POTSDAM
I
Invasie in Japan
Eerste stadium bereikt
Een vergeten brief
14 millioen kilo druiven
hangen te rijpen
Keizer van Japan oorlogsmisdadiger?
De Belgische Koningscrisis
Waar blijft het fruit?
Regeering erkent
69ste JAARGANG No. 23293
DONDERDAG 19 JULI 1943
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
SSMSsllUws
Kard. Faulhaber wil:
Eerherstel
voor Dachau
De door de Japanners op het eiland Guam, verwoeste installaties
worden door de Amerikaansche genie-troepen hersteld. Guam is
een der vooruitgeschoven posten van het hoofdkwartier van de
zeestrijdkrachten van admiraal Nimitz.
Het Sans-souci in Potsdam, waar de conferentie der Groote Drie
gehouden wordt
Stad van vrede en oorlog
Stichting van
den Arbeid
OLYMPISCHE
SPELEN:
Zwitserland of
Finland?
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
LONDEN, IS Juli (Reuter)
Een hooge autoriteit, verbonden
aan het Britsche Ministerie van
Luchtvaart, deelde Reuter he
den mee, dat de Geallieerde bom
menwerpers in den Stillen Oce
aan vandaag ongeveer het eerste
stadium van het drie-stadiaplan
voor de invasie in Japan hadden
afgewerkt. De zegsman verklaar
de, dat het plan overeenstemt
met dat, wat geleid heeft tot de
vernietiging van het Duitsche
oorlogspotentieel. Het plan is n.I.
verdeeld in drie hoofdretappes en
die zijn weer onderverdeeld.
Het eerste stadium omvat: het
verkrijgen en behouden van de
suprematie in de lucht, waar
de operaties dit eischen. Het
tweede: vernietiging van het Ja-
paftsche transportsysteem en het
derde stadium omvat de landin
gen op strategisch belangrijke
punten.
Het communiqué van Nimitz meldt
uit Goeam, dat Woensdag door de
Britsche en Amerikaansche Pacific-
vloten de aanvallen met vliegtuigen
vanaf vliegdekschepen en de bom
bardementen door slagschepen op
het gebied rond Tokio en op Noord-
Oostelijk Hondsjoe zijn voortgezet.
Vliegtuigen van vliegdekschepen
ontdekten overblijfselen van de Ja-
pansche vloot, die zich verborgen
hadden in het gebied' van Yokosoeka
en voerden hierop een aanval uit,
ondanks het welgerichte afweervuur.
Het communiqué deelt niets mede
omtrent het resultaat van dezen
aanval.
Door het hoofdkwartier van gene
raal MacArthur is heden bekend ge
maakt, dat meer dan driehonderd
jagers en bommenwerpers van de
vijfde en zevende luchtmacht hun
aanvallen vanaf bases op Okinawa
tegen Kioesjoe Maandag hebben
voortgezet.
Australische troepen op Serawak
hebben Marudi veroverd, dertig mijl
landinwaarts van Miri, en wel zonder
tegenstand. Tegenover de baai van
Balikpapan in Zuid-Oost-Borueo
breidden de mannen van de Austra
lische zevende divisie voortdurend
hun controle over de rivieren langs
de kust uit.
De aanvallen op Kioesjoe werden
uitgevoerd door Mitchells, Libera
tors, Mustangs, Thunderbolts en
„Invaders", Dit laatste is het mo
dernste type gevechts-oommenwer-
per, dat op het einde van den oorlog
in Europa korten tijd in actie kwam
en dat thans voor het eerst wordt
gebruikt bij groote aanvallen in den
Pacific. Zes steden werden gebom
bardeerd.
Voorts meldt Reuter uit Tsjoeng-
king, dat een politieke raad, waarin
de vertegenwoordigers van achttien
volkeren zitting hebben, voorgesteld
heeft, dat China dien nieuwen vol
kenbond moet verzoeken den Japan-
schen keizer Hirohito als oorlogsmis
dadiger te brandmerken. De raad
stelt hem aansprakelijk voor het
schandelijke .Japansehe optreden in
China en in de Stille Zuidzee.
Nu van linksehe zijde in België
allerlei verwijten tégen Koning
Leopold zijn geuit, met name over
zijn besluit in 1940 om bi) zijn
troepen te blijven en met hen te
capltuleeren, komen ook van de
zijde van 's Konings voorvechters
documenten los. Interessant is een
schrijven, dat de Brusselsclre Nieu
we Standaard publiceert:
Sire.
zy die dezen brief onderteekenen
namen deel aan de bijeenkomst te
Limoges waar zij met al hun colle
ga's eenparig de verklaringen van de
eensgezinde regeering hebben goed
gekeurd.
Zij hebben te goeder trouw gehan
deld, doch thans zijn zij de overtui
ging toegedaan dat de twijfel, die
aldra in hun geweten was gerezen
en die hun den indruk gaf van een
tragisch misverstand, met den dag
meer gegrond bleek te zijn en dat de
gegevens ter beoordeeling die hun
werden voorgelegd hen niet in ken
nis met de waarheid hebben gesteld
en hen er toe gebracht hebben on
vrijwillig een onrecht te begaan en
een overhaast en beleedigend oordeel
over uwe Majesteit te vellen.
Zij achten zich eerlijkheidshalve
ertoe verplicht D in alle oprechtheid
daarover hun leedwezen en hun ver
ontschuldiging te betuigen in de
overtuiging aldus een verplichting na
te komen, niet alleen ten aanzien
van den Koning, doch tevens ten
aanzien van het land wiens zedelijke
eenheid de meest kostbare factor van
zijn wederopstanding zal zijn. Om
Uwe Majesteit dit leedwezen plechtig
te betuigen, hadden zij willen wach
ten tot allen in het land. waren te
ruggekeerd, doch hun geweten laat
hen niet toe langer te talmen.
Betrouwend dat de Koning het ge
voelen dat hen bezielt naar waarde
zal schatten, verzoeken zij Uwe Ma
jesteit, met de uitdrukking van dit
oprecht leedwezen, de verzekering
van hun diepen eerbied te aanvaar
den.
Deze brief werd niet alleen onder
teekend door enkele katholieke par
lementairen wat thans door de
entiroyalisten wei z°u gewenscht
worden. Het stuk draagt meer dan
nonuerd handteekeningen, o.m. van
rL.5f;H. Fischer, voorzitter van de
i !sche parlementaire groep,
istlsch senator en thans
Tan Openbare Werken; Van
Rem oor tel, socialistisch senator;
Bochy, socialistisch volksvertegen
woordiger: Uytroever, id.: Van Evn-
donck, socialistisch senator; ch
Janssens, liberaal Kamerlid; Munde-'
leer. Idem. thans minister van Lands
verdediging: Coulonvaux, liberaal
senator, e.a.
GEHEIME
DISTILLEERDERIJEN
Opsporingsambtenaren van de
directe belastingen en accijnzen
hebben In de Haarlemmermeer zeven
geheime distilleerderijen ontdekt. De
diverse inrichtingen zijn in beslag
genomen, in Hillegom werd een in
val gedaan in een huis, waar men
juist met het stoken bezig was. Ook
deze installaties aijn in beslag geno-
»ea.
Die brief aan den Koning dateert
van 15 September 1940. Drie en een
halve maand dus na de dagorder van
Koning Leopold, die thans in 1945
door diezelfde heeren wordt geïnter
preteerd als een invitatie en een aan
moediging tot collaboratie met den
vijand
"KS
Sj^tïp
Z. Em. Kardinaal Faulhaber, de
aartsbisschop van München, heeft
generaal Eisenhower verzocht als
eerherstel voor de ontzettende mis
daden en gruwelen, in Dachau ge
pleegd, op de plaats van het con
centratiekamp een klooster van
Eeuwigdurend Eerherstel te mogen
stichten en zoo Dachau tot pel
grimsoord van geheel Europa te
maken.
Dit verklaarde de rector van het
Theologisch College der Jezuïeten
te Maastricht, Pater P. van Gestel
S.J. in een radiocauserie voor Her
rijzend Nederland.
Pater van Gestel, die zelf gerui-
men tijd in Dachau gevangen ge
zeten heeft, was de laatste gezonde
man, die Dachau verliet. Dachau
dient thans als kamp voor krijgs
gevangenen. *Wanneer dit wordt op
geheven, zal het geheele complex
worden platgebrand.
(Van onzen specialen verslaggever)
Een half millioen perziken kwa
men uit het Westland on waren
tegen hooge prijzen' „vrij" in de
winkels te koop. Nauwelijks werd
een prijs vastgesteld of er'was geen
perzik meer te bekennen. Nu is het
wei waar, dat deze prijs-maatregel
viel in den overgangstijd' tuss'chen
vroege en latere perziken, maar een
totale stop van aanvoer is er in
deze periode nooit. Er is langs de
wegen in het Westland weer een
stroom van stedelingen te consta-
teeren, die hun vacantie-dagen ver
aangenamen door den tuinder van
zijn momenteel lage productie af te
helpen.
Dat niet de volle honderd procent
van de groente- en fruitopbrengst
aan het volk In aijn geheel ten
goéde komt, moet gezocht worden
in de afwijzende houding der
kweekers tegenover de huidig-a prlj-
zenbindlng.
deeren. De ervaring leert echter, dat
een vrjje handel de prijzen onmid
dellijk dermate omhoog doet sprin
gen, dat ze door het doorsnee-pu
bliek niet betaald kunnen worden.
Dwangmaatregelen schijnen veelal
tot negatief resultaat te lelden. Het
lijkt er op, dat ook nu nog, na de
bevrijding, dwangmaatregelen licht
gesaboteerd worden, ongeacht het
feit, dat de gevolgen thans ave-
rechtsch zijn. Zelfs het vooruitzicht
dat degene, die zijn producteni
„zwart" verkoopt, van zijn bedrijf
gezet kan worden, maakt weinig In
druk.
Over de fruit- en groente-positie
behoeft, wat de productie betreft,
geen bezorgdheid te bestaan. Welis
waar is door allerlei omstandigheden
de opbrengst der kweekerijen tot ue
helft gedaald, maar daar staat tegen
over, dat er geen export is. EJp
Amerikanen zorgden1 voor voldoende
materiaal reeds voor 60 millioen
I blikjes om voorraden voor den
Veertien millioen kilo druiven winter op te slaan. Maar dan moet
hangen In de kassen van het
Westland' te rijpen de druiven
7,jjn laat dit jaar, omdat er niet
gestookt is en ook pruimen
komen er in rijken overvloed. Van
half Augustus tot ver in October
zal er een ruim kwantum druiven
zijn. Maar als er geen drastische
maatregelen tegen getroffen wor
den, gaat het met den komenden
fruit-oogst denaelfden weg ais met
de perziken sinds de prljzenbin-
ding.
De kweekers eischen een vrijen
handel; zij zeggen zelf, dat dit de
eenige methode is om den volledigen
aanvoer aan de veilingen te garan-
n de vlakte ten Westen
van Berlijn vertraagt de
rivier de Havel haar
stroom. Zij wordt plot
seling bedaard en kr(jgt
iets koninklijks.
Z(j slingert zich door de
donkere pynhosschen en
vormt in haar bochten me
ren en eilanden.
In één van die bochten
verborgen ligt Potsdam, de
edele stad van de 18e eeuw.
Zy is „Edel". Weinig Prui
sische steden kunnen op
dit adjectief aanspraak
maken. Potsdam echter is
één van die bijna kunstma
tige steden die men van
zelfsprekend beschouwt als
een koninklijke residentie.
Zij mist de gereserveerde
grootheid van Versailles,
de koninklijke gratie van
Schönbrunn, den gullen
lach van Dresden, maar
ze is edel en sober
Potsdam was voor de
18e eeuw een kleine plaats
en leidde, als administra
tief centrum van de pro
vincie Brandenburg, een
rustig bestaan. De vier
Pruisische koningen van
de 18e eeuw kozen haar
als hun voornaamste resi
dentie. Twee van die vier
koningen: Frederlk Wil
helm I, de soldatenkoning
en Frederlk de Groote
zijn de echte scheppers en
bouwmeesters van Pots
dam. zy hebben haar iets
van hun geest en karakter
gegeven. Frederlk Wilhelm
I schonk de stad haar aan
zien. haar plattegrond met
de breede hoofdwegen en
de open pleinen, de Hol-
landsche wijk, de garni
zoenskerk, het puriteln-
sche stadskasteel met zyn
enorme binnenplaats, waar
Frederlk I zyn ïyfgarde
van reuzen placht te la
ten paradeeren. Waar
schijnlijk is het aan zijn
voorliefde voor mllitairè
praal toe te schryven
dat Potsdam vaak „de"
bakermat van het Prui
sische mlUtairisme ge
noemd wordt.
Het was echter Frederlk
de Groote die aan deze
stad haar eigen karakter
gaf.
Hjj schonk haar de twee
groote bezienswaardighe
den het Sans-souci en het
nieuwe paleis. De eerste is
een zeldzaam en goed voor
beeld van rococostijl. Het
is een „vriendenhuis", ori
gineel en intiem. Het
nieuwe paleis is meer con
ventioneel en grootscher
opgezet. Het werd echter
nooit gebruikt. Sans-sou
ci is het theater geweest
van het langdurige drama
van de vriendschap en de
twisten tusschen Frederlk
en Voltaire, van het be
zoek van Bach één Jaar
voor zijn dood, van de ko
ninklijke ronde tafel en de
geleerden en de phlloso-
phen van de 18e eeuw; van
jacht en feesten.
Na Frederlk den Groote
gebeurde er niets meer in
Potsdam. Enkele Pruisi
sche koningen kwamen er
nu en dan, maar de stad
scheen in slaap te zyn ge
vallen.
In Maart 1933 werd die
slaap plotseling gestoord.
De Nazi's, pas aan de
macht gekomen, kozen
Potsdam als décor voor hun
protserige en lawaaierige
feesten, die later nog over
troffen zouden worden
door de schreeuwfestijnen
in Neurenberg.
De Rijksdag vergaderde
in Potsdam in de garni
zoenskerk, waarvan het
klokkenspel leder uur een
thema van Mozart speelt.
President Hindenburg
bezocht er met veel ver
toon de grafkamer van
Frederlk. Hitler hield er
een rede en de S.S. para
deerde er met fakkels en
schreeuwde: „Heil!"
Maar Potsdam herkreeg
zyn gestoorde rust en
droomde gedurende de ver
dere regeering van het
„Derde Rijk" tot op een
avond in April 1945, toen
Lancasters vuur lieten
regenen op de stad en
de klokken van de garni
zoenskerk In beweging
brachten om daarna weer
te zwijgen.
En weer staat Potsdam
in de belangstelling van de
wereld. Alle volkeren rich
ten hun oogen op dit vre
dige stadje waar Truman,
Churchill en Stalin nieuwe
feiten toevoegen aan de
historie der wereld.
wy hopen allen dat het
stadje dan spoedig weer
zal Inslapen.
Want als Pruisen slaapt,
kan Europa werken.
het niet zin. dat de boon
tjes bijvoorbeeld niet geplukt wor
den, doch rustig blyven hangen en
opdrogen, om aanstonds met min
der arbeidsloon gedorscht te wor
den. Dan gaan de scheten weg vcor
veevoer, terwyi ze thans, aangewend
als versche of in den winter a(g
blikgroente, kostelijk menschen-
voedsei zouden zijn.
De minister van Sociale Zaken heeft
verklaard, dat de regeering bereid is
de Stichting van den Arbeid als advi-
seerend lichaam te erkennen. Dit
houdt in, dat de stichting zal worden
geraadpleegd over op sociaal gebied to
treffen voorzieningen, alsmede dat zij
eigener beweging over al dergelijke
aangelegenheden van advies zal kun
nen dienen.
Zooals bekend zouden de Olympi
sche Spelen in 1940 in Finland worT
den georganiseerd; deze zyn toen
door het uitbreken van dén oorlog
niet doorgegaan. Finland biykt
thans opnieuw aspiraties voor dit
sportfestijn te koesteren, want dezer
dagen heeft de Finsche minister van
Opvoeding den wensch te kennen
gegeven, dat de eerstvolgende Olym
pische Spelen in Finland gehouden
zullen worden. Men zal zich herin
neren, dat dezer dagen ook Zwitser
land een dergeiyk verlangen heeft
geuit.
VOOR 18000 GESTOLEN
De Haarlemsche politie heeft twee
broers gearresteerd, die zich hadden
schuldig gemaakt aan diefstal en op
lichting. By een inbraak aan den
Kruisweg hadden zh gestolen een
Perzisch kleed, een Perzlschen loo-
per, een zilveren servies, Indische
potten enz., ter gezameniyke waarde
van f8000.
