Luchtarmada boven Japan
Voedseltekort in Berlijn
Ondergrondsche lijnen van
de Spoorwegen
ER OP OF ER ONDER
Gebied van Pandansari overmeesterd
Volksverhuizing van zeven millioen
69ste JAARGANG No. 23286
WOENSDAG 11 JULI 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
Landverraders naar
Suriname?
Van deze luchtbasis op de Marianen stijgen de super-
vliegende forten op om Tokio en omgeving te bombardeeren
Truman ook naar
Nederland?
Koningin naar
Het Loo terug
Zuster Hortense t
Gerookte visch
gevaarlijk
Verkoop tijdelijk
verboden
Naar het stadhuis in
gevechtswagens
Nieuwe nood-
stamkaarten
Melkbonnen pas op
Maandag geldig
Bestelbon D05 voor vet
V redes voelhorens
Lofwaardig
initiatief
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Enkele dagen na de bevrijding
van West-Nederland werd in de
hoofdstad een persconferentie
gehouden, waarop een der spre
kers tot onze groote verwondering
verklaarde, dat in het Zuiden nog
steeds een zondagsstemming heersch-
te. Veel gewerkt werd er niet en men
had den indruk, dat de bevolking
nog steeds bezig was de bevrijding te
vieren. Hij zei dit bij wijze van waar
schuwing. Wij keerden terug van de
persconferentie in de overtuiging,
dat bij ons zooiets niét zou gebeu
ren. Er zou hier wél gewerkt worden.
Wij schrijven vandaag 11 Juli. ruim
twee maanden dus na de bevrijding.
Wordt er gewerkt, wordt er hërd ge
werkt? Het antwoord kan ieder ge
ven; men loope maar eens door de
straten van onze steden en telle de
duizenden, die daar dag in, dag uit,
straat in, straat uit, slenteren. Het
is zóó erg, dat men zelfs overweegt
de lanterfanters op zekeren dag bij
hun kraag te pakken en elders eens
flink aan het werk te zetten. Zegt
het dezen nietsdoeners niets, dat de
minister van Landbouw dezer dagen
moest verklaren, dat de arbeids
krachten op het land zóó schaarsch
zijn, dat de oogst moeilijk of niet is
binnen te halen? Waar „gewerkt''
wordt? Dat is op de vele plaatsen in
onze steden, waar de zwarte hande
laars hun „nobel* bedrijf uitoefenen.
De „groote" zwarte handelaars, bang
dat hun enorme winsten niet geheel
safe zouden zijn, deden de eerste
jaren van den oorlog „Winterhulp"
nu en dan een douceurtje toekomen
en toen het getij duidelijk genoeg
was gekeerd, verwisselden zij Winter
hulp met een of andere illegale ac
tie. Zoo meenden zij gedekt te zijn
voor alle eventualiteiten.
De intrekking van de bankbiljet
ten van honderd gulden is de
eerste klap, dien zij nu krijgen.
Wij hopen, dat de slag goed is
aangekomen. Toch zou het goed zijn
niet te vroeg te Juichen. Volkomen
verrast zullen de heeren zeker niet
zijn geweest. Ook zij hadden de noo-
dige tegenmaatregelen genomen en
dat deze geraffineerd waren, erkende
de minister ten volle. Daarom zijn
wij verheugd, dat Prof. Lieftinck
aankondigde, dat dit slechts een der
maatregelen is van een heele reeks,
die het vrijwel onmogelijk moet
maken door de mazen van het net,
dat om hen heen geweven wordt, te
ontsnappen.
Intusschen hebben wij dezer dagen
met de bankjes van honderd het
zelfde zien gebeuren als een paar
jaar geleden met de biljetten van
duizend en vijfhonderd gulden. De
zwarte handelaars trachten hun pa
pieren geld voor tachtig, zestig, veer
tig gulden en nog minder kwijt te
raken. En er zullen er zeker zijn, die
op deze wijze, in ieder geval nil nog,
een behoorlijk winstje weten over te
houden. Wij verafschuwen degenen,
die hierbij handlangersdiensten be
wijzen. Zy zijn niets beter dan de
zwarte handelaren zelf en benadeelen
op grove wijze ons land en volk.
.Het is misschien niet oninteres
sant hier eens op den gang van zaken
te wijzen, welke zich bij de intrek
king van de bankbiljetten van dui
zend en vijfhonderd gulden heeft
voorgedaan en zooals deze beschre
ven wordt in een geschrift van dr.
J. v. d. Brink, dat tijdens de bezet
ting is verschenen.
Dr. v. d. Brink schrijft: „De waarde
van de totale circulatie van deze
biljetten werd op het tijdstip van de
intrekking geraamd op 800 a 850
millioen. De speciale rekening bij de
Nederlandsche Bank, waarop de in
geleverde biljetten werden geboekt,
vertoonde als hoogste stand 685 mil
lioen. Men mag derhalve aannemen,
dat voor een waarde van 135 mil
lioen, dat is ongeveer zestien procent
van het ingetrokken bedrag, niet
werd ingeleverd. Het is waarschijn
lijk. dat de ingeleverde biljetten
vrijwel alle konden worden verant
woord."
Daarom schreven wij, dat het ge
lukkig is. dat het niet bij dezen eer
sten maatregel zal blijven.
Wil men den kanker van het ge
zwel wegsnijden, dan kan hard op
treden niet vermeden worden Ook
hier geldt: zachte dokters maken
stinkende wonden. Wij zeiden hier
boven. dat er nog steeds niet vol
doende gewerkt wordt. Een der oor
zaken hiervan Is zeker, dat velen,
zónder te werken, te gemakkelijk aan
geld komen.
..Als hier niet krachtdadig wordt
ingegrepen, dreigt niet alleen een
rampspoedige Inflatie, maar ook de
lust om het normale en regelmatige
Werk te hervatten wordt op beden-
Jjf'ijke wijze geremd door de moge
lijkheden, die er nog altijd bestaan
-de 2warte markt ongerecht-
a'Kde winsten en verdiensten te
?ltlus 1x1 de minister.
riraVti=„K 0m ls het z°o noodig, dat
^!opn Vo ,Jngegrepeu wordt. Er is
geen keuzeons volk moet aan het
werk, het gaat om het „er op of er
onder".
(A.N.P. - Anetai. Het blad „De
West" te Paramaribo heeft uittrek
sels gepubliceerd uit artikelen in
de Amerlkaansche pers. waarin over
een mogelijke deportatie van dui
zenden verraders naar Suriname ge
sproken wordt. „De Wes*t" noemt
®ch. voorstander van een dergelijk
pian, aangezien zulks ten goede zou
aan de economische ontwik-
Keung van Suriname. Alle andere
öurmaamsche bladen echter toonen
zich daar verontwaardigd over.
Naar admiraal Nimitz mede
deelt bevinden zich vandaag
Woensdag voor den tweeden dag
opnieuw 1000 vliegtuigen boven
Japan. zy beheerschen de lucht
volkomen.
De grootste combinatie van aee-
en luchtmacht ln óe wereldgeschie
denis ls nu bezig de Japansehe
macht ln de lucht volkomen te ver
nietigen. Gisteren stegen slechts
twee verkenningsvliegtuigen op van
de meer dan 70 vliegvelden om To
kio, waar 154 toestellen op den grond
vernietigd of beschadigd werden.
De twee toestellen werden snel neer
geschoten. Ofschoon een krachtige
formatie, welke minstens vier slag
schepen, vier vliegdekschepen, vier
kruisers en veertien torpedojagers
omvatte, brutaalweg langs de
kust van Japan stoomde leed
geen enkele der eenheden ©eni
ge schade. Ofschoon de aan de
grondinstallaties van de vliegvelden
om Tokio toegebrachte schade nog
WASHINGTON, 10 Juli. (A.F.
P.) In Washington blijven ge
ruchten «jé ronde doen, dat
president, Tvuman niet alleen
Duitschla'nd:, Italië en Engeland,
maar ook Nederland, Bel
gië, Denemarken en Noorwegen
zou bezoeken.
Generaal Marshall, admiraal King
en generaal Arnold zullen den presi
dent, die thans per schip onderweg ls
naar Europa, per vliegtuig achter
nakomen.
Aangaande "het komende bezoek van
president Truman aan Londen ver
meldt Reuter, dat de voorbereidingen,
getroffen voor het bezoek van presi
dent Truman aan Engeland, gelijk zijn
aan die welke voor het bezoek van
Roosevelt getroffen waren. Truman
zal de gast zijn van den koning en
de koningin in Buckingham Palace, en
hij zal worden uitgenoodigd belde
huizen van het parlement toe te
spreken.
Naar wij vernemen, zou H. M. de
Koningin hedenmiddag uit Den Haag
naar Het Loo terugkeeren.
In de Mariastichting te Haarlem is
Maandagavond na een ernstige ziekte
overleden de eerw. zuster M, Hor
tense, in de wereld mej. H. M. Mol-
kenboer. Zij was de oprichtster en
rectrix van het R.K. Lyceum voor
Meisjes „Sancta Maria" aan de
Dreef te Haarlem. Van de opening
der school af op 8 September 1931
doceerde zij het vak Nederlandsch.
Vrijdag 13 Juli zal om half tien in
de kathedraal van St. Bavo de plech
tige H. Requiemmis worden opgedra
gen, waarna om ongeveer elf uur cie
begrafenis volgt op het R.K kerk
hof „St. Barbara".
Te Beverwijk organiseert de buurt-
ver. „R.A.B." op 21, 22, 23 en 24 Aug.
groote bevrijdingsfeesten.
LONDEN, 11 Juli (Reuter). De
Êerlijnsche omroep noemt als oor
zaken van het voedseltekort in de
Duitsche hoofdstad: de ontvolking
van een deel van Oost-Duitschland
en het gebrek aan landbouwmateria-
lèn. In deze radio-uitzending werd
tevens gezegd, dat de stroom van
menschen, die de hoofdstad trachten
te bereiken uit de Oostelijke gebie
den, gestuit moet worden. Tegelijker
tijd heeft de Berlrjnsche metaalbe-
werkersbond een dringend beroep
gedaan op zijn leden om mede te
werken, waar mogelyk, aan de ver
vaardiging en de reparatie van land
bouwwerktuigen.
Dit is dei eerste keer, dat de Ber-
lijnsche omroep spreekt over de ge
volgen van de ontruiming der ge
bieden ten Oosten van Oder en
Neisse. Radio Lublin heeft meege
deeld. dat zeven millioeh van de
negen millioen menschen, die thans
onder Poolsch bewind staand gebied
hebben bewoond, dit gebied hebben
verlaten.
De sectie Voorlichting van het
M.G. deelt mede: Gedurende de laat
ste weken zijn honderden gevallen
bekend geworden van buiktyphus,
waarbij kwam vast te staan, dat de
besmetting te wijten was aan het
consumeeren van onvoldoende ver
hitte visch, zooals b.v. gerookte pa
ling.
De chef staf heeft per 3 Juli 1945
afgekondigd verordening no. 128,
waarbij het rooken, stoomen of dro
gen van visch alsmede het vervoer,
het ln voorraad hebben en de ver
koop van gerookte, gestoomde of ge
droogde visch verboden is voor het
tijdvak, dat zulks gevaar voor het
uitbreken van buiktyphus zou kun
nen geven.
Met den meesten nadruk wordt ge
wezen op de gevaren, verbonden aan
het op onverantwoordelijke wijze
niet-nakomen van deze verordening.
De beëindiging van dit verbod zal
t.z.t. nader worden bekend gemaakt.
Onder de pandacht van het pu
bliek wordt gebracht, dat de berei
ding van versche visch met zorg
dient te geschieden; goed koken of
stoven verdient de voorkeur boven
bakken.
Over de wijze, waar
op de Ned. Spoor
wegen tijdens de
bezetting met
onze regeering te Lon
den in verbinding heb
ben gestaan, zijn bij
zonderheden aan het
licht gekomen bij de
huldiging van den heer
G. F. H. Giesberger,
chef van Exploitatie
dei' N.S., ter gelegenheid
van zijn 60sten verjaar
dag.
De heer Giesberger,
die vroeger chef was
van de dienstregeling
en als zoodanig alge-
meene bekendheid ge
noot, „auteur" als hij
was van het meest ver
spreide boek, den „Reis
gids der Ned. Spoorwe
gen", heeft gedurende
de oorlogsjaren geregeld
met Londen in verbin
ding gestaan. Niemand
was hiervan op de
hoogte, zelfs was zijn
directie hiervan onkun
dig. Door zijn geregeld
contact was de heer
Giesberger van den gang
van zaken aan den over
kant van het Kanaal
volledig op de hoogte.
Hij kende zoodoende de
wenschen van de regee
ring ten aanzien van de
Spoorwegen. Deze be
kendheid leidde ertoe,
dat hij zich met de sa
botages, die het perso
neel hier en daar aan
den dag legde, niet al
tijd kon vereenigen. Zoo
was hij het in 't geheel
niet eens met de sta
king, die op touw werd
gezet als protest tegen
het wegvoeren van onze
officieren, welke actie
zeer voorbarig was en
niet overeenkomstig den
wensch van onze regee
ring. Het personeel, dat
de meening van zijn
chef niet steeds kon
deelen, begrijpt eerst
nu deze houding beter.
Zijnerzijds kon de
heer Giesberger bij onze
vertegenwoordigers in
Londen bedingen, dat
men hem 24 uur tevo
ren zou waarschuwen,
wanneer een inval op
't vasteland van Europa
zou geschieden. Daags
voor de landing der ge
allieerden in Normaa-
dlë kreeg hij een tele
gram, dat geadresseerd
was ..Aan den chef van
Dienst, Hgb. Ill Ned.
Spoorwegen" en ver
meldde: „Ik kom mor
gen, Plet."
Van, de staking in
September, waartoe de
regeering het bevel had
gegeven, was h(J niet
tijdig op de hoogte ge
steld. Toen een andere
functionaris hem mee
deelde, dat hij de aan
kondiging der staking
via de radio had verno
men, ging de heer Gies
berger op onderzoek uit
en binnen een half uur
ontving hij de mededee-
ling „Alle kinderen van
Versteeg moeten onder
de wol."
Met den heer Ver
steeg werd ir. W. Hup-
kes directeur der N. S.
bedoeld. De Duitsche
autoriteiten, die schijn
baar een vermoeden
hadden van de geheime
taak van den heer
Giesberger, hebben
hem dikwijls het vuur
na aan de schenen ge
legd, doch slaagden er
niet in ook maar één
bewijs tegen hem in
handen te krijgen.
Langen tijd is de
heer Giesberger de
eenige trait d'union"
geweest tusschen Lon
den en de Ned. Spoor
wegen. Eerst veel later
kreeg hij eenigen bij
stand.
Als huldeblijk heeft
het personeel hem op
zijn 6Qsten verjaardag
zijn portret, geschilderd
dooi J. Moesman, aan
geboden*
Vele merkwaardige bruidsstoeten
min of meer ajgestem-d op den
heerschenden tijdgeest zijn in den
loop der eeuwen voor de Oude
Kloosterkerk te 's-Gravenhage ver
schenen. Die er deze week kwam,
sloot zich daarbij xoaardig aan, n.l.
een stoet van acht Brenn-carriers,
bemand met manschappen van de
Irene-brigade.
Tot verbazing van het van alle
zijden toestrooinende /publiek stap
te uit den voorsten wagen, „Pietje
Bell" genaamd, een bruidegom in
het kranige „ba-ttljedress" en zijn
charmante bruid, gekleed in een
alleraardigst bruidstoilet van o.m.
groene camoujlagezijde van een
Amerikaansche parachute. De brui
degom had deze van het slagveld
bij Grave meegebracht.
In 1941, nog „in stilte verloofd",
had de bruidegom zijn bruidje ach
tergelaten om zich na een span
nende, maar gelukkig succesvolle reis
via Frankrijk en Spanje in Engeland
bij de Irene-Brigade te voegen. In de
afgeloopen maanden tusschen D-day
en V.E.-day baande hij zich een weg
terug naar huis.
Toen was ook de huwelijksdatum
spoedig bepaald, maar kaeftsen zijn
ook in den Haag lastig te krijgen.
Modern getrainde soldaten kennen
geen moeilijkheden, dus werden een
'achttal grijsgroene, lawaaiige wagen
tjes gerequireerd.
Laten we hopen, dat de huwelijks
reis, begonnen in kleine open ge
vechtswagens op rupsbanden, geen
symboliek inhoudt voor het echte
lijk leven van dit ondernemende paar.
Het commissariaat Noodvoorzie
ning heeft voor de kindervoeding,
naarover den laatsten tijd zooveel te
doen ls gevyeest, een oplossing ge-
\onden. In Vgrband hiermede zullen
vóór 5 Augustus a.s. nieuwe nood-
stamkaarteu worden uitgereikt,
waarbij de bevolking ln vier leef
tijdsgroepen wordt verdeeld.
Op de melkbonnen, welke des Vrij
dags worden bekend gemaakt, mag
in den vervolge eerst Maandag daar
na melk worden afgeleverd. Dit geldt
reeds deze week, zooftat men a.s.
Zaterdag slechts op de nu reeds
Zaterdag slechts op de thans gang
bare bonnen melk kan krijgen.
Voor vet is nu ook een bestelbon
aangewezen en wel D 05 (rood en
blauw), welken men uiterlijk 14 Juli
a.s. bij een zelf te kiezen slager of
kruidenier moet inleveren. By de
aanwijzing van een bon voor vet
voor het tijdvak van 5 t/m 11 Aug.
zal men den bon by dezen winkelier
moeten besteden. Daarna is men ge.
heel vry.
Met bestemming Zaandam zijn te
IJmulden binnengeloopen het Ned.
schip „Colytto" met 5500 ton gerst en
750 ton tarwe uit Montreal en het
Zweedsche s.s. „Ardennla" met 630
Standaard gezaagd hout.
niet bekend gemaakt ls. kan men
zich hiervan wel eenige voorstelling!
maken, want de vliegtuigen wierpen
ton na ton bommen omlaag op ellc
doel. dat maar voorhanden was, en
schoten honderden raketten af.
In een radio-commentaar door
Tokio wordt opgemerkt, dat de vo
rige massa-aanval vanaf vliegdek
schepen J.l. Februari gevolgd werd
door de Invasie van Iwo Jlma. In
tusschen zijn alle leger- en lucht
strijdkrachten die gestationneerd aijn
op de Rloekioe-ellanden cnder
MacArthur geplaatst, hetgeen zelfs
no3' grootere aanvallen vanaf land-
bases doet voorzien. Verder is mee
gedeeld, dat de marine-luchtmacht
in dit gebied onder commando van
Nimita blijft voor het „versterken
van de marineblokkade van Japan
en het vernietigen van Japansehe
strijdkrachten en schepen alsl
voorbereiding van verdere amphibi-
sche aanvallen", hetgeen een invasie
van Japan zou kunnen beteekenen.
Op Borneo hebben de Australische
en Nederlandsche Infanterie de ver
overing van de gebieden om Balik-
papan voltooid, waardoor nu een on
beperkte scheepvaart vanuit zee
naar" de haven mogelijk ls. De
Australiërs hebben nu het geheele
zoo fel betwiste gebied van de Pan-
dansarl-raffinaderlj in het Noorden
van Ballkpanan Overmeesterd. De
laatste schakel ln de keten van
amphibisehe sprongen rond de groot
ste netroleumhaven van Borneo
kwacf toen de Australiërs in kleine
booten van hun posities bij Kaap
Pandjan aan de westkust 5 K.M. ver
der Noordwaarts bij DJinabora nan
land giDgen, waar zy geen tegenstan«ï
ontmoetten. Ben nieuwe landing
bracht de Australiërs over de nauwe
straat die hen van do Nederlandsche
troepen scheidde, welke gisteren
Kaap Teloktebang verovefd hadden.
De waarnemend minister van Bui-
tenlandsche Zaken van de Ver. Sta
ten Grew heeft verklaard, dat zijn
departement uit verschillende deelen
van de wereld berichten heeft ont
vangen over 't uitsteken van vredes-
voelhorens door Japan. Er zijn ech
ter geen officieele stappen onderno
men en evenmin heeft Japan een
aanbod van overgave gedaan. Bij een
gelegenheid werden berichten ont
vangen dat vooraanstaande Japan
sehe industrieelen de gunstigst mo
gelijke voorwaarden wenschten to
vernemen die de Geallieerden kon
den stellen voor een „compromis
vrede". Grew waarschuwde, dat deze
vredesvoelhorens een bekend middel
waren om tweedracht te zaaien on
der de Geallieerden.
Verreweg het grootste gedeelte
van onze jongemannen, die ln het
buitenland vertoefden, ls nu weer
veilig thuis. De parochie-geestelijk
heid heeft ze, nadat de repatriee-
ringsdiensten een onderzoek naar
gezondheid en politieke betrouw
baarheid hadden ingesteld, op haar
beurt op geestelijk terrein onder
de loupe genomen. EnGod zij
dank, het ls nogal meegevallen.
De jonge menschen staan echter,
na een verblijf ran veelal eenige
jaren in een heidensche omgeving,
ln een concentratiekamp of anders
zins, wat onwennig op het bevryde,
hier en daar uitgemergelde grond
gebied. Zij moeten een geestelijke
en maatschappelijke vernieuwing
doormaken en daartoe is natuurlijk
op de allereerste plaats leiding
noodig. Lofwaardig is daarom het
initiatief van Mgr. L. Wlllenborg te
Bloemendaal, die bijna 80 terug
gekeerde Jonge parochianen in een
triduum bijeen riep. Drie dagen
hebben ze in het parochiecomplex
geestelijk en stoffeiyk voedsel ont
vangen en alleen des avonds, om
streeks half tien, gingen ze naar
huis om te rusten. Het programma
was veelzijdig: pater Sentenle, een
Redemptorist, hield de conferentie
in de kerkhofkapel, de parochie
geestelijken behandelden actueele
vraagstukken ln de gymnastiekzaal
der school, de deenemers vertelden
hun wederwaardigheden waarvan
er o.a. één zeer Interessante beleve
nissen opdischte uit de kampen
Vught en Dachau en namen deel
aan een geanimeerd debat. Van de
onderwerpen noemen wijHet be
wuste en de zin van het leven,
organisatie en optimisme, de weder
opbouw. onze verhouding in het
maatschappelijke leven, enkeling en
gemeenschap, de kath. kerk ln de
historie, etc. Men kan .deze bijeen
komsten een kruising noemen van,
een retraite en sociale studiedagen.
De humor werd niet vergeten in
den vryen tyd en na het plechtige
sluitingslof en den daarop volgen
den maaltijd bleef men Dinsdag
avond nog een paar uur gezellig en
vroolijk bijeen.
Ongetwyfeld draagt dit Initiatief
rijke vruchten. WIJ weten, dat de
Bisschop het ten zeerste toejuicht.
Teneinde navolging te stimuleeren,
wilden we er dit artikeltje aan
wijden.
Dinsdag 17 Juli om half acht zal
de heer H. G. Cannegieter Ln de
groote zaal van hotel „De Leeuwe
rik" voorlezen uit eigen werk.
Karei de Jong geeft Maandag
16 Juli om 7 30 uur ln den Stads
schouwburg te Haarlem een E'eet-
hovenavond.