Toespraak van Z. H. den Paus
DE WEG TOT ELKANDER
Nieuwe bonnen
Geen doorbraak bij Amersfoort
Een catastrophe voorkomen
OVERGANG
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZONDAG 3 JUNI 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 26 cent per week
TWEEDE ZONDAG NA PINKSTEREN
BESTUUR IN
DUITSCTILAND
WAT ER LEEFT IN
DE SPAARNESTAD
HAARLEMSCHE COURANT
Het geschil tusschen „herstel"
en „vernieuwing", dat in den be
zettingstijd velen bezig hield, is
eigenlijk door de feiten opzij ge
schoven. Het is opzijgeschoven
door den omvang, dien de ver
nieling en ontreddering van ons
Jand heeft aangenomen, door de
eischen, die het leven stelt, door
de veranderingen, die in de ons
omgevende wereld hebben plaats
gegrepen of nog bezig zijn, zich
stormachtig te ontwikkelen. De
scepticus, die meenen zou, dat
alles altijd weer tot het oude te
rugkeert, kan ditmaal geen ge
lijk krijgen. Herstel is alleen nog
mogelijk in vernieuwing, en het
is een juiste formule, welke beide
Termen in de dubbele opdracht
tot kabinetsformatie vereenigde.
Onder de katholieke volksgroep
zijn de vernieuwingsgedachten
niet minder levendig dan in wel
ke andere ook, en de katholie
ken hebben tot begrip en ver
werkelijking van de Nederland-
sche gemeenschap een bijdrage
te leveren, die eenerzijds onmis
baar is voor een in de diepte te
herstellen samenleving en die
anderzijds in haar waarde en ka
rakter door geen andere volks
groep kan worden vervangen.
Maar tegelijk rust op de voor
mannen van het katholieke
volksdeel, zoowel in zijn oude
organisaties als in zijn nieuw-
opgekomen strevingen en groe
pen, een groote verantwoorde
lijkheid voor de hooge geestelijke
goederen, die weliswaar slechts
zijdelings, maar toch ook onver
mijdelijk, bij iedere vormveran
dering van het maatschappelijk
leven betrokken zijn; geestelijke
goederen, die hun bron boven de
aardsche maatschappij hebben
en in eerste en laatste instantie
aan de hoede der kerkelijke her
ders zijn toevertrouwd, maar die
een maatschappelijk leider bui
ten acht laten of verwaarloozen
kan. En dat geldt in het bijzon
der voor alle vraagstukken, die
het zoogenaamde „katholieke
isolement" op cultureel, op so
ciaal, op economisch en op poli
tiek terrein raken. Zegt de
spreuk eenerzij ds, dat men geen
nieuwen wijn in oude zakken
doet, een ander spreekwoord, al
heeft het geen bijbelsch gezag,
waarschuwt ertegen, oude schoe
nen weg te werpen vóór men
nieuwe heeft. Wij voor ons ge-
looven, dat er inderdaad en al
lereerst een nieuwe wijn geoogst,
gegist en gekelderd moet wor
den, en dat het dus niet, zooals
de reeds genoemde scepticus mis
schien meent, alleen maar een
kwestie van zakken is en dat de
inhoud hopeloos dezel'fde blijft;
verschaalde wijn in nieuwe zak
ken zal als maatschappelijk be
drog in dezen tijd van harde wer
kelijkheden slechts een kortston
dig bestaan hebben. Maar het
vraagstuk van het behoud in de
vernieuwing, het vraagstuk van
de waarborging der geestelijke
goederen en zedelijke waarden
en van de verzekering, voorzoo-
ver dat in 's menschen hand
ligt, van hun vruchtbare ont
plooiingsmogelijkheid, is er een
dat aan beide zijden van de lijn
alle aandacht eischt; het pro
bleem van oude en nieuwe
schoenen hebben wij in het hui
selijk leven goed genoeg leerer,
kennen om het ook in het gees
telijk, maatschappelijk bestaan
niet te licht op te nemen.
Als de teekenen ons niet be
driegen, mogen wij aannemen
dat^ dit in alle kringen van onze
katholieke samenleving word.,
beseft en dat van beide zijden
van herstel en vernieuwing sa
men, de gelegenheid gezocht en
geboden zal worden om daaraan
alle nooöige aandacht te geven;
dat verstandhouding op zijn
minst vooraf zal gaan aan den
strijd en, is die strijd onvermij
delijk, het veid ervan veilig zal
afperken en nat in het bijzonder
de organisatie van de R. K
Staatspartij, wanneer zij weer uit.
haar omstreden stilte treedt, nie
zal herrijzen als een bunker vair
vooropgezette bewapening, maar
als een voorloopig huis met velt?
wonmgen en openstaande, ven
In een toespraak tot het College van Kardinalen heeft Z. H. Paus
Pius XII gezegd:
„Wij zien thans, hoe de R.K. Kerk onder het nazisme heeft
geledeivVan de 2800 Poolsche priesters, die in Dachau geïnterneerd
werden, waren er in April j.l. nog slechts 816 in leven. Wij hebben
naoit opgehouden, tegen het nationaal-socialisme te protesteeren.
Moge een rechtvaardig rechter het lijden van Duitschland aanvaarden
als een boetedoening voor het gepleegde onrecht.
Vooral ook de kleine landen hebben het recht, een politiek en
geestelijk systeem, dat door de meerderheid van hun bevolking woidt
afgewezen, te verwerpen. De weg van wapenstilstand naar werke-
lijken vrede zal lang en moeilijk zijn."
SHAEF, 2 Juni (Reuter). Bij het
in werking treden van het nieuwe
ourgerlijk bestuur in de Rijnpro
vincie onder militair toezicht, zal
Dr. Wilhelm Marx op 17 Juni a.s.
een rede uitspreken in de univer
siteit van Bonn. De sociaal-demo
craat Dr. Marx was in 1925 candi-
daat van het Centrum en voerde
met succes oppositie tegen Von Kin
denburg, Rijkspresident en kan
selier van de toenmalige republiek
van Weimar. De vroegere gouver
neur der Rijnprovincie en lid van
net Centrum, Hans Fuchs, die op
voorstel van Dr. Marx onder het
militair bestuur van kolonel John
son tot president benoemd zal wor
den, zal een proclamatie uitvaardi
gen. Tegelijkertijd meldt AFP, dat
Frederik Sshafier, leider der Beier-
sche Volkspartij voor Hitier aan
ie macht kwam, door den geweste-
njken Amerikaanschen militairen
gouverneur Charles Keecan be-
aoemd is tot tijdelijk minister-pre
sident van Beieren. Schaffer heelt
de opdracht een kabinet samen te
stellen.
Weer processies in Duitschiand
REMAGEN, 2 Juni (O.G.P.) Ter
gelegenheid van liet leest van Sa
cramentsdag werden in het Rijnlana
.veer de processies gehouden, dte
sedert jaren door de Nazi's waren
verboden.
De autoriteiten van het vijftiende
Arnerikaansche Igger hadden oen
Katholieken daartoe verlui gegeven,
nuizenden Duitsche katnoueken
oi'okken onder het zingen van ker
kelijke lederen door de straten.
PROF. GEltBRANÜV' DANKT
ENGELAND
Op een afscheidspersconferentie
te honden heeft de Nederlandsehe
Minister-President Prof. Gerorandy
dank betuigd aan het Britsche voik
voor de verleende practische hulp,
het medeleven en de gastvrijheid,
betoond aan de Nederlapdsche ko
lonie. Professor Gerbrandy zeide
Ik hou van Uw land en ik bewon
der het". Hij gaf zijn indrukken
weer over zijn bezoek aan Nederland
en zei dat één ding hem bijzonder
had getroffen, namelijk dat de geest
van Nederland absoluut gezond Is.
in antwoord op vragen hem ge
steld, zei hij onder andere dat de
Canadeezen in Nederland geweldig
populair zijn en dat zijn volk ook
zeer dankbaar Is voor cte hulp van
de Australiërs in het Verre oosten.
DE N.Z.II.T.M.
Naar de heer P. M. Gieske, eerste
chef van den Uitvoerenden Dienst
van de N.Z.H.T.M. aan het A.N.P.
heeft medegedeeld, zal het zeker
nog wel Augustus worden, voordat
deze maatschappij haar tramdien
sten kan hervatten. De door de
Duitschers aangerichte schade valt
wel mee. Op het traject Haarlem
Leiden Is de brug bij Oegstgeest
vernield, alsook bruggen op de tra
jecten LeidenKatwijkNoordwijk
en Den Haag. Tusschen Amsterdam
en Purmerend zijn bruggen bescha
digd. De lijn HaarlemZandvoort is
geheel intact, van groot belang voor
de badplaats, omdat de spoorlijn ge
heel is opgebroken.
Om den te verwachten grooten
toeloop van reizigers voor de- inter
local lijnen te kunnen opvangen,
zr 1 waarschijnlijk een vergunning
stelsel worden ingevoerd, precies als-
bij de spoorwegen.
Op verzoek van den Militairen
Jcmmisaris te Haarlem deelt de
Stads-Bibliutheek en Leeszaal mede.
Jat in de Leeszaal op het Prinsen-
pof (geopend van 1012.30 en van
1.305 uur) ter inzage zijn: Staats
blad van het Koninkrijk der Neder-
.anden 1945, Herstelwetgeving 1943-
.944 (uitg. Militair Gezag) en: Pu
blicatieblad Vdn het Militair Gezag.
De politie te Haarlem heeft twee
dieven van militaire paarden, aan
gehouden, n.l. den 25-jarigen vracht
rijder j. k. en den 26-jarigen vee
houder j. w. Zij zijn aan de Cana-
deesche militaire politie overge
leverd.
De stedelijke distributiedienst
lieeft voor het district Haarlem de
volgende borfnen aangewezen:
R 13 van de tabakskaart Q 413
voor het koopen van <20 siga
retten.
A 04 van het inlegvel voor 2% li
ter melk. Deze bon is geldig
van 39 Juni. In verband met
de regeling van den aanvoer
van melk wordt men dringend
verzocht de nieuw aangewezen
melkbonnen, welke voortaan
steeds op Maandag ingaan,
deze ook uiterlijk op dien dag
in te leveren. Men dient de
meik van dag tot dag af te
nemen.
A.451 van de noodkaart IVe serie
voor 100 gram versch vleesch
zonder been. "Vleesch in bük
of gedroogd vleesch mag op
dezen bon niet afgeleverd
worden.
UITREIKING INLEGVELLEN
NÜODSIAMK AARTEN
In het centraal uitreiklokaal
Vleeschhal zullen Dinsdag aan de
houders van noodstamkaarten inleg
vellen worden uitgereikt aan hen,
wier familienaam aanvangt met de
letters A van 910 uur, B 1011,
C D E! 11—12.30, F G H I 1314.45;
op Woensdag J K L M van 310
uur, NOPQ 10—li RST 11—12.30,
V W X Y Z 13—14.45. Aan boven
staande indeeling wordt zeer streng
de hand gehouden.
CENTRALE KEUKEN
Iedereen, die zelf geen warmen
maaltijd kan bereiden, wordt met
ingang van 11 Juni in de gelegen
heid gesteld om evenals voorheen
voedsel te betrekken van de Cen
trale Keukeu. Van Donderdag 7
Juni af zal Iedere deelnemer eqh-
ter de distributiebonnen voor aard
appelen groente, vleesch en vet, in
moeten leveren; ook degene die
thans deelneemt aan de Centrale
Keuken en tot de ondervoeden be
hoort.
De R.K. Middenstandsbond is weer
in functie getreden. Het Centraal
Bureau is voorloopig gevestigd te
's-Hertogenbosch, Oranje Nassap-
laan 9.
Tot de kostbaarste verworvenhe
den, die oorlog en bezetting ons ge
bracht hebben, behoort ongetwijfeld
de geest van eensgezindheid1, waar
mede ons volk zich tegen onrecht
en tyrannie verzette en waarbij
verschillen van leeftijd en stand
wegvielen 'vtoor het eene, groote
doel: het welzijn van het vader
land. Talloozen in den lande heb
ben niet geaarzeld voor dat doel,
met opzijzetten van persoonlijke be
langen, groote offers te brengen er-
velen zijn daarbij tot de uiterste
consequenties gegaan en stelden
de hoogste liefdedaad, door leven
en bloed te geven vöor anderer wel
zijn. Want „niemand heeft grootei
liefde, dan wie zijn levten geeft vooi
zijn vrienden."
Dit gevoel van saamhoorigheiti
en deze bereidheid tot het brengen
van offers zijn in wezen in-en-in
Christelijk en vertoonen een tref
fende parallel met hetgeen St. Jan
ons vandaag in het Epistel voor
houdt: „Hieraan erkennen wij de
liefde: Christus heeft Zijn leven
gegeven voor onze broeders." In
emeenschappelijk doodsgevaar leer
den wij de betrekkelijkheid zien der
onderlinge veeten en twisten; hon
ger en ontbering openbaarden aan
velen de onzekerheid Van alle be
zit, terwijl de noodzaak, ons aan
een te sluiten tegen vervolging en
dreiging met concentratiekamp en
dood, de scheidsmuren slechtte,
die stand en positie zoo dikwijls
hadden opgetrokken tusschen de
zonen van een volk.
Zullen wij dat, wat wij ons met
bloed en tranen hebben verworven,
thans onder het gewapper der
vlaggen en in de feestvreugde om
de herwonnen vrijheid gaan prijs
geven? Wij zullen niet altijd het
'erschil In overtuiging kunnen over
bruggen, dat ons Van anderen
scheidt, doch wel is het mogelijk,
elkandei met waarachtige Chris
tenliefde tegemoet te tre'den on be
reidheid te toonen, om in oprechte
samenwerking te trachten, de won
den, in ons volksleven geslagen, te
heelen en gezamenlijk te arbeiden
aan den wederopbouw van ons
land. Vaderlandsliefde immers is
niet slechts een nationale doch
ook een godsdienstige plicht, be
rustend op het vierde gebod. „Na
God," zegt St. Thomas, „is het
vooral ten opzichte van zijn ouders
en van zijn vaderland, dat de
mensch verplichtingen heeft." Er
is daarom geen volmaakt Christen,
of hij is tevens een volmaakt va
derlander. Naar het juiste woord
van onze Bisschoppen ligt dan ook
de kracht van ons Volk „in een-
rachtig samenwerken tot welzijn
an het vaderland, met eerbiediging
an. elkanders diepste overtuigin
gen" (Brief van 10 Nov. 1940).
E6n ontzaglijke taak wacht ons,
eel werk moet worden gedaan,
eel onrecht goedgemaakt. Indien
vij echter in dezen geest geza
menlijk arbeiden, zullen wij den
vrede winnen, d.i. de inwendige
rde van het land, gegrondvest op
de rechtvaardigheid. K.
eters en deuren, waardoorheen
de volle voorjaarswind van het
lieuwe leven waaien kan, tot tijdjeen wa:
Toen na de bevrijding van 't Oosten
van ons land de IJssei in Westelijke
richting werd overgestoken, her
leefde de hoop cp een spoedige be
vrijding van het Westen. Voor
Amersfoort evenwel stopte het of
fensief en voor de zwaar beproefde
bevolking der Westelijke Provincies
beteekende dit de zooveelste teleur
stelling. „Waarom stooten ze nu
niet door? Als ze nou toch maar
kwamen," verzuchtte iedereen.
Neen, niet iedereen. In een on
derhoud dat een verslaggever van
A..N.P.-ANETA had met ir. G. B. R.
Ie Graaff, hoofdingenieur-directeur
van den Rijks Waterstaat en diens
assistent, den hoofdingenieur C. in
't Veld, is hem duidelijk geworden,
dat er ook menschen waren die met
angst en beven een verder schrij
den van het offensief tegemoet za
ten en vurig- hoopten, dat een an-
iere oplossing zich zou voordoen.
Deze menschen waren de deskun
digen van Waterstaat, die nauw
keurig op de hoogte waren van de
Duitsche voorbereidingen ten aan
zien van verdere inundaties, en wis
ten dat bij een doorbraak bij
Amersfoort de vijand niet zou aar
zelen alle sluizen open te zetten. Zij
wisten dat in dit geval, behalve de
hooggelegen steden, de provincies
Utrecht, Noord- en Zuidholland,
geheel onder water zouden zijn ge-
loopen, hetgeen voor land en volk
jcen wale catastrophe zou zijn ge
en wijle de verhoud- 'gen' binnen weest.
m buiten het kathoiu ,o kracht!-»Wij wisten," aldus de heer- de
veld vastere vormen zullen heb-Graaff, „dat dit de bedoeling van
ben gevonden. de Duitschers was en dat zjj^het
lederen dag gaan we een stuk
ooruit. Maar iederen dag komen
weer nieuv/e wenschen bij, zoo-
dat het nog heel lang zal duren
ooraleer de Haarlemsche gemeen
schap tevreden zal zijn. Verheugend
as het verschijnen van den bak
ker aan de deur, met in zijn kar
oog gerezen wittebrooden, geschenk
van Zweden. De bakker komt nu
weer geregeld, zoodat de nare rijen
Dij de broodfabrieken tot het oor-
ogsverleden behooren. De bedelarij
,om wat eten" is afgeloopen; hier
en daar heeft iemand den weg nog
iet gevonden naar het juiste adres
om geholpen te worden, maar dat
is ook spoedig uit want het Roode
Kruis in al zijn vormen heeft een
geweldige populariteit in onze stad.
Men is tevreden over het voedsel,
ien biedt tegen elkander gewichts-
oename op en de nare opmerking:
„man, wat zie je d'r uit," heeft
plaats gemaakt voor: „kerel, wat
ben je bijgekomen." Omdat we
meer weerstand krijgen, moeten we
harder gaan werken voor opbouw
van stad en vaderland. Er zal
straks Veel geëischt worden en lan
terfanten is onduldbaar.
Een probleem is nog het eten
koken. De overheid kan nu een
maal niet toelaten, dat ieder op
zijn eigen houtje maar hout ver
zamelt en raak sloopt. Bloemendaal
was de uitkomst voor velen, maar
daar is nu een stokje voor gestoken.
Ten eerste is het In de duinen zeer
gevaarlijk door de mijnen en ten
tweede kan nu niet meer goedge
keurd worden, dat het landschap
onherstelbaar verminkt wordt.
„Maar hoe kom ik dan aan hout?"
is de vraag. „Kunnen we niet twee
uur per dag gas krijgen?" „Zou er
geen petroleum beschikbaar gesteld
kunnen worden?"
De overheid begrijpt uw zorgen en
als ze bij machte was, zou ze van
daag nog een eind aan de misère
maken. Oefen geen kritiek uit, kan
ker niet, al is het moeilijk. Eerst
moet uw honger gestild worden,
dan komen de kolen. Er wordt ge
daan wat mogelijk is. Blijft elkan
der helpen, zoekt mogelijkheden om
gezamenlijk te koken, laat uw zo-
merkacheltje juist plaatsen etc.
Daarenboven krijgen we thans veel
eten, dat weinig brandstof vraagt
en de Centrale Keuken is er weer
voor iedereen. Wellicht is het mo
gelijk, dat het wachten aan de uit-
relklokalen sterk bekort wordt, want
daarover zijn hier en daar klachten.
Hoe zouden we er voor gestaan
hebben als de geallieerden ons nog
niet bevrijd hadden? Het antwoord
op deze vraag moet u rustig stem
men. Denk aan onzen wekroep in
de zware oorlogsjaren: Moed en
vertrouwen! Vertrouwen in de over
heid, die dag en nacht werkt om
onzen nood definitief optalie gebied
te lenigen. v. W.
MEN ZIJ GEWAARSCHUWD
De bewoner van perceel Konin
ginneweg te Haarlem heeft Za
terdagmorgen om vier uur bezoek
gehad van drie personen, waarvan
de „leider" een band van de B.S.
droeg en zeide dat nij huiszoeking
kwyim doen wegens zwarten handel
E.'&werd wat zeep in beslag geno
men. De bewoner kreeg de mede-
deeling, dat hij enkele uren later
steid, kunnen Walcheren en de i gearresteerd zou worden door de
B.S. Tot heden toe is van een „ar
restatie" echter geen sprake geweest,
peil van de waterreservoirs, die voor
deze enorme inundatie moesten die
nen, tot het maximum hadden op
gevoerd. Gelukkig wisten de gealli
eerden dit ook. Zij waren nauwkeu
rig op de hoogte van de getroffen
en voorbereide maatregelen, en had
den van de inundaties betere kaar
ten dan wij. Goddank is het anders
geloopen en is ons land voor deze
ramp gespaard. Echter nog na de
capitulatie hielden de geallieerden
er rekening mee, dat de Duitschers
nog wel eens rare sprongen zouden
kunnen maken. Zoolang de Duit
schers in IJmuiden de vrije hand
hadden, dreigde er groot gevaar.
De Canadeezen beseften dat zeer
goed, stormden niet in verwoede
vaart op IJmuiden af, doch bena
derden bet omzichtig, draalden er
dagenlang om heen als de kat om
de heete brei, om toen plotseling
toe te slaan op het gunstigste mo
ment. Nederland werd zoodoende
voor een nationale ramp gespaard.
DE INUNDATIE-GEVOLGEN
„Wat de droogmaking der onder-
geicc-pen gebieden betreft, deze
verioopt zeer vlot," aldus de heer
Be Graaff, „en met hulp van het
materiaal dat in Amerika is be-
Wieringermeer nog voor het
•nieuwe jaar droog zijn. De rest
van de inundaties zal reeds bin
nen enkele weken tot het ver
leden behooren. In hoeverre ech
ter de bodem door het water on
geschikt zal zijn geworden, moet
natuurlijk nog blijken."
zoodat men gewaarschuwd moet
worden tegen nachtelijk bezoek van
oplichters.
Directie: J. J. Boenigter
Waarn. Hoofdredacteur:
Mr. L. G. A. ScUlIclitlug