Veldslag bij Balikpapan?
Prins Karei naar Salzburg?
Intemeeringmogelijk voor
onbepaalden tijd
Infanterie in training
Schatkamer der cultuur
illegaliteit
69ste JAARGANG No. 23287
o
DONDERDAG 12 JULI 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
Amerikaansche luchtmacht actief
Blijven Polen trouw aan
Rackiewicz?
Oorlogsmisdadigers
in Duitschland
De „man-juffrouw
van Vught
Hollywood vecht om
televisie
Officieren trouw aan den Koning
Nationale Advies
Commissie
Voedsel uit België en
Denemarken
Nationale herdenking
Prinses Juliana
Maandag naar
ons land terug
Rijksmuseum
60 jaar
Nog maar weinig
bier
Versche paling
naar de steden
Wat is collaboratie?
Monumenten voor de
De zomertijd
18 schepen te Rotterdam
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
MANILLA, 12 Ju». (U.P.) De Au
stralische troepen trekken thans van
het gebied van Balikpapan uit in
drie richtingen het binnenland bin
nen. De colonne, die het kustdorpje
seppingan Ketjll, ten Oosten van
Balikpapan tot uitgangspunt heeft,
is reeds ongeveer 6 k.m. opgerukt,
maar stuit thans op het diepste punt
van den opmarsch op sterken Japan-
sehen tegenstand.
Andere afdeelingen zijn in de Ja-
pansche linies ten Noordoosten van
het vliegveld Manggar doorgedrongen
LONDEN, 11 Juli. (Reuter) Gene
raal Roednicki, de generaal van de
Eerste Poolsche Gemotoriseerde Di
visie, die deel uitmaakt van de Brit-
sche bezettingstroepen in Noordwest-
Duitschland, heeft heden in een dag
order tot zijn troepen gezegd: „De
groote Geallieerde landen erkennen
niet langer de wettige regeering van
de Poolsche republiek. Wij maken
niemand daar een verwijt van, onze
vriendschap met de Britsche en
Amerikaansche soldaten zal altijd
een van onze kostbaarste bezittingen
blijven. Wij zullen trouw blijven aan
ons soldatenwoord en gehoorzaam
aan den hoogsten bevelhebber van
onze troepen, President Rackiewicz.
Wij verlangen naar ons vaderland.
Wé zullen echter geduld hebben en
onze bezettingstaak loyaal blijven
vervullen. Maar wij zullen terugkee-
ren met de wapens in de hand, naar
een Polen, waarnaar we verlangd
hebben gedurende vijf jaren van
strijd voor een onafhankelijk vader
land. Geen enkele vreemde macht
zal heerschen over ons land."
Een verantwoordelijke Amerikaan
sche bron heeft, volgens A.P., gezegd
dat het proces tegen Duitschlands
aartsoorlogsmisdadigers waarschijnlijk
ergens In Duitschland gehouden zal
worden om het Duitsche volk zijn
verantwoordelijkheid voor de agres
sie-handelingen der nazi's In het
eigen land onder oogen te brengen.
n
Onze verteller, die via Vught
naar het concentratiekamp te
Dachau was vervoerd en thans
uoeer monter en gezond in het
rustige Bloemendaal verblijft,
schoot plotseling in den lach,
toen hij zijn belevenissen de
revue liet passeeren.
De ontzaglijke ellende en de
martelingen, die allen moesten
doorstaan, vergat hij voor een
oogenblik, om het volgende hu-
móristische voorval in het kamp
te Vught aan de vergetelheid te
ontrukken.
Het gebeurde wel, zoo vertelde
hij, dat een gevangene ontvlucht
te. Werd hij later weer gepakt,
waartoe in de omgeving groot
alarm geblazen werd, dan werd
hij aan zijn medekampgenooten
tentoongesteld met een bord
voor zijn borst, waarop stond:
„Ich bin wiedeida!" Daarbij
bleef het meestal niet, want
een aantal stokslagen stonden op
het programma en afzondering
of zoogenaamde bunkerstraf xvas
mede een der gevolgen.
Toen een der kampgenooten van
blok zooveel kans zag, om
zijn verloren vrijheid te herwin
nen, stelde hij dit niet uit. In
de omgeving kreeg hij onderdak
en daar men wist, dat de be
wakers huiszoeking zouden doen
kwam men op het lumineuze
idee van den man een vrouw
te maken. Hij trok een mooie
jurk aan en keurige damesschoe
nen, zette een hoedje op, waar
onder een lok haar uitkwam, ver
sierde zijn ooren met fantastisch
mooie bellen en schminkte zijn
lippen. Vol vertrouwen wachtte
de familie op de zekere komst der
S.S.-bewakers. Waarschijnlijk was
de camouflage nog niet goed ge
noeg. want de portier van het
concentratiekamp zag vrij spoe
dig daarna een juffrouw met ste
vige knuisten, geëscorteerd door
niet minder stevige bewakers, de
poort binnenstappen. De man-
juffrouw m kivestie voelde de
stokslagen reeds op zijn rug Hii
werd te midden van zijn mede-
blokbewoners geplaatst, gesierd
met het bord: „Ich bin wieder
da!" Het opmerkelijke was echter,
dat van alle kanten de S.S.-offi-
cieren naderden, die nu eens niet
snauwden, zooals gewoonlijk,
maar pret hadden als in een ca
baret. Tot groot vermaak van al
len moest de „juffrouw" allerlei
vrouwelijke eigenschappen de-
monstreeren, o.a. reverences ma
ken, met haar oogen lonken, met
iets opgetrokken rokken pasjes
maken, en daarna zelfs met haar
bewakers dansen. Toen volgde
het démasqué, maar de stoksla
gen bleven uit.
He^- S'BBnaardige van deze ge
schiedenis is, dat nadien nooit
meer een ontvluchte in vrouwen-
kleeren „da war".J
en hebben dit vliegveld thans 1 k.m.
achter zich.
De derde groep Australiërs staan
dicht bij den heuvel Batochamper,
8 k.m. ten Noorden van de stad,
en zullen waarschijnlijk harden
strijd moeten leveren, daar de Ja
panners hier een troepenmacht
bijeen gebracht hebben en blijk
baar slag willen leveren.
Bij het Japansche moederland blijft
de Amerikaansche luchtmacht zeer
actief. Van vllegtutgmoederschepen
gestarte toestellen hebben militaire
installaties op Zuid-Kioesjioe en in
het Noorden van <jen Rioekioe-archi-
pel aangevallen. Ten Zuiden van
Hondo werd een aantal Japansche
schepen beschadigd. Ook werden
vliegvelden op Kioesjioe en op het
eiland Tanega bestookt.
Te Hollywood is reeds een felle
strijd ontbrand om de televisie. De
filmindustrie zet er alles op om de
controle over het nieuwe instrument
te verkrijgen, zoodat de topprogram-
ma's niet in particuliere huizen ver
toond kunnen worden, doch uitslui
tend in de blioscopen te zien zullen
zijn. Zij wil, dat de huistelevisie
slechts gebruikt zal worden voor
minder belangrijke zaken, alsook voor
het populariseeren van nieuwe, nog
onbekende sterren. De financiers wit
ten blijkbaar tot eiken prijs voorko
men, dat de komst van de televisie
hen zooveel kapitalen zal kosten als
de komst van de geluidsfilm destijds.
Zij nemen wel maatregelen om er
zooveel mogelijk winsten uit te trek
ken, o.a. door de televisie te gebrui
ken als middel om reclame-program-
ma's re distribueeren. Overigens be
weren insiders, dat Hollywood in de
ontwikkeling der televisie Engeland
twee jaren vooruit is.
BRUSSEL, 12 Juii. (Reuter).
De Belgische regent. Prins Karei, zal
per vliegtuig naar Salzburg vertrek
ken om Koning Leopold te bezoeken,
hij zal vergezeld worden door Robert
van de Kamer van Afgevaardigden.
Minister-president va» oen Acker,
die sinds Zondag In Salzburg ver
blijft, wordt niet onmiddellijk terug
verwacht m verband met belangrijke
besprekingen In de villa van den
Koning të Sankt Wolfgang.
Dit bericht wordt weliswaar van
Belgische officleele zijde tegenge
sproken, doch men heeft sterk den
indruk, dat deze tegenspraak alleen
ten doel heeft, het vertrek van Prins
Karei geheim te houden.
Intusschen publiceert het Katho
lieke conservatieve blad La Ubre
Belgique een schrijven van al de
officieren van hot zevende bataljon
Belgische fuseliers, dat nu in
Duitschland gelegerd is.
In dit schrijven betuigen de of
ficieren hun trouw aan Koniug
Leopold en hun bereidheid naar
België terug te keeren op bevel
Naar wij vernemen is de Nationale
Advies Commissie een vijftigtal
personen, voorgedragen door het Va-
derlandsch Comité en de Groote Ad
vies Commissie der Illegaliteit als
zoodanig door <je regeering aanvaard.
Zij zal Vrijdag 20 Juli voor het eerst
bijeen komen.
ROTTERDAM, 11 Juli. Ten be
hoeve van het Roode-Kruiswerk la
ons land zijn Dinsdag belangrijke
transporten met levens- en genees
middelen uit België en Denemarken
gearriveerd.
van den Koning of van de regee
ring, dia door den Koning1 belast
is met het onderdrukken van elke
oproerige activiteit van een on-
verantwoöraëlr ke minderheid.
De officieren voegden1 er aan toe,
dat zij er zeker van zijn te spreken
uit naam van alle in Duitschland
dienende B'elgen.
Er zijn plannen in voorbereiding
voor een waardige nationale herden
king van de jaren 19401945 op 31
Augustus in het Olympisch Stadion
te Amsterdam, Een aantal bekende
Amsterdammers, vereenlgd in een
technische commissie, houdt zich met
de uitvoering van deze plannen bezig.
In het Tribunalcnbesluit is deze
wijziging aangebracht, dat ver
dachten voortaan voor onbepaal
den tjjd kunnen worden geïnter
neerd en niet, zooals aanvankelijk
was bepaald, voor maximaal tien
jaar, verklaarde een zegsman van
het M.G. op een persconferentie te
Den Haag.
Dat er in het Zuiden niet eerder
tot 't Instellen van tribunalen en
bijzondere gerechtshoven was over
gegaan, vond zlin reden In de om
standigheid, dat men ernstige
H.K.H. Prinses Juliana heeft In
een door haar aan de pers verleend
onderhoud enkele afscheidswoorden
tot Canada gesproken. „Na vijf jaar
is het niet gemakkelijk het land te
verlaten, waar een ieder zoo vriende
lijk, zoo roerend vriendelijk voor ons
geweest Is", aldus de Prinses. Zij
hoopte Canada nog eens te bezoeken
en bracht tenslotte haar dank over
voor de verzending van Canadeesche
levensmiddelen naar Nederland.
H.K.H.die waarschijnlijk Maan
dag op een van de groote Oceaan
schepen uit New York zal vertrek
ken, aldus meldt U.P.. antwoordde
op een vraag over de Nederlandsche
annexatie-verlangens„Er wordt ln
Nederland veel gesproken over een
annexatie van een deel van Duitsch
land ter schadeloosstelling, maar
dat zou dan moeten gebeuren zon
der de Duitsche bewoners, want wij
voelen er niets voor om hen in on
zen staat op te nemen."
Een der 33 llchte-lnfanteriebatal-
jons. die dienst zullen doen bij de
bezetting van Duitschland en straks
de kern van ons nieuwe leger zullen
vormen, heeft zoo juist een zesweek-
sehe opleiding te Fournes in
Noord-Frankrijk beëindigd. De meeste
manschappen zijn afkomstig uit de
B.S- Den afgeloopen winter nog "heb
ben zjj „ln burger" tegenover den
vijand aan de Maas gelegen en daar
daden van groeten moed en dapper
heid verricht, 's Nachts staken zij in
rubberbootjes bij bittere koude de
rivier over om patrouillewerk te ver
richten en gevangenen te maken.
Een van de mannen kwam eens met
13 gevangenen tegelijk terug. Velen
z(ju er dien winter echter gevallen....
De officieren zijn ln het algemeen
gewezen reserve-officieren, die even
eens hun sporen hebben verdiend in
de bezettingsperiode. Dat er moderiie
opvattingen ln ons nieuwe leger
heerschen wordt wel het beste ge
ïllustreerd door het feit. dat een be
roepsonderofficier, die het vroeger
nooit verder kon brengen dan adju
dant, thans eerste luitenant ls.
Onze jongens ontvingen een volle-
Vrijdag 13 Juli is het
zestig jaar geleden, dat
het Rijksmuseum te
Amsterdam door minis
ter Heemskerk geopend
werd in tegenwoordig
heid van Z. D. H. den
Prins von Wied en zijn
gemalin H. K. H. Prin
ses Marie der Nederlan
den. Di*. P. J. H. Cuy-
pers, in 1876 tot archi-
têct benoemd, had bijna'
negen jaar gewerkt aan
den bouw van deze
schatkamer bij uitne
mendheid van het Rijk
der Nederlanden; de
stichting was tot stand
gekomen in samenwer
king tusschen Rijk en
Gemeente, zeldzaam in
de historie van staat en
stad. Zij erkende Am
sterdam, in zoo menig
opzicht als hoofdstad
ten achter gesteld, als
het cultureele hart van
Nederland.
De wordingsgeschie
denis der musea begint
op het eindfe der 18e
eeuw. De eerste publieke
collecties vormden zich
voor een goed deel uit
geconfisceerd oud bezit.
Zoo ook in ons land
waar in 1798 Gogel, de
Agent van Financiën
van de Bataafsche Re
publiek, schilderijen uit
de voormalige stadhou
derlijke paleizen bijeen
bracht in Huis ten
Bosch te Den Haag,
waar in 1800 de Natio
nale Kunst-Galerij werd
geopend, die ongeveer
2Ö3 schilderijen om
vatte. De Kunst-Galerij
verhuisde eerst van. het
Huis ten Bosch naar
het Buitenhof en werd
in 1808 op last van Ko
ning Lode wijk Napoleon
overgebracht naar de
hoofdstad Amsterdam,
welke de vorst tot een
middelpunt van kun
sten en wetenschappen
wenschte te maken.
Een drietal zalen in
het tot Paleis geworden
stadhuis op den Dam
werden bestemd het
Groot Koninklijk Mu
seum te herbergen.
Hiervoor stond ook Am
sterdam zeven schilde
rijen af, o.a. de Nacht-
wacht en de Staal
meesters van Rem
brandt. Bovendien wer
den belangrijke aan-
koopen verricht. Het
Groot Koninklijk Mu
seum werd Hollandsch
Museum bij de inlij
ving bij Frankrijk in
1810, na de bevrijding
herdoopt in 's Lands
Museum van schilde
rijen en penningen en
tenslotte in 1815 in
's Rijks Museum van
schilderijen en pennin
gen, voortaan onderge
bracht in het Trippen
huis.
Hier zijn de collec
ties aanvankelijk uitge
breid en aangevuld tot
na 1830 een stilstand
intrad, die haast een
halve eeuw duurde.
Aankoopen kwamen
nauwelijks meer voor,
een aantal schilderijen
daarentegen verhuisde
naar elders en er kwamen
minder belangrijke stuk
ken in publieke veiling.
De behuizing liet dan
ook alles te wenschen;
er was onvoldoende
ruimte en licht. Het is
de groote Victor de
Stuers geweest, die aan
de verwaarloozing een
einde heeft gemaakt en
dank zij diens invloed
begon .op het eind der
zeventiger jaren een
nieuwe periode van
"bloei, welke haar be
kroning vond in de
stichting en bouw van
het huidige Rijksmu
seum. Inmiddels waren
opnieuw tal van be
langrijke aanwinsten
verkregen. Tot de kern
der collecties behoorden
115 schilderijen van de
Gemeente Amsterdam,
voornamelijk Regenten
en Schutterstukken.
Het Rijksmuseum be
vat onze voornaamste
openbare verzameling;
de Hollandsche schil
derkunst vormt er de
kern van. een weelde, die
Nederland zich kan ver
oorloven boven de groot
ste bu itenlandsche collec
ties. De bouwmeester dr.
Cuypers heeft vóór zes
tig jaar dit kostbaar na
tionaal bezit een waar
dig huis gebouwd. Het
verheft zich op de
grens van oude en nieu
we stad en beheerscht
de omgeving met zijn
torens en rosse geveis,
een monumentaal ge
bouw, dat tot de ver
beelding spreekt.
dige infanterie-opleiding mi behalve
het geweer en de stengun leeren zij
ook het anti tankgeweer en de bren-
gun bedienen. Aan de lichamelijke
training der manschappen wordt ook
veel aandacht besteed. Het eten in
deze opleidingskampen is uitstekend;
onze mannen ontvangen de Britsche
rantsoenen met een calorieënwaarde
van 4000.
Het spreekt vanzelf dat zich bij de
opleiding van deze eerste bataljons
nog vele moeilijkheden voordoen. Een
hiervan is de kwestie van kleeding
en schoeisel, een andere die van de
soldij. Het ziet er echter wel naar
uit, dat hier spoedig een verbetering
zal intreden.
Met het bier zal het dit jaar mond
jesmaat blijven, vertelde men A.N.P.-
Aneta bij een der groote brouwerijen
in Den Haag.
In de eerste plaats is er vrijwel geen
aanvoer van grondstoffen, vnl. van
gerst. In vooroorlogsche jaren werd
deze graansoort in groote hoeveelhe
den aangevoerd uit Zeeland, in het
bijzonder Zeeuwsch-Vlaanderen en uit
Noord-Holland. Tengevolge van oor
logshandelingen en inundaties is de
productie thans veel te gering om de
behoefte te dekken, terwijl anderzijds
het ver voer vraagstuk een belangrijke
rol speelt. Hop, eveneens een der
grondstoffen, is over het algemeen nog
De grootste handicap vormt echter
wel ln voldoende mate aanwezig.
de kolenpositie. Er is veel te weinig
brandstof beschikbaar, waardoor de
brouwerijen slechts op zeer beperkte
schaal kunnen werken. Daarbij komt
nog, dat een gedeelte beschikbaar moet
worden gehouden voor de geallieerde
troepen in Nederland, zoodat voor het
publiek niet al te veel overblijft.
Groote moeilijkheden levert ten
slotte het verpakkingsmateriaal op;
Vele flesschen zijn gebroken en kun
nen niet meer vervangen worden, ter
wijl ln vele gevallen fusten en kisten
voor brandhout gebruikt zijn. De bier-
liefhebbers zullen dit jaar dus nog
geduld moeten oefenen, maar men
verwacht, dat het volgend jaar weer
voldoende gerstenat aanwezig zal zijn
om de dorstige kelen te laven.
Naar A.N.P.-Aneta verneemt, is het
rookverbod voor paling en versche
visch afgekondigd, omdat gerookte
visch een voedingsbodem vormt voor
typhusbacillen. Het is dus niet om
dat het rooken onvoldoende zou zijn
uitgevoerd, maar omdat tijdens het
transport de gerookte visch gemak
kelijk met typhusbacillen wordt ge
ïnfecteerd. 350 rookerijen met onge
veer 3500 man pfersoneel worden door
dit verbod getroffen. Een oplossing
zal worden gezocht ln deze richting,
dat Amsterdam en andere plaatsen
ln Noord-Holland nu meer versche
paling zullen krijgen en naar andere
plaatsen meer houdbare versche visch
zal worden vervoerd.
represailles van Duitsche z(jde
verwachtte, indien b.v. doodvon
nissen werden uitgesproken, re
presailles, die de Nederlandsche
arbeiders In Duitschland en de
politieke gevangenen in het toen
nog bezette gebied zouden treffen.
Men zal voorts aldus deelde
prof. van Bemmelen mede er toe
moeten overgaan 'een groot aantal
lichte gevallen in afwachting van
latere berechting uit de intemeering
tc ontslaan, omdat men deaen win
ter niet met 100.000 a 200.000 ge
vangenen ln de kampen kan blijven
zitten, die een enorme kampruimte
en 40.000 man bewakingstroepen
zouden vereischen. In Brabant heeft
men al de ervaring opgedaan, c.at
lieden, die op lósse geruchten waren
vastgezet en daarna werden losgela
ten. in bun woonplaats niet meer
geduld werden. De menschen zullen
er aan moeten wennen, dat voor de
zulken en voor hen, die hun straf
hebben ondergaan, weer een plaats
in de maatschappij moet zijn.
Majoor Claes&ens gaf een overzicht
van de organisatie der inbewaring
stelling, waarbij de illegaliteit i«m
adviseeren en actief optreden. Er
wordt naar gestreefd, dat verdachten
zoo spoedig mogelijk zullen worden
gehoord'.
Prof. van Bemmelen deelde nog
mede, dat een verdachte eenmaal
contact mag hebben met een advo
caat. in een zeer bijzonder geval
tweemaal. Deze krijgt inzage van de
stukken, tenzij het algemeen belang
zich daartegen verzet en ln ieder
geval van het proces-verbaal.
Kapitein Oud gaf een overzicht
van den Juridischen grondslag der
inbewaringstelling, die te vinden is
ln art. 16 van het besluit Bijzondere
Staat van Beleg, waarbij iedereen in
het belang van de veiligheid van den
staat ln bewaring kan worden ge
steld met uitzondering van eemge
met name genoemde autoriteiten.
Leden van den Jeugdstorm boven 18
Jaar worden ln bewaring gesteld,
voor dien tusschen 16. en 18 Jaar
wordt dit aan hef beleid van den
opsporingsambtenaar overgelaten.
Beneden 16 jaar worden niet inde-
waring gesteld. Ook kan worden
overgegaan tot het aanwijzen van
een bepaalde verblijfplaats, dit kan
zijn een kamp. maar ook het eigen
huis. zg. huisarrest. Verder bestaat
er beperkte bewegingsvrijheid en
meldingsplicht.
Een ontwerp K.B. voor de bedrijfs-
zuivering ligt gereed, waarin tevens
een omschrijving wordt gegeven van
het begrip collaboratie. Iemand, die
ln redelijkheid de overtuiging had,
dat hij door voor de Duitschers te
werken een Nederlandsch belang
diende, zal niet wegens collaboratie
worden veroordeeld.
Prof. van Bemmelen deelde mede,
dat collaboratie geacht wordt aan
wezig te zijn als daardoor opzettelijk
hulp aan den vijand is verstrekt én
een Nederlandsch belang ernstig is
geschaad.
Het oppakken van collaborateurs is
veel moeilijker dan dat van N.S.B.-
ers, omdat het lidmaatschap van de
N.S.B. gemakkelijk is te bewijzen,
maar collaboratie niet altijd. Als een
collaborateur niet wordt opgepakt,
beteekent dat nog niet, dat hij niet
veroordeeld zal worden. Ernstige en
klaarblijkelijke collaborateurs worden
opgepakt, maar men moet oppassen,
dat men geen ongelukken veroor
zaakt en onze Industrie ln gevaar
brengt door ln grooten getale be
drijfsleiders te arresteeren.
De Groote Advies-Commissie der
Illegaliteit heeft opgericht een „Com
missie ter toetsing en coördineering
van alle plannen, die er bestaan tot
het oprichten van monumenten, het
organiseeren van tentoonstellingen
en het uitgeven van publicaties de
illegaliteit betreffende", secretaris
Th. Koersen, Singel 281, te Amster
dam. Een leder, die plannen als bo
venbedoeld tot uitvoering wil bren
gen, gelieve zich tevoren met deze
commissie in verbinding te stellen.
Op de vraag of de Nederlandsche
tijd, die op het oogenblik gelijk is
aan den Engelschen, ook gelijk zal
blijven, wanneer straks de z.g. double
British nummer time overgaat op de
British summer time en in het na
jaar op de Greenwich mean time,
deelde het departement van Binnen-
landsche Zaken mede, dat hierover
nog niets bekend is. Het ls ook nog
niet zeker wanneer deze tijden ingaan.
Wel wordt de vraag of het wensclielijk
is. dat de Nederlandsche tijd aan den
Engelschen gelijkgesteld wordt, be
handeld.
Te Rotterdam ls gisteren het
grootste convool aangekomen, dat
sinds de bevrijding de haven binnen
liep. Het bestond uit niet minder
dan 18 schepen, n.l. 6 Nederland
sche, 6 Amerikaansche en F Engel-
sche, benevens een Noorsch en een
Zweedsch schip. De lading bestond
voornamelijk uit levensmiddelen en
stukgoederen.
