)ns aandeel in den strijd tegen Japan
De 16 Polen: vonnis geveld
R.K. Sociale organisaties
Vier concentratiekampen één jaar
Okinawa:
ste JAARGANG No." 23269
DONDERDAG 21 JUNI 1945
ureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544 a b k ü9 Abonnementsprijs 26 cent per week
„Wij moeten in staat zijn
Indië zeïf te bevrijden"
Het bezoek van
Mgr. P. Giobbe
Secretariaat der Koningin
in Den Haag
Koningin eert
oorlogsslachtoffers
Strijd vrijwel
ten einde
Tweede Koninklijke
inspectietocht
V ri jheïdsstlraf fen
Twente wacht op
kolen
Duitsche industrie werkt
Pater Hentzen over eenheidsbewegingen
Jeugd 's avonds binnen
Aardappelen 51
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
„Heit is mogelijk, dat Japan ten gevolge van de bombardementen den
irlog staakt, maar het kan ook zijn, dat de géneraals toch blijven
iorvechten, vreezend „hun gezicht te verliezen" en dan kan de
irlog nog jaren duren," aldus verklaarde vice-admiraal Helfrich, bevel-
tbber der Nederlandsche strijdkrachten in het Verre Oosten, tijdens
n persconferentie. Er kunnen wel geen wapens meer worden aange-
lerd. maar de Japanners hebben 3li jaar gelegenheid gehad om
lorraden aan te Voeren. Buiten het moederland hebben de Japanners
>g 1% millioen man onder de wapenen. Wij moeten in ieder geval
•rgen zulk een strijdkracht ter zee, te land en in de lucht te hebben,
t wij Indië kunnen bevrijden als de geallieerden zouden zeggen: „dat
oet je zelf doen, het is je eigen grondgebied."
Plee-Admiraal Helffrich heeft een
;eenzeiting gegeven van de maat-
;elen, die in nauw contact met de
.gelschen werden genomen vanaf
t oogenblik, dat wij als eerste Ja-
n. den oorlog verklaarden. Op 12
icember 1840 was het de Neder-
ïdsche onderzeeër O 18. die Japan
eerste verliezen toebracht door in
Golf van Slam vier troepentrans-
rtschepen in den grond te boren,
ji den beginne af stond het vast,
t Ceylou en Australië behouden
eesten blijven als zijnde de basis
n waaruit een offensief zou kunnen
irden gevoerd. Men kende zijn ei"en
i-ikheid en daarom gold als devies:
crbging tot het uiterste door
"tjf. Zoo is ook te verklaren,
'i spreker zijn bevel gaf tot
c in de Javazee. Onze vloot
he vechten gehad tegen de
acks van de japansche Marine.
Onze koop vaardy marine heeft zich
den oorlog kranig geweerd. De ge
lieerde troepen vochten er als het
>re om met Nederlandsche schepen
rvoerd te worden. De schepen,
5lke ons van geallieerde zijde zijn
ergedragen en welke wy nog hopen
krijgen, bleven beneden sprekers
Twachting. Spr. hoopte op een de-
obilisatie der Amerikaansche Ma
ne, waardoor schepen vrij zouden
>men.
Blijkens de publicatie van den
tps. Schout-blj-Nacht F. W. Coster
i de verovering van Laboean op
orneo van evenveel belang voor
ëd.-Indië als die van Okinawa voor
e komende invasie In Japan.
De Japansche vloot ln Ned.-Indië
i geslonken tot een of twee kruisers,
sn paar torpedojagers en enkele klei-
iere vaartuigen. Van de luchtmacht
i slechts zeer weinig overgebleven.
eenige overgebleven Japansche
trljdmacht in den Zuidwest Pacific
estaat uit eenige divisies, verspreid
ver vele eilanden, zonder verbinding
n afgesneden van hun voorraad-
f tra.
ijeZ'en de geallieerde overmacht ter
j "i in 9e lucht, meent Schout-
I :ht Coster, hangt de bevrijding
L -lod.-Indië slechts af van het
eschikbaar zijn van voldoende .am-
hlbietroepen en landingsvaartuigen,
lu de oorlog in Europa is geëindigd,
5 dit slechts een kwestie van trans-
lort. Nu de campagne ln Birma is
fgeloopen zal de aanval op Malakka
Ui de belangrijke gebieden van Ned.-
Indië niet lang op zich laten wach-
en, verneemt het A.N.P, ln Den
laag.
Inl<isschen groeit de geallieerde
iiaclit te land, ter zee en in de lucht,
■li het bericht, dat Nederlandselie
iiarlne-eenheden deelnemen aan de
iperatics op Borneo, wijst er op, dat
ils de aanval begint deze eenheden
inder de geallieerde vloot zullen zijn
'oot de bevoorrading van de Invasie-
itrijd'inachtcn, waarbij zich eveneens
Vedcrlanders zullen bevinden, onder
Ie Nederlanders op Ceylon heerscht
le verwachting, dat zij het Kerstfeest
lp Java zullen vieren.
I Naar gemeld wordt, zouden meer
lan een millioen mannen uit Ned.-
hdi Is 'o„rs
krerkza?m
-
Efc Pauselijke internuntius Z. H.
3xc. mgr. Paolo Giobbe is eenige
iag^n geleden op het vliegveld
eindhoven in ons land aangeko-
nen °m namens Z. H. den Paus de
epatrieerendien te bezoeken en
iermouwd contact op te nemen met
iet Episcopaat en met de oversten
r&n kloosterorden en congregaties.
pe internuntius herinnerde aan de
sending levensmiddelen, die de Paus
roor de Nederlandsche kinderen be-
chikbaar heeft gesteld en zeide, dat
Ie Pans op dit gebied nog steeds zorgt
ïetgeen wellicht binnenkort weer zal
alljken. De internuntius bracht voorts
ie groove bewondering tot uitdruk
king. die de P^us koestert voor de
Nederlandsche bisschoppen, die Hij
£ijn bests bisschoppen" noemde.
>eeds tijdens de bezetting heeft de H.
trader door bemiddeling van speciale
priesters zijn hooge waardeering voor
um vastberaden houding laten blij
den. Tenslotte deelde Mgr. Giobbe
aedIt Er&s» procurator van
iet Nederlandsch episcopaat te Rome,
icb in goeden welstand bevindt en
-er veel voor de Nederlandsche zaak
öeft gedaan. De internuntius zal on-
twee weken in on3 land ver
en.
Vice-admiraal C. L. Helffrich
Ter kennis wordt gebracht, dat
het secretariaat van H. M. de Konin
gin van heden af gevestigd is te
's-Gravenhage, Kneuterdijk 20. De
particuliere secretaresse en de parti
culiere secretaris van H. M. de Konin
gin houden spreekuur des Dinsdags
van 9 tot 12 uur.
Het correspondentie-adres van het
secretariaat van H. M. de Koningin
te Breda, Haven 4, komt te vervallen.
Namens H.M. Koningin Wilhelmina,
heeft haar adjudant Jhr. de BeauXort
een krans gehecht aan de ruïnes van
het stadhuis van Heusden, waaronder
134 burgers den dood vonden, toen de
Duitschers het gebouw in de lucht
lieten springen.
ONTSLAG DAME DU PALAIS
Men meldt ons: H.M. de Koningin
heeft ontslag verleend aan haar dame
du palais, mevr. Th. N. van Loon, geb.
Egicliiis, te Amsterdam.
OKINAWA, 21 Juni (Unit. Press).
De strijd op Okinawa is vrijwel ten
einde. De laatste Japanners zijn in
drie zeer kleine groepen opeengedron
gen. Er rest nog slechts het uit
schakelen der mitrailleurs door mid
del van vlammenwerpers en hand
granaten. Troepen verslagen Japan
ners en halfnaakte inboorlingen ge
ven zich aan de Amerikanen over.
Anderen echter springen liever van
de rotsen te pletter. Men berekent
het aantal gesneuvelde Japanners op
ruim 87.000, het aantal krijgsgevan
genen op 2500.
De Yorkshire Post publiceert een
bericht, waarin wordt gezegd dat de
Japanners mogelijkerwijs Singapore
gaan ontruimen om' een insluiting
daar te voorkomen. Dit bericht vindt
zijn grond in de waarneming van
een buitengewoon druk spoorwegver
keer op Malakka in Noordelijks rich
ting naar Bangkok.
H. M. de Koningin en H. K.
H. de Prinses hebben Maandag
j.U weer een vliegtocht over ons
land gemaakt, om in vogelvlucht
de aangerichte vernielingen te
kunnen aanschouwen. Ditmaal
werd speciale aandacht aan Ooste
lijk cn Noordelijk Nederland be
steed.
Vijf uren lang vloog het Dakota-
toestel op geringe hoogte over de
zomersche landouwen en gehavende
steden. Van Gilze-Rijen uit werd
over Maastricht naar het geteisterde
Noord-Limburg' gevlogen. Laag cir
kelde men boven Nijmegen om. ver
volgens over den Ooi-polder, Panner-
den en de Lijmers naar de Zutphen-
sche puinhoopen te vliegen.
In het Noorden trokken Gronin
gen benevens de inundaties in de
provincies eü de vernielingen in
Delfzijl de aandacht van de Konink
lijke bezoekers. Via de Wadden-eilan
den, Den Helder en de Wierjngeijtneer
vloog men naar den N.-O.-polder, dien
H. M. na de voltooiing nu voor het
eerst zag. Amersfoort met zijn af
schuwelijk concentratiekamp, de
Grebbelinie en Heusden waren ten
slotte de plaatsen, die de volle be
langstelling van de Koningin en de
Prinses trokken.
Naar Reuter uit Moskou meldt,
zijn aldaar in het proces tegen de
16 Polen de vonnissen uitgesproken.
De voornaamste beschuldigde, gene
raal Okoelicki, kreeg 10 jaar vrij
heidsstraf, drie der beschuldigden
werden wegens gebrek aan bewijs
vrijgesproken, terwijl de overige be
klaagden vrijheidsstraffen kregen
variecrende van 8 jaar tot 4 maan
den.
Daags tevoren had de openbare aan
klager zijn requisitoir gehouden en
hadden de Polen gelegenheid zich te
verdedigen. Okoelicki, aldus U.P., gaf
toe, dat hij de Sovjet-Unie had gewan
trouwd en daarom geweigerd had de
wapenen der Poolsche verzetsbeweging
in te leveren. Hij ontkende echter
stellig, dat hij sabotage gepleegd zou
hebben tegen het Roode Leger. Hij had
integendeel tot het laatste toe tegen
de Duitschers gestreden en de verzets
beweging ervan weerhouden zich te
gen de Russen te kecren.
Gecompromitteerd
Diplomatieke waarnemers ln Mos
kou. meldt Ass. Press, verklaren zon
der aarzeling, dat het proces tegen
de 16 Polen een hoogst belangrijke
ONVADERUANDSCHE HOUDING
De militaire commissaris van het
district Haarlem brengt in herin
nering dat op 23 Juni die termijn
verloopt, waarbinnen klachten
kunnen warden ingediend betref
fende onvaderlandsche houding
van toiet personeel der politie te
Haarlem, Heemstede, Bloemen-
daal, Zandwoort, Velsen en Bever
wijk en de marechaussee, afd.
Hoofddorp. Ditzelfde geldt voor
klachten toeta®ffende het personeel
van de gemeentelijke diensten te
Haarlem, Zandvoort, Beverwijk,
Heemskerk, Haarlemmermeer,
Haarlemmerliede en Spaamwoude.
factor is In de te vernachten reorga
nisatie van de Poolsche voorloopige
regeering, waarover ln een ander deel
van de hoofdstad besprekingen ge
voerd worden, en voor de eventueele
erkenning dier regeering door de Ver.
Staten en Engeland.
Zij wijzen er op, dat het proces te
gen Gen. Okoelicki en de andere le
den der ondergrondsche regeering en
van het binnenlandsche leger in hooge
mate de uitgeweken Poolsche regeering
in Londen in discrediet heeft gebracht,
zelfs zoo zeer, dat verder contact met
die regeering van de zijde der geal
lieerden moeilijkheden zou kunnen
opleveren.
In het proces is gebleken, dat de
Poolsche regeering te Londen herhaal
delijk anti-Sovjet-richtlijnen en zelfs
orders voor spionnage tegen de Sovjet-
Unie, de bondgenoote van Engeland
en Amerika, heeft gegeven.
Terwijl de fabrieken van Twente
vergeefs wachten op de zoo zeer be-
noodigde kolen en ruwe katoen, be
schikken de Duitsche textielfabrie
ken, vlak over de grens, over ruime
voorraden.
In de geheelc provincie Overijssel
heeft de bevolking nog geen electrl-
citeit of gas, maar in Nordhorn over
de grens ziet men de groote textiel
fabriek Niehues Dueling 's avonds
baden ln licht. Het krachtstation te
Ibbenbueren verschaft de energie.
Andere fabrieken in Nordhorn en
Gronau werken eveneens.
Voor den oorlog importeerde de
Twentsche industrie 400.000 ton ko
len uit Duitschland, hetgeen de helft
was van hetgeen benoodigd was. Op
het oogenblik liggen groote hoeveel
heden kolen klaar voor verscheping
in de. in de nabijheid van Twente
gelegen, Duitsche mijngebieden van
Ibbenbueren en Dorsten, maar het
schijnt onmogelijk te zijn, transport
mogelijkheden voor déze kolen te
vinden.
Thans wordt 1000 ton grondstof
fen naar Twente gezonden, maar het
gebrek aan kolen is oorzaak, dat
vooreerst nog tienduizenden arbei
ders werkloos zullen moeten blijven,
terwyl Nederland wacht op kleeren.
Ruwe wol gearriveerd
Medegedeeld wordt, dat de eerste
zending ruwe wol, die voor de Ne
derlandsche industrie door de regee
ring werd aangekocht, thans van
overzee in Nederland is aangekomen.
De Tilburgsche industrie zou dus
binnenkort weer kunnen gaan wer
ken, indien de kolenvoorziening was
geregeld, doch de kolenpositie te Til
burg is juist uiterst somber.
Nieuwe regeering in Noorwegen
OSLO, 21 Juni (A.P.). De leider
der Noorsche arbeiderspartij Einar
Gerhardsen heeft een nieuwe coall-
tle-reigeering gevormd, welke van
daag aan Koning Haakon zal worden
voorgelegd. Gerhardsen verklaarde,
dat zijn kabinet de instemming
heeft van de leiders der Noorsche
politieke partijen en dat de aanvaar
ding door den Koning slechts een
formaliteit is.
Bijna vijftienhonderd katholieke
Haarlemmers hebben gisteravond ge
luisterd naar een vlammend betoog
van dr. Cassianus Hentzen O.F.M. op
een bijeenkomst in het Concertge
bouw belegd door de besturen der
R. K. Sociale Organisaties. De Schola
Cantorum van de Kathedrale Kerk
St. Bavo zong onder leiding van dr.
A. Kat meerstemmige gezangen voor
de gevallenen, een dank-zang, het
Credo en het Domine salvam fac.
De heer J. A. Schippers sprak een
kort openingswoord en kapelaan C.
Broers, geestelijk adviseur der sociale
organisaties, sloot de bijeenkomst.
Nadat pater Hentzen een eere-
saluut had gebracht aan het Episco
paat voor de krachtige houding in
de oorlogsjaren, zette hij eerst onzè
katholieke scciaie normen uiteen en
beantwoordde daarop de vraag waar
om eigen sociale organisaties nood
zakelijk zijn.
Een groot deel van zijn rede was
gewijd aan de eenheidsbewegingen,
die hy een bekend verschijnsel na
een oorlog noemde. Wij staan er hui
verig tegenover, aldus spr., en wij
Begin Februari 1944
werd de heer W. J. Hese
laars, hoofdbestuurslid van
den R. K. Bouwvakarbei
dersbond en voorzitter van
de afd. Amsterdam, door de
Duitschers gearresteerd en
naar Scheveningen over
gebracht. Hy werd ervan
beschuldigd Joden te heb
ben geholpen en illegaal
drukwerk onder zijn be
heer te hebben. Bovendien
wilde men van hem weten,
waar de gelden van het
kerkelijk steunfonds te
vinden waren. Van 's mid
dags 2 tot 's nachts 4 uur
duurde het „krachtdadig"
verhoor. maar tenslotte
werd hij in een cel geslo
ten, waar men hem op
zekeren dag wat metsel
werk opdroeg. Hij: pncest
o.a. de spreekbuisjes, die
de gevangenen van cel tot
cel hadden gemaakt, dicht
smeten.
,,lk stond versteld." al
dus de heer Heselaars,
„hoe vernuftig deze spreek
buisjes waren gemaakt.
Met speldep en naalden
waren door de harde stee-
nen gaatjes geboord of was
langs de verwarmingsbui
zen de kalk weggekrabd,
zoodat er contact ontstond
met de buurcellen. De ha
venmeester van Rotter
dam, die met 13 treilers
naar Engeland had willen
ontsnappen, maar opge
vangen en naar Schevenin
gen vervoerd werd, speel
de door deze spreekbuisjes
schaak met een heele gang
gevangenen. Borden ston
den op tafel of op den
grond gekrast en uit zeep
waven de stukken gesne
den. Door de spreekbuisjes
werd op papiertjes de-
stand bekent gemaakt,
door klopsignalen gaven de
spelers aan, hoe ze de
stukken verzetten. Natuur
lijk heb ik de spreekbuisjes
niet dicht gemaakt, ik
smeerde 't cement er net
jes omheen."
Van Scheveningen werd
de lieer Heselaars naar
Vught gebracht, waar het
draaglijk was vergeleken bij
zijn volgend „adres" Da
chau. Eerst al in den trein:
3 dagen met 85 man op
gepakt in een goederen
wagon zonder eten of drin
ken. Bij aankomst in Da
chau werden commando's
gegeven, die, omdat ze on
verstaanbaar waren, niet
uitgevoerd konden worden.
Waarop de capo's imet
lederen riemen sloegen. „In
Dachau moest ik helpen
vijf nieuwe ovens te bou
wen voor het crematorium,
Daar kwam ik in kamers,
waar duizenden lijken la
gen opgestapeld. Er waren
geen ovens genoeg om hen
te verbranden. Ook aan de
herstelling van de vergas
singskamers «west ik mee
doen."
Na een infectie-ziekte
aan het gezicht werd de
heer Heselaars naar Mout-
hausen getransporteerd.
„Daar werden wij behan
deld als varkens. We lagen
in slijk, aten onze soep
uit troggen en het enkele
sneetje brood werd ons in
de modder toegeworpen."
Na Mouthausen volgde
Neumark in Yoego-Siavlë.
Daar moest gewerkt wor
den in een tunnel bij een
temperatuur van 38 gra
den onder nul. Ook hier
werd hij zwaar ziek en
haalde hët bij den dood op.
Op 7 Mei drong liet ge
rucht door, dat de Engel-
schen naderden. Drie ge
vangenen, een Tsjech, een
Slowaak en een Fransch-
man. riepen 't heele kamp
bij elkaar. Er verscheen
geen S.S. Er werd besloten
de voorraden te stelen en
tc verdeelen en daarna de
hekken open te breken. Er
was niemand, die het be
lette. Nu op marsch. 120
KM. op klompen. Toen
stootten zij op partisanen,
die hen hartelijk ontvin
gen. Nog eens 80 K.M. loo-
pen. Daar waren <je Engel-
schen. „Ik ben de eenige
van de' 17 Hollanders uit
dit kamp, die dezen ver-
schrikkelijken tocht heeft
overleefd.'"
Overal op de thuisreis
werden de repatrieerenden
uitstekend verzorgdin
Rqime, waar liefdezusters
de uitgeputte mannen
verpleegden en de Paus en
de Ned. consul gaven in
geld en natura schonken,
in Napels, in Marseille,
waar een militaire kapel
en eerewacht ter ontvangst
gereed stonden. In eerste-
klasse wagons ging het
door Frankryk en België.
Overal rijkelijk onthaal en
spontane begroeting. Al
leen in Nederland
„Och, daar zal ilc maar niet
over spreken. Geen hapje
eten, geen slokje water."
Toen de heer Heselaars
in Amsterdam aankwam,
was zijn lichaam nog ge
heel gezwollen en kon hij
nauwelijks e=n stap var-
zetten. Hij is nu echter
snel aan de beterende
hand. En zijn geestkracht
heeft hi| weer geheel her
vonden.
willen ons zelf blijven. Wij willen
samen met anderen werken, maar
niet samensmelten. De Ned. Volks
beweging propageert het stelsel vair
•personalistisch socialisme. Het woord
is nieuw, aldus spr., maar de zaak
geenszins. Ik imoet opkomen tegen
insinuaties uit het eigen kamp, al3
zouden onze sociale organisaties de
problematiek van den tijd niet meer
aan kunnen, als zouden zy conser
vatief zijn en (jus plaats moeten ma
ken voor jongere bewegingen. Ik pro
testeer met kracht als men met ons
soll'darisme coquetteert onder een
nieuwen naam. Spr. wees op de ko
mende Stichting van den Arbeid, in
den oorlog voorbereid door onze
werkgevers en werknemers. Hij wees
socialisatie in het algemeen af, ten
einde de rechten van het individu
in bescherming te nemen en beriep
zich hier en op andere plaatsen op
de Pauselijke Encyclieken. Voor een
publiekrechtelijke organisatie der
bedrijfsgenooten hebben onze kath.
sociale vereenigingen gestreden, zij
zijn de wegbereiders voor de corpo
ratieve maatschappij.
Tot slot richtte spr. zich speciaal
tot de jongeren. Zij moeten him blik
ken richten naar 'n wijden horizont,
maar zU staan met hun voeten op
hen, die zwoegden en ploeterden in
het verleden.
De militaire commissaris van de
provincie Noord-Holland heeft een
verordening uitgevaardigd, waarbij
liet aan personen beneden 18 Jaar
is verboden zich van 23 tot 5 uur
buitenshuis te bevinden. De dis-
tricts-commlssaris kan ontheffing
verleenen.
De directeur-generaal van de Voed
selvoorziening maakt bekend, dat
bon 51 der M.G.-kaart geldig is ver
klaard voor 2 kg. aardappelen. Deze
bon behoeft niet by de Centrale
Keukens te worden ingeleverd. Zelf-
verzorgers voor aardappelen mogen
van dezen bon geen gebruik maken.
GEWESTELIJK COMMANDO BS
Met ingang van 15 Juni is ae
heer E. van Vollenhaven, door den
Eevelhebber Nederlandsohe Strijd
krachten benoemd tot Oomiman-
danfc Gewest 12 der Binnenland-
scihB Strijdkrachten. De heer Van
VoUenhciven was voorheen pl.v.
Gewestelijk OomimamcEant Str.ll-
dend Gedeelte. Met ingang van 511
Juni is het Gewestelijk Stafbureau
gevestigd: Beemsteedsdhe Dreef
271.