Geheime wapentransporten
DE ZWITSERSCHE HULPACTIE
DE AMERIKAANSCHE VROUW
Als onverwacht
een gast komt
en wij
Nieuwe Lutine-schat
„GRETCHEN"komen
over de grens
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1945
PAGINA 3
Over droppingen geheime zenders
Stalen zenuwen
Een benauwd oogenblik
Onschuldige bestralings
apparaten
TERUGKEER VAN
DUITSCHERS
Regeling in voorbereiding
WAT BIEDT DE RADIO
VANAVOND?
De geallieerde bezettingsautoriteiten van Berlijn willen een
einde maken aan de zwarte markt. Regelmatig worden razzia's
gehouden. Op onze joto ziet men hoe de Engelsche en Fransche
militaire politie, geholpen door de Duitsche, een onderzoek
naar levensmiddelen, sigaretten enz. instelt
(Foto PlanetABC)
Wij mogen niet vergeten wat het
volk van Wilhelm Teil voor ons deed
Het contact met Indië
Toch benzine
WEGENS ONTROUW
ONTSLAGEN
Mevrouw Mode" was
slechts schijndood
CANADEEZEN WACHTEN
OP GROOT-VERLOF
Viering van „Labor Day"
LOTGEVALLEN
van de ,JPapendrecht"
Herdenking te Vught
Arrogant-sis-van-ouds
Paus prijst president
Truman
De Sovjet-Roemeensche
betrekkingen
Ernstige spanning
te Parijs
Bijzonderheden over het gevaarlijke werk,
dat de B S. tijdens de bezetting heeft verricht
Vin het vele en gevaarlijke
werk, dat de Binnenlandsche,
Strijdkrachten vooral in de
laatste maanden der bezetting
hebben verricht, worden allengs
meer bijzonderheden bekend. Op
een te Alkmaar gehouden perscon
ferentie, georganiseerd door het
M. G., heeft de heer J. Berkhout
uit Wognum iets ovejjphet „drop-
pingswerk" verteld.
De eerste moeilijkheid was het
vinden van een geschikt terrein,
waar de wapens zouden kunnen wor
den neergelaten. De R.A.P stelde in
dat opzicht hooge eischen. Tenslotte
viel de keus op het terrein „Man
dril" bi) Spanbroek. Het is 8 Sep
tember 'geworden, voordat onder zeer
slechte weersomstandigheden de eer
ste zending wapens op dit terrein
werd afgeworpen. Er daalden toen
ook twee parachutisten, die bij de
verdere „droppingswerkzaamhe'den"
behulpzaam zouden zijn. Men had
met hen een wachtwoord afgespro
ken, maar het deed toch eenigszins
vreemd aan, toen de B.S.-ers mid
den in den nacht plotseling tegen
over twee mannen met een revolver
in den aanslag stonden. Op de
vraag „Wie daar?" werd' evenwel
prompt het antwoord „Volkstelling
1945" gegeven, zoodat men wist met
de juiste menschen te doen te heb
ben. Zoo snel mogelijk werden de
wapens geborgen en wat niet dade
lijk verstopt kon worden, werd ge
camoufleerd als „erwtenruiters". Het
verdere vervoer geschiedde aanvan
kelijk per auto doch dit bleek later
te riskant en men heeft de wapens
toen in schepen geladen, bedekt
door aardappels of stroo. Na dezen
eersten keer"volgden de „droppings"
elkaar snel op. Mededeelingen als
„Het glas is gebroken", „De melk
kookt over" of „Be appel is rot" ga
ven vrij nauwkeurig de uren aan,
waarop de „dropping" zou plaats
hebben. Het vervoer naar de bestem
de plaatsen bracht steeds moeilijk
heden met zich mee en niet altijd
gelukte het de lading te vervoeren,
zonder dat er slachtoffers vielen. Bij
Rustenburg bijvoorbeeld raakten de
B.S.-ers slaags met 25 zwaar bewa
pende landwachters. E'ij het gevecht
werden twee K.P.-ers gedood, maar
ook minstens 8 landwachters zijn
hier neergelegd.
Een benauwd oogenblik maakten
ook de jongens mee, die een schuit
met wapens vergezelden, alleen door
een dekzeil aan het oog onttrokken.
In een sluis kwamen zij naast een
Duitsch patrouille-vaartuig te lig
gen. Tijdens het wachten kwamen de
Duitschers aan boord een praatje
maken en liepen over het dek heen
en weer, niet wetende, dat zij slechts
het zeil behoefden op. te tillen om
de wapens te ontdekken!
In leegstaande zuivelfabrieken
kookten meisjes de wapens uit om
ze van vet te ontdoen.
De heer J. Zandbergen uit Alkmaar
vertelde, dat men in Juli 1944 be
gonnen was met geheime zenders
voor het contact met de Binnenland-
sche Strijdkrachten onderling en
later, tusschen B. S. en de gealli
eerde strijdkrachten. De zenders had
den het uiterlijk van een onschuldig
uitziend „bestralings-apparaat" tegen
rheumatiek en dergelijke ziekten.
Toen de electriciteit ophield, werd
het moeilijker, want toen moest men
met accu's werken. De onderdeelen
voor de zenders haalde men uit door
de Duitschers opgeslagen radio-toe
stellen en de noodige accu's werden
uit leegstaande seinhuisjes van de
spoorwegen „gestunt". De moeilijk
heid was om steeds een geschikte
plaats voor het zenden te vinden,
daar de Duitschers natuurlijk met
hun peilstations en peilwapens de
geheime zenders voortdurend be
dreigden. Zoo verhuisde de geheime
zender eens van het 'ziekenhuis van
het Zusterklooster in Alkmaar naar
een leegstaande fabriek bij Zaandam.
Bij het betrekken van die fabriek
stuitte men op de moeilijkheid, dat
de bewaker den K. P.-ers geen toe
gang wilde verleenen. De commis
saris van politie, die ook in het com
plot was, heeft toen onder voorwend
sel van bonnenzwendel den bewaker
laten arresteeren, zoodat de K. P.-
ers vrij spel hadden. Een aardige
bijzonderheid daarbij was, dat de
bewaker op het politie-bureau be
kende den bonnenzwendel te hebben
gepleegd. Het is gelukt den zender
tot het einde van den oorlog ln de
lucht te houden, nadat bijna 80
procent van de andere zenders door
de Duitschers was ontdekt. Men was
er van op de hoogte, dat de Duit
schers de Wieringermeer onder water
wilden zetten en men heeft toen tal
van daar wonende boeren kunnen
waarschuwen, voordat de Duitschers
dat deden. Er werd overleg gepleegd
om door verzet de inundatie van de
Wieringermeer buiten werking te
stellen, doch de groep van 5.000
Duitschers was te sterk voor de paar
honderd B. S.-ers die in deze omge
ving waren ondergebracht.
Toen de capitulatie van Duitsch-
land eindelijk een feit was gewor
den heeft het geallieerde opperbevel
deze zendgroep en hartelijk bedank
je voor haar werkzaamheden ge
stuurd. In den tijd van 1 September
1944 tot 10 Mei 1945 had ze ruim
500 telegrammen de lucht in ge
stuurd.
In ons land bevindt zich nog
Steeds een groot aantal Duitschers,
die, enkel omdat zij geen bepaalde
misdaden op hun geweten hebben,
wellicht de verwachting koesteren,
dat zij thans, na het einde der vij
andelijkheden, hier verder onge
moeid zullen worden gelaten, schrijft
„Commentaar". Zij beseffen niet,
dat ten onzent nog slechts plaats is
voor diegenen hunner, die door hun
doen en laten in de afgeloopen
Jaren blijk hebben gegeven van
volledige solidariteit met ons volk
en het aldus daadwerkelijk hebben
verdiend in ons midden te mogen
blijven.
Plannen, om allen, wier aanwezig
heid hier niet langer gewenscht kan
worden geacht, op ordelijke wijze
naar hun „Heimat" te doen repa-
trieeren, bevinden zich bij de re
geering en het Militair Gezag, dat
te dier zake tevens als verbindings
schakel met de geallieerde autori
teiten fungeert, in een vergevorderd
stadium van voorbereiding
De uit Duitschland afkomstige
vluchtelingen, die voor den oorlog
met vergunning der regeering hier
gevestigd waren, zullen in het alge
meen de hun vroeger verleende be
scherming blijven genieten. Voor
zoover zij gedurende de bezetting
gedeporteerd zijn en hun leven ge
spaard ls gebleven, zullen zij naar
ons land terug mogen keeren, in-
~?5., f'J het onderzoek naar hun
politieke betrouwbaarheid met goed
gevolg doorstaan.
Reizigers naar het buitenland ge
lieven hun mede te nemen documen
ten te laten censureeren in gebouw
Hirsch Kleine Gartmanplantsoen 2,
Amsterdam.
4.304.45 Jeugdrubriek: 4.45
5.0o Kinderkoorzang, 5.005.30
Radiojeugdkrant, 5.30-6.00 Swing
kwartet, 6.00 Uit de Ned. pers,
6.15 ster van den dag, Richard,
Crooks, 6.30—6.45 Kwartier van
den arbeid, 7.00 Nieuwsberichten,
•308.00 Programma Ned. strijd
krachten, 8.00—8.15 Nederland
Herrijst, 8.1510.00 Concertge
bouworkest, 10.00 Nieuwsberich
ten, 10.15 Avondwijding.
De bijzondere correspondent van
de Daily Mail meldt uit Kaapstad
dat er een poging zal worden ge
daan om een schat van 19 kisten
met diamanten, robijnen, saffie
ren en smaragden, benevens 420
goudstaven, 1450 zilverstaven en
millioenen muntendie in de
nabijheid van Pondoland onder
de Zuidafrikaansche kust op den
bodem van den Indischen Oceaan
rusten, te lichten. Deze schat werd
vervoerd door den Oost-lndië-vaar-
der ,,Grosvenor", die in 1782 ver
ging tijdens een reis van Tico-
male op Ceylon naar Engeland.
Volgens oude verhalen moet het
schip ook een in Delhi buitge-
maakten, met edelsteenen bezet
ten, troon vervoerd hebben. De
waarde hiervan werd in dien tijd
geschat op eenige millioenen.
Nu het honger-verhaal in de scha
duw van de lange bonnenlijsten,
welke regelmatig gepubliceerd wor
den, bijna legendarisch is geworden,
is het goed aan de vergetelheid te
ontrukken het vele goede, dat an
dere volkeren gedaan hebben om dui
zenden van een wissen hongerdood
te redden.
Zwitserland is een dezer naties,
welke in het najaar van 1944 besloot
levensmiddelen naar het Westen van
ons land te zenden. En na langdu
rige onderhandelingen kon op 25 Ja
nuari 1945 het Zwitsersche s.s. „Hen
ry Dunant" de haven van Lissabon
verlaten. Het resultaat was, dat we
ons' enkele weken later voor de win
kels stonden te vergapen aan dat
heusche wittebrood, dat we „cake"
noemden.
Maar Zwitserland deed meer. Door
middel van een compensatie-trans
actie met Duitschland werd uit Es
sen 2.650 ton rogge naar het Westen
vervoerd, nadat de „goede tarwe", die
voor ons' was bestemd, doorde Duit
schers zelf was gehoudenDe
derde bending levensmiddelen en
medicamenten werd met treinen
over Frankrijk, België naar het Zui
den van ons land gezonden, waar ze
in Tilburg werd opgeslagen en na de
bevrijding naar het Westen gebracht.
De Zwitsers gaven niet van hun
overvloed, zij stonden een deel van
hun toch al karige rantsoenen af,
teneinde onze nocden te kunnen
helpen lenigen. En ze helpen nog.
Vijf houten noodkerken, vijftig wa
gons barakken stuurden ze reeds,
vele honderden kinderen genieten in
het mooie land van bergen en dalen,
alpen en meren, een onvergetelijke
vacantie. Mcge het spoedig mogelijk
zijn, dat wij het vele goede dat het
volk van Wilhelm Teil voor ons deed,
kunnen beloonen
De mededeelingen in ons blad van
gisteren over herstel van het contact
tusschen bevrijd Indië en Nederland
hebben de vraag opgeworpen, hoe men
van uit ons land familieberichten
naar Indonesië kan zenden.
Op het oogenblik wordt hard ge
werkt aan herstel van het radiogra
fisch contact, maar het valt te bezien,
of men hiermede gereed zal zijn, als
de eerste telegrammen en briefkaar
ten uit Indië hier reeds zijn aange
komen. Men zal dan wel aangewezen
zijn op de kortegolf zenders van Lon
den of New York. In ieder geval is
men terzake diligent en zullen tijdig
nadere bijzonderheden worden bekend
gemaakt.
In tegenstelling tot het door ons
op gezag van de Rijksverkeersin
spectie gepubliceerde bericht, dat er
deze maand voor het personenver
voer geen benzine beschikbaar zou
worden gesteld, deelt de' persdienst
van het Ministerie van Handel en
Nijverheid mede, dat door aanvoers-
moeilijkheden slechts gedeeltelijke
toewijzingen konden worden ver
strekt, welke echter verhoogd zullen
worden, zoodra nieuwe aanvoer, welke
eiken dag verwacht wordt, is aange-
gekomen.
De minister van Binnenlandsche
Zaken heeft, wegens het doen blijken
van ontrouw, o.a. ontslag verleend
aan P. L. Poelstra en G. J. Helder,
resp. directeur en expediteur bij de
Alg. Landsdrukkerij en dr. P. A. Coe-
nen, wiskundig adviseur bij den Pen
sioenraad.
Misschien heeft
„Mevrouw Mo
de" ln andere
bezette landen
kans gezien zich onder
gedoken nog eenigen
tijd te handhaven, bij
ons is dat niet het
geval geweest, want de
bezetter liet haar ten
eenenmale geen enkele
kans. Uit Amerika en
Parijs was aanvankelijk
iedere publicatie streng
Wjrboden, later uitge
sloten en wat liet de
bezetter ons op den
duur aan kleedbaar ma
teriaal dan misschien
een klosje slecht garen
om onze verdragen
kleedij mee te verma
ken en nog eens te ver
maken.
Mode ls onder de be
zetting een dood ding
geworden, een schijn
dood iets, dat echter,
zoodra de samenleving
weer in 'normale banen
geleid wordt, zal gaan
herleven. Laten we ho
pen, dat dat spoedig is,
al zullen we ons aan
vankelijk met eenvou
dige textiel tevreden
moeten stellen en al zal
onze garderobe nog niet
dadelijk op het peil zijn
bijvoorbeeld van de
Amerikaansche vrouw!
De avondjurken zijn in
Amerika nog zeer luxu
eus, gemaakt van kost
bare stoffen, rijkelijk
met Oostersche motie -
ven versierd en met
brocaat doorweven. Er
worden Grieksche san
dalen bij gedragen.
Aan de mid da,g'j ar
ken ziet men veel een
klokrok en bijna uit
sluitend, het „vleuger'-
mouwtje. Overigens
heeft de Amerikaansche
vrouw toch niet meer
dezelfde luxe, die voor
den oorlog haar deel
was: ze kan namelijk
niet méér dan drie paal
schoenen per jaar köo-
pen! En hoe graag over-
zeesche relaties hun Ne-
derlandsche vrienden
zouden willen helpen
om hun kale kieeren-
kast wat te vullen, ze
kunnen ln particuliere
pakketten niet naar
vrije keuze sturen; o. a.
mag maar weinig brei-
wol en in het geheel
geen nieuwe regenklee-
ding het land uit.
De Amerikaansche
vrouw heeft getoond en
toont nog, dat ze ons
graag wil helpen, maar
deze bevoorrechte onder
de huisvrouwen der aar.
de, die binnenkort de
beschikking krijgt over
een machine', die tege
lijk voor haar wascht,
aardappelen schilt, de
afwasch doet en ijs
maakt, zal zich toch
nauwelijks een voorstel
ling kunnen maken van
den nood op huishoude
lijk en kleedinggebied,
waar wij, Nederlandsche
vrouwen, eiken dag een
stukje meer onderuit
kruipen. A. Bgl.
Tegen het einde van Februari zul
len er nog slechts 10.000 Canadeezen
in Nederland zijn, verklaarden des
kundigen van het Canadeesche
hoofdkwartier.
Ofschoon de meeste mannen met
zeer langen diensttijd reeds vertrok
ken zijn, bevinden zich hier te lande
toch nog soldaten, die al bijna zes
jaar van huis zijn. De voorkeur hij
repatrieering wordt uitsluitend be
paald door den diensttijd en door
het feit, of de betrokkene gehuwd ls.
Andere omstandigheden, zooals het
aantal kinderen, onderscheidingen
of verwondingen, spelen geen rol. Op
het oogenblik bevinden aich in
Nootrd-West-Europa, ('behalve de be
zettingstroepen in Duitschland) 6673
officieren en 104.821 manschappen
van anderen rang.
Ter gelegenheid van „Labor Day"
organiseerde de tweede Canadeesche
infanterie-divisie 3 Sept. een groot
fee&t op het vliegveld Soesterberg,
dat naar schatting door 60.000 men
schen werd bijgewoond.
Paardenrennen, een rodeo-circus
en parades hielden de aanwezigen
onafgebroken bezig van elf uur
's morgens tot tien uur 's avonds.
Db Canadeezen en hun gasten ver
orberden niet minder dan 70.000
„Höt dogs" en 30.000 Hamburgers,
terwijl een ieder bovendien twee gra
tis maaltijden kreeg.
De mannen van de Calgary High
landers zorgden met behulp van
Duitsahe leger-paarden en dertig
Hollandsche koeien voor een wild
west rodeo, die bij het publiek zeer
in den smaak viel. Opgetogen kreten
beloonden de inspanningen van de
Cow-Boys. De onbewogen Holland
sche koelen schenen zich niet precies
te realiseer,2ii wat er van hen werd
vervracht.
Het schip „Papendrecht" werd ln
Mei 1940 door de Duitschers te Rot
terdam buit gemaakt en daarna in
gericht om de „Bismarck" op zee
van brandstof te voorzien. Het tank
schip werd, na het tot zinken bren
gen van de „Bismarck" bij de Ber
muda-eilanden door de geallieerden
buit gemaakt en tot „Empire Sal
vage" omgedoopt. Den laatsten tijd
deed het dienst in de straat van
Malakka tot ravitailleering van de
Oost-Indische vloot.
Om alle gevallenen van het con
centratiekamp Vught onder Duitsche
bezetting te eeren, is Woensdagmid
dag op de plaats waar zij gefusilleerd
werden een korte plechtigheid gehou
den. Honderden familieleden en vrien
den van de gévallenen en leden van
de G. A. C. waren hierbij aanwezig.
Achtereenvolgens spraken dr. J. J.
Brutel de la Rivlère, lr. H. van Ries-
sen, toplid L. O. en de heer H. M.
van Randwijk. Hierna werden kran
sen gelegd en de herdenking besloten i
met het Wilhelmus.
Uit het Zuiden des lands bereiken
ons klachten over het brutale op
treden van Duitsche vrouwen, die in
gezelschap van geallieerde soldaten
de grens passeeren en dan, op den
ons allen nog zoo bekenden arrogan
ten toon textielgoederen. kousen en
schoenen probeeren te bemachtigen
ln ruil voorsigaretten van on-
vervalschte Engelsche of Amerikaan
sche kwaliteit.
Een begeleidend, maar niet minder
verontrustend verschijnsel is, dat
deze „Gretchen", als ze maar even
de kans schoon zien, probeeren
onder te duiken, ln cle stellige over
tuiging, dat het in Nederland dezen
winter bij lange na niet zoo slecht
zal zijn als in de „Heimat".
In België doet men blijkbaar de
zelfde ervaringen op. Daar heeft het
kamerlid Masson een vraag gericht
tot den eersten minister, waarin hij
gewag ma,akte van <Je incidenten,
die sedert verschillende dagen plaats
hebben tengevolge van de aanmati
gende aanwezigheid in de steden
Verviers, Spa, Luik, enz. van jonge
Duitsche vrouwen, die er door mi
litairen, behoorende tot de geallieer
de troepen, worden heengebracht.
De heer Masson vraagt den eersten
minister, of hij vaji het opperbevel
der geallieerde troepen niet zou kun
nen verkrijgen, dat nadrukkelijke be
velen worden uitgevaardigd om dè
verbroederingstóchtjes aan deze zijde
van de DuitschBelgische grens te
verbieden, daer zij immers een hoon
beteekenen voor onze gedeporteer
den, voor onze mannen van het ver
zet, voor de nagedachtenis van onze
docden en voor het géheele Belgi
sche volk.
Lees voor „Belgisch" „Neder-
landsch" en wij richten hetzelfde
dringende verzoek aan onze regeering
WASHINGTON, 5 Sept. (A.F.P.)
De Washington Post heeft een be
richt van een speciaien correspon
dent gepubliceerd, volgens hetwelk
Paus Pius XII woorden van lof heeft
gesproken ten aanzien van president
Truman, die door Z. H. een „invloed
rijk en zeer verstandig man" werd
genoemd. De paus zeide, dat de dood
van Roosevelt voor hem een persoon
lijk verlies had beteekend. „Ik heb
hem bij twee gelegenheden ontmoet",
zeide Z. H., „en voelde me zeer tot
hem aangetrokken." De paus voegde
er aan toe, dat het Amerikaansche
volk echter In Truman een ander
staatshoofd met buitengewone com
petentie had gevonden „hetgeen zeer
gelukkig is, daar de geheele wereld
het oog gericht houdt op Amerika."
MOSKOU, 5 Slept. (AP). Na
langdurige besprekingen met gene
ralissimo Stalin heeft de Roemeen-
sche minister-president Petre Gró-
za Woensdag geconfereerd met drie
van zijn ministers en den Roemeen-
schen ambassadeur bij de Sovjetunie.
De Sovjet-Roemeensche betrekkin
gen vormen het onderwerp van be
spreking tusschen de afgevaardig
den van de vier leidende Roemeen-
sche partijen en de Russische lei
ders. Groza vertegenwoordigt het
Roemeensche boerenfront, Ghergiü
Tatarescu de afgescheiden libera
len, Gehrgiu Dej de communisten,
en Stefan Voitec de sociaal-demo
craten. Hun aankomst Dinsdag
viel samen met de aankondiging
van den Amer. minister van Bui-
tenlandsche Zaken, dat de kwestie
Roemenië op de conferentie van de
ministers van Buitenlandsche Za
ken van de groote vijf. volgende
week te Londen, ter sprake zal ko
men.
Naar U.P. uit Parijs meldt, heerscht
er een ernstige spanning tusschen De
Gaulle en het machtige Fransche
Vakverbond, als gevolg van zijn wei
gering om Jouhaux, den leider van
het Vakveerbond, te ontvangen. Jou
haux verzocht een onderhoud in ver
band met de naderende verkiezingen,
hetgeen De Gaulle afwees, aangezien
hij aan het Vakverbond het recht ont
zegt, zich met de politiek te bemoei
en. Officieele kringen zijn van oor
deel, dat er sedert de bevrijding nog
niet zulk een ernstige spanning heeft
geheerscht. Dinsdag had De Gaulle
een onderhoud met Léon Blum, den
leider der socialisten, die onmiddellijk
daarna naar Londen vertrok met on
bekende opdracht.
Binnen een kwartier kan de huis
vrouw, die wat boter en suiker weet
uit te sparen van de rantsoenen,
een plotselinge gast, die echter wel
kom is en die ze dat toonen wil,
iets lekkers voorzetten bij de thee.
Ze roert veertig gram margarine
tot room, voegt daarbij veertig gram
suiker en kneedt dit met een half
pond gemalen biscuits en ongeveer
anderhalven deciliter melk met de
hand zoo lang tot een boekachtige
massa van de juiste dikte ontstaat.
De melk wordt met scheutjes bijge
voegd, soms is wat minder noodig,
soms wat meer. Met de hand wordt
het deeg tot een cakevorm gemodcl-
leerd. Wie een half tablet kinder
chocolade wil offeren, smelt dit au
bain marie en giet het over de cake
heen, die daarna aan plakjes wordt
gesneden.
