Atoombom tegen Japan ingezet
Verbluffendste uitvinding
sinds het buskruit
MARGRIET
H.M. de Koningin
KABINET VAN DEN
Nieuw Spoorboekje-
„EENHEIDSVAKBEWEGING VERSTAAT DE
EISCHEN DES TIJDS NIET'1
Emofioneele proefneming mei
eerste atoombom
YOGHURT
69ste JAARGANG No. 23309
o
DINSDAG 7 AUGUSTUS 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
Totale omwenteling in de moderne
oorlogvoering
Jacht op de
ATOOMKRACHT
Verklaring van Attlee
(Vervolg op pag. 2)
moet zich nog ontzien
minister-president
De keuze van den naaan
van hit jongste prinsesje,
waaromtrent men destijds
diverse verklaringen gezocht
heejt, kwam voort, naar H.
I K. H. Prinses Juliana ter
persconferentie mededeelde,
I uit een symbool van de Ne-
derlandsche zeevaart.
1 „Mijn moeder en de Enge-
landvaarders hadden be-
hoefte aan een symbool om
1 dat te kunnen dragen ter
I eere van de gevallen helden
en martelaren in Nederland
en in onze strijdkrachten. Zij
hebben toen de witte mar-
griet uitgekozen. Wij hebben
1 onze jongste dochter dezen
1 naam gegeven. Maar omdat
1 wij niet wilden, dat men in
Nederland deze bloem als
een nieuw distinctief ging
dragenwat opnieuw slacht-
offers zou hebben gemaakt,
hebben wij ons in vage ter-
men over de beteekenis van
dezen naam'uitgelaten. Toen
I Margriet gedoopt werd heb-
z ben wij de koopvaardij uitge-
noodigd om peet te staan,
waarna de opvarenden van de
I koopvaardijvloot de Margriet
als émbleem kozen en deze op hun uniform dragen. Mijn
moeder heeft de margriet als symbool in 'n radiorede ge-
i bezigd en er is 'n Margrietfonds gevormd voor de nagela-
ten betrekkingen der slachtoffers van de koopvaardijvloot."
Prof. Schermer horn
spoedig verkrijgbaar
Weer een dag staking
te Rotterdam?
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
WASHINGTON, 6 Aug. (Reuter) President Truman heeft vandaag ont
huld, dat die Amerikaansehe luchtmacht 16 uur geleden de grootste bom,
ooit In de historie van den oorlog gebruikt, een atoombom krachtiger dan
20.000 ton ontplofbare stoffen, heeft uitgeworpen op een .Japansche leger
basis op Hirosjima. De president voegde hieraan toe, dat twee groote en
vele kleinere fabrieken in de Ver. staten voor de productie van atoom
bommen in werking ztyn. Er is meer dan 2*4 Jaar aan gewerkt.
Met deze bom, aldus president
Truman, hebben wij thans een nieuw
en revolutionnair element van ver
nieling toegevoegd aan de toenemende
kracht van onze gewapende strijd
krachten. Deze bommen worden thans
regelmatig geproduceerd en zelfs
wordt er gewerkt aan nog krachtiger
modellen.
Truman onthulde verder, dat Chur
chill en wijlen president Roosevelt
het eens waren over het ni2t der pro
ductie van atoombommen in de Ver.
Staten, welke buiten het bereik van
vijandelijke bombardementen zou val
len. Deze nieuwe bom, de atoombom,
bergt in zich de basiskracht van het
heelal. Vóór 1939 was het de heer-
schende meening onder de geleerden,
dat het theoretisch mogelijk was
atoomenergie los te laten, maar nie
mand kende eenige practische me
thode om zulks te doen. Tegen 1942
evenwel wisten wij, dat de Duitschers
koortsachtig aan zulk een project
werkten.
Hiermede hoopten de Duitschers de
wereld in slavernij te brengen. Maar
het is hun niet gelukt. Wij mogen
den hemel dankbaar zijn, dat de
Duitschers zoo laat en in beperkte
hoeveelheid begonnen zijn met de V. 1
en de V. 2 en nog dankbaarder moeten
wij zijn. dat zij in het geheel geen
atoombommen hebben kunnen maken.
Evenals wij andere Veldslagen ge
wonnen hebben, hebben wij thans ook
den veldslag van de laboratoria ge
wonnen. Het is het resultaat van
de samenwerking tusschen Ameri
kaansehe en Britsche geleerden. Meer
dan 125.000 personen hebben gewerkt
aan de constructie van de atoombom-
fabriek in de Ver. Staten en ruim
65.000 menschen zijn thans bij de pro
ductie betrokken. Velen werken hier
al 2'/2 jaar lang aan en maar weini
gen wisten wat zij produceerden.
Wij hebben 2.000 millioen dollar be
steed aan het grootste wetenschap
pelijke dobbelspel van de historie, en
wij hebben dit 6pel gewonnen.
President Truman vervolgde: „Wij
zijn thans gereed nog sneller en vol
lediger elke productie-onderneming
welke de Japanners in welke stad
ook boven den grond hebben weg te
vagen. Wij zullen hun havens ver
nielen, hun fabrieken en hun ver-
NEW YORK, 6 Aug. (A.P.)
De jacht op de atoombom begon
toen een Duitsche wiskundige,
de Joodsche vrouw Lize Neitzer,
had berekend, dat iets wat ge
leerden al sedert tien jaren had
beziggehouden feitelijk een ex
plosie was van een der Uranium-
soorten. Binnen twee weken na
dat zij deze berekening had ge
publiceerd, hadden de groote la
boratoria van de Ver. Staten, Po
len en Duitschland haar voor
spelling geverifieerd. Kort daar
op werd Lize Neitzer uit Duitsch
land verbannen, maar Hitier zet
te alle beschikbare natuurkundi
gen aan het werk voor de atoom
bom en atoomkracht in het Kaiser
Wilhelminstituut in Berlijn. Wat
de geleerden vonden was4 dat de
zeldzame vorm van Uranium, be
kend als 235, indien gebombar
deerd met lage electrische ener
gie in den vorm van neutron,
stralen, reageerde door eenige van
zijn atomen bijna recht door mid
den te splitsen. Tot op dat tijd-
iLv was .Vs Been atoom werke-
ninJIf8 Eenige electronen
baan JJiiPaT, els waren uit hun
mn d* n ^dom' de botsing
van de stralen, die x-stralen kun
nen zijn of stralen die uit atoom-
deelen bestaan. Wanneer Urani
umatomen in twee deelen wor
den gesplitst, zooals Lize Neitzer
voorspelde, opent zich een heele
wereld voor de atoomkracht. De
energie die vrijkomt bij de ver
brijzeling van een atoom is dui
zendmaal grooter dan de energie
die ontsnapt wanneer slechts
eenige deeltjes uit hun banen
worden gestooten. Deze nieuwe
situatie was het sein voor de
jacht van Amerika en. Engeland
naar de atoomkracht in de
atoombom, en zelfs voordat de
ver. staten in oorlog gingen was
f* '"erk aan de atomen onder
geplaatst. Sedertdien is
enkele ontwikkeling op dit
gebied gepubliceerd tot de aan
kondiging van vandaag dat de
bom is gebruikt tegen Japan. J
Een geweldige electrische generator,
die reeds jaren geleden bij proef
nemingen in Washington werd ge
bruikt voor atoomverbrijzeling.
bindingen. Laat men ons niet mis
verstaan: wij zullen Japans vermo
gen om ooriog te voeren volkomen
te gronde richten.
Om het Japansche volk voor een
volkomen ondergang te vrijwaren,
hebben wij vanuit Potsdam het
ultimatum uitgevaardigd. De Japan
sche leiders hebben dit ultimatum
prompt verworpen. Indien zij thans
onze voorwaarden niet aanvaarden,
kunnen zij een regen van verwoes
ting uit de lucht verwachten, zoo
als de aarde nog nooit heett aan
schouwd. Volgend op dezen lucht
aanval zullen land- en zeestrijd
krachten in zulk een aantal en met
zulk een macht komen, als zij nooit
hebben gezien, en met een strijdlust
en bedrevenheid, die zij reeds van
ons kennen.
De minister van Oorlog. Stimson,
zal een verklaring verstrekken, waar
in verdere bijzonderheden over de
atoombom worden bekend gemaakt.
De arbeiders in de stoomfabrieken
verkeeren niet in een grooter ge
vaar dan In andere bedrijven, want
aan hun veiligheid wordt de uiter
ste zorg besteed.
Ik zal bet Congres verdere aanbe
velingen verstrekken, hoe de atoom
kracht een krachtig en machtig
middel kan worden om den wereld
vrede te bewaren.
In de huidige omstandigheden ligt
het niet ln de bedoeling de tech
nische bijzonderheden van de pro
ductie te onthullen."
Trumans verklaring werd afgelegd
ln het Witte Huis tegenover de jour
nalisten, die vooraf gewaarschuwd
waren, dat zij een „good story" kon
den verwachten De verklaring werd
betiteld als de '„verbluffendste vor
dering in de oorlogvoering sinds de
ontdekking van het buskruit."
Keuter voegt hieraan toe, dat
Britsche geleerden een belangrijke
rol ln de ontwikkeling van de atoom
bom hebben gespeeld.
Minister-president Attlee heeft gis
teravond een verklaring afgelegd over
de atoombom, waarin hij o.a. zeide:
„De problemen verbonden aan het
vrijmaken van energie door atoom
splitsing zijn opgelost en de- eerste
atoombom is door de Amerikaansehe
luchtmacht op Japan afgeworpen.
President Truman en de Amerikaan
sehe minister van oorlog, Stimson,
hebben den aard en de groote gevol
gen van deze nieuwe ontdekking be
schreven. Thans mogen eenige gege
vens verstrekt worden over het aan
deel dat Groot-Brittannië gehad heeft
ln de opmerkelijke wetenschappelijke
vorderingen, die thans tot rijpheid
komen.
Voor de regeeringswisseling had
Churchill een verklaring opgesteld
waarin hy o.a. schreef: ,,In 1939 had
den geleerden van vele landen inge
zien, dat het vrijmaken van energie
door atoomsplitsing tot de mogelijk
heden behoorde. Geweldige problemen
waren hieraan echter nog verbonden
en weinig geleerden zouden toen heb
ben durven voorspellen, dat de atoom
bom ln 1945 gereed zou zijn voor het
gebruik. Niettemin waren de moge
lijkheden van het project zoo groot,
dat Z.M. regeering het verstandig
achtte het onderzoek hierin voort te
zetten. Het onderzoek werd hoofdza
kelijk verricht aan de Engelsche uni
versiteiten en bij de vorming van de
coalltieregeering lag de verantwoorde
lijkheid voor dit werk bij het minis
terie voor de vliegtuigproductie, dat
geadviseerd werd door een commissie
van vooraanstaande geleerden onder
leiding van sir George Thomson. Er
werd volledig contact onderhouden
tusschen de geleerden in Engeland en
de Ver. Staten. De vorderingen van
het werk gingen zoo vlot, dat sir
George Thomson in 1941 kon rappor
teeren, dat er naar de meening van de
commissie een redelijke kans bestond,
dat de atoombom voor het einde van
den oorlog kon worden geproduceerd.
In den zomer van 1942 moest men
besluiten, of men het werk zou
doorzetten met het op groote schaal
bouwen van fabrieken. Churchill
zeide, dat Engeland op dat moment
zich geen inbreuk: op zijn oorlogs
productie kon veroorloven, en dat
bovendien in Engeland de fabrieken
binnen het bereik van de Duitsche
bommenwerpers zouden liggen. Men
besloot dus tot productie in Amerika.
Naar vernemen bljjft de ge
zondheidstoestand van H. M. de Ko
ningin zeer bevredigend. Toch zal
H. M. gedurende de maand Augustus
zich nog moeten ontzien en zleh van
groote vermoeienissen moeten ont
houden. Het is de wensch van de
Koningin haar eersten verjaardag 11a
de bevrijding in Nederland in alle
stilte in haar familiekring door te
brengen.
De Regeerings voorlichtingsdienst
meldt:
Aan de leden van den ministerraad
worden op het oogenblik allerlei za
ken voorgelegd, waarvan een nader
onderzoek gewenscht is. Naast zaken
van uitsluitend persoonlijken aard is
er daarbij tevens een groot aantal, die
een verder reikende beteekenis heb
ben, die slaan op de werking van
ambtelijke apparaten enz. Ten einde
in bijzondere gevallen langs den kort-
sten weg de belangrijkste van deze
zaken te kunnen behandelen, zal aan
het kabinet van den minister-presi
dent een aantal personen worden ver
bonden en zullen anderen daarbij
worden gedetacheerd. De eerste hier
van Is de heer Koos Vorrink. die al
dus werkzaam is met den persoon
lijken titel van Regeeringsgemach-
tigde ln algemeenen dienst. De taak
van de betreffende heeren is uitslui
tend een adviseerende. Voor het uit
brengen van hun adviezen zal in vele
gevallen een diepgaand onderzoek
noodig zijn.
£11111111111111111
16 Augustus a.s'. komt er weer
een oude bekende terng: ons
spoorboekje. Weliswaar nog niet
als Voorheen. De reisgelegenheid
is nog zoo beperkt, dat de com
plete dienstregeling meer weg
heeft van een vouwblad dan van
een boekje, maar toch, het begin
is er. Ein het is vooral als symp
toom van onze herrezen spoor
wegen: dat we het „spoorboekje"
met vreugde begroeten. Overigens,
men zij nog zoo wijs zijn reis
lust althans per trein -voor-
loopig nog tot het allernoodza
kelijkste te beperken.
niiiiiiiimiiiiiiiiiiaiiiHiiiiiitiiiiiiiiiiiHiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiHiimimiimiiiitiiimiiimitiiiiiiiiiiK;
y
De Regeeringsvoorlichtingsdienst
deelt mede, dat. de minister-presi
dent op 28 Juli het volgende schrij
ven richtte aan de Eenheidsvakbe
weging
Uw brief, gedateerd 15 Juli 1945.
bereikte mij eerst op 21 Juli. Hoewel
er op sommige punten uitvoerige
beschouwingen in worden verwerkt,
waarvan ik den achtergrond kan be
grijpen. moet ik toch tot mijn te
leurstelling vaststellen, dat u op het
meest essentieele punt blijk geeft de
eiscben, die de huidige tijdsomstan
digheden aan ons stellen, niet juist
te verstaan. Uw schrijven blijft voor
ons dan ook onbevredigend. In de
vergadering te Rotterdam is trou
wens vanwege uw organisatie uit
drukkelijk verklaard, dat wat de re
geering verlangde, n.l. dat u ln over
eenstemming met het buitengewoon
besluit arbeidsverhoudingen u na
onderhandelingen bij een beslissing
van den Rijksbemiddelaar neerlegt,
door u is afgewezen.
In een situatie, als waarin ons
volk zich thans bevindt, ls leiding
van het economisch leven noodza
kelijk.
In de eerste plaats beheersching
van het prijsniveau. Niet dan met, de
alleruiterste moeite en ten koste van
zeer groote financieele offers van
het geheele volk zal het mogelijk
zijn de prijzen zoodanig te beheer-
schen, dat in de naaste toekomst de
arbeidende klasse ln staat zal zijn,
zich weer een behoorlijk levenson
derhoud te verwerven. Vrije prijsvor
ming ls voor het oogenblik ontoe
laatbaar.
Het noodzakelijke complement
hiervan ls, dat ook de vrije loon
vorming door middel van strijd
eveneens wordt uitgeschakeld. lilt
Het Amerikaansehe
departement van Oorlog
heeft de volgende be
schrijving gegeven van
het tooneel, toen de
eerste experlmenteele
atoombom in de woes
tijn van Nieuw-Mexico
op 16 Juli tot ontplof
fing kwam; „Er ont
stond een verblindende
lichtflits, die het ge
heele gebied helderder
dan bij het helderste
daglicht verlichtte.
Toen kwam een gewel
dig, aanhoudend gebul
der en een zware druk
golf, die twee man,
buiten het proefne-
mingsgebied, neersloeg.
Terstond kolkte een
ontzaglijke, veelkleurige
wolk op tot een hoogte
van ruim 40.000 voet.
De wolken, die onder
weg werden ontmoet,
verdwenen. Spoedig
dreven de substrato-
sfeerwinden de op die
hoogte grijs geworden
massa uiteen. De proef
was voorbij, het project
wag een succes."
Een blind meisje nabij
Albuquerque, 120 mijl
van de plaats der proef
neming, riep uit: „Wat
is dat?", toen het licht
opflitste. Generaal Gro
ves, een van de hoofd
figuren van het ont
werp, die zich op een
waarnemingspost op een
afstand van 17.000
yards bevond, vertelde:
„Twee minuten voor
den vastgestelden tijd
lagen allen plat op den
grond, het gelaat om
laag. De tijd werd door
een luidspreker afge
roepen. Kr heerschte 'n
volkomen, eerbiedige
stilte."
Dr. Conant, president
van de Harvard Univer
sity, zeide, dat hij nooit
had kunnen denken,
dat seconden zoo lang
konden duren. Eerst
kwam er een lichtuit-
barsting van. onverge
lijkelijke schittering.
Wij keerden ons allen
om en keken door don
kere glazen naar den
vuurbol. Ongeveer 40
seconden later kwam de
schokkende golf, ge
volgd door geluiden,
waarvan er geen schrik
wekkend scheen na
onze volkomen verba
zing over de buitenge
wone intensiteit van
het licht. Generaal
Thomas Parrell ver
klaarde: „Het tooneel
binnen den schuilkelder
was onuitsprekelijk dra
matisch. Ieder kende
de verschrikkelijke po
tenties van de dingen,
die naar zjj dachten
zouden gaan gebeuren.
Wij reikten ln het on
bekende. Toen kwam
die geweldige lichtuit-
barsting, gevolgd door
een diep, grommend ge
bulder. Verscheidene
waarnemers werden te
gen den grond geslagen.
Alle opgekropte emo
ties kwamen los in die
paar minuten. Allen
schenen te voelen, dat
zij aanwezig waren ge
weest bij de geboorte
van een nieuw tijdperk,
het tijdperk van de
atoom-energie."
beteckent, dat de overheid niet al
leen richtend, doch op het. «ogen
blik ook als bindend orgaan zal
moeten optreden. Indien de Een
heidsvakbeweging de regeering wel
als leidend orgaan ziet, zal zij
moeten erkennen, dat van leiding
in het huidige tijdsgewricht geen
sprake kan zijn, zonder dat zij ten
aanzien van de meest klemmende
punten In ons sociale leven ook
bindende voorschriften kan ge
ven.
Dit beteekent geenszins, dat de
organisaties van arbeiders geen wen.
schen zouden mogen voorbrengen,
dat geen besprekingen en onderhan
delingen zouden kunnen, worden ge
voerd. Onder de tegenwoordige om
standigheden zullen zij echter, wil
len zij aan de onderhandelingen deel
nemen, moeten aanvaarden, dat zoo
noodig ten slotte de Rijksbemidde
laars beslissen en dat zj zich dan
bij de beslissing neerleggen.
Op grond van bovenstaande
spreek lk het vertrouwen uit, dat
u nader zult verklaren u op deze
basis te zullen stellen, teneinde
daarna ook uw bijdrage te kunnen
leveren tot den wederopbouw van
het arbeidsleven van Nederland.
De minister-president,
(w.g.) SCHERMERHORN.
Het Bedrijfschap voor Zuivel heeft
het voor sommige gedeelten van het
land reeds bestaande verbod tot be
reiden van melk en melkproducten in
flesschen uitgebreid tot het geheele
land. Dit verbod geldt niet voor model-
melk en yoghurt. De bereiding van
yoghurt in flesschen kan ln het Wes
ten des lands echter hervat worden,
nadat een regeling is getroffen, welke
een redelijke verdeeling over de de
taillisten en verbruikers waarborgt.
De aanleiding tot uitbreiding van
het verbod is gelegen in de nog steeds
zorgelijke kolenpositie.
De besturen van den Centralen
Bond van Transportarbeiders, den
Ned. Bond van Chr. Fabrieks- en.
Transportarbeiders en den Ned. R.K.
Bond van Transportarbeiders St.
Bonifacius, hebben besloten een
aanbod van het bestuur der Een
heidsvakbeweging, om deel te ne
men aan een door deze te Rotter
dam belegde openbare vergadering
op Woensdag a.s. van de hand te
wijzen. Het ls den voornoemden be
sturen namelijk bekend, dat de
eenheidsvakbeweging op dien dag
den arbeid ln de haven van Rotter
dam opnieuw wil stilleggen en wel
van 4 uur 's namiddags tot den
volgenden dag. Zij zijn van meening,
dat het bestuur der E.V.B. daarvoor
de verantwoording alleen moet dra
gen. Indien zij op het aanbod van
de eenheidsvaktaeweging zouden
ingaan, zouden zij voor deze nieuwe
staking mede de verantwoordelijk
heid dragen.
De plv. gouverneur van Suriname,
J. C. Brons, ls benoemd tot gouver
neur.
