Regeering eischt overleg vóór stakin
Om de twee weken tabak na
15 Augustus
Burgerdienstplicht op komst
Vrijwillig naar een concentratiekamp
Uiteenzetting van den minister-president
Moskou's houding
in de kwestie
Tanger
69ste JAARGANG No. 23280
WOENSDAG 4 JULT 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Sociale gerechtigheid geen holle
phrase voor de regeering
De oude methode
Hoe het moet
Geen macht hoven recht
Gevolgen der staki
Beroep op goeden wil
ntsprijs 26 cent per week
Stoel en
Hongarije
Voor mannen van 16 tot 50
en vrouwen van 25 tot 4-0 jaar
Staking nog niet
geëindigd
Belevenissen van een aalmoezenier
Tusschen twee vuren
Terug naar Duitschland
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
eenmaal bi) liet scheppen van ge
regelde toestanden en sociale
rechtvaardigheid In ons arbeids
leven moeten gelden, erkent...... en
er naar handelt.
Overal ziet men hetzelfde beeld,
namelijk eerst de staking en daarna
het door de Eenheidsbeweging ge-
wenschte gesprek. De regeering eischt
op zijn minst de omgekeerde
volgorde.
Dinsdagavond heeft de minister-president, prof. ir. YY'. Schermerhorn,
via de radio het woord gericht tot het Nederlandsche volk naar aan
leiding van de staking in «Rotterdam en het standpunt der regeering
uiteengezet ten aanzien van de hierbij naar voren gekomen vraagstukken.
Er zijn dingen in ons land gaande,
aldus de minister-president, die het
voor de regeering noodzakeiyk ma
ken, zich in duidelijke en klare taal
tot allen te richten. Er wordt ge
staakt en er dreigen stakingen. Aan
den eenen kant worstelen „de werkge
vers met buitengewoon groote moei
lijkheden, aan den anderen kant staat
de arbeiderswereld, die niet terug wil
naar de toestanden van voor den oor
log. en die blijkbaar het vertrouwen
mist in de organen, die de arbeids
verhoudingen behooren te regelen.
Aan den eenen kant staat de absolute
noodzakelijkheid om te komen tot
rechtvaardige sociale toestanden, aan
den anderen kant de wetenschap, dat
het onmogelijk is deze te verwerke
lijken in een wereld van strijd en
chaos.
Wij hadden gehoopt, dat, bij het
begin van het nieuwe werk, in de
Rotterdamsche havens alle betrokke
nen met elkaar rondom de tafel wa
ren gaan zitten om uit te maken,
welke mogelijkheden ér aanwezig zijn
om tot menschwaardige toestanden
te geraken. Wij moeten helaas vast
stellen, dat dit niet is gebeurd, dat
de oude methode van „voortwerken.
totdat er van den kant van de ar
beiders bezwaren worden ingebracht",
opnieuw is toegepast. Ook nu weer
hebben wij van werkgeverskant het
weinig verheffende schouwspel gezien
van „weigeren en daarna toch toe
staan", van „eerst afwijzen of half -
aanvaarden en tenslotte toch aan
vaarden". Dat is geen kracht. Dat is
zwakheid. Dat is niet hetgeen deze
regeering wenscht.
Wij willen gerechtvaardigde en
verantwoorde sociale toestanden,
In gemeenschappelijk overleg met
alle betrokkenen vastgesteld, ou
der toezicht van de regeerlug.
Heeft dat overleg eenmaal een re
sultaat gehad, dat door de regee
ring Is aanvaard, dan moeten w*j
tezamen daarvoor ook staan, met
alle kracht en alle gezag, dat de
overheid kan opbrengen. Dan pas
lieeft de overheid ook het moreete
recht om krachtige maatregelen te
nemen tegenover hen, die deze
orde. deze afspraken on welke
motieven dan ook trachten te
verbreken.
Zooals gezegd, wij hebben niet de
overtuiging, dat deze weg gevolgd
is. Door niemand, cok niet door de
arbeioers, die om der wille van een
zekere contróle op diefstal van de
zijde van de N.B.S. waarbij ver
moedelijk te snel geschoten is het
op een conflict hebbent laten aan
komen. Alleen een zeker wantrou
wen kan hen ertoe hebben gebracht,
daarom het werk neer te leggen
een wantrouwen, dat gebaseerd is
op ervaring. Doch wat daarna te
zien gegeven is van den arbeiders-
kant, kan de regeering evenmin aan
vaarden.
Een elsch om loonsverhooging
door de zich achter de staking stel
lende Eenheidsvakbeweging werd in
middels Ingewilligd, doch gelijktijdig
kwamen nog twaalf andere eischen
naar voren, en werd de staking' ge
handhaafd, ondanks het feit, dat
een der hoofdpunten, nl. het loon,
dus in orde was. Wij begrijpen vol
komen, dat de arbeiders vragen om
schoenen, maar weten de Rotter
damsche havenarbeiders wel, dat
elders duizenden van hun ka
meraden ook nauwelijks schoenen
en klompen hebben? En dat ook
duizenden anderen in den lande met
hun kleeding in de grootste moei
lijkheden verkeeren?
Gaat het nu eigenlijk wel aan, dat
die arbeiders', die werken op de
meest kwetsbare punten van ons
procuctie-proces (in de mijnen en
voor de voedselvoorziening) eischen
stellen, welke zij door staking kracht
bij zetten.... eenvoudig omdat zij
ineenen, een en ander te kunnen
afdwingen? Vergeten zil daarbij niet,
dat het tenslotte ook gaat ten koste
van hun medeburgers?
Op een' van de eischen wil ik nog
nader ingaan, n.l. punt 11, dat
voorschrijft: Verplichte organisatie
voor alle havenarbeiders. Men be
doelt hiermede een verplicht lid
maatschap van de Eenheidsvakbe
weging. Dit kan de regeering' niet
aanvaarden. Het Nederlandsche volk
heeft het recht om zich in vrijheid
te organiseeren zooals het zelf
wenscht.
In de practijk Is 11a den oorlog
de Eenheidsvakbeweging eeu vier
de vakorganisatie geworden en de
rcgeeriug is teil volle bereid deze
nieuwe organisatie te erkennen,
echter op één voorwaarde, en deze
Is, dat zij de spelregels, die nu
Al de zulken, die den weg van
wilde staking gaan, waarbij niet
voren een redelijk overleg plaj
vindt, zullen de regeering vlerk:
tegenover zich vinden.
Hier staan zeer groote belang
voor ons volk op het spel. Niet
leen de oogenblikkelyke voed:
voorziening van Rotterdam wo
bedreigd, doch bij voortduring
staking zal het binnen enkele da;
elders in Nederland denzelfden ki
op gaan. Er liggen zes schepen
de haven van Rotterdam te wacl
ten en een belangrijk aantal, o
derweg naar Nederland, zal bij de:
gang van zaken naar andere d
Nederlandsche havens worden ve
wezen. Onze voedselvoorziening
keert dus inderdaad in gevaar, e:
wanneer „De Waarheid" Dinsdag
avond schrijft, dat er door de arbei
ders belangeloos voor het Rood<
Kruis wordt gewerkt, dan dient Ue!
Rotterdamsche bevolking te weten,
dat dit om heelemaal 10 lande 4QQ0
havenarbeiders gaat. Dergelijke me-
dedèelingen geven een v v
scheef beeld van den toestand
Ik wil op de arbeiders een beroep
doen. uit naam van de regeering. die
bereid is rechtvaardig te handelen
en voor wie sociale gerechtigheid
geen holle phrase is, en die de ver
antwoordelijkheid voor hetgeen er
gebeurt ten volle aanvaardt naar
beide kanten die oo kweet, dat deze
toestanden ons volk ten verderve
voeren
De regeering doet ook een ernstig
beroep op de werkgevers om zich
van de beteekenls van de plaats in
een gewijzigde wereld rekenschap te
geven, en zich bewust te zijn, dat
ook zij een gemeenschap dienende
functie hebben, waarin zjj naast en
niet tegenover de arbeiders behooren
te staan.
Mannen van Rotterdam, steunt de
regeering ln haar strijd voor recht
en orde. Arbeiders, wij verwachten
dat de haven van Rotterdam, de
levensader van ons volk, weer gaat
draalen.
A B K 419
VATICAANSTAD, 3 Juli (A.F.P.)
e Apostolische Nuntius ln Hongarije,
Mgr. Angelo Rotta, is naar Rome
teruggekeerd, zoodat He Heilige
stoel niet meer in Hongarije ver-
;egen woord igd Is.
Het vertrek van dezen Pauselijken
'ertegenwoordlger zou zijn te wy-
en aan de lauding der Sovjet-
torlteiten, die verklaard zouden
Rebben niet langer in Boedapest de
nwezigheid te kunnen toelaten
an diplomatieke vertegenwoordigers
it neutrale landen, geaccrediteerd
U voormalige regeeringen. Van de
Ijile van het Vatieaan stelt men hier
recht tegenover, dat een Nuntius
eneens de Kerk vertegenwoordigt
het episcopaat van het betrok-
n land.
Recente verschepingen van tabak,
door de Nederlandsche regeering
overzee aangekocht, hebben ge
maakt, dat een -geregelde distributie,
welke oorspronkelijk eerst met in
gang van 1 October a.s. was voor
zien, reeds eerder kan ingaan meldt
„Commentaar". Ook in het Westen
werken reeds vijf bedrijven.
In verband hiermede is onvoor
ziene omstandigheden voorbehouden
het volgende distributieschema op
gesteld.
In West- en Midden-Nederland
begint een geregelde veertiendaag-
sche distributie op 15 Augustus a.s.
Dan is de. distributie voor het ge-
heele land gelijk en beeft men de
keuze uit een rantsoen van 20 siga
retten ofwel een overeenkomstige
hoeveelheid kerftabak of sigaren.
Het voornaamste probleem zal
daarbij bestaan in een voldoenden
aanvoer van overzee. De door de Ne
derlandsche regeering aangekochte
voorraden, omvattende ca. 1000 ton
sigarettentabak, ca. 5200 ton kerf
tabak en ca. 6500 ton sigarentabak
waarvan reeds een deel werd iange-
PARIJS. 4 Juli (Reuter). De Brit-
sche en Amerikaansche vertegenwoor
digers te Parijs blijven in afwachting
van instructies van hun regeeringen
over de kwestie der deelneming van de
Sovjet-Unie aan de besprekingen over
het statuut van Tanger, die inmiddels
zijn opgeschort. Er zijn nog geen vor
deringen gemaakt wat betreft de op
lossing van de puzzle, die ontstaan is
door het verzoek van de Sovjet-re
geering om aan de onderhandelingen
deel te nemen. De Fransche minister
van Buitfenlandsche Zaken heeft gis
teren den Britschen gezant en den
Amerikaanschen ambassadeur te Pa
rijs in kennis gesteld van het verzoek
van Moskou, en elk hunner heeft de
kwestie aan zijn regeering voorgelegd.
Ook heeft minister Bidault gisteren
den Sovjetambassadeur ontmoet.
voerd) liggen n.l. niet geheel in
Engeland, doch gedeeltelijk, verder
afgelegen landen, n.l. in Brazilië,
Zuid-Afrika en de Vereenigde Sta
ten.
Intusschen wendt de sectie econ.
zaken van het M.G. ook pogingen
aan, om op zeer korten termijn een
partij van 500 millioen sigaretten uit
Engeland in te voeren. Het is slechts
de vraag, of de tabakspositie in
Engeland, welke niet overvloedig
meer is, geacht zal worden een der-
gelijken uitvoer te verdragen.
In het» door het M.G. uitgegeven
blad „Commentaar" lezen wij o.m.
het volgende
De wederopbouw eischt de arbeids
kracht van eiken Nederlander, du-
tot werken in staat is. voor zich op.
Van deze noodzaak zijn. helaas, velen
nog niet overtuigd, zij wachten af.
Anderen zullen er niet van te over
tuigen zijn. Zij vormen het legertje
van de arbeidsschuwen. Hun houding
kan bijzondere maatregelen van de
overheid eischen. Een rationeele vjr-
deeling van arbeiders over bedrijven,
die vóorloopig van 't meeste belang
zijn, is al even noodzakelijk als uit
sluiting van vrijwillige dienstneming
van hen. die voor de indirecte oor
logsvoering of voor de volkshuis
houding onmisbaar zijn. Drie ge
wichtige redenen dus. welke leiden
tot een burgerdlenstpllcht.
De eerste stap op den weg naar
zulk een burgerdienst plicht heeft de
overheid reeds gedaan, toén zij de
verplichte registratie van mannelijke
en vrouwelijke arbeidskrachten moge
lijk maakte. Zil kan alleen op deze
wijze een volledig overzicht verkrij
gen van aantal en soort der beseliik-
bure arbeiders. De leeftijdsgrenzen
zijn voor mannen vastgesteld op 16
en 50 en voor vrouwen op 25 en
40 jaar.
Wil de registratie effect sorteeren,
dan dient zij allen te omvatten; van
daar, dat met het oog op de kwaacf-
willenden, dwang kan worden toege
past. De burgerdienstplicht is op zich
zelf niets nieuws. Indië. kende haar
reeds sinds 1940.
In Engeland bestaat ten behoeve
van de oorlogvoering de „Man power
board". Een overeenkomstige instel
ling zal hier moeten nagaan uit
welke bedrijven arbeiders gemist
kunnen worden, welke bedrijven als
vitaal dienen te worden aangemerkt,
welke de percentages van de sleutel
posities. de geschoolde en de onge
schoolde arbeidskrachten ln de on
dernemingen zijn.
De sectie Arbeidszaken van het
M.G. heeft richtlijnen voor uitslui
ting van oorlogsvrijwilligers ontwor
pen, welke als gedragslijn mogen
worden gevolgd. Daarbij zijn als pri-
oriteitsbedrljven van welke dus
bepaalde functionarissen niet aange
nomen worden als vrijwilliger, resp.
vrijstelling van dienstplicht zullen
verkrijgen o.m. aangemerkt Spoor-„
wegen, P.T.T.. mijnen, politie en als"
vitale bedrijven scheepsbouw, land
bouw, levensmiddelenindustrie, tex
tielindustrie enz.
Het ontbreken van radiotoestellen
in Rotterdam heeft tot gevolg gehad,
dat slechts weinige arbeiders „gister
avond kennis hebben genomen van
de rede van den minister-president,
prof. ir. W. Schermerhorn. De rede
is eerst vanmorgen in druk algemeen
verspreid. Het gevolg Is, dat vandaag
het werk in de Rotterdamsche haven
nog niet ls hervat. De Eenheidsvak
beweging zal in den loop van den
dag opnieuw vergaderen. Volgens
sommigen is het niet onmogelijk, dat
de stakingsleiders de rede aldus uit
leggen. dat er uit zou blijken, dat da
regeering volledig achter hen zou
staan.
De heer L. van der Wal te Amster
dam ls benoemd tot ltd van Ged. Sta
ten van Noord-Holland.
,,Ons Leger" heeft haar werkzaam
heden hervat. Leden worden ver
zocht hun juiste adressen op te ge
ven aan de administratie, Daenó'eis-
straat 66. Den Haag.
Directeur: J. J. W. Boerrigter
Waam. Hoofdredacteur:
Mr. L. G. A- SchUchting
In Februari 1944 heb ik Zwolle
verlaten om me als aalmoeze
nier-krijgsgevangene te melden
bij de Weermachtsgevangenis
te Amersfoort. Ik werd terstond
onder arrest gesteld en den volgen
den dag opgenomen in een gezel
schap van 70 onderduikers, die in
veewagens naar Duitschland wer
den overgebracht. Niet ver van
Dresden werd ik in een Franscli
krijgsgevangenenbarakje geduwd.
Het duurde niet lang of ik was in
een waar mondgevecht gewikkeld;
maar het resultaat was, dat ik ten
slotte een onderkomen vond bij
particulieren in de stad." Aldus
begon het sobere verhaal-in-tele-
gram-stijl van majoor C. Baas, die
voorheen kapelaan was te Zwolle
en eerst kort geleden de Neder
landsche aalmoezeniersuniform had
verwisseld voor de Engelsche ma
joorsuniform met Nederlandsche
uitmonstering.
Telkens wanneer ik de kampen be
zocht, aldus vervolgde majoor Baas,
werd ik door de Nederlanders enthou
siast ontvangen. We raakten niet
uitgepraat, doch als het oogenblik
van vertrek was aangebroken, werden
spontaan vaderlartdsche liederen ge
zongen. Deze bezoeken vormden een
stevigen moreelen steun voor onze
jongens, die slecht gekleed en ge
voed, zich verlaten voelden als op
Duivelseiland.
De zielzorg werd van Nazi-zijde
zooveel mogelijk bemoeilijkt. Et
mocht in de kampen geen H. Mis
worden gelezen, ook was het verbo
den de H. Communie uit te reiken.
Na heel veel vechten slaagde ik er
de eerste maanden in, drie maal een
H. Mis te lezen, terwijl ik bij bezoe
ken aan kampen en fabrieken in het
geheim de H. HJommunie uitreikte.
Met dezen gang van zaken kon ik
natuurlijk geen genoegen nemen. Ik
bleef met klem aandringen op een
betere geestelijke verzorging. Het eind
van het liedje was, dat ik van spion-
nage werd beticht en met de dood
straf bedreigd. Ik liet me er niet door
van mijn stuk brengen en bleef aan
houden. Om van mij af te zijn, volg
de overplaatsing naar een krijgsge
vangenen-lazaret in Saksen. Dit is de
oorzaak geweest, dat ik de verwoes
ting van Dresden niet heb meege
maakt.
In het lazaret waren 70 Neder
landers opgenomen, verder Ameri
kanen. Engelschen, Polen, Italianen,
Russen, Tsjechen enz. Nu eens
moest er in het Nederlandsch ge
preekt worden, dan weer in het
Engelsch of in een mengelmoes
van Poolsch-Duitsch of Italiaansch-
Fransch. Hier was uiteraard drin
gende behoefte aan geestelijken bij
stand. want iedere' week bezweken
er eenlge gewonden.
Hoe heeft de bevrijding plaats ge
vonden?
Omstreeks 12 April kregen op
dringende Gaullisten contact met
de Duitsche artillerie, die vlak ach
ter ons lazaret was opgesteld. We
zaten letterlijk tusschen twee vu
ren. Ieder oogenblik werd de si
tuatie hachelijker. Dat duurde zoo
zestien dagen. Ten einde raad meen
de ik dat een poging moest wor
den gewaagd de geallieerde linie te
bereiken. Ik ging in Nederlandsche
uniform op pad. Zes keer ben ik
door Fransche verkenningspatrouil
les staande gehouden.
Eenige malen ben ik op liet
nippertje aan den dood ontsnapt,
toen Gaullisten mij voor een
Duitsch officier aanzagen. Een
Franschman. die op het laatste
oogenblik de vergissing óntdekte,
omhelsde mij van vreugde omdat
door een gelukkig toeval een Ne
derlandsch priester gespaard was
gebleven.
Aangekomen bij de Geallieerden,
deelde ik mede hoe de toestand ter
plaatse was. In gezelschap van
eenige Gaullisten keerde ik in een
legerwagen naar m'n lazaret terug.
Alles verliep naar wensch. Dertig
Duitsche bewakers werden gevangen
genomen, de rest was verdwenen. Nu
werden in minder dan geen tijd de
omliggende kampen, waarin zich
pl.m. 30.000 krijgsgevangenen bevon
den bevrijd.
We waren verlost
Maar met de bevrijding, trad een
ware noodtoestand in. Ieder die weg
kon komen verdween; de zieken
bleven onverzorgd achter. Ook da
koks hadden met de anderen do
beenen genomen. De artsen, die zon
der de noodige papieren niet zelf
standig durfden te handelen, wisten
zich geen raad. De desorganisatie
begon een dreigend karakter aan ta
nemen. De honger was reeds het
lazaret binnengeslopen. En omdat
met langer wachten menschenlevens
gevaar liepen, heb ik zonder eenlge
instantie te raadplegen een nood-
lazaret met 140 bedden ingericht,
waarin zieke krijgsgevangenen en
burgers werden opgenomen. Onze
eerste zorg was de afvoer der zie
ken. Met de zoo gewaardeerde hulp
van Fransche en Amerikaanscho
legereenheden werd dit mogelijk ge
maakt. Toen alle zieken waren af
gevoerd, was mijn taak hier ten
einde. Daaraan is het toe te schrij
ven. dat ik eerst half Juni thuis
kwam.
Welke zijn uw verdere plannen,
majoor?
Op verzoek van 11. E. den Aarts-
blsschop, van liet Militair Gezag en
Van den Centralen Kepatrlerrlngs-
dienst Nederland ga ik onmiddellijk
weer naar Duitschland. Nu naar
andere streken want op verschillen
de plaatsen ergens in DoltfChlaml
we weten nog niet waar moe
ten zich nog duizenden Nederlan
ders bevinden, die zielzorg en veelal
nok ziekenverzorging behoeven. Met
de volbrenging van deze opdraeht
zullen waarschijnlijk drie maanden
gemoeid zijn.
En dan?
Het wachten zal dan zyn op
nieuwe opdrachten van den Hoofd
aalmoezenier. U moet wel bedenken,
de oorlog is nog niet ten einde....
Haastig nam majoor B'aas af
scheid, want zyn oponthoud ia
Zwolle mocht "let lanS duren.
