Belangenstrijd op den Balkan
Los Alamos, de geheimzinnige stad
ik
CADI-CLUB GEOPEND
G.-G. heden
in ons land
Landing op Java
Prettige ontspanning voor
onze soldaten
Netelige problemen op ministers
conferentie te Londen
Strijd bij Arnhem
wordt herdacht
V. S.-bases
TEGEN BEWAKER
DOODSTRAF geëiseht
September-October
H
m
CANADA levert
Nederlandsche uniformen
JAM-BON vóór-inleveren
„Stad"- en „land"-bonnen
Het weer
69ste JAARGANG No. 23332
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
Byrnes
in den Pacific
VOLGENDE WEEK
18 kwh voor
De eerste foto van den grond
genomen van de geweldige ver
woesting, die de atoombom te
Hirosjima veroorzaakte. Het ske
let van een kerk op den voor
grond en de ruïnes van een
groot gebouxo (midden) loaren
het eenige, dat overbleef. De rest
werd in wijden omtrek weg
geblazen
(Radiofoto)
STADSNIEUWS
Waar de atoombom werd gemaakt
Munitie-opslagplaatsen
Bloembollen-export
LONDEN, 6 Sept. (A.P.) Het
wordt meer en meer duidelijk, dat
Engeland bij de besprekingen met
Rusland over de netelige Balkan- en
MiddellandscUe Zee-problemen op zijn
stuk zal blijven staan. Hoe ver de
Britsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Ernest Bevin, zal gaan in zijn
poging druk uit te oefenen op de
Russen, liangt volgens politieke
waarnemers af van den steun, dien
hij van den Amerikaanschen minis
ter van Buitenlandsche Zaken, James
F. Byrnes, zal ontvangen op de con
ferentie der ministers van Buiten
landsche Zaken, die volgende week
in Londen zal beginnen. Byrnes is
reeds met de Queen Elizabeth naar
Londen onderweg.
De Engelschen schijnen op deze
conferentie de prioriteits-lijst van
Potsdam te willen volgen met als
eerste punt het vredesverdrag met
Italië. Volgens diplomatieke kringen
zullen zij eveneens het afstaan van
Italiaansch gebied ten Westen van
de Morganlijn, waardoor Triest aan
den Italiaanschen kant van de grens
ligt, vastbesloten weigeren. De Mor
ganlijn is de naam, dien men te
Londen aan de tijdelijke grens
geeft, waartoe de vorige lente met
de Joegoslaven werd besloten, naai
aanleiding van den Anglo-Ameri-
kaanschen eisch aan Tito zich uit
het bezette Triest terug te trek
ken. Een ander belangrijk punt is
de toekomst van de Italiaansche
koloniën in Afrika, Betrouwbare
kringen zeggen ronduit, dat Enge
land niet den wensch heeft dit
gebied aan het Engelsche Empire
toe te voegen. Men acht het waar
schijnlijk. dat het land onder be
heer wordt gesteld, eventueel met
uitzondering van een deel van Oos
telijk Cyrenaica, dat aan Egypte kan
komen.
Terwijl Italië het belangrijkste
punt van bespreking' zal uitmaken
op deze conferentie, die 10 Septem-
LONDEN, 5 Sept. (A.N.P.-Aneta)
17 September a.s., den eersten her
denkingsdag van den strijd bij
Arnhem, zal hulde gebracht worden
aan alle Britsche luchttroepen, die
daar hun leven lieten. Er zal dien
dag te hunner eer een kerkdienst
worden gehouden in „St. Martins in
the Fields", terwijl, zooals generaal-
majoor Urquhart, commandant der
luchtstrijdkrachten te Arnhem, te
vens mededeelde, de eerste Poolsche
brigade Valschermtroepen te Driei
tezelfdertijd in Nederland een kerk
dienst zal hijwonen. Generaal Urqu
hart reist zelf naar Arnhem om
aanwezig te zijn bij den herden
kingsdienst aldaar op het door de
Nederlanders geschonken kerkhof.
Vertegenwoordigers van eenheden,
die te Arnhefm hebben gestreden,
zullen daarbij aanwezig zijn.
WASHINGTON, 6 Sept. (Reuter).
A^lerikaansctie Marine heeft ge
vraagd, dat haar uitgebreide keten
van bases in den Pacific als zoodanig
in gebruik zullen blijven. Zij worden
als onontbeerlijk beschouwd voor de
veiligheid der Vereenigde Staten na
den oorlog. De plv. minister van Ma
rine verklaarde, dat de Marine aan
den 'Senaat zou voorstellen, de vol
gende eilanden te blijven beschouwen
als Amerikaansche marinebases: Ko-
diak. Adak, Hawaii, Balboa, Goeam,
de Tinian-, Saipan-, Bonin- en Volca-
nogroep, de Rioe-Kioe-eilanden, de
Manoes en de Philippijnen. In den
Atlantischen Oceaan wil de Marine
bases houden op Argentine. New
Foundland. de Bermudas, Puerta Rica
en Cocosolo. De minister van Marine
weigerde antwoord te geven, toen er
vragen gesteld werden over bases op
Groenland, IJsland of Noord-Afrika.
de „CHRISTIAAN HUYGENS"
De „Chrlstiaan Huygens" is Woens
dagmorgen doormidden gebroken.
Kapitein en bemanning zijn van het
schip gegaan, waaruit blijkt dat de
..Nederland" het schip als verloren
beschouwt.
ber begint, verwacht men dat de te
volgen politiek tegenover de Bal
kansatellieten lange debatten zal
opleveren. Engeland staat op het
standpunt, dat, hoewel te Potsdam
overeengekomen werd met de satel
lieten zoo spoedig mogelijk vredes
verdragen af te sluiten, er van ver
dragen met deze landen geen sprake
kan zijn, zoolang hun regeeringen
de instemming van alle leden der
Groote Vijf missen. President Tru
man's wensch de Europeesche water
wegen te internationaliseeren vormt
een ander probleem. De Dardaneilen,
zoowel als Triest, geven toegang tot
Zuid-Oost Europa, terwijl de water
wegen de toegangen naar zee vor
men. De aankomst van vele Euro
peesche diplomaten te Londen
wordt gezien als een vqortëeken
van belangrijke beslissingen.
De Tsjechische premier Fierlinger
en minister van Buitenlandsche Za
ken Masaryk bevinden zich reeds in
de Engelsche hoofdstad, terwijl de
Grieksche regent, aartsbisschop Da-
maskinos in den loop van den dag
verwacht wordt.
De Regeringsvoorlichtingsdienst
deelt mede, dat de Gouverneur-Ge
neraal, Jhr. mr, A. W. L. Tjarda van
Starkenborgh Stathouwer, heden in
den namiddag in ons land zal arrl-
veeren.
MELBOURNE, 5 Sept. (Reuter).
Verwacht wordt, dat de eerste Ge
allieerde huipaf deelingen volgende
week op Java zullen landen. Zij
zullen hulp verleenen aan krijgs
gevangenen en geïnterneerden. De
Luitenant-Gouverneur-Generaal dr.
H. van Mook is vandaag uit het
Zuidoost Aziatische hoofdkwartier
naar Australië vertrokken, nadat de
voorbereidingen tot den terugkeer
naar Ned. Oost-Indië gereed geko
men waren.
Voor het Bijzonder Gerechtshof te
's-Gravenhage heeft o.m. terecht ge
staan C. Dijksman uit Delft, wien
ten laste werd gelegd dat hij als be
waker van een concentratiekamp in
de huurt van Brunswijk is opgetre
den en meermalen Nederlandsche en
Poolsche gevangenen met een knup
pel heeft afgeranseld.
De advocaat-fiscaal achtte mishan
deling bewezen. Lijf straff en zijn
niet in de Nederlandsche strafmaat
opgenomen, maar dan zou ik niet
aarzelen hier een lijfstraf te eischen",
aldus mr. Dyserinck.
Gezien dén zeer ernstfgen aard
van het misdrijf eischte hij de dood
straf. Uitspraak Woensdag 19 Sept.
Voor de maanden September --Oc
tober is het electrlciteltsran'soen
vastgesteld op 18 kwh, verhoogd met
de bekende rantsoenen voor elec-
trisch koken en heetwaterappara-
ten.
■P»
De regeering heeft het aanbod
van de Canadeesche regeering aan
vaard om voor het einde van het
jaar boven- en onderkleeding te
leveren voor 50.000 man der Kon.
Landmacht. Tevens zijn daarbij be
steld andere uitrustingsstukken, zoo
als keukengerei en benoodigdheden
voor legering.
Binnenkort zullen regelmatig bon
nen worden aangewezen voor den
verkoop van jam. Men moet bon 64q
uiterlijk op 8 September a.s. bij een
winkelier, die destijds gewoon was
jam te verkoopen, voor-inleveren.
De bonnen der 6e noodkaart, on
geacht of daarop de aanduiding
„stad" of „land" voorkomt, zijn zoo
wel in stadgebied als in landgebied
geldig.
De Engelsche luchtmacht aal op
15 Sept. een groot luchtvaarttour-
nool houden op Ypenburg. De baten
zullen ten goede komen aan de Ned.
slachtoffers van luchtaanvallen.
Een gevulde koek, een dreinen
de radio en een prul van een boek,
daarmee kan de Nederlandsche
soldaat nu zijn vrijen tijd niet
meer rondbrengen. H'ij verlangt iets
beters, iets dat liem een prettige
ontspanning en een gezellige sfeer
waarborgt, wanneer z(jn dlenstupl
er op zit.
De Regeering he'eft dit goed be
grepen en zoo heeft ook de garni
zcensstad Haarlem thans fn het
vroegere Vereenigingsgebouw aan
den Zijlweg zijn Cac.i-club gekregen
Gisteravond geschiedde cjp feeste
lijke wijze de opening.
Het muzikale programma dat ver
zorgd werd door het uitstekende
Avos-orkest, mag zeker wel het eerst
genoemd worden. Niet alleen moder
ne dansmuziek weet dit orkest op
uitnemende wijze te brengen, doch
ook amusementsmuziek.
Niet minder goed was het cabaret
programma waarin mr.. Janno zijn
verbluffende goocheltoeren ten beste
gaf, mr. Max de gasten vermaakte
met zijn snelteekeningcn en de Man
hattan Pioneers grooten bijval oogst
ten met hun Engelsche en Zuid-
Afrikaans'che liedjes. Robin Fox, de
kunstfluiter, was ook vertegenwoor
digd in de rij der artisten.
Het geheele feestprogramma, dat
vanavond en morgenavond voor de
troepen in Haarlem herhaald zal
worden, bewees, dat er naar gestreefd
wordt den soldaten het beste te bren
gen, dat denkbaar is.
Kapt. S. M. N. van Kamper», het
hoofd van den Cantine Dienst, wees
Als schimmen, die, na
lang vergeten te zijn, plot
seling weer in het gewone
dagflijksche leven terug-
keeren, zoo stroomden op
den dag, dat het sensatio-
neele bericht over het ge
bruik van de atoombom
door den aether werd. ge
seind, duizenden soldaten
en arbeiders uit dè geheim
zinnige stad Los Alamos in
Nieuw-Mexico, waar in het
diepste geheim en onder
strenge bewaking de atoom
bom gemaakt werd. Voor
het eerst sedert jaren
mochten zij weer met de
buitenweerld. in contact
komen. De bars en eafé's
in het naburige Santa Fé
waren dan ook overvol,
toen de „bommenmakers''
hun glazen ophieven om
op het resultaat van hun
twee jaar langen arbeid te
drinken. Voor den eersten
keer konden zij weer met
gerust hart een borrel
drinken, zonder bang te
hoeven zijn, dat zij het
grpotste geheim op oor-
logsgebied misschien zou
den prijsgeven.
Overbelast waren in deze
dagen echter niet alleen de
restaurants en eafé's, maar
ook de postkantoren, om
dat het hun op dien dag
voor het eerst weer geoor
loofd was, brieven en brief
kaarten te verzenden.
Twee jaar lang was het
den arbeiders n.l. verboden
geweest per post contact te
onderhouden met de bui
tenwereld. Wanneer men er
rekening mee houdt, dat
hij de fabricage van de
atoombom 125.000 arbei-
d'ers betrokken waren, kan
men zich wel voorstellen
welke rigoreuze veiligheids
maatregelen getroffen
moesten worden, om dit
geheim te bewaren. Men
ging zelfs zoover de publi
catie van de sportuitslagen
te verbieden, om iedere
wijze van splonnage uit te
sluiten. Maar heel weinig
ingewijden wisten wa't in
deze fabrieken gemaakt
werd. Amerikaansche offi
cieren, die de plannen
van enkele onderdeden
moesten overbrengen, droe
gen de teekeningen vast
geketend om hun polsen.
Ook nadat het bestaan
van de atoombom wereld
kundig is geworden, be
waart men het diepste stil
zwijgen over alles wat met
de fabricage van de bom
in verband staat. Een der
weinigen, die niet een ab
soluut stilzwijgen heeft be
waard, is de natuurkundige
Dr. Harold Jakobson. Hij
heeft een gering aandeel
in de vervaardiging van dé
bom gehad en verklaarde
in een New Yorksch blad.
dat de explosie van de
atoombom radio-actieve
gammustralen uitzendt, die
de roode bloedlichaampjes,
tot op zeventig mijlen van
den inslag der atoombom,
dooden. Dit veroorzaakt den
dood' door gebrek aan zuur
stof. Het departement van
Oorlog heeft zich gehaast
de verklaringen van Ja
kobson tegen te spreken en
liet verklaren, dat de ge
ringe radio-actieve stralen,
die de atoombom uitzendt,
bij den aanval op Hirosjima
weer gauw zijn verdwenen.
Er werd nadrukkelijk op ge
wezen, dat de geleerden,
die aan het project van
de atoombom medege
werkt hadden, beloofd heb
ben te zwijgen en dat zij
onder' de spionnage-wet
stonden. Dr. Harold Jakob
son viel dan ook in zwijm,
toen de beambten van de
tegenspionnage hem ver
klaarden, dat dit artikel
hem jarenlange tuchthuis
straf zou kunnen kosten.
hier ook op in zij.n toespraak tot de
genooaigden. „Wij streven naar een
andere en betere ontspanning' voor
de soldaten dan voorheen."
Uit de Haarlemsche burgerij heeft
zich een comité gevormd, waarvan
de burgemeester het eere-vooraitter-
schap bekleedt, dat zoo nauw mo
gelijk met c<e Cadi zal samenwerken.
Hiervan kunnen in 't belang der mi
litairen niet anders dan de beste re
sultaten verwacht werden. Het be
heer én de bediening van de club
blijven evenwei aan de militairen toe
vertrouwd.
Een Jiu-Jitsu-d'emonstratie en een
bezoek van het cabaret Wim Sonne-
veld zijn de eerste attracties, die do
soldaten te wachten staan, terwijl do
directie van het Frans-Hals-Theater
wekelijks twintig vrijkaarten voor
manschappen en tien kaarten voor
officieren van het te Haarlem gele
gerde giarnizoen der Ken. Ned. Land
macht ter beschikking stelt. In het
Rembrandt Theater genieten de Ne
derlandsche militairen voorkeur.
Nogmaals wordt er van geallieerdo
instanties op het gevaar gewezen,
dat er in schuilt, wanneer men zich
in de omgeving van munitie-opslag
plaatsen bevindt. In de buurt van
deze bergplaatsen bevinden zich nog
detonators, die kunnen explodeeren,
indien men er per ongeluk op trapt.
Zooveel mogelijk zijn er tposten met
de bewaking belast. Men moet de
bevelen van de schildwachten strikt
opvolgen.
Momenteel geschiedt er een vrij
groote export van bloembollen'
Zendingen naar Amerika. Canada en
Zweden hebben ons land reeds ver
laten en thans is in IJmulden weer
het Zweedsche schip „Bore'' gearri
veerd. dat ook bloembollen voor
Zweden komt laden. Met Zwitser
land, êelgië en Frankrijk worden
nog over den verkoop van partijen
bloembollen onderhandelingen ge
voerd.
Verwachting tot Vrijdagavond:
Zwaar bewolkt met t(|delijke
opklaringen, 's nachts licht be
wolkt. Matige Noordelijke wind,
droog weer, zelfde temperatuur.
Zou onder: 20.17; Maan 6.25
20.46. Zon op: 7.01.
De onvoldoende mededeelingen,
waarover de weerdienst kan be
schikken, stellen den meteoro
loog dikwijls voor groote moei
lijkheden. Het publiek gelieve
hiermede bij de beoordeeling van
de verwachtingen rekening te
houden
