven de zware St. Jansklokken het
sein tot vertrek.
Langs de processiewegen hadden de belang
stellenden zich opgesteld, om het altijd devote
en kleurige schouwspel gade te slaan. De orde
werd ook ditmaal weer op uitstekende wijze ge
handhaafd door de gemeentepolitie en mare-
chaussée, onder bevel van inspecteur W. A. M.
Boog.
Langzaam zette de processie, die op het Basi
liekplein geregeld werd door den heer C- van
den Brink, zich in beweging.
In lange rijen volgden daarop de vrouwen en
vrouwenorganisaties met vanen en banieren,
terwijl de Hilversumsche muziekvereeniging
„Lep" Sacramentshymnen ten gehoore bracht.
Het glanspunt der processie was weer de groote
groep bruidjes in witte kleedjes, met zich voe
rend een schat van bloemen, steeds rozeblaad-
jes strooiend. Hierbij sloten zich aan de zusters
Dominicanessen, die van den H. Carolus Borro-
meus en van St. Olaf.
De St. Jansharmonie, onder leiding van den
heer Borghaerts, bracht, afwisselend met het
parochiaal zangkoor, processiemuziek en -gezan
gen van Haller ten gehoore.
In den stoet liepen voorts mede de burge
meester, jhr. H. L. M. van Nispen tot Sevenaer,
met zich vo|rend den Broederschapsstaf, de
kerkmeesters van St. Jan, een groote schare
priesters, o.m. de Hoogeerw. Deken H. F- Frank,
van Hilversum en de Hoogeerw. heer J. Filbry,
plebaan van de Kathedrale Kerk te Haarlem.
Onder het fraaie baldakijn droeg de pastoor
van St. Jan, de zeereerw. heer J. J. Brouwer,
met dezelfde assistentie als in de plechtige
Hoogrftis, het Allerheiligste. Vlak achter het
Allerheiligste schreed de Vicaris-Generaal van
den Aartsbisschop, Mgr. D. Huurdeman. Overal
langs den weg knielde de menigte eerbiedig
neer bij het voorbijtrekken van het Allerhei
ligste.
Een groep vrouwelijke en mannelijke studen
ten uit Wageningen, Utrecht en Amsterdam,
allen met baret, terwijl de Corpsvlaggen werden
medegedragen, volgde eveneens achter het
Allerheiligste.
In lange rijen kwamen daarna de mannelijke
parochianen en organisaties met hun vaandels
en wimpels. Op het St. Janskerkhof hield de
zeereerw. heer H. J. J. M. van Straelen, oud-
Legeraalmoezenier te Amersfoort, de feestpre-
dicatie, naar aanleiding van den tekst: t
,,Ik ben het begin en het eindeen zie
Ik leef in alle eeuwigheid".
Na de predicatie werd met het Allerheiligste
de Zegen gegeven aan de duizendkoppige me
nigte en omstreeks één uur vertrok de pro
cessie van het St. Janskerkhof.
Thans droeg de vicaris-generaal van den
Aartsbisschop, mgr. d. Huurdeman, het Aller
heiligste.
Ook nu w*eer stonden duizenden langs den
weg geschaard om het trekken van de processie
gade te slaan.
Bij de Basiliek teruggekeerd, werd het Aller
heiligste op het altaar van de loggia der Ba
siliek geplaatst en tad pastoor Brouwer met
luide stem het gebed van St. Jan den Dooper.
De menigte op het plein en den Brink stond
een onafzienbare massa zongen gezamenlijk
„Te Deum" en „Tantum Ergo". Eerbiedig kniel
de de menigte toen neer en onder doodsche
stilte, terwijl de trommen roffelde en de ba
zuinen schalden, gaf de Vicaris-Generaal den
Zegen met het Allerheiligste. Met het zingen
van het aloude St. Janslied, dal uit 14 cou
pletten bestaat, werd deze plechtigheid be
sloten.
's Middags werd een plechtig Lóf gecelebreerd
in de overvolle Basiliek door den zeereerw. heer
J. H. Koelman, pastoor te Groningen, met
assistentie van de weleerw. heeren Meijer,
kapelaan te Baarn en Bomers, kapelaan te
Blaricum. De zeereerw. héér Dr. P. de Jong,
professor aan het Seminarie Rijsenburg, hield
de feestpredikatie.
Z. H. Exc. de Aartsbisschop van Utrecht heeft
benoemd tot kapelaan te Utrecht ,(H. Johannes
de Dooper) den weleerw. heer J. M. Galama, tot
assistent te Maarssen den weleerw. heer N. J. M.
Vendrik (Neom.), tot kapelaan te Hengelo (O.)
(H. Ludgerus) den weleerw. heer G. J. Maureau,
tot kapel ran te Didam den weleerw. heer G. J.
Woertman, en tot kapelaan te Losser den wel
eerw, heer J. G. Hobbelink.
