TOEN LIET HIJ
HEN GAAN
Moskou diplomatiek
centrum
WIST U,
Lijken der eerste vijf terreiirsfachfoffers
ZATERDAG 30 JUNI 1945
DE WEEK IN VOGELVLUCHT
Activiteit van alle kanten
tegelijk
Op deze exclusieve foto van
een der commissie-vergade
ringen van San Francisco
ziet men links op den voor
grond onzen minister van
Buitenlandsche Zaken, mr.
E. N. van Kleffens
Hit drama van 15 Angelas 1942
PAGINA 9
Gedachteniskapel op de
H.-Landstichting
ZESDE ZONDAG
NA PINKSTEREN
Het Handvest van den Bond der
Vereenigde Volken is deze
week te San Francisco opge
steld en geteekend. De wereld
heeft een nieuwe organisatie gekre
gen, die algemeen, met welwillenden
lof, gemend met veel critiek, is ont
vangen. De menschheid is zich be
wust, dat dit Handvest niet vol
maakt is, daar het de groote mo
gendheden niet dwingt tot naleving
van het internationale recht. Deze
onvolmaaktheid echter heeft de
publieke opinie in de wereld niet al
te diep geschokt, want zij weet al
te goed, dat ook een volmaakter
Handvest niéts zou veranderen, in
dien de kortzichtigheid en de kwade
neigingen van den mensch dezelfde
zouden blijven. De goede wil en de
wijsheid van de leiders der groote
volken zijn meer dan alle juridische
teksten beslissend voor den vrede.
Daarom, met veel waardeering voor
de inspanningen der delegaties te
San Francisco, wendt de menschheid
het hoofd weer af en ziet met span
ning uit naar de bijeenkomst van
de Groote Drie, welke in de komende
week zal beginnen.
Het is wel symbolisch voor deze
onderscheiding tusschen Ideaal en
praktijk, tusschen recht en staat
kunde, dat de man, die de conferen
tie te San Francisco als gastheer
ontving en leidde, Stettinius, thans
ter zijde is getreden en zich gaat
bepalen tot de vertegenwoordiging
van zijn land bij den Bond der Ver
eenigde Volken. Hoe eervol deze post
ook zij, de leiding van de buiten-
landsche politiek der Vereenigde Sta
ten gaat daarmede in andere han
den over, juist nu in de besprekin
gen tusschen de Groote Drie over
den toekomstigen politieken vorm
van de wereld zal worden beslist.
Ofschoon officieel aan deze ver
vanging geen koerswijziging verbon
den is, kan men met grond ver
onderstellen, dat Truman, die reeds
eenmaal door middel van Hopkins
over Stettinius heen de brug naar
Stalin sloeg, besloten Is de bespre
kingen tusschen de Groote Drie in
de gunstigst mogelijke omstandig
heden te openen en dat hij daarom
niet vergezeld wil zijn door een
minister, die bij verschillende gele
genheden, In het bijzonder ln de
Poolsche kwestie, een weigerende
houding jegens Rusland moest aan
nemen.
Rusland profiteert van de gun
stige situatie, welke de militaire
overwinning heeft geschapen. Moskou
ls een middelpunt van diploma
tieke activiteit. Daar vergaderden
deze week de afgevaardigden van de
Poolsche partijen, die tot overeen
stemming kwamen over de samen
stelling van een nieuwe Poolsche
regeering. Het lot van de Poolsche
regeering-Arciszewskl te Londen is
thans wel beslist. Conservatieve
stemmen in Engeland eischen nu
eerst nog vrije verkiezingen in Polen,
doch andere berichten wijzen er op.
dat de geallieerden hun erkenning
daarvan niet afhankelijk zullen ma
ken. De Russen lieten reeds weten,
zulk een houding niet op prijs te
zullen stellen. Indien de conferentie
van Drie zou beginnen zonder er
kenning, zou dit de atmosfeer niet
verbeteren.
Nog op ander gebied ls Moskou
een centrum. De stad is de zetel van
de intergeallieerde commissie voor de
herstelbetalingen, welke de schade
vergoeding, door Duitschland te be
talen. zal bestudeeren. Voorts heeft
Moskou eenige kwesties aangesneden,
die blijk geven van de bedoeling om
zooveel mogelijk de huidige gunstige
situatie uit te buiten en zooveel
mogelijk voordeelen ln de wacht te
sleepen, voordat de vredesconferentie
den' toestand gaat consolideeren.
Afgezanten van de Tsjechische en
Poolsche regeeringen zijn te Moskou
ontboden 'om daar hun grensgeschil
len te regelen. En verder ontvangt
Mclotov dezer dagen bezoek van den
Chineesohen minister-president dr.
Soeng, die eens komt praten naar
aanleiding van de verslechtering van
de betrekkingen tusschen de Chinee-
sche regeeying en de communisten
ln Yenan. De Russen zullen zich
vermoedelijk op het standpunt stel
len, dat zij zich met de Interne za
ken van China niet bemoeien, doch
zij zullen hun goede diensten aanbie
den. De kwestie is van internatio
naal belang omdat het gebied, .waar
de regeeringstroepen met do commu
nisten slaags dreigen te raken, zoo
ongeveer jn de buurt ligt van de
stereck, welke voor «ten geallieerde
Invasie in aanmerking komt. Boven
dien gelooft men volgens Reuter, dat
Molotov dr. Soeng zal polsen omtrent
Korea en Mantsjoerije, welke beide
landen in de laatste halve eeuw van
China zijn afgescheurd. Rusland
staat op het s.andpunt, dat beide
gebieden, welke tusschen Siberië en
den Grooten Oceaan zijn gelegen en
welke door Japan den laatsten tijd
zwaar geïndustrialiseerd zijn, onaf*
hanl.elljk van China moeten blijven.
Voor Amerika, dat aan Rusland ook
na den oorlog nog wapens levert om
Japansche troepen aan de Mantsjoe-
rijsche grens te binden, is deze kwes
tie ook niet zonder belang.
Ook voor Engeland bracht deze
weck een verrassing. De Russen
deden den Turken een voorstel, dat
o.m. neerkomt op de verleening van
steunpunten aan de Da'rdanellen, de
verbinding van Rusland met de
Middellandsche Zee. De Russen vol
gen hun beide historische expansie-
lijnen gelijktijdig: in de richting van
den Grooten Oceaan en van de Mid
dellandsche Zee, De Engelschen, of
schoon mede-onderteekenaars van
het verdrag van Montreux over de
zeeëngten, hebben slechts zijdelings,
van de Turken nl., van het Russische
voorstel gehoord. Waarschijnlijk zul
len zij eischen, dat het vraagstuk
door alle onderteekenaren van dat
verdrag tegelijk wordt behandeld.
De Dardanellenkwestie ls voor Enge
land in het verleden dikwijls een
reden geweest om Rusland te we
derstreven. De behandeling van dit
vraagstuk zal een der krachtproeven
zijn van den jongen vrede. De zee
engten zijn voor Rusland van vitaal
belang, doch ook Engeland is een
naijverig bewaker van de Middelland
sche Zee-route naar Indië. Dat het
langs die route gèen gekheid duldt,
bewees het onlangs door de over
name van de macht uit Fransche
handen in Syrië en den Libanon,
daarmede een „familietwist* ver
oorzakende, die ook deze week nog
niet is bijgelegd.
In Britsch-Indië hebben de lei
ders der partijen vergaderd met den
Onderkoning. Overeenstemming is
niet bereikt, daar de Congrespartij
bij monde van haar (Mohamme-
daanschen) voorzitter zich de Al-
Indische vertegenwoordigster van
alle groepen heeft verklaard, en
derhalve een grooter aantal verte
genwoordigers in den ministerraad
elscht dan de Mohammedaansche
Liga. Zelfs al zou de Congrespartij
géén Mohammedanen bevatten, dan
vormen de Mohammedanen met hun
95 mlllioen nog slechts een kleine
minderheid op de 390 mlllioen (wat
een land!).
Om van een groot land, ver van
huls, over te springen naar een klein
land, dicht bij huis: ln de Belgische
koningscrisis deze week geen nieuws.
Koning Leopold hield zich de beslis
sing voor. Hij besteedde de week aan
conferenties met tal van leiders,
onder wie ook socialistische tegen
standers. Het land bleef rustig, al
vielen er soms harde woorden links
en rechts. De voornaamste voorstan
ders van 's Konlngs terugkeer blijven
de katholieken en de Vlamingen.
Dat hun tegenstanders niet bij de
zaak blijven en af en toe een anti
religieus element in de zaak mengen,
maakt de zaak verward, doch mag ons
er niet toe verleiden ln de Belgische
koningscrisis een zaak te zien. waar
het katholicisme op eenige wijze mee
gemoeid ls. Wel is het welzijn van
België in sterke mate van een ver
standige oplossing van deze crisis af
hankelijk. Een dictatuur van een der
partijen zou voor de eenheid van het
toch al niet homogene land hoogst
gevaarlijk zijn.
dat door middel van de Roode-
Kruis-actie „Zuid helpt Noord"
60.000 pakketten zijn verzonden?
In de bosschen bij Goirl» (X-
B.) op enkele honderden meters
van de Belgische grens, 2|ijn ue
lijken gevonden van de eerste 1 rjf
gijzelaars, die op 15 Augustus 1911
vielen als slachtoffers van de Buit-
;:che terreur,, t.vv. .de hoeren Wil
lem Ruys, directeur-generaal van
de llotterdamsche Lloyd, Chr.
Eennekers, hoofdinspecteur van
politie en mr. Kob. melde, belden
uit Rotterdam, E. O. G. Graaf van
Limburg Stirum, uit Arnhem, eu
Baron V. Schimmelpenninel; van
der Oye uit Noord Gouwe (Z.).
Zooals men zich herinneren zal,
was er op 7 Augustus 1942 een bom
neergelegd op het spoorweg-viaduct
te Rotterdam ter hoogte van de
Meent. Het projectiel ontplofte on
tijdig, doordat een fietsende spoor
wegman toevallig tegen een draad
reed. waarmede het projectiel aan
de rails bevestigd was. De geringe
uitwerking bewees, dat de vervaardi
ger zeer oppervlakkig te werk was ge
gaan. Generaal Christiansen meende
er echter een daad van terreur in te
moeten zien en stelde een termijn
van zes dagen, binnen welke de dader
zich moest melden, gebeurde dit
niet, dan zou een aantal gijzelaars
worden neergeschoten. Deze mede-
deeling drong ook door in het kamp
van Gestel en dat van Haren (N.-B.),
met het gevolg dat er groote onge
rustheid heerschte onder de gijze
laars, vooral toen men in beide kam
pen van een 25-tal hunner foto's
maakte. Een vijftigtal gijzelaars
leefde van dat oogenblik af in groo
ten angst
In den avond van 14 Augustus
werden de heeren Ruys en Benne-
kers, die in Haren vertoefden, naar
Gestel overgebracht en evenals de
andere drie uitgekozen slachtoffers
werden zij ln een afzonderlijke ka
mer opgesloten, waar zij een af
scheidsbrief moch en schrijven en
geëitelijken bijstand ontvangen.
Inmiddels waren eenige hooge
Duitsche officieren gearriveerd, die
van het komende gruwelijke
schouwspel getuige wilden zijn.
Kort daarop werden de gijzelaars
geëxecuteerd. Maar niemand zou
geweten hebben waar hun lijken
verborgen waren, indien niet een
toevallige omstandigheid een Ne-
derlandsche 'getuige in de buurt
had gebracht van de plaats der
executie.
Op 15 Augustus des ochtends te
kwart over vier deed namelijk de
jachtopziener van Heerenbeek, in
dienst van den grondbezitter van
Puyenbroek, de ronde in de Rovert-
sche bosschen vlak bij de Belgische
grens. H. hoorde het geluid van
schieten, dat kennelijk uit meer dan
één geweer kwam. Teneinde zich te
vergewissen van hetgeen er gebeur
de, liep h(j in de richting van het
geluid, maar hij stuitte toen op
Duitsche auto's en werd terugge
stuurd. Toen hij twee dagen later in
de pers las van de executie, combi
neerde hij het een met het ander.
Maar drie maanden lang werd het
terrein angstvallig door de Duit-
schers bewaakt, teneinde te voor
komen dat eenig spoor van de lijken
ontdekt zou worden. Zoodra het
toezicht echter verslapte, heeft de
jachtopziener tezamen met zijn pa
troon, een onderzoek ingesteld. Aan
vankelijk was de plaats van de exe-
De menschheid heeft alle eeuwen
door naar Christus opgezien
als naar een Idealist, en zulks
terecht. Want door leer en
voorbeeld wijst Hij den weg naar de
hoogste volmaaktheid. Maar niet
tegenstaande die verheven idealen,
welke Hij predikt, blijft Christus
niet blind voor de werkelijkheid.
Als de menigte, getroffen door
Zijn woorden. Hem dagenlang volgt
en eten en drinken vergeet voor de
geestelijke spijs, die Hij hun geeft,
dan denkt Hi) om hun lichamelijke
nooden: ,.Ik heb medelijden met de
schare. Reeds drie dagen zijn ze bij
Mij en ze hebben niets te eten. Zoo
ik ze hongerig naar huis laat gaan,
zullen ze onderweg bezwijken." (Ev.).
Dezelfde Christus, die ieeraart, dat
de menscb niet leeft van brood al
leen, maar van alle woord, dat uit
Gods mond voortkomt, herinnert
Zijn toehoorders, die de zorg om het
brood veronachtzamen om naar
woorden uit goddelijken mond te
luisteren, aan den komenden hon
ger, Goddelijke idealist en tevens
werkelijkheidsmensch, die beter nog
dan wij weet ook wat wij naar het
lichaam behoeven. Dit bevat een
ernstige les voor ons omnoch het
eeuwige en verhevene achter te stel
len bij het aardsche en verganke
lijke, noch om bij het nastreven van
het eenig noodzakelijke de eischen
cutie zoo goed gecamoufleerd, dat
men een stalen staaf te hulp moest
nemen om den grond af te peilen.
Zoodoende k'dtiden er groote plek
ken worden gevonden waar de grond
veel losser was en daarenboven nog
vijf kleinere kuilen. Bij het graven
werd een kleedlngstuk ontdekt,
waarvan een gedeelte was afgesneden.
Hierdoor had men de zekerheid, dat
er menschen begraven lagen. Voor-
looplg werd het graf weer gesloten,
bevreesd als men was zelf in moei
lijkheden te geraken.
Na de bevrijding heeft de Jacht
opziener opnieuw laten graven en
in een twee meter diepen kuil
vond men de vijf lijkeu en voorts
evenveel palen met groote spijkers
aan den achterkant, alsmede
blinddoeken en touwen.
Men had over alles een laag kalk
geworpen. De executie viel nu ge
makkelijk te reconstrueeren. De
gijzelaars waren eerst aan den paal
gebonden, daarna geblinddoekt en
vervolgens doodgeschoten. De ont
zielde'lichamen heeft men daarna
in de kuilen geworpen, waarna
men de sporen van deze misdaad
heeft trachtten uit te wisschen. In
de vijf kleinere kuilen hadden de
palen gestaan!
De familie heeft de slachtoffers
aan de gevonden goederen herkend,
zoodat hun identiteit vast staat.
Nadat dr. Bosman uit Tilburg de
sectie had verricht, heeft men de
stoffelijke resten van de ^slachtoffers
naar de algemeene begraafplaats te
Tilburg overgebracht.
Als een bewijs, dat er in die Au
gustusdagen per se slachtoffers moes
ten vallen om het Nederlandsche volk
te intimtdeeren, moge dienen, dat er
eenige dagen vóór de executie een
verdachte van den spoorwegaanslag
gearresteerd was, die echter pas ver
hoord werd toen het drama in de
Rovertsche bosschen zich reeds had
afgespeeld.
der werkelijkheid te vergeten. Dit
heeft zijn zin ook voor het leven va»
vandaag. In de vreugde om de be
vrijding maken wij ons enthousiast
op om een nieuwe maatschappij te
bouwen op de Christelijke grondsla
gen van waarheid, gerechtigheid en
naastenliefde. Willen dit echter
geen louter groote woorden en nooit
te verwezenlijken idealen blijven,
dan moeten wij blijk geven een diep
besef te hebben van de huidige wer
kelijkheid. Nog leven wij in een
feestroes en een bevrijdingsstem-
ming, maar straks zil ons duidelijk
worden, dat de nood ontstellend is,
dat wi,j leven ln een verarmd en
berooid land en dat een tijd van
zwaren arbeid ons wacht. Er zal
hard, ontzettend hard gewerkt moe
ten worden om die idealen te ver
wezenlijken.
De kracht hiertoe moeten wij put
ten uit onze Christelijke levensover
tuiging, die niet alleen een veilig
richtsnoer biedt voor denken en
handelen, maar welke, ook als da
moeilijkheden zich torenhoog op
stapelen. ons de kracht zal geven
om vol te houden. Christus zelf gaf
den menschen zoowel de geestelijke
spijze van Gods woord als het brood
voor het lichaam. Maar nadat het
Evangelie heeft verhaald, dat de
menigte geestelijk en lichamelijk
verzadigd was, volgt er dez,e op
merkelijke zin: „Toen liet Hij hen
gaan."
Slechts van weinige uitverkorenen
vraagt Christus alles te verlaten, om
Henf te volgen. Doch de groote me
nigte stuurt Hij naar huis terug.
..Hij liet hen gaan." De boer naar
zijn land, de arbeider naar zijn
werk, de intellectueel naar zijn boe
ken en studie, de staatsman naar
zijn politiek. Want op de plaats
waar zij staan ln het maatschappe
lijk leven, zullen zij de idealen,
waarnaar Hij hen doet streven, ln
de practijkmoeten brengen. Zco
zullen ook wij in ons gezin, bij ons
werk, in ons 'heel doodgewone dage-
lijlcsche leven ons buitengewone
ideaal: den opbouw esner waarlijk
Christelijke samenleving moeten
trachten* te verwezenlijken door de
gewone dagelljksche plichten met
ongewonen ijver en met een uit
zonderlijke liefde te vervuilen.
Op de H. Landstlch.ing bij Nijmc-
'gen zal een gedachteniskapel verrij
zen ter herinnering aan alle Neder
landers, die ln de laatste jaren in
Duitsche concentratiekampen zijn
omgekomen#
Als altaarstuk zal er geplaatst
worden een merkwaardig schilderij,
dat in het kamp van Sandbostel ln
een der barakken werd gevonden:
en schilderij yan Onze Lieve .Vrouw,
die onder haar uitgespreid™ man
tel de om haar heen geknielde kaal
geknipte en magere gevangenen,onder
Haar bescherming neemt. „Mater
Cap'tivorum", Moeder der gevange
nen. heeft de onbekende, die het
schilderde, het genoemd. Binnenkort
zal het voorloopig ln een der Nlj-
meegsche kerken worden geplaatst.
Het geluidsfilmlaboratorium Peteso
C.V. vervaardigt momenteel een
film, welke gewijd is aan het werk
der repatrleering. De scoren B. J.
Peterson en G. J. Veldman zijn be
last met het vervaardigen van deze
