Indië, het middelpunt aller gedachten
Inspireerende radio-toespraken
op den eersten vredesdag
r
v
Nieuwe bonnen
Twee weken geldig
ZEVEN BONNEN
voor huisbrand
LAATSTE EER
J
Organisatie-Poels" een
keurtroep in Limburg
VRIJDAG 17 AUGUSTUS 1945
PAGINA
Het devies luidt:
Pakt aan!
Van Starkenborgh een
groot Nederlander
aan onze gevallenen
Jhr. Mr. A. W. L. Tjarda van
Starkenborgh Stachouwer, Gou-
verheur-Gener.aal van
Ned.-Indië
„Wij zullen het werk
klaren
Terugkeer
regeering
Indische
Nica-persotieel
Krijgsgevangenen
Toespraak dr. Van Mook
Wat Is een school
zonder meester?
Meldt u voor de
Belastingstelsel
wordt herzien
Treinverkeer wordt
steeds beter
Zeer vele Nederlandsche vrouwen zijn indertijd door het Zweed-
sche Roode Kruis uit het concentratiekainp Ravensbrück naar
Zweden gebracht, waar zij eenigen tijd in hospitalen zijn ver
pleegd. Zij worden thans per vliegtuig, boot en autobus naar het
vaderland teruggebracht
(Foto Ass. Corr.)
Het kruis, dat moed en
vertrouwen gaf
Spoorwegmannen
Studenten
wiIeringermeer in
NOVEMBER DROOG?
Het einde van den tweeden wereldoorlog, de capitulatie van Japan,
de bevrijding van ons Indonesië, al deze historische gebeurtenissen, een
feit geworden door de aanvaarding der voorwaarden van Potsdam, heb
ben in ons land uiting gevonden in een bescheiden, maar doorleefde
viering van den nationalen feestdag.
Want hoe verheugend de feiten ook zijn, zwaar weegt op allen het
besef, dat ons nog een enorme taak wacht, n.l. die van den wederopbouw.
Uit radioredevoeringen en verklaringen van officieele personen en instan
ties klinkt in bijna elke passage de wekroep: Pakt aan! We kunnen niet
langer wachten, geen dag en geen uur.
Prinses Juliana heeft in haar kwa
liteit van voorzitster van het Ned.
Roode kruis mededeeling gedaan
van de door deze organisatie gedane
ptappen, in verband met Indië's be
vrijding. Zij heeft terstond den ver
tegenwoordigers van het Intern. Roo
de Kruis, die zich het dichtst bij het
benarde Indië bevinden, verzocht zich
daarheen te begeven en rapporten
Uit te brengen om den eersten nood
te kunnen lenigen. Een tiental me
dische eenheden is reeds gemobili
seerd, waaraan 20 medische specia
listen zullen deelnemen. Ook zal niets
onbeproefd worden gelaten het con
tact met de verwanten te herstellen.
Daartoe zullen hij de burgemeesters
en afdeelingsbesturen van het Roode
Kruis formulieren beschikbaar zijn.
Het Roode Kruis doet wat het kan.
Hoe dreigend het Japansche gevaar
was, kort na de bezetting van ons
land, belichtte de minister-president
in zijn radiorede van Woensdagavond
toen hij mededeelde, dat reeds medio
1941 een van de verantwoordelijke
aanvoerders van de Nederlandsche
marine het voorstel heeft gedaan de
Japansche vloot met onze onder
zeeërs aan te vallen, op een oogen-
blik dus. dat het ons paste en niet
te wachten tot de Japanners hun
programma hadden voorbereid. Het
is er niet van gekomen. De geheele
ontwikkeling van den gang van za
ken in het Oosten moest tot een
catastrophe leiden. De brutaliteit en
onbeschaamdheid der Japanners bij
de onderhandelingen in Batavia wa
ren even zoovele tastbare bewijzen.
Bij deze besprekingen traden vooral
de groote wijsheid en onverschrok
kenheid van den gouverneur-gene
raal van Starkenborgh op den voor
grond. Hij is een Nederlander van
buitengewoon formaat, die zijn plaats
op een historisch oogenblik gekend
heeft als weinigen. Wij zijn hem veel
verplicht. Het is dan ook geen won
der. dat de regeering oogenblikkelijk
maatregelen zal treffen om hem, in
dien zijn gezondheidstoestand dit
toelaat, uit het gevangenenkamp te
rug te voeren naar de plaats, welke
hij op 7 Maart 1942 moest verlaten:
den troon van Buitenzorg.
In den nacht van 27 op 28 Fe
bruari hield onze Marine, onder aan
voering van den admiraal Doorman,
ln den beroemden dramatischen slag
ln de Javazee, de beste tradities van
de Koninklijke marine hoog. Wij ge
denken hen in grooten eerbied, zij
openden den weg voor een nieuwe
toekomst.
Ook ln Indonesië zullen zeer groote
Op een open plek ln de bosschen
van Goirle, waar in den vroegen
ochte-d van 15 Augustus 1942 de
eerste gijzelaars door de Duitschers
werden neergeschoten, ls Woensdag
morgen een eenvoudige, maar ont
roerende plechtigheid gehouden.
Honderden oud-gijzelaars waren
samengekomen op de plaats, waar
nu nog de stoffelijke resten van
graaf Otto van Limburg Stlrum en
baron Alexander Schimmelpennlnck
van der Oye rusten, met als eenig
grafmonument een boomstam met
het opschrift: „Hun Koningin ge
trouwe."
Het woord werd o.m. gevoerd door
prof. ir. W. Schermerhorn als oud
kampleider van Haren. Namens
H.M. de Koningin werd een krans
neergelegd.
Op deze afgelegen plaats, waar
boven ons nationale dundoek fier in
top wapperde, ten teeken van het
feit. dat zij, die hier vielen, de over
winning behaald hebben, zal t.z t.
een monument verrijzen.
moeilijkheden ons deel zijn. Maar de
Nederlanders, die tezamen met de in-
landsohe bevolking hebben gsledeni
en gestreden, zullen cok tezamen
dit mooie land weer tot rust en
vrede, maar bovenal tot meerdere
welvaart brengen. Wij zijn weliswaar
aangewezen op de hulpbronnen van
anderen, maar wij kennen onzen
plicht en zullen dienovereenkomstig
handelen.
De minister van Overzeesche ge-
biedsdeelen, prof. dr. J. H. A.
I.ogemann, verklaarde, dat de
regeering alles in het werk zal
stellen om de verbindingen met
Indië te herstellen, opent men
hier te lande zoo spoedig moge
lijk omtrent familieléden enz. kan
werden ingelicht. Men bedenke ech
ter, dat de communicatiemiddelen
overbelast zijn. Nadat d.e minister
zich in het Maleisch tot de inheem-
sche bevolking' had gericht, zeide hij
o.m.„Dit is het, wat de regeering
het meest bedrukt: wij, konden niet
klaar zijn om Indië volledig te hel
pen. Wij zijn te laat bevrijd, te radi
caal uitgeplunderd. Van nu af zal
alles op alles gezet worden om de
hulp aan indië met den meesten
spoed te doen verloopen. De minister
van Oorlog zal dezer dagen maat
regelen) bekend maken, welker uit
voering terstond ter hand zal worden
genomen. De regeering Oefent allen
aandrang uit om de noodzakelijke
tonnenmaat ter beschikking te krij
gen en naar- alle waarschijnlijk
heid niet zander succes.
Wat de wijziging der Indische
staatsregeling aangaat heeft de re
geering de eerste voorbereidende
maatregelen reeds ter hand genomen.
Wij gaan naar Indië, zoo besloot
de bewindsman,
werk klaren!"
en we zullen het
Het ligt in de bedoeling, dat de
Nederlandsch-Indische regeering in
pleno naar Batavia zal ter-ugkeeren.
De heer P. A. Kerstens, directeur van
het departement van Onderwijs en
Eeredienst, die nog hier te lande
toeft, zal dan tijidig genoeg: derwaarts
gaan. Omtrent het tijdstip is nog
niets definitiefs te zeggen. Eerst zai
Indië door de Japanners geheel of
althans in voldoende mate ontruimd
moeten zijn en zal er een zekere orde
moeten zijn bereikt in de bezetting
door de geallieerde legers. Lang ech
ter kunnen de aanvaarding van het
burgerlijk bestuur door de Nica en de
terugkeer der regeering nu niet meer
op zich laten wachten.
Men vertrouwt, te beginnen met
de volgende maand, duizend man
nen en vrouwen Nlca-personeel per
maand naar Indië te kunnen ver
schepen, tot het ln eersten aanleg
noodige totaal van 5 a 6C00 zal zijn
bereikt Volgende week vertrekken
ongjeveer 530 menschcn naar het,
Verre Oosten. Verder zijn alle krach
ten in h«t werk gesteld om ook de
versnelde aflevering van de nood
zakelijke goederen te bewerkstel
ligen.
Men verwacht dat de Nederlanders,
die 'zich op de Japansche eilanden
bevinden, spoedig zullen wolrden be
vrijd. De plannen voor hun repa-
trieering zijn gereed.
Ter registratie van alle in Japan
sche handen zijnde Nederlanders zijn
bij de gemeente-secretarieën en af
deelingsbesturen van het Roode
Kruis kaarten beschikbaar. Alvorens
met het invullen te beginnen, raad
plege men de aanwijzingen.
De lt. gouverneur-generaal, dr. H.
J. van Mook, heeft een radiotoe
spraak gehouden, eerst in het Ne-
deriandseh, daarna in het Maleisch,
waarin hij o.m. verklaarde: „Wij
zullen zoo spoedig mogeiyk met u
verbinding maken en de moeilijke
taak van herbouw en herstel be
ginnen, hoe moeilijk die ook zal
zijn.'*
De minister-president zal heden
avond om 9 uur spreken over den
toestand ln de gevangenkampen.
Daar zal je niet
veel leeren, hooren
wij U zeggen. In
het leger moeten S
ook eerst de offi
cieren en instruc
teurs er zijn, voordat met Uw op
leiding kan worden begonnen.
Met de uitzending van kader,
officieren en kampstaf wordt
nu groote spoed betracht, op
dat dit alles voor Uw ontvangst
in gereedheid kan worden ge
bracht.
Het departement van Financiën
deelt mede, dat een navorderingsbe-
sluit belastingen kan worden tege
moet gezien. Wat in de afgeloopen
jaren aan belastingen door allerlei
oorzaken te weinig is geheven zal
worden nagevorderd. Verder wordt
een urgentieprogram uitgewerkt voor
oen herzien belastingstelsel dat de
Utsten voor de ondernemingen ver
licht. Uiteraard zal daarvoor op an
dere punten compensatie moeten
worden, gevonden Ook kan een be
lasting wegens vermogensvergrootlng
worden verwacht.
Woensdag is de treinverbinding
tusschen de hoofdstad en Overveen
electrisch geworden, waardoor er
niet minder dan 15 verbindingen op
deze lijn heen en terug bij
zijn gekomen. De stoomtreinen naar
Rotterdam rijden pas van Haarlem
af, zoodat men in Haarlem, komen
de van Amsterdam, steeds moet
overstappen.
Tweemaal daags kan men van Am
sterdam, via Enkhuizen, weer naar
Friesland en Groningen reizen
Naar wij vernemen bestaan er bii
de directie der Ned. Spoorwegen
plannen om, in overleg met dIS
personeelsraad, ln Utrecht een mo
nument te doen oprichten voor
degenen onder het personeel, ttle
in den dienst van het Vaderland zijn
omgekomen.
Daarnaast zullen overal ln den
lande, waar spoorwegmannen geval
len zijn, ln de betreffende stations
of andere dienstgebouwen plaquettes
worden aangebracht, waarop hun
namen zijn vermeld.
Ouders en nabestaanden van ln den
omSb>s°men of vermiste stu
denten worden verzocht aan de stu
dentencontactgroep van de betref
fende universiteit of hoogeschool
opgave te doen van aanleiding en
oorzaken die tot het verlies van hun
zoon (etc.) hebben geleid.
Zooals langs vele wegen
In Noord-Brabant en Lim
burg stond aan een weg in
het Llmburgsche gehucht
America gemeente Horst)
een kruis, juist tegenover
de boerderij van J. G
Foels, „DO zwarte plek."
Dat kruis gaf den eigenaar
en diens zoon, L. A. Poels,
zoomede tal van anderen,
die zich bij hen aansloten,
moed' en vertrouwen bij
het vele ondergrondsche
werk, dat zij gedurende de
Duitsche bezetting hebben
verricht. Vader en zoon be
gonnen met hun verzet
tegen de Duitschers al
dadelijk na den verrader
lijken overval in Mei 1940.
Want nauwelijks had de
Duitsche weermacht het
gehucht bezet, of zij ver
donkeremaanden een aan
tal Hollandsehe militairen.
Weldra werd „De zwarte
plek" een oord van onder
duikers. Deze organiseer
den, onder leiding van den
jongen Poels, overvallen,
formeerden zich tot een
knokploeg, die weldra ook
pilotenploeg werd. Want
toen in 1941 een Engelsche
piloot met een parachute
in de buurt van de boer
derij was gedaald, werd hij
in een schuilkelder onder
gebracht. Weldra volgden
er meer piloten, dank zij
het feit, dat de organisatie
zich vertakte tot in Hoens.
broek, Neeritten en Dorre
plein toe. Leden van de
organisatie brachten deze
piloten naar de boerderij
waar zij van burgerklee-
ding werden voorzien, val-
sche persoonsbewijzen en
andere papieren kregen,
werden gevoed, dank zij
moeder Poels en waar zij
werden voorbereid voor
hun terugkeer naar Enge
land. De organisatie had
nauwe contacten met de
Belgische witte brigade en
loopend, per flets, ln boe
renkarren of in auto's wer
den die piloten ln groep
jes over de Belgische grens
gesmokkeld, en van België
uit verder naar Engeland
gebracht. In totaal heeft
de organisatie-Poels meer
dan 300 Engelsche en Ame-
rikaansche piloten onder,
dak verleend en naar En
geland doen terugkeeren.
Bovendien werden ruim
100 Fransche krijgsgevan
genen die uit Duitsche
kampen waren gevlucht,
naar Frankrijk terugge
voerd', terwijl tal van on
derduikers, waaronder ver.
scheldene joden, werden
schuilgehouden.
Tal van razzia's werden
door de Duitschers onder
nomen, maar zij hebben
de schuilplaatsen niet ge
vonden. Wel werden ver
scheidene leden van de or
ganisatie ln den loop van
de vier Jaren bezetting ge
vangen genomen en gedood
of naar concentratiekam
pen gevoerd. Zoo kwamen
om het leven de eigenaar
van de boerderij J. O.
Poeis, pastoor H. J. Vul-
llnghs, die vooral in de be
ginperiode veel piloten
over de grens bracht, F.
A. F. de Bruyn, H. Dries-
sen, pastoor J. J. Nans, G.
H. Ahout, F. Michels, M.
v. d. Einden, N. van Oos
terhout, C. Noordermeer,
V. van Heugter en veld
wachter Sarren, allen hel
den, die hnn leven Heten
voor de goede zaak. Maar
de anderen zetten het werk
onvermoeid voort onder de
bezielende leiding van den
nu 29-jarlgen L. A. Poels.
„En weet u, waaruit wij
den moed 'en het vertrou
wen putten om ons werk
te doen?" vroeg ons L. A.
Poels, met wlen een ANP-
redacteur sprak. „Uit het
kruis, dat hier tegenover
de boerderij stond. Ja,
stond, want op een gege
ven oogenblik hebben de
Duitschers dat kruis ver
nield. Dat was kort voor
het groote oogenblik waar
op zy uit ons gehucht
werden verdreven. Ruim
300 piloten, mëer dan 10O
Fransche krygsgevangenen,
tal van onderduikers en
joden zijn gered, dank zij
het kruis, dat den leden
moed en vertrouwen
schonk om hun heldhaftig
en gevaariyk werk te ver
richten. Maar een nieuw
kruis werd opgericht op
dezelfde plaats, waar het
oude had gestaan. Schoo
ner dan het vorige. En dit
nieuwe kruis zal wederom
aan de bewoners van „De
zwarte plek" en aan al die
er aan voorbij gaan,, op
nieuw moed en vertrouwen
geven voor den opbouw
van ons land." Op den
feestdag van Maria Hemel
vaart is het kruis met een
kerkeiyke plechtigheid in
gezegend en daarna heb
ben 15 Engelsche vlieg
tuigen er laag overheen ge
cirkeld en er kransen uit
geworpen. Op deze wijze
bracht de Royal Air Force
hulde aan het kruis, dat
aan zoovele dappere Ne
derlandsche helden moed
en vertrouwen heeft gege
ven in zware tyden en
tevens aan allen, die hun
leven gegeven en ln de
waagschaal hebben gesteld
voor het mooie en vader
landlievende werk, dat zy
hebben verricht.
In afwijking van de tot dusverre
gevolgde methode is de distributie-
dienst er thans toe overgegaan voor
alle levensmiddelen, uitgezonderd
vleesch, melk en aardavpelen, bon
nen aan te wijzen, welke 14 dagen
(derhalve tot 1 September) geldig
zijn. Die voor vleesch. melk en aard
appelen gelden tot 25 Augustus.
Noodkaarten VA en VB:
528 200 gr, bloem
529, 530 125 gr. gort
531 100 gr. vermicelli
532 100 gr. eipoeder
533 100 gr. kaas
534, 535 100 gr. versch vleesch of
4 oz. (112 gr.) vleesch in l)ük
of 4 oz. (112 gr.) visch in Blik
536 100 gr. zout
537 pl.m. 225 gr. huishoudzeep
Noodkaarten VA
a561, a562, a.563, a564. a565
800 gr. brood
a566, a567 400 gr. brood
a568 600 gr. biscuits
a570 125 gr. peulvruchten
a571 250 gr. suiker
a572 125 gr. boter
a573, a574, a575 125 gr. margarine
a576 2 1. melk
a577, a578, a580 1 kg. aardappelen
Noodkaarten VB
b561, b562 800 gr. brood
b563 250 gr. rijst of kindermeel
b564, b565 250 gr. suiker
b566 2 tabl. chocolade
b567, b568 125 gr. boter
b570 125 gr. margarine
b571 6 1. melk
b572 1 kg. aardappelen
Inlegvellen:
bl5 800 gr. brood
bl6 1% i: melk
bl7 1 kg. aardappelen
cl6 iy2 1. melk
cl7 2 tabl. chocolade
813 800 gr. brood
el3 250 gr. rost of kindermeel
Op bon 533 zal voor de eene helft
vette en voor de andere belft magjeFe
kaas worden afgeleverd. Bij dcèg.
neming aan de centrale keuken!
moeten aldaar de bonnen a577, at>78
b572 en 534 worden ingeleverd,
verzorgers moeten inleveren
a562, a563, a564, a565. a566, 45
a568, b561, b562, bl5, dl3. 534, 5-,
a576, b571, bl6, cl6, a577, a578
a580, b572 en bl7.
Op de bonnen mag reeds Zaterdag
worden gekocht, met uitzondering
van melk en aardappelen.
Bonnen der 10e periode van de
M.G.-kaart zullen niet meer aam-
gewezen worden, wordt thans De-
richt.
Fabricatie en verkoop van droge
batterijen zijn vrögegeven.
Er zal nauwlettend op worden toe
gezien, dat brood niet zonder bon
wordt verkocht. Eventueele over
treders zullen zwaar worden gel-
straft.
Aflevering brandstoffen 43bv. en
44bv. De brandstof fenhandelareb
mogen eerst met ingang van 3 Sep
tember een begin maken met de af
levering van brandstoffen op de gel
dig verklaarde bonnen 43bv. en 44bv.
Zeepvervangende waschmiddelen,
voor zoover voorradig, mogen in het
vervolg zonder bon worden verkoent.
Zooals de omstandigheden momen
teel zjjn en wanneer geen onvoor
ziene. remmende factoren optreden
als b.v. strenge vorst, zullen wij de
zen winter ongeveer zeven bonnqn
vaste brandstotffen voor huisbrand
kulnnen aanwijzen, aldus de directeur
van het Rijkskolenburean. de heer
H. H. Weminers Jr. Hierdoor zulleja
er kolen beschikbaar zijn voor
industrie. Zoo zullen nu o.a. de
caofabrieken weer kunnen gaan pró
duceeren.
Het publiek kan niet uitsluitend
anthraciet verlangen. Het zal voor
een gedeelte op bruinkoolbriketten
moeten rekenen, die uit Duitschland
betrokken worden. De aanvoer uit
Duitschland en Amerika stijgt met
de maand.
De Amerlkaansche kolen zyn hoofd
zakelijk gaskolen. Ebt valt overigeqg
niet slecht samen met het feit, dat
onze eigen mijnen weinig gaskolcij
opleveren, terwijl het streven er óp
gericht is allereerst de gasrantsoenee-
ring te verbeteren.
In den loop van deze maand,
uiterlijk September, zullen alle
gasfabrieken weer ln bedrijf zijn.
Let men op alle boven weergegeven
feiten, dan mogen wij, aldus de heer
Wemmers, niet ontevreden zijn, voor
al niet als wil bedenken, dat er om
de bevolking een bon toe te wUsajn
niet minder dan 240.000 ton vaste
brandstof noodlg ls. terwyi aan de
-eheeie industrie voor Augustus
100.000 toen is toegewezen. Spoor,
tram en binnenscheepvaart kregen
75 000 ton, zulke hoeveelheden moé
ten toch maar opgebracht worden.
Het water in den Wieringermeer-
oolder daalt op het oovenblik andêf-
halven centimeter per dag. Men hoopt
omstreeks 15 November" den polder
geheel drooggemalen te hebben.
P. T. T. deelt mede, dat brieven
en drukwerken tot 500 gram mogen
wegen; monsters kunnen weer wor
den verzonden.
Van krijgsgevangenen, die nog niet
zijn teruggekeerd of vermist worden,
wordt verzocht opgave te doen aan
den kolonel J. A. G. van And el,
kamer 227, B.P.N.-gebouw, 's-Graven-
hage.
Prof. dr. N. J. H. Cobbenhagen la
voor het komende studiejaar be
noemd tot rector-magniflcus der
Kath. Econ. Hoogeschool te Tilburg:
senaatssecretaris is prof. dr. P. P.
van Berkum.
