Balikpapan veroverd
Volksstemming over Leopold?
Ontruimen Japanners Java?
Niet zoo, maar zo
69ste JAARGANG No. 23281
DONDERDAG 5 JULI 1945
apw
I V,
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544 a—k 419 Abonnementsprijs 30 cent per week
is; het felt' aat
Olympische Spelen
in Zwitserland?
De derde Dinsdag
in September
H.M. de Koningin
naar Den Haag
Str\jd op Philippijnen ten einde
Jeugd in bezet
Duitschland
Textielinzameling in V.S.
Sumatra, Soerabaja en Batavia
onder geallieerd vliegbereik
Troosteloos is de aanblik van het zwaar geteisterde Arnhem.
-
yy.,.,^';- .V.,- 'M*
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Bij K.B. zyn er niet minder dan
zestien „ministers" benoemd.
Volgens de Grondwet zijn bet
geen ministers." Niemand
minder dan bet bekende ex-ka
merlid mr. H. P. Merchant, de groote
voorvechter van het vrouwenkies
recht de vader van onze moderne
spelling, komt tot deze merkwaardi
ge conclusie in een artikel in de
Maasbode. En in een tweede artikel
In hetzelfde blad constateert de oud
minister wederom: „Er zijn mannen,
die minister worden genoemd, en
het niet zijn".
Dus we hebben eigenlijk nog geen
ministerieHeel Nederlaiid was
verheugd, toen op 23 Juni Prof.
Schërmerhorn eindelijk na drie weken
onderhandelen zijn kabinet kon be
kend maken; H. M. de Koningin
leidde de vorige week zelf het mi
nisterie bij het Nederlandsche volk
in; de nieuwe premier, niet ver
moedend welk een Damocles-
zwaard boven zijn hoofd hing. ont
vouwde zijn veelbelovend program
en daar komt nu Mr. Marchant met
de ontnuchterende mededeeïing, dat
er geen ministers zijn.
Wij hebben altijd geweten, dat
Mr. Marchant een zeer geestig man
was en daarom begonnen wij zijn
artikel met interesse te lezen. Maar
wie begrijpt onze verwondering
Marchant is echt boos en zijn woor
den zijn zeer serieus bedoeld. Er
blijkt weer eens uit, hoe diep de
klove is, die het Nederland van 1940
van het Nederland van 1945 scheidt
en hoe moeilijk het zal zijn want
gebeuren moet het tóch deze te
overbruggen.
Waarom Is de heer Marchant zod
Doos? In het kort komt het hierop
neer: Wij houden ons niet aan de
Grondwet en' we laten ons te veel
imponeeoen door de illegaliteit. Het
had alles anders gekund: „Hier in
Nederland had alles rustig kunnen
verlocpen, indien men den draad
van Mei 1940 weer had opgenomen.
In plaats van dit te doen breekt
men dien draad af door met voor
dacht 'n revolutionnair grondwetloos
tijdperk te openen en Kalf revolutie
te maken." Het regent verwijten:
„De ministers zijn niet alle hoofd
vap ®en' departement, doordat er
méerhoofdig<e departementen zijn,"
Bedoeld wordt waarschijnlijk het mi
nisterie van Buitenlancische Zaken,
waaronder mr. van Roy en ressorteert
als minister zonder portefeuille. De
Grondwetsherziening van 1938
maakt echter wel degelijk, de benoe
ming mogelijk van ministers, die
niet belast zijn met d€' leiding van
een ministerieel departement. „De
Staten-Generaal zijn el' niet, althans
slapen nog". Inderdaad de oude
Staten-Generaal, waarnaar de heer
Marchant zoo verlangt, zijn er niet.
Ze slapen ook niet. want ze zijn
dood. Een parlement, dat acht jaar
oud ls, kan niet meer leven. Maar
er komt een noodparlement, zooals
de minister-president ln zijn pro
gram-rede aankondigde. Er komt dus
■wêl een parlement, zif het dan niet
't ideale en ook niet dit, wat nauw
keurig de stemming van hët volk
registreert, daar dit Immers uitslui
tend onder normale verkiezingen
kan geschieden.
En dit noodparlement moet een
noodzakelijke controle kunnen, uit
oefenen op de handelingen der re-
geering. Dus dan ls er weer wél een
jnlnlsterieelè verantwoordelijkheid. En
als de mlnisterieele verantwoorde
lijkheid er is, dan is er ook weer da
onschendbarheid van den koning,
■welke volgens den heer Marchant
eveneens in het gedrang is gekomen.
Want hl) zegt: „Verantwoordelijk
ls niemand, de vraag is zelfs of niet
da onschendbaarheid van den koning
is weggevallen." En verder: „Het
benoemingsbesluit ls ongrondwettig.
De ministers, die het hebben gecon
trasigneerd zijn strafbaar volgens
de nog ongewijzigde wet. Terwijl men
zooeven nieuwe feiten heeft straf
baar gesteld voor landverraders en
„profiteurs," pleegt men zelL feiten,
die strafbaar zijn, en strafbaar wor
den gelaten." De heer Marchant
somt dan eenige artikelen van het
Wetboek van Strafrecht op, volgens
welke de ministers die volgens
denheer Marchant geen ministers
zijn met gevangenisstraf van drie
jaarworden gestraft. Blijven wa
de redeneering van den heer Mar
chant, volgen, dan zou, indien-ooit,
hier de spreuk „Summum jus sum
ma injuria," het hoogste recht is het
grootste onrecht, bewaarheid wor
den.
Wij ontkomen dan ook niet aan
Jifb indruk, dat, zooals het Haagsche
blad „Het Binnenhof" dezer dagen
opmerkte, de auteur blijkbaar stem
ming wn maken. Waartegen? Tegen
^?UtWe /peering; tegen alles,
l®.4.5 nirt meer 1940 is; tegen het
feit, dat men de wijzers van de
klok met Kan terugdraaien.
Het is niet fair en niet verstandig
Ei- is op het oogenblik een goed
willende regeering, die met energie
de moeilijkste problemen wil aan-
akken, getuige o.a. de krachtige
„ouding, welke de regeering aan
neemt tegenover de staking in de
Rotterdamsche haven. Het nieuwe
kabinet wenscht niet, zooals mr.
Marchant suggereert, met onzen
democratischen staatsvorm te expe
rimenteeren. Het ls zich terdege be
wust. dat het onmogelijk is in dezen
chaotischen tijd precies- naar de let
ter van de grondwet te leven. Zij
streeft er echter naar, zoo spoedig
mogelijk, tot normale gezagverhou-
dingen te komen.
De vorige week zei Prof. Schermer-
hi
Gemeld wordt, dat de gemeente
raad van Lausanne heeft besloten
een verzoek te richten tot het Int.
Olympisch Comité, dat in Lau
sanne is gevestigd, om de Olym
pische Spelen in 1S43 in deze stad
te mogen organiseeren.
Naar wij vernemen, hoopt de Re
geering, dat de plechtige opening van
het zgn. Noodparlement door H M. da
Koningin op den tradltioneelen da
tum van den derden Dinsdag in Sep
tember zal kunnen plaats vinden. De
leden van de oude Kamers der Staten-
Generaal, wier grondwettelijk man
daat van vier jaar in 1941 ls geëin
digd, zullen binnenkort bij Kon. Be
sluit worden samengeroepen. Hun zal
dan een wetsontwerp worden voorge
legd, dat voorziet in de aanvulling
van hun vergadering met medewerking
van de onlangs aan de Regeering voor
gelegde Nationale Advies Commissie
van 51 leden, aangewezen voor twee
derden door het Vaderlandsch Comité,
dat gedurende de bezetting uit de
„oude" partijen is gevormd, en voor
een derde door den Groot en Raad der
Illegaliteit.
Na goedkeuring van dit wetsont
werp en dienovereenkomstige samen
stelling van het Noodparlement zou
dan de zitting dezer voorloopige volks-
Van Acker, de Belgische premier,
heeft vandaag een ontmoeting ge
had met de Belgische katholieke
leiders en met Léon Cornil, den
president van den Hoogen Raad,
die een vertrouwelijke boodschap
van Koning Leopold uit Salzburg
had meegebracht.
Volgens een bericht van A.F.P.
behelsde deze mededeeïing niet het
besluit tot aftreden van den Ko
ning, doch een tusschen-oplossing:
n.l. het raadplegen van de natie.
De Koning zou derhalve zijn beslis
sing afhankelijk willen stellen van
een referendum of van algemeene
verkiezingen.
De Koning, zoo zegt men, heeft
in beginsel geen bezwaar tegen af
treden, maar wil wachten tot hem
op onweerlegbare wijze wordt aan
getoond, dat dit de beste regeling
is die voor het welzijn van het land
genomen kan worden.
Deze berichten hebben een hef
tige reactie teweeg gebracht onder
de linksche partijen, die vastbe
sloten zijn niet toe te staan, dat de
Koning de eerste ronde wint in de
huidige crisis. Er verluidt, dat zij
zich zouden verzetten tegen iedere
mogelijke ontwikkeling van dien
aard door vast te houden aan den
eisch, dat de kwestie van Koning
Leopold door het parlementmoet
worden opgelost. De katholieke
leden van Kamer en Senaat komen
vanavond bijeen, teneinde hun
standpunt van onwrikbare loyauteit
aan den Koning te bevestigen.
Volgens Un. Press zou de regeering-
van Acker geweigerd hebben op de
voorstellen van Koning Leopold in te
gaan om aan te blijven tot de alge
meene verkiezingen. Deze verkiezingen
zouten maanden van voorbereiding
vergen en in linksche kringen is een
sterke reactie tegen een dergelijke be
slissing, die Leopold slechts tijd zou
doen winnen, ontstaan. Men neemt
aan dat zijn tegenstanders als tegen
maatregel een oplossing der kwestie
door het parlement zullen verlangen.
Het leven gaat verderóók
op Walcheren. Een veer
dienst van Middelburg uit
naar nog bewoonde punten
in de omgeving
Na het toe-zoete aan Amsterdam,
eenige dagen geleden, zal H.M. de
Koningin thans eendeerste officieel
bezoek aam Haar residentie bren
gen, waar zij Vrijdagmorgen w-ordt
verwacht.
MANILLA, 4 Juli (Reuter). Generaal
Mac Arthur deelt heden in zijn com
muniqué mede: de geheele Philippij
nen zijn thans bevrijd en de veldtocht
op de Philippijnen kan als practisch
geëindigd worden beschouwd. De Ja
panners hadden 23 divisies op de Phi
lippijnen en deze zijn practisch ver
nietigd.
De Australiërs op Borneo hebben
het centrale gebied van Balikpapan
met inbegrip van 7 installaties in de
haven en gasolincïabrieken veroverd.
Een speciale A.N.P.-Aneta»-correspon-
dent meldt, dat de Australiërs Se-
pinggang en het nabije vliegveld ver
overd hebben, veel sneller dan werd
verwacht. De commandant der Austra
lische strijdkrachten heeft hulde ge
bracht aan het aanpassingsvermogen,
de vindingrijkheid en den móed der
speciale eenheden van het Neder-
landsch-Indisch/) leger, die thans con
tact gekregen hebben met de Austra
lische eenheden. Nica (het Neder-
landsch burgerlijk bestuur) heeft
thans een tweehonderd inlanders on
der haar hoede die allen zwaar ziek
zijn en medische hulp behoeven. Zij
worden nu door Nlcadoktoren behan
deld. Het meerend§el der bevrijde in
landers is niet tot werken in staat.
Duizenden Indonesiërs, die nog licha
melijk fit waren, zijn door de Japan
ners gedeporteerd en bevinden zich ln
het nog door de Japanners verdedigde
gebied in de heuvels.
vertegenwoordiging op den tradltio
neelen datum worden geopend.
LONDEN, 4 Juli (Reuter) Op
voorstel vaji den Duitscbeni contmu-
nlstisclien leider Walter ülbricht was
reeds, nadat de Russische bezettings
autoriteiten toestemming hadden
Verleend, beslc-ten tot de stichting
van een „jeugdccmité". een organi
satie, die de Duitsche jeugd' leiding
moet geven. Het comité is samenge
steld uit telkens twee vertegenwoor
digers van de Socialistische, Commu
nistische, Democratisch-Protestant-
sche, Roomsch-Katholieke en Jood-
sche' jeugdbewegingen. De voorzitter
is Heinz Kessler.
Het aantal organisaties tè Berlijn,
dat met goedkeuring van de Russen
is tot stand gekomen, bedraagt thans
zeven. De andere zes zijn: ae Com
munistische. Sociaal-Democijatiscli©
en Christelijk-Democratisehe partij
en1, de vakbeweging, het comité voor
slachtoffers va nhet fascisme en
de „Cultureele llg-a voor Democrati
sche herrijzenis".
WASHINGTON, 4 Juli (Reuter).
President Truman heeft heden ver
klaard, dat het Amerikaansche volk
het gestelde doel bereikt en voorbij
gestreefd had in het bijeenbrengen
van sleeding tot een bedrag van
150 mlilioen gpnd voor de oorlogs
slachtoffers. Truman zeide: „Het
Amerikaansche volk heeft de taak,
opgelegd door president Rcoseve.t,
uitgevoerd. Het is een goed ding, dat
de kleeding thans op weg is naar
overzee ter verlichting van het leed
der oorlogsslachtoffers ln Europa en
het Verre oosten.
LONDEN, 4 Juli (A.N.F.-Aneta). De „Manchester G'uardian" publi
ceert hedenmorgen een verklaring van radio New Delhi, dat de Japan
ners begonnen zijn Java te ontruimen. Indien dit bericht bevestigd
wordt, zou deze evacuatie beteekenen, dat deze het gevolg is van de
landingen der geallieerden op Borneo en de voortdurende versterkingen
der Amerikaansche strijdkrachten op Okinawa, waardoor de verbindingen
der Japanners zijn afgesneden.
De „Times" publiceert hedenmor
gen een hoofdartikel getiteld „Balik
papan", waarin genoemd blad onder
meer het volgende schrijft „De lan
ding der Australische zevende divisie
samen met Nederlandsche strijd
krachten en technisch personeel in
de buurt van het oliecentrum Balik
papan heeft een nieuw stadium in
geleid ter neutraliseering der vijan
delijke strijdkrachten in Neder-
landsch-Indië en ter vernietiging van
de Japansche oliebevoorrading.
horn in Delft: „Wij zijn bereid te
werken als karrepaarden. Wanneer
elk ander nu maar werkt als een
fatsoenlijke boerenhit, dan hebben
we een knappe kans, dat het nog
voor alkaar komt ook."
Als mr. Marchant nu ook werkt
als een Niet zóó als hij in de
Mbd. doet, maar zóó als de minister
president het wenscht.
Dit ls de derde en belangrijkste
van de Australische operaties onder
commando van generaal MacArthur
en hier wordt ook grooter tegen
stand ondervonden dan in Noord -
B'orneo.
Van grooter belang nog voorloopig
is de verovering der vliegvelden op
Borneo, waardoor nu reeds straat
Makassar wordt bestreken, terwijl de
Australische lange-afstandbommenwer-
pers van Noord-West-Borneo uit zoo
wel het Aziatische vasteland als Su
matra, Soerabaja en Batavia kunnen
bereiken.
AUSTRALISCHE PREMIER
OVERLEDEN
CANBERRA, 4 Juli (Reuter). De
wnd. nünister-presidènt en minister
voor het leger der Australische regee-
rins, Porde, heeft bekend gemaal;:,
dat John Curtin, de Australische pre
mier, om 4 uur vreedzaam fn zijn
slaap la overleden.
