Toekomst van Br.-Indië
Geallieerde vloot nadert
Balikpapan
De Tijd 100 jaar
Een huis in 34 minuien
naar Berlijn
Er komen weer
radiotoestellen
69ste JAARGANG No: 23265
ZATERDAG 16 JUNI 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544 a b Abonnementsprijs 26 cent per week
L.
Gandhi tevreden
„Groote Drie"
Amerikaan
staatssecretaris
van den Paus?
Verliezen
van onze Marine
Maar houdt het voet bij stuk?
Sociaal appèl
EHAARL
COURANT
\r~
LONDEN1, 16 Jtiill (A.P.). »l>e
Kngelsclip minister voor Indië
Anicrv heeft op '11 persconferentie
verklaard, dat het onlangs gepu
bliceerde witboek de mogelijkheid
opent, dat Indië binnen vUf Jaren
zijn definitieve grondwet zal heb
ben.
De politieke voorstellen, welke de
Brltsche regeering thans heeft ge
daan, vertegenwoordigen hgt uiter3te
wat zt] mogelijkerwijs geéen kan,
doch het is geen voorstel^ waarbij
alleen de keuze gelaten wordi van
wei of niet aanvaarden. De Voorstel
len zullen, Indien zij aangenomen
worden, Indië een „actieven domi
nion status" geven.
Uit Bombay vermeldt A.P. dat
Gandhl optimistisch ls en verwacht,
dat de voorgestelde conferentie om
Indië een nieuwe orde binnen het
Empire te geven veel nuttig werk
kan doen. Hl) zelf zou zich voorloo-
ptg tot de rol van adviseur willen
bepalen. Ondanks zijn crltlek op
sommige détails van Wavelt's verkla
ring, zei hl), dat de bevryding van
acht leden van het werkcomité van
de CongrespartU voor hem het
oogenbllk heeft aangekondigd om te
stoppen, en dat liet comité nu den
draad moet opnemen voor de onaf
hankelijkheid van 'Indië.
Morgen, 17 Juni, ls het honderd
jaar geleden, dat te 's-Herto-
genbosch het eerste nummer
van het dasblad „De Tijd" ver
scheen. De nauwe band, die tusschen
de honderdjarige en ons blad be
staat, maakt het licht begrijpelijk,
dat Wij deze heuglijke gebeurtenis
niet zonder een hartelijk woord van
gelukwensen willen laten voorbij
gaan. Het vele lief en leed immers,
vooral het laatste, dat belde bladen
gedurende de vijf jaren der bezet
ting met elkander hebben moeten
deelen, heeft den band niet anders
dan nog kunnen versterken.
1845—1945. Wanneer wij vóór
1940 het archief van het Kasteel
van Aemstei betraden en daar keu-
rig ingebonden de lange rijen jaar-
eangen hoog langs de muren zagen
staan, dan bleef onwillekeurig het
oog rusten op dien eersten jaargang,
een klein, dik boek, met op den
rug in gouden letters Junij 1845—
Junij 1846. Met een zekeren eerbied,
zooals men een kostbaar oud boek
In een antiquariaat behandelt, bla
derde men het eens door, vond vele
Inter -.santé artikelen en berich
ten, en beklaagde de journalisten,
die In zóó'a klein blad, met zulke
primitieve middelen een krant
moesten maken, niet vermoedend,
dat men ln 1945, honderd jaar la
ter, nog eens met dezelfde primi
tieve middelen een krant van het
zelfde kleine formaat zou moeten
samenstellen. Het is in onzen mo
dernen tijd, met zijn bijna huizen
hoogs rotatiepersen en meest ver
tinde zetmachines, wel een heel
merkwaardige parallel.
18451945. Honderd jaar ge-
den gistte het niet minder in
Europa dan nu, de strijd om de
democratie woedde even fel en ver
bitterd en vond zijn hoogtepunt in
de Pebruari-revolutle van 1848 in
Frankrijk.- De schokken, die Europa
tengevolge van revctoutionnaire be
wegingen op zijn grondvesten de
den wankelen, deden zich ook in
ons land gevoelen, en wel zóó erg,
dat Koning Willem II in die dagen
tot de gezanten der groote mogend
heden de gedenkwaardige woorden
spr^k: „vous voyez un homrne, qui,
de trés conservateur, est devenu en
24 heures trés libéral". Onze Ko
ning was in één dag van zeer
conservatief zeer liberaal geworden.
Het was een keerpunt in onze ge
schiedenis. Eerst toen was immers
eer belangrijke grondwetsherzie
ning mogeljjk, en kon het volk zijn
Invloed op de regeering doen gel
den, vooral door de bepaling, dat
de ministers verantwoordelijk wer
den voor hun regeeringsdaden. En
de dichter Da Costa zong jn die
dagen
„In d'orkaan van Februari
werd gebluscht de Julizon!
En daar rezen nieuwe tijden en
een nieuw Euroop begon."
Een nieuw Euroop begon.Hon
derd jaar geleden, maar ook thans
weer. Honderd jaar geleden was het
De Tijd, die bij den opbouw van dat
nieuwe Europa, bij het politiek
mondig worden ook van het Neder -
landsche volk, zijn stem deed
hooren.
Het is hier niet de plaats om uit
voerig te wijzen op de groote figu
ren, zoowel op kerkelijk, als op po
litiek en cultureel gebied, die De
Tijd als het podium gebruikten om
het Nederlandsche volk, en vooral
Neerlands katholieken, toe te spre
ken, leiding te geven en, zoo noodig,
hun houding te becritiseeren; dat
vaak in en rondom De Tijd de mee
ningen in botsing kwamen en wer
den uitgevochten; dat De Tijd meer
dan eens een „teeken van tegen-
spraak" was. Hei klinkt alles zoo tv. j
oud, maar ook zoo nieuw het 80116,136 zwaard van geest en
Moge Goq,, zegen wa de "thans tot het ulterste verdedigen
honderdjarige ook in haar nieuw B°Ven een der deuren de
begonnen eeuw rijkelijk neerdalen hcofdredactit staat de Latijnsche
en moge het bij de moeilijke taak spreuk geschreven: „fugit lrrepara-
om als katholiek hoofdorgaan juist bile temPus"- de WW snelt onher-
in deze verwarde tijden als princi- roepel!''; voorbij. Het is een aan-
pieel Katholiek blad leiding te moe- ?podn8 om z«n hjd goed te ge-
ten «even, Gods beschermende hand, £™ik6n. want de tijd vliedt weg.
zooals zoo vaak in het verleden en Z\ b?we«lng' *ctie'
niet het minst in de afgeloopen vijf,
voor het blad zoo uiterst moeilijke tijd snelt als in w^tiucht v^rbii
Jaren, blijven voelen. Dan zal het ,noge De T ij d echter nog vele
voor zijn. devies: „Dieu et mon honderden jaren als een rots biy-
arott" ook in de toekomst trouw op!Ven staan in de branding van het
bres blijven staan en het met leven vaij Neerlands katholieken.
Eén van de schepen door de Duitschers in het Noordzee
kanaal tot zinken gebracht. (Anefo-Sen Presser)
LONDEN, 16 Juni (A.P.) Ber
lijn is definitief uitgekozen als
plaats van bijeenkomst der Groote
Drie. Dit werd blijkbaar per on
geluk bekend gemaakt. In de pu
blicatie van de tusschen Churchill
en Attlee gevoerde correspondentie
hierover kon men namelijk lezen,
dat Attlee de uitnoodiging om de
Labourparty op de „aanstaande
conferentie te Berlijn" te vertegen
woordigen, aannam.
Downlngstreet 10 antwoordde ech
ter op de vraag of het de bedoeling
was geweest oin <jit feit op deze wijze
bekend te maken: „wy denken het
niet; u kunt nu uw eigen conclusies
trekken".
Officieel is in Washington beves
tigd, dat de Big Three elkaar zullen
ontmoeten „ln de buurt van Ber
lijn". Geen bijzonderheden werden
gegeven t a v. den datum. Volgens
goedingelichte kringen te San Fran
cisco zal Truman eerst na de confe
rentie een ontmoeting hebben met
De Gaulle.
Uit den tekst van de uitnoodiging
van Schurchlll aan Attlee. om hem
te vergezellen bij de bijeenkomst der
Three blijkt, dat het niet de bedoe
ling van Churchill ls, dat Attlee
slechts als „zwijgende waarnemer*'
aanwezig ls. Het was mijn Idee.
schrijft Churchill, dat ge als vriend
en raadsman zoudt komen om ons
te helpen bij al die onderwerpen
waarover we het zoo lang eens zijn
geweest en ten aanzien .waarvan mén
door onze openlijke verklaringen
weet, dat wij het eens zijn, Attlee
heeft de uitnoodiging op deze basis
aanvaard.
Volgens het Franscfoe persbu
reau A.F.P. zou een Noord-Ante-
rikaansdhe prelaat benoemd wor
den tot pauselijk staatssecretaris,
als opvolger van wijlen Kardinaal
Mag Hone.
SAN FRANCISCO, 16 Juni (A.P.) Een groote geallieerde vloot
nadért de Oostkust van Borneo, waar zich het rijke olieraffinaderiJU
centrum van Balikpapan bevindt. Radio Tokio deelt mede dat deze
vloot onder meer drie stagschepen, vliegdekschepen en zestien torpedo-
bootjagers omvat.
Verder imaakt Domei melding van
groote geallieerde concentraties van
zee- en luchtstrijdkrachten in het
gebied van Okinawa en meent, dat
de geallieerden voorbereidingen tref
fen voor nieuwe operaties tegen Ja
pan zelf.
Volgens Radio Tokio heeft de Brlt
sche vlootmacht gisteren de Japan-
sche eilandvesting Truk gebombar
deerd, terwijl het eiland tevens 5 uur
lang door vliegtuigen werd aange
vallen.
Omtrent de Australische vorderin
gen op Borneo wordt bekend, dat de
geallieerden daar thans een derde
vliegveld in bezit hebben. Op een
klein gedeelte na wordt geheel
Noord-Borneo nu door de geallieer
den belieerscht. 1
De Nederlandsche admiraliteit
maakt bekend, dat de totale ver
liezen, geleden door de marine
sinds het begin van den strijd te
gen Doltschland en Japan, tot de
maand -Mei 1945, bedragen: twee
kruisers, negen torpedojagers,
twaalf dutkbooten, drie kanonneer-
booten, acht mljnenleggere, twaalf
mijnenvegers en vijf tig andere niet
nader genoemde eenheden.
In het Zuiden heeft men zich
de laatste maanden beholpen met
een klein één-lamps-ontvangertje,
dat afgestemd was op „Herrijzend
Nederland". Een kleine kans be
staat aldus een zegsman van
A.N.P.-ANETA dat deze appa
raatjes, nu afgestemd op Hilver
sum, benoorden de rivieren ln den
handel -komen.
vZeker is, dat binnenkort een
toestel met 3 golflengten-bereik
aanvankelijk in zeer bescheiden
aantal geleverd kan worden. Be
gonnen wordt met één toestel per
handelaar per maand, maar Eind
hoven hoopt nog dit najaar de
helft Van de normale productie te
zullen bereiken.
Von Ribbentrop ls onder bewaking
van een majoor en twee leden van
de militaire politie per vliegtuig van
Lüneburg naar Frankfort a. d. Main
vervoerd, waar hi| aan een Intense
ondervraging door experts van het
geallieerde hoofdkwartier zal worden
onderworpen.
ken enzoovoorts.
Iedere bouwonderne
mer met normale uit
rusting plus deze che
micaliën, voorts voor-
zien van speciaal vér-
„Meng goede Engel- te krijgen is, zooals b.v. vaardigde kranen, kan
sche aarde, water en sli.lk- uren na het na 30 dagen voorberei-
cement met 50 kilo deelen "drlclr ZU wo^ ?lng, starten 'm6tde
aeeien aroog. zaj wen- levering van 12 huizen
chemicaliën van ge- den geschilderd en ge- per ftag en elk huls ln
.iieim© sajnenstelling, reed gemaakt, om ver- zeveu dagen voltooien.
en iedere Engelsch. onger lcht.^etde^oede Aanvragen voor het
man kan zich een uitrusting kunnen hul- bouwen van deze hui-
huls bouwen, dat per 3t K
kamer 12o pond kost." baken en vloeren ?ijn na. Mexico Brttsch-
Het is de Callforni- van beton van ruim 5 Honduras, Chili, Pana-
sche uitvinder Hal. «gtf daf^jn
B. Hayes, die met zijn koude en warmte "als huizen bestand zijn te-
„plastieke verdichte beton van ongeveer 60 Sen brand en aardbe-
lucht" deze omwente- «man- 30**«£t
ling op het-gebied van Raan buigen, zagen en zijn dan degoed-
hulzenbouw belooft. In schaven. En daarom. I' ,5e"
de bergen achter Los zegt Hayes kan uit een om hulzen te
Angeles, in „het land, SsSS
dat God vergat", vond een huls oprijzen met houdbaai zijn.
hij een vulkanische vlJf kamers. Lat?r zullen luxe
grondstof, die het Wanneer men dit £™lnge" luthtre"?:
mensrsel verhit en ter» warme lucntver-
hem mogelijk maakte kookt, krijgt men plas- warming en met koude
te komen tot zijn tieke verdichte lucht, lucht-circulatie ln den
nieuwe vinding Wordt het opnieuw ™n\er worden vervaar-
vinaing. verhit en uitgegoten in dl5d- V°lg<ms de tne-
Gewone betonneering vormen, dan doet het thode van Hayes kan
bestéat uit steen, zand, een verbazingwekkend een huis in vier en der
water en cement. Dertig ding, en dat schilnt tig minuten worden op
dagen heeft het noodig punt één van de gehei- gebouwd. Dé tijd gaat
om te drogen. Zes men. Het rijst net als s"e men saat met zlJn
maanden lang kan men een cake ln den oven. tUd mee-
het noch schilderen. Het neemt den vorm aan Of deze huizenbouw
noch behangen. Zwaar van de muren, het pla- echter aesthetiscli ver-
is het en onhandelbaar, fond, den vloer en «He antwoord ls, vertelt
De plastleke verdlch- andere deelen, die door Hayes niet. Het zal
te lucht van Hayes, den gietvorm zijn atn- trouwens nog de vraag
vervaardigd volgens een lljnd. zoodat elke kier zijn of hij de wereld
geheime chemische for- en spleet gevuld wordt, veroveren zal. De gron-
mule, wordt onder ver- Als de vorm ls wegge- dlgheid van zijn opzet
hitting bereid met wa- nomen beert meii moet zich ook ln ons
ter, cement en een of prachtige muren van 5 vertrouwen nog vasten
andere stof, die overal c.M. dikte, vloeren, da- grond verwerven....
Toen de bevrijding slechts eenige
dagen oud was kwamen de Haar-
lemsche katholieken in de kathe
draal St. Bavo bijeen om God te
danken. Onder daverend orgelspel
zongen de duizenden het Wilhel
mus; boven de uitgestelde Hostie
plooiden de vaderlandsche vlag en
die der bondgenooten, Canadeezen
werden toegesproken in hun eigen
landstaal, de Bisschop sprak een
kernachtig woord, dat doelde op
den verslagen heidenschen tyran
en"* op Gods rechtvaardigheid en
goedheid. Nooit zullen we dezen
grootschen kerkdienst, deze heer
lijke manifestatie vergeten.
Er werd echter ook door den De
ken der stad met nadruk gewezen
op onze sociale plichten, op het
sociaal réveil, het sociale voorbeeld.
Nu het leven weer normaler®
vormen gaat aannemen, de orga
nisaties ook in onze rijen het werk
weer opvatten met frisschen, jeug
digen moed, wordt er een sociaal
appèl gehouden op Woensdag 20
Juni in het Concertgebouw. Pas
toor dr. Cassianus Hentzen O.F.M.
zal de noodzakelijkheid van eigen
sociale organisaties belichten en
duidelijk maken.
De vraag is reeds gesteld of zulks
nu wel noodig is. De vijand heeft
niet den minsten vat op ons ge
had, zoo redeneert men. Onze so
ciale organisaties mochten er bij
het uitbreken van den oorlog zijn,
ieder is principieel op zijn post ge
bleven, dus laten we stevig aan
den slag gaan en niet praten.
Alle respect voor deze optimisti
sche zienswijze. De vragers nemen
de kwestie echter wat al te gemak
kelijk op. Al hebben de meeste lei
dende figuren hun arbeid via on-
dergronasche kanalen voortgezet
en voor den nieuwen tijd voorbe
reid, de massa heeft bijna vijf jaar
lang onder het Nazi-propaganda-
vuur gelegen; het juiste woord
werd hoogstens via de kansels ver
nomen, maar de stuwende leiding
der leeken-generaals moest achter
wege blijven.
Rust roest, is een waar spreek
woord. Het kan zelfs voor de prin_
cipieele voorvechters van weleer
geen kwaad om het stof flink af
te schudden en eens een ander
jasje aan te trekken.
De vragers hebben ook blijkbaar
nog niet stilgestaan bij het moder
ne probleem der eenheids-organisa
ties, dat voor velen nog niet tot in
het hart doorschouwd is en dat
een principieel vraagstuk van den
eersten rang is.
De vragers vergeten bovendien,
dat uit de jeugd van vijf jaar ge
leden mannen zijn opgestaan, rijpe
kerels, die vrijwel verstoken zijn
gebleven van het ware woord, die
het feu sacré hebben moeten on
derdrukken en die hunkeren naar
voorlichting en bezieling. Honder
den, duizenden zijn in Duitschland
als een nummer in de totale oor
logvoering behandeld. Men heeft
getracht hen te vergiftigen, liet is
mislukt, maar ze moeten zeker in
dezen moeilijken overgangstijd
steun en leiding hebben.
De groote bijeenkomst der geza-
menlijke sociale organisaties van
Katholiek Haarlem is dus brood-
noodig. Gaat er allen heen om u
te verkwikken, om do juiste richt
lijnen te ontvangen, om sterk te
blijven in den strijd om het. be
staan. Het eerste appèl moet sla
gen. Het zal slagen! De Bisschop
kan op zijn katholieke stadgenco-
ten rekenen, zooals vóór den oor
log, zooals in de donkere dagen der
bezetting. Naar het Concertgebouw!
v. W.
Ten onrechte ls <je vereeniging „Ge
loof en Wetenschap" Iu de eerste aan
kondiging bij de Initiatiefneemsters
genoemd. Zy 13 een zuiver cultureels
organisatie, die ongetwijfeld straks
ook van zldh zal doen hooien.
