Vijand op Borneo verrast
Nazi-geest nog levend
Laboean veroverd
Onze kerkklokken
Berlijners zonder
schuldgevoel
Koningin te Nijmegen
Geen verbroedering
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DINSDAG 12 JUNI 1943
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544 Abonnementsprijs 26 cent per week
c°°beSn b^WiJs van vurlg af"
Geen losse kranten
Voedselconferentie
Brigade Irene zwaait af
OPENBARE WERKEN
Uurloon 74 cent
Toevallige ontmoeting
10 eenheden brandstof
Polen uitgenoodigd
in San Francisco?
H. Stoel waarschuwde Italië
NIEUWE HAARLEM
COURANT
MANILLA, 13 Junl (AP->- De
Australische landingen op de West-
Kust van Borneo, waarvan wij giste
ren in «ns hlad melding maakten,
geschiedden gelijktijdig op drie
punten, n.l. op het eiland Laboean,
WJ Brooketön en by Maura aan de
Golf van Broenei. De geallieerde
strijdkrachten jiebben reeds de stad
Laboean, benevens het vliegveld,
veroverd en zijn van Brooketon aï
3000 meter het land binnen gedron
gen in ile richting van de stad
Broenei.
ln dit gebied Is Generaal Mac-
Arthur reeds enkele uren na de eer
ste landing aan land gegaan; hij was
in de frontlinie getuige van een koi-
te schermutseling.
De landingen werden voorafgegaan
door een bombardement uit de lucht
en door oorlogsschepen, die de vij
andelijke kustverdedigingen volko
men verwoestten, wvaarna de aan-
valstroepen de kust bestormden,
waarbij zij slechts hier en daar ge
ringen tegenstand ondervonden. Vijf
tig oorlogsschepen van de 7e Amen"
kaansche Vloot en de Australische
marine en bommenwerpers en ge
vechtsvliegtuigen van de Australi
sche luchtmacht en de 13e Amerl-
kaansche luchtvloot ondersteunden
de operaties.
De landingsactle, dl» op de ver-
Met groote verontwaardiging en
onder diep uit het hart kamende
protesten zag Katholiek Haar
lem tijdens de Duitsche bezetting
de kerkklokken uit de torens ver
dwijnen. De vertrouwde klokken-
geluiden, die door eigen aard ver
raadden in welke kerk er een doo-
de te betreuren was of in welke
parochie feest gevierd werd, zou
den niet meer. over de stad golven
en in de huizen doordringen. De
gewijde klokken werden door
vreemde, schermende handen ge
stolen terwille van het oorlogsge
weld, om óns leed en onze verdruk
king te verlengen.
Met gebalde vuisten in de zak
ken stonden vela sterke kerels te
kijken naar dit miserabele bedrijf.
Hoevele kerkklokken telde onze
stad niet? Zeker, het carillon in
de oude St. Baaf bleef intact,
maar de bronzen klckkenreuzen in
de Kathedrale torens werden let
terlijk en figuurlijk neergehaald,
evenals de dwergklokjes uit de
miniatuur-torens der kapellen.
Geen bronzen stem kon ons meer
herinneren aan bet begin der H.
Mis of aan het Lof. Onze dooden
zouden niet meer uitgeluid wor-
X den en als een parochie een pries-
1 terzoon een waardige ontvangst
wilde bereiden moesten de J^ees-
telijlc door elkaar vallende hooge
en, lage klokkenklahken achterwege
blijven.
Zwijgend droeg Katholiek Haar
lem het zwijgen van zijn metalen
torenvrienden. Maar in aller bar-
ten leefde slechts één gedachte:
de zekerheid der terugkom^ Eéns,
en spoedig, zou de vijand het land
verlaten en al moesten ,er dan
gToote .moeilijkheden overwonnen
worden, de klokken zouden terug-
keeren, edeler van klaiik en groo-
ter in aantal.
Katholiek Haarlem, strek nu de
gebalde vuist tot een gevende
hancj. De gieters wachten op de
opdracht, de pastoore hej>ben de
orders ter verzending gereed lig
gen, de sterke, zwijgend kijkende
kerels in de roofdagen willen nu
bun spieren spannen om de nieu
we vredesklokken in de torens te
hijschen. Weldra zullen dan de
klokken hun klanken over de ge
spaarde Spaamestad beieren, als
eken van den offergeest der ge-
fr.T*;? eindelijk verkregen
\njh-il. Vergeet Uw aandeel nidt,
wanneer het van u gevrira|d
wordt. v yfjr
VRIJWILLIGERS GEVRAAGD
Kr komen thans per dag twee
treinen met repatrleerenden te Haar.
lem aan, n.l. om 12.30 en om 15.35
uur; bovendien keeren velen per
auto terug. Als gevolg daarvan ls het
bureau op het station ook des nachts
geopend. Er ls dringend behoefte
aan vrijwillige^ dm de registratie en
andere zaken te verzorgen. Zij gelie
ven zich met spoed te melden:
Frederlkspark 1 te Haarlem.
overing van het eiland Tarakan. op
1000 kilometer overzee aan den an
deren kant van Borneo gelegen,
volgde, was een volkomen verrassing
voor den vijand. Hij was niet ln staat
eenigen effectieven weerstand te
bieden en dientengevolge waren de
geallieerde verliezen, te verwaarloo-
zen.
Het landingsgebied is op 1300 ki
lometer ten noordoosten van Singa
pore en 1000 kilometer ten Oosten
van ïndo-China gelegen. Het gebied
van Broenei ls rijk aan olie, rubber,
steenkolen, hout, ijzer en andere
grondstoffen. In de goed-bescherm-
de baai kunnen tallooze schepen
van elkéf grootte voor anker gaan. De
vestiging van een marine-basis in de
Golf van Broenei, gecombineerd met
die op de Phllippijnen, zal de keten
sluiten en steun geven aan de stra
tegische bases, welke over een lengte
van 2500 kilometer verspreid zijn en
vanwaar de lucht- en zeestrijdkrach
ten voortdurend en effectief de Azia
tische kust van Singapore tot
Sjanghai kunnen bestoken.
Over den strijd In den Pacific
meldt Radio Sydney, dat de Austra
liërs een nieuwe landing op de
Westkust van het eiland Bougain
ville hebben gedaan. Volgens dit
bericht geschiedde de landing op
ongeveer 30 K.M. afstand van den
noordelijken top van 't eiland, waar
snel 'n bruggenhoofd werd gevormd.
Reeds dringen de Australiërs het
eiland binnen.
In overleg met do directies der
groote dagbladen heeft de Militaire
Commissaris ln de Provincie Noord-
Holland sub dato 7 Juni 1945 een
verordening vastgesteld, waar by het
venten, verkoopen, zoowel als het
koopen van losse nummers van dag
bladen verboden wordt.
Een uitzondering wordt daarbij
slechts gemaakt voor Hot verkoopen
en koopen van losse nummers aan de
drukkerijen der betrokken bladen
vanwege de uitgeverijen zelve, die
zoodanigen verkoop eigener beweging
tot het hoogst noodzakelijke zullen
beperken.
De heerschende papierschaarschte
heeft 't noodzakelijk gemaakt dezen
maatregel te treffen, teneincre de
regelmatige bezorging der dagbladen
aarf de abonné's te bevorderen.
Aan de politie is opdracht gegeven
op de naleving ervan scherp toezicht
te houden en tegen iedere overtre
ding met kracht op te tréden.
Op het publiek wordt een ernstig
beroep gedaan °m ln het belang
eener behoorlijke organisatie der
voorlichting zijn medewerking te
verleenen aan de handhaving van
dezen, naar gehoopt mag worden, tU-
deiyken maatregel.
De minister van Handel, Nijverheid
en Landbouw, Z.Exc. drs. J. H. Gis
pen, bevindt zich momenteel te Lon
den ter bywoning van de West-Euro-
peesche levensmiddelenconferentie.
Ter aigemeene oriënteering op het
terrein van de voedselvoorziening
heeft zich de dir.-gen. van de voed
selvoorziening, de heer ir. P. L. Lou-
wes, eveneens naar Londen begeven.
Mgr. Huibers ontvangt overste
Schurmann
De Provinciale Militaire Commis
saris voor Noord-Holland bracht
Maandag een bezoek aan z. H. Exc
den Bisschop van Haarlem, met wieri
hij in een langdurig onderhoud al
lerlei gebeurtenissen uit den bezet
tingstijd en problemen van het he
den besprak.
A.N.P.-Aneta verneemt; dat be
gin November zes maanden na
het beëindigen der vijandelijkheden
de laatste soldaat van de Konink
lijke Brigade „Prinses Irene" gede
mobiliseerd zal moete% zijn. De de
mobiliseering geschiedt, volgens een
zorgvuldig uitgewerkt schema. Zoo
zullen zij, die boven de veertig zyn,
op 1 Juli afzwaaien.
Elke man zal gelegenheid krijgen
terug te keeren naar het land, waar
hij werd opgeroepen, of vanwaar hij
zich als vrijwilliger naar Engeland
begaf. De „Canadeezen" onder hen
vormen een aanzienlijke groep.
voor hen, die ln Nederland af
zwaaien zy, die ln 1940 met de
overgebleven troepen naar Engeland
overstaken en de Engelandvaarders
is de mogelijkheid van een over-
heidsbetrekking in het vooruitzicht
gesteld. Plannen hiertoe zijn ont
worpen; men heeft gedacht aan
een psycho-analytisch instituut, dat
den soldaat de voor hem het best
geschikte functie zou kunnen aan
wijzen.
Er Is by de leden der Brigade niet
veel belangstelling voor overgang
naar het beroepspersoneel.
TERUG UIT DACHAU
Uit het concentratiekamp te Da
chau zijn bevrijd en ln Nederland
teruggekeerd: h. Moltenius uit
Bloemendaal, Ph. - Schuytvlot uit
Haarlem en F. van der Bal uit Zand
voord.
H.M. de. Koningin heeft, zooals
reeds gemeld. Zaterdag een officieel
bezoek gebracht aan Nijmegen. In een
der bovenzalen der St. Annastichting,
het tijdelijk verblijf van het ge
meentebestuur, ontving HM. een
aantal deputaties en vertegenwoor
digers van kerkelijke en gemeente
lijke instanties. In den schuilkelder
onder de St. Annastichting, waarin
tijdens de donkere dagen van Nij
megen zooveel burgers een schuil
plaats hebben gevonden, werd H.M.
een hulde bereid door de kinderen
van oorlogsgetroffenen, die hier nog
steeds zijn ondergebracht. Vervolgens
begaf zy zich naar hetzgn. „Oranje
huis", beter bekend ais de „Bonte
Os". Dit hotel was het brandpunt
van de Illegaliteit tijdens de bezet
ting. In dit hotel van mevr. Wltte-
veen, alias „Oranje Marie", een
naam, haar door de binnenlandsche
strijdkrachten gegeven, gebruikte de
Koningin de lunch. Des middags
werd een uitgebreide rytoer door de
stad gemaakt.
Gisteren zyn vertegenwoordigers
van het Militair Gezag, afd. Arbeids
zaken, van Openbare Werken, van
den Haarlemschen Bestuurdersbond
en van den Alg. Bouwarbeidersbond
byeengekomen voor een regeling van
de voorlooplge arbeidsvoorwaarden
voor de werknemers, welke vla
Openbare Werken in Haarlem worden
t» werk gesteld.
In afv*achting van een nadere
definitieve regeling, welke spoedig
tusschen de werkgevers en werk
nemersorganisaties zal worden ge
troffen, werd besloten dat het uur-
Ipon zal worden gebracht op 7,4 ot.
per uur, berekend naar een 48-urlge
werkweek. Evenals voorheen zal ook
de vacantlèbon weer worden ver
strekt. De werknemers kunnen op
het werk een warmen maaltyd ge
bruiken.
Tusschen de vertegenwoordigers van
het Militair Gezag, afd. Arbeidsza
ken, en den heer Mars, bestuurder
van ften Centralen Bond van trans
portarbeiders, werd in zake de loon-
en arbeidsvoorwaarden voor hen, die
bij dé Noodvoorziening werkzaam
zijn, overeengekomen, dat met in
gang van Maandag 11 Juni het uur
loon, berekend naar een 48jirige
werkweek, vastgesteld wordt op 74
cent per uur.
Toen de hofauto van H. M. de
Koningin Zaterdagavond van Nij
megen ln de richting Den Bosch
reed, stopte hy plotseling. Het
zelfde deed een glimmende zwarte
wagen, die uit de tegenover ge
stelde richting kwam. Een daime,
ln groen mantelcostuumsprong
uit dezen auto en liep hard over
het fietspad naar den wagen van
H. M. Het was de Prinses, die op
weg was naar Het Loo en nu toe
vallig Haar moeder ontmoette.
Zij nam even plaats ln den auto
van H. M., een kort afscheid, en
toen gingen moeder en dochter
weer leder haars weegs.
In een Maandag te Den Haag
gehouden persconferentie heeft
minister Tromp verklaard, het
noodzakelijk te achten, dat a.s.
winter 10 eenheden brandstoffen
worden verstrekt. Dat moet tot
eiken prijs worden bereikt, daar
anders de gevolgen catastrofaal
zullen zyn.
SAN FRANCISCO, 12 Juni. (A.P.)
Onder de gedelegeerden op de con
ferentie van de Vereenigde Naties
verwacht men, dat Polen deze week
wellicht zal worden uitgenoodigd aan
de besprekingen over de wereldvei-
llgheid deel te nemen.
Deze verwachtingen zijn gegrond
op het bericht, volgens hetwelk
Harry Hopkins als vertegenwoordiger
van Truman met Stalin een oplos
sing heeft uitgewerkt voor de Pool-
sche situatie.
Volgens andere berichten overwe
gen de big five de toelating van Ita
lië en nog een ander land, wat dan
Polen zou zyn. Andere bronnen den
ken echter aan Zweden, Volgens deze
kringen ls door de Deensche delega
tie bekend geworden, dat Zweden ln
het geheim en met goedkeuring van
de geallieerden de Deensche onder-
grondsche beweging bewapend heeft.
Hopkins wordt vandaag In Wash-,
lngton verwacht. Naar verluidt, zou
hij o.m. Stalin's standpunt overbren
gen ten aanzien van de plannen voor
een byeenkomst der Groote Drie.
Reuter verwacht een aanzleniyke
verbetering ln den toon der betrek
kingen tusschen Engeland, Amerika
en de Sovjetunie.
VATICAANSTAD, 12 Juni (AFP).
Van de zyde van het Vatleaan ls
een brochure verschenen, waaruit
biykt, dat de H. Stóel herhaaldelijk
pogingen in het werk heeft gesteld
ln het belang van den vrede en hoe
het Vatleaan lrf het bijzonder by de
I'taliaansche regeering heeft ge
ïntervenieerd, om haar te bewegen
zich in het conflict tusschen de ge
allieerden en Duitschland afzydig
te houden.
Kerkklokken teruggevonden-
HOOFDKWARTIER 2DE LEGER,
11 Juni (OSP). Honderden Neder-
landsche, Belgische en Duitsche
kerkklokken zijn op de binnenplaats
van een smeltery te Wilhelmsburg
door een Brltsch officier gevonden.
Alle dragen godsdienstige Inscripties
en zijn van codeteekens in krijt
voorzien. Men hoogt, dat archieven
zullen gevonden worden, waaruit kan
biyken, waar elke klok vandaan ls
gekomen.
Nieuw voorstel inzake*
Britsch-lndië
LONDEN, 11 Juni. (Reuter) Sir
Stafford Crlpps heeft de verwachting
uitgesproken, dat de Britsche regee
ring binnen enkele dagen met een
voor Britsch-lndië aanvaardbaar
voorstel zou komen ter oplossing
van het Br.-Indische vraagstuk.
De nazi-geest leeft nog in Ber
lijn, giftig en onbeschaamd, èn
vermetel genoeg om naar buiten
op straat te komen en propagan
distisch den eenen bondgenoot te
gen den anderen uit te spelen,
schrijft Eddy Gilmore van Asso
ciated Press, die tot de eerste groep
geallieerde correspondenten be
hoorde, die langer dan 24 uur ln
de Duitsche hoofdstad zijn geweest
en alle faciliteiten genoten om te
gaan waar zij wilden en vrij te
praten met zooveel Duitschers als
hun maar goed dacht.
Huizeni zyn dooi- leden van de
HtMerJugend ln brand gestoken en
minstens twee Russische officieren
zyn in de straten van Berlijn dood
geschoten door franc-tlreurs.
Deze Hltler-benden gedragen, zich
precies als de Russen voorspelden
dat zij zouden doen: zij blijven hun
operaties achter den rug der gealli
eerden voortzetten, probeeren wan
trouwen te zaaien en sabotage te
bedrijven, waar zy maa£ kunnen.
Ik had wat dat betreft eenige per*
soonlljke ervaringen. Toen lk alleen
an het wandelen was ln de buurt
van wat nu als stadhuis gebruikt
wordt, kwam er een jonge Dultscher
van 1718 Jaar aanfietsen.
„Pardon", zei hij in het Engelsch,
„bent U Engelschman of Ameri
kaan?"
„Amerikaan", antwoordde lk.
„Wij zyn biy U te ai en. Weet U
veel van de Russen af. Wij ziin net
met hen in oorlog geweest en U
kry.gt ook oorlog met hen."
Ik vroeg hem, of er veel Beriyners
waren, die er zoo over dachten, en
hij zei: „Heel veel".
Ik praatte "met ongeveer 50 Duit-
schors in Berlijn en tot mijn spijt
moet ik zeggen, dat, met uitzonde
ring van burgemeester Werner en
zyn uitgespreken anti-fascistisch
bestuurscollege, slechts zeer weinig
van deze Berlijners van eenige
schaamte of schuldgevoel biyk ge
ven. zy staan vlug klaar met de
bewering, dat Duitschland geen
schuld draagt aan den Oorlog. Som
migen geven met tegenzin toe, dat
Duitschland' wel veel m'et het uit
breken van den oorlog te maken
had, maar dat ls ongeveer alles.
Zij veroordeelen Hitier wegens
uitlokking van den oorlog, maar de
klnderiykheld van deze tactiek ligt
ej dik op. Mechaniscfi wachten zij
a.h.w. op hét applaus van den toe
hoorder, wanneer zy onvriendelijke
dingen over wyien hun Führer
zeggen.
Op de manier, waarop de meeste
Berlijners op hun nederlaag rea
geerden, was lk niét voorbereid. Z:j
verwachten werkelijk weer op don
ouden voet te kunnen voortgaan, zy
willen het leven voortzetten, zooals
het voor of ln den oörlog' was. Zij
geven toe, dat de Joden naar Beriyn
terugkomen en dat zy daar niet veel
aan kunnen doen.
De Duitschers, met wie lk op straat
sprak, hadden heel weinig van de
Duitsche wreedheden gehoord. Zelfs
de burgemeester gaf uitdrukking aan
zijd verbazing, toen lk hem er van
vertelde. Da manier waarop de Duit
schers reageeten, bewijst, dat er heel
wat opvoeding noodiig Bal zijn In
dien .de geallieerden de legenjie van
het superra» eruit willen stampen(
In het Engelsche Lagerhuis hebben
eenige leden vragen aan de regeering
gesteld over het verbod van verbroe
dering met de Duitsche bevolking,
da# kort na hun Intocht ln Duitscli
grondgebied voor de geallieerde legers
is afgekondigd en waaraan zoo streng
de hand schijnt te worden gehouden,
dat de geallieerde soldatenkeukens
het overgeschoten voedsel verbranden
in plaats tan het, naar meer gebrui
kelijk ls, aan de noodlijdende burgers
af te staan. Geallieerde soldaten mo
gen niet met burgers omgaan, geen
particuliere woningen betreden, moe
ten zich beperken tot hun eigen bios
copen, cantlnes en leeszalen.
Het vraagstuk, dat hier aan de
orde was en dat een deel vah de En
gelsche pers reeds eenige weken
heeft bezig gehouden, bestrijkt meer
dan alleen de militaire tucht. Het
verbroederingsverbod ls de vrucht
van een langzame ontwikkeling ge
weest. In het begin van den oorlog
maakte de Britsche propaganda een
sterk onderscheid tusschen het mis
leid» Duitsche volk en zijn mislei
ders. Geleidelijk aan echter stelden do
Britten zich de vraag of dit onder
scheid wel reëel was en of niet het
geheele Duitsche volk hiede-schuldlg
moest worden geacht.
Het verbod van verbroedering is 'n
uitwerking van de gedachte, dat het
geheele Duitsche volk ln een of an
deren vorm, op zyn minst door ge-
doogen, schuldig is.
Na de capitulatie echter is bet
vnmgst.uk waër ln verschillenden
vorm opgeleefd ln de Engelsche pers.
Sommigen hebben zich afgevraagd
of een algemeane veroordeeling van
het Duitsche volk wel rechtvaardig
en christelijk was en verzetten zich
ook tegen de huns inziens naar ras
senleer riekende stelling, dat eeni
zekere trek naar collectieve misda
digheid' het Duitsche volk aangebo
ren zou zyn. Zelfs heeft ©en schrijver
van linksche richting, Golancz, veel
stof doen opwaaien door in een
brochure de stelling te verkondigen,
dat de Engelschen meer schuld heb
ben aan Buchenwalde dan de Duit
schers. omdat de Engelschen wisten
wat daar aan de hand was en de
gemiddelde Dultscher niet. Deze
stelling zou wel erg scrupuleus klin
ken als men haar niet moest be
schouwen in het licht van den ver
kiezingsstrijd.
Hef vraagstuk echter 1$, behalvo
in het Engelsche geweten, ook acuut
geworden als practisch probleem.
Daartoe heeft de houding van do
Russen ln het Oosten aanzienlijk bij
gedragen. Misschien ook wegens hun
materialistische philosophic worden
de Russen niet geplaagd door het
probleem van goed en kwaad. Ia
plaats van het moeliyke onderscheid,
tusschen goede en slechte Duitschers
trekkfiu zij de veel gemakkeli. ker
grens tusschen bruikbare en on
bruikbare Duitschers. De Engelschen
nu hebben den Indruk gekregen,
dat de categorie „bruikbaren", die
genade heeft gevonden ln Russische
oogen, erg' groot moet zijn. Over
radio Bprlfjn vertellen de oude
stemmen van Goebbels rooskleurige
verhalen over de ideale voedselposi
tie, heropende schouwburgen, rij
dende trams en overvloedige gas-
voorziening.. Men zou denken, dat 't
gebied verkeert ln een vrooiyko
stemming van wederopbouw en dat
het verleden vergeven en vergeten
ls. Zelfs is politieke partijvorming,
mits anti-fascistisch natuurlijk,
,weer toegestaan.
De Engelschen maken zich dan
ook ongerust, niettegenstaande de
verzekering van ZJoekov, datook
voor de Russische zone het verbroe
deringsverbod wordt gehandhaafd.
Zij maenen dat hun Interpretatie
van dit verbod strenger ls dan de
Russische. Deze Indruk ls misschien
scheef, want particuliere berichten
melden, dat de Russen alle nazi's ln
hun gebied opruimen en daarmee al
ver gevorderd zijn, hetgeen hun na
tuurlijk veroorlooft de samenwer
king met de „bruikbare" Duitschers -
eerder te openen.
Wat er echter ook achter de
schermen gebeurd moge zyn, de of-
flcleele propaganda vertoont de
Russische zones ln een vriendelijker
licht dan de rest van Duitschland.
Dit verklaart de belangstelling van
de Engelsche openbare meening
voor het verbroederingsverbod. De
geallieerden ln het Westen immers
staan voor de taak ln hun gebied
het economische leven weer op gang
te brengen en een chaos af te wen
den. De medewerking der bevolking
is daarby onmisbaar. .Reeds hebben
Engelsche kranten in vollen ernst de
vraag gesteld, welke propagandisti
sche verlokkingen men den Duit
schers ln het Westen zou kunnen
voorzetten als tegenwicht tegenover
de verkaveling van het Oost-Pruisi
sche grootgrondbezit, welke de Rus
sen, naar de bladen verwachten, zul
len uitvoeren. Men ziet, waartoe een
verschil ln beleid in de verschillende
zones dreigt te lelden: tot een wed
strijd om de gunst van de Duitsche
massa. Hoe meer men Duitschland
als een eenheid behandelt, hoe ge
ringer de kans is op een voorbarige
herryzenls van het Deutschtum.
Uit Vaticaanstad verneemt United
Pres» dat niet npind'er dan 620 poli
tieke vluchtelingen, onder wie zich
B'önomi, Da Gasperl eni Nennl be
vonden. gedurende de Duitsche be
zetting'verborgen zijn geweest in het
Palels van Lateranen Onder d»
oogen der Duitschers brachten boe
ten hun voedsel.
