Wereldvrede na 6 jaar hersteld
Montgomery in ons land
Japan teekent op de Missouri
het capitulatie-protocol
PRONK de groote man in 't Stadion
IJmuiden vrij!
Redevoeringen van
MacArthur en Truman
Herderlijk schrijven
„Chr. Huygens"
verloren
Verrassende zege bij
69ste JAARGANG No. 23329
MAANDAG 3 SEPTEMBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
's-GRAVENHAGE, 2 Sept. Op Zondag 2 Sepi.
1945, des ochtends ie half elf Japanschen lijd, is
de tweede wereldoorlog, die juist zes jaar geleden
uitbrak, officieel geëindigd met de onderieekening
der Japansche capitulatie. Het tooneel van deze
historische gebeurtenis was het Amerikaansche
slagschip Missouri, dat deel uiimaaki van de mach
tige geallieerde vlooi, die in de baai van Tokio ligt.
Sjigemilsoe, minister van Buitenlandsche Zaken
van het verslagen land van de Rijzende Zon, plaat
ste het eerst zijn handieekening onder de capiiu-
laiieverklaring. Na hem volgden MacArthur, die
gekleed was in een bij den hals openstaand khaki-
hemd en met zijn kwartiermuis op hei hoofd, en
de vertegenwoordigers der geallieerde mogend
heden, onder wie de eerste gedelegeerde voor
Nederland, luitenant-admiraal Helfrich.
Veelbegeerd uranium
Een der belangrijkste
bepalingen
Primaat van Spanje
Generaal Clark
verlaat ons land
Radio-toespraak van
Truman
Timor wordt het eerst
bevrijd
Groot enthousiasme in de hoofdstad
Het weer
Gas te Velsen
Beperkte prijsverhooging
25-jarig jubileum
De wnd.-burgemeester van Am
sterdam, de Boer, begroet
Montgomery. Naast den veld
maarschalk. minister-president
Schermerhorn
stayerskampioenschap
AMSTERDAM TROEF
in Arol-tournooi
Stroom van schepen ver-;
wacht in Amsterdam
Haarlemsche Sportweek
Ballet-ensemble
„Studio 1945"
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
van Nederlandsch-Indië en de heer
C. O. van der Plas, lid van den raad
van departementsdirecteuren van
Nederlandsch-Indtë, zijn op weg naar
Kandy om aldaar besprekingen te
voeren met admiraal lord Louis
Mountbatten.
Een artikel van de „Washington
Post" openbaart, dat de aandacht
van de regeering der Ver. Staten en
die van Canada drie jaar geleden
getrokken werd door het feit, dat op
de beurs belangrijke en geheimzin
nige aankoopen werden gedaan uit de
uranium-mijnen van Canada. Deze
aankoopen geschiedden, zooals men
later ontdekte, door de Sovjet-Unie.
Deze ontdekking gaj den doorslag tot
de nationalisatie der Canadeesche
uranium-mijnen en alle onderzoe
kingen in de Ver. Staten om de
atoombom te produceeren.
Het geheim is echter nog niet op
gehelderd, daar Rusland uranium-
mijnen bezit die tot de rijkste van
de wereld gerekend moeten worden.
Ouder de dreigende monden van
het scheepsgeschut van de Missouri
werd aldus een punt gezet achter
Urn bloedigstcn oorlog i;n de ge-
echledenll, en wórd Japan geheel en
al onder controle van den gealli
eerden opperbevelhebber gesteld.
Generaal MacArthur, die geen wa
penen droeg, werd by de onder-
teekening van de twee stukken
terzijde gestaan door luitenant-
generaal Walnwrlght, den verdediger
van Corregidor, en Sir Archibald
Perctval. den vroegeren opperbevel
hebber van de Brltsche strijdkrach
ten op Malakka.
Toen MacArthur zijn handteeke-
ning had geplaatst, draaide hij zich
om en gaj de twee penhouders, die
hij gebruikt had aan deze twee
generaals, die de zwaarste geallieerde
nederlagen tegenover de Japanners
hadden moeten lijden.
van de capitulatieverklaring is, dat
de Keizer van Japan zijn regeerings-
gezag slechts mag uitoefenen onder
toezicht van den Geallieerden opper
bevelhebber, dat hij dus onderworpen
ls aan de bevelen van dien bevelheb-
van
MADRID, 2 Sept. (A.F.P.) Mgr.
Play Daniel, Aartsblsschqp van To
ledo, heeft in een herderlijk schrijven
een en ander gezegd wat den huldigen
politleken toestand in Spanje raakt.
Hij stelde nadrukkelijk vast, dat de
Spaansche geestelijkheid zich geheel
en al afzijdig heeft gehouden ten
aanzien van de publieke machtsuit
oefening en protesteerde tegen de be
schuldigingen, welke iu het buiten
land tegen haar worden Ingebracht,
als zou zij ln dienst staan van een
totalitair staatsreglem. Ook wees hij
er op. dat de regeering van Franco
gedurende den oorlog een volkomen
neutraliteit heeft bewaard, en op het
„niet tegen te spreken feit, dat Span
je het „drie-mogendheden-pact" niet
had onderteekend".
Mgr. Daniel bracht vijf punten met
aandrang naar voren: le. Vestiging
van de Monarchie; 2e Raadpleging
van het volk; 3e Uitvaardiging van
de noodige wetten tot uitoefening' van
de rechten van het volk; 4e. Afdoe
ning van de politieke verantwoorde
lijkheden en terugkeer van de ban
nelingen; 5e Verwijdering uit den
staat van alles wat aanleiding tot
achterdocht zou kunnen geven.
Men acht het waarschijnlijk, dat
Franco met deze aansporing rekening
zal houden.
Generaal-majoor J. G. W. Clark
legt zijn functie van hoofd der
„British Military Mission'' neer en
verlaat het leger.
In een radioboodschap heeft de
generaal zijn dank uitgesproken voor
de sympathieke ontvangst, die het
Nederlandsche volk heeft bereid aan
hem en aan al de officieren van de
„Shaef-Mission" in Nederland. Te
vens wenschte hij Nederland veel
geluk en welvaart 'in de toekomst.
Ten slotte bracht de generaal hulde
aan H. M. de Koningin, wier voor
beeld, naar hij zeide, een bron van
Inspiratie is geweest voor de ver-
eenigde volken.
ber. Een ander gewichtig voorschrift
is, dat de Japansche regeering onver
wijld moet zorgdragen voor de vrij
lating en het transport van alle Ge
allieerde krijgsgevangenen en geïnter
neerde burgers.
De eerste order op grond van den
nieuwen toestand werd spoedig ge
geven. Het Japansche hoofdkwartier
beval, op aanwijzing van MacArthur.
aan alle Japansche bevelhebbers den
strijd te staken en de wapenen neer
te leggen.
Gedurende de plechtigheid der on-
derteekening werd het woord gevoerd
door 'generaal MacArthur, die zeide,
dat de oorlogsmacht van het Japan
sche ras vernietigd zou worden en
dat de vrijheid thans ln het offensief
is.
Na de onderteekening hield Presi
dent Truman van Washington uit
een radiorede, waarin hij o.m. zeide:
,.Wij gaan thans voorwaarts naar een
nieU^P en betere wereld van vrede
en samenwerking. God geve, dat wij
de zware taak, die nog voor ons ligt,
mogen volbrengen met denzelfden
moed en hetzelfde geduld, als waar
mede wij de beproevingen van den
oorlog hebben doorstaan." Truman
sprak woorden van diepe erkentelijk
heid jegens wijlen President Roose
velt, ,,den architect van wereldvrede
en samenwerking."
Hij proclameerde den 2den Septem
ber tot dag van de overwinning op
Japan.
BRISBANE, 1 Sept. (Anpaneta)
Het gebied in Nederlandsch-Indië, dat
het eerst bezet zal worden, ls Neder-
lancisch Timor. Hier zullen Australi
sche strijdkrachten, waaraan Neder
landsche eenheden, bestaande uit be
stuursambtenaren zijn toegevoegd, be
gin volgende week landen.
Nederlandsch Oost-Indië is thans
opgenomen ln het Zuid Oost Azië-com-
mando van admiraal lord Louis
Mountbatten.
Zijne excellentie dr. H. J. van
Mook, luitenant-gouverneur generaal
Alvorens een bezoek aan de hoofd
stad te brengen ls veldmaarschalk
Montgomery op het paleis Soestdijk
door H. M. de Koningin ontvangen.
Van het vliegveld Soesterberg, waar
hij door Prins Bernhard verwelkomd
wérd, tot aan het palels hadden zich
aan weerszijden van den weg dichte
menschendrommen opgesteld, die
den bekenden "Engelschen krijgsman
enthousiast toejuichten.
Na begroet te zijn door den minis
ter-president, prof. ir. W. Schermer-
horn, werd de vermaarde veldheer ln
de Leuvenzaal van het palels ontvan
gen door H. M. de Koningin, bij welk
onderhoud ook Prinses Juliana en
Prins Bernhard aanwezig waren. De
kleine prinsesjes werden vervolgens
aan den maarschalk voorgesteld en
het was een alleraardigst gezicht, dit
drietal Montgomery hartelijk te zien
nawuiven, toen hij eenigen tijd later
het gebouw verliet, om zijn zegetocht
naar en door de hoofdstad te begin
nen.
In ecu met bloemen bezaaiden
auto heeft liij door de straten gere
den, waar zieli reeds ln de vroege
morgenuren een groote menigte ver
zameld liad. Niet alleen op de straten
en in de vensters, maar zelfs op de
daken stonden de mensclien samen
gepakt en toen de generaal voorbij
reed, brak een uitbundig gejuich los,
dat Monty, staande ln den wagen,
lachend en wuivend beantwoordde.
Het gejubel nam nog toe, toen men
in deii zelfden stoet ook Prins Bern
hard ontwaarde.
Langs de vastgestelde route reed
de kleine stoet naar het hart van de
stad en stopte om half twee voor
het Amstelhotel, om daar de lunch
te gebruiken.
Het gezelschap begaf zich al spoe
dig naar de kleine zaal, waar apérltifs
werden gebruikt. Montgomery nam
hier geen deel aan, hij is behalve
vegetariër ook geheelonthouder. In
overeenstemming met de levenswijze
van den veldmaarschalk bestond de
Verwachting tot Dinsdagavond:
.Matige, overdag nu en dan vrij
krachtige Oostelijke wind, liclit
bewolkt, droog weer, vrllj warm.
Zon onder 20.24, Maan 2.53-19.30,
Zon op 6.56.
versiering in de eetzaal, d-le de gas
ten al spoedig binnen gingen, slechts
uit enkele tafelstukjes en was het
menu sober samengesteld; een soep,
waarin gewreven erwtjes het vleesch
vervingen, een crépinette de légume,
dat niets anders is dan een namaak-
balletje gehakt van groente, een
schotel, waarin aardappelen verwerkt
waren, gegarneerd met tomatensaus,
een koud mocca-ijsgerecht, fruit en
koffie.
Aan tafel voerden enkele sprekers
het woord. Na de lunch begaf het
gezelschap zich naar Schiphol, van
waar de veldmaarschalk per vliegtuig
vertrok.
De positie van. de „Christiaan
Huygens" is de laatste dagen zoo
danig verslechterd, dat de maat
schappij Nederland" het schip als
verloren beschouwt. De bergings
werkzaamheden zijn gestaakt.
Vandaag, Maandag, begint de gas
levering voor Velsen. Vnnrloopig kan
men slechts op bepaalde uren van
het gas gebruik maken, n.l. van 11
tot 13 en van 17 tot 19 uur.
Men verzekert ons van deskundige
zijde dat de doorberekening der
graanprijzen in de eindproducten
(meel, bloem, gort, havermout, ont
bijtkoek) voor den consument •neer
komt op een verhooging van het
distributiepakket van enkele centen
per persoon per week.
Vandaag is de heer J. v. Musscher
25 Jaar in dienst van de N.V. Druk
kerij „De Spaarnestad". Eerst was
de jubilaris werkzaam op het be-
drijlskantoor, later is hij tot chef
van het magazijn benoemd, welke
functie hij nu reeds vijftien jaar
vervult. Hedenmorgen werd de heel
van Musscher in de cantlne van het
bedrijf door het personeel gehuldigd,
nadat hij eerst bij de directie was
ontvangen. Hem welden de gebrui
kelijke geschenken overhandigd.
(Van onzen sportredacteur)
AMSTERDAM, 2 SEPTEMBER
Pronk! Pronk! pronk! De veertig
duizend ln liet Stadion zijn als één
oillhooggerezen. Zij roepen en jube
len, moedigen aan, zwaaien met hoe
den, gebaren niet zakdoeken en wan
delstokken; dat alles om Pronk, die
aan de kop zit, te beduiden, dat nu
het groote oogenblik gekomen is.
Zestig monotone kilometers hebben
de stayers afgelegd, zestig van de
vijf en" zeventig. Remkes is door
motorpech uitgeschakeld, Matena en
Bosland zijn achter geraakt, Bakker
zal er ook niet meer aan te pas
komen. Los van dezen kamp der zes,
komt nu dus het verwachte duel Van
der VoortPronk scherp omlijnd
r.aar den voorgrond. Pronk is van
den kop vertrokken en heeft deze
gunstige plaats niet meer jprijs: ge
geven. in prachtige, stijlvolle vluch
ten, Ondanks den hamerenden winci
vast aan de rol gekleefd, heeft hij
zijn positie weten te behouden. Niet
in verbeten duels van man tegen
man, of in felle gevechten tegen de
vereende krachten van zijn belagers,
maar in een gestadig tempo, dat
alleen Van der Voort ln aijn kielzog
duldde.
- En nu ls dus het oogenblik ge
komen, dat Van der Voort zijn aanval
begint, den aanval die hem het
voorspelde kampioenschap zal bren
gen. Maar wanneer Van der Voort
zijn rug heeft gekromd en als een
projectiel achter zijn rivaal aan
schiet, rijzen mét zijn juichende
supporters de duizenden anderen, die
zich spitsen op dit hoogtepunt van
den kamp: Vooruit Pronk! Eu Pronk
zet aan. Steeds nader komt zijn ach
tervolger; de alwetende profeten zul
len gelijk krijgen. Nu zit hij' pal
achter hemnaast hemDan
opeens ligt Van der Voort „te zwem
men". Afgeslagen! Maar Van der
Voort is de eerste de beste niet,
hij zal terugkomen, zoo vaak als hdt
moet.... Van der Voort kómt ech
ter niet terug, niet éénmaal. De
Utrechtenaar heeft er eenvoudig de
macht niet meer toe, zelfs niet als
moet doen. Wanneer de bel voor de
ook Pronk het nog even kalmer aan
laatste ronde gaat en de duizenden
opnieuw rijzen, zit Pronk lachend
overeind en gaat met zijn armen
zwaaiend als een juichende overge
lukkige winnaar door de finish, bijna
een volle ronde vóór den gedoodverf-
den kampioen. Pronk, die amper
drie maanden geleden achter den
motor debuteerde!
Deze overwinning was de verras
sing van den dag. De eenige. Bij
de profsprinters won Van Vliet vol
komen regelmatig in twee ritten
van Derksen en bij de amateurs Bijs
ter van Faanhof. Van Vliet was weer
heer en meester in het algemeen
kampioenschap.
Er waren er die rekenden op een
andere verrassing, toen Peters in
de finale achtervolging Schulte s lo
meter voorsprong in een achterstand
van 10 meter omzette en dien tot
op de helft van den strijd hand
haafde. Maar dezulken kenden
Schulte niet. Schulte. die nog een
atoom kracht in zijn corpus had. dat
voldoende was om den uiterst stijl-
vollen Peters tóch nog gemakkelijk
met 15 meter te slaan.
Ze waren een sportief succes, deze
kampioenschappen.
De verwachting, dat het na den
eersten dag van het Arol-tournooi
een AU-Amsterdam-party zou worden,
is bewaarheid,. Drie van de vier hoofd
stedelijke eerste klassers zijn erin ge
slaagd de finale te bereiken. Dat
nummer vier DWS het zoo ver
niet kon brengen, dankt het aan een
zeer zwakke ploeg, die geen schaduw
meer ls van eenigen tijd' geleden. De
blauw-zwarten werden dan ook ge
wipt en wel door de organiseerende
vereeniging en bekerhoudster AFC,
dat met 10 zegevierde. Blauw-Wit
bleef met dezelfde cijfers baas over
UW. Ajax won met 40 van HBS
en Zeeburgia was geen partij voor De
Volewijckers (0—6). Het programma
voor de tweede ronde (in het Sta
dion) is; AjaxBlauw-Wit en Vole
wijckers—AFC. Dat lijkt dus op een
eindstrijd Ajax—Volewijckers.
Naar wjj vernemen, is men er
Vrijdag in geslaagd de vaargeul ln
de haven van IJmuiden op een
breedte van 65 M. te brengen, ■hei-
geen tot gevolg heeft, dat schepen
'met ceil diepgang van 27,4 voet de
haven van Amsterdam weer kunnen
binnen varen.
liet is te verwachten, dat zeer
binnenkort een groote stroom van
schepen regelmatig Amsterdam zal
aandoen en dat hierdoor de hoofd
stad deel zal krijgen in den aan
voer van de regeeringsgoederen uit
de Vereentgde Staten, Engeland en
andere deelen van de wereld.
Dit historische feit, waardoor Am
sterdam zijn plaats als zeehaven
herneemt, opent een nieuwe phase
in den wederopbouw van ons vader
land en in de geschiedenis van de
hoofdstad, waar liet werk ln de
havens met nieuwe kracht kan wor
den hervat.
Op den tweeden en voornaamsten
dag van de Haarlemsche Sportweek
was het EDO-terrein practisch uit
verkocht. Sinds twee uur werd een
interessant athletiek-prcgramma af
gewerkt, waaraan tal van prominen
te figuren hun medewerking ver
leenden, In het bijzonder mocht de
lange afstandlooper Slijkhuis zich in
de algemeene belangstelling verheu
gen, evenals de hoogspringer Lamu-
Het hoogtepunt vormde natuurlijk
de voetbalwedstrijd Haarlemsch Elf
talNoordhollandsch Elftal, De
Nodrdhollanders. bij wie de vier
Kf'C'-erfe op het laatste oogenblik
verstek lieten gaan, moesten in tech,
nisch opzicht de' vlag voor hun
tegenstanders strijken, welk tekort
zij compenseerden door groote geest
drift en een flinke dosis wilskracht.
Het was jammer, dat de Haarlem
mers al spoedig hun jongen linksbui
ten, Ligtenstein, wegens 'n blessure
zagen eclipseeren. Rechtsbuiten Spek
stelde teleur, zoodat het midden trio
SmitHanseBiesbrouck meeren-
deels op zichzelf was aangewezen.
Twee uitstekende doelpunten van
Hanse ln de eerste helft zorgden
voor het noodige zelfvertrouwen. In
het tweede gedeelte liepen de Noord
hollanders een doelpunt ln. waarop
Kick Smit reageerde door drie vlie
gende kogels, waarvan de laatste
doel trof.
Later op den dag waren er gym
nastiek- en tafeltennisdemonetraties.
Zondag is het sportfestijn besloten
met zwemmen, hand- en honkbal.
Een uitverkochte Stadsschouw
burg. een tooneel vol bloemen en
een soms stormachtig applaus vielen
het ballet-ensemble Studio 1945 ten
deel. toen het Zaterdagavond ta
Haarlem voor de eerste maal optrad.
De leidster, Sonia Gaskel. had haar
keuze laten vallen op Russische dan
sen en muziek het land van haar
afkomst waarbij de twee voortref
felijke balletten „Een nacht op den
kalen berg" van Moussorgsky en „Rus
sische boerenbruiloft" van Tschai-
kowsky het grootste succes oogstten.
Twee nummers vol leven, vaart en
kleur, een lust voor oog en oor en
technisch ook beter dan enkele solo-
dansen in het voorprogramma, die
hier en daar het premièrespook her
bergden. In de kleine krant moeten
wij volstaan met de conclusie, dat
ons land met een ballet-ensemble
verrijkt is, dat het kunstminnend
publiek zal trekken en niet teleur
stellen. De begeleiders Sas Bunge en
Louis Born, die ook een piano-solo
van Rachmaninoff naar waarde wis-
tari te schatten, deelden terecht in
de slot-ovatie. die de leidster met 'n
herhaling van het bruiloftsfeest ho
noreerde.
