Oud papiergeld uit den omloop
Niet meer inleveren dan f 300.-
Tien gulden nieuw geld
Prof. Lieftinck openbaart het
vervolg van de geldzaivering
Zinken munten nog
in omloop
Van Genechten
Via distributiediensten
Het relaas van een gouverneur
staat 3 Oct. terecht
69ste JAARGANG No. 23338
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
De minister van Financiën, prof. mr. P. Lieftinck,
heeft in een rede, welke hij Woensdagavond voor
de radio uitsprak, de slotphase ingeluid van de
zuivering van ons geldwezen. Op Woensdag Zó
September, vandaag over veertien dagen, verliest
al hel thans zich in omloop bevindende papiergeld
zijn geldigheid. Deze maatregel heeft betrekking
op: alle bankbiljetten uitgegeven door de Neder-
landsche Bank, alle zilverbons en alle muntbiljet
ten, die door de Geallieerde troepen zijn medege
bracht en die vooral in het Zuiden des lands in
omloop zijn gebracht. Met ingang van denzelfden
dag worden alle tegoeden bij banken, spaarbanken
en giro-instellingen geblokkeerd.
Het nieuwe papiergeld
Geen verrassing
Minister prof. Lieftinck
Hamstert geen zink
(Vervolg op pagina 2)
mmmm
Zoo ziet Scheveningen er thans uit. De foto toont de Noordzijde
van den Boulevard, zooals deze door de Duitschers is achtergelaten.
De café's zijn dicht gemetseld en verwoest. Rechts een ongeveer
2 •meter hooge en 1 meter dikke betonnen muur, welke langs den
geheelen Boulevard loopt, hier en daar onderbroken door bunkers,
Prov. publicatie
Omruiling met
bankpapier
Geldkaarten A en B
(Vervolg op pagina 2)
Ambtenaren hielden
distributiebescheiden
Het weer
NIEUWE HAARLE
COURANT
Aan de toespraak van den mi
nister ontleenen wij verder het
volgende
Tot de maatregelen, die voor het
herstel van ons land onvermijdelijk
zijn, behoort de door U allen reeds
lang verwachte en door de regee
ring zeer gewenschte geldverwisse-
ling. Het vooruitzicht daarvan
heeft bij velen, wier medewerking
voor den wederopbouw van ons
land onmisbaar is, een min of meer
afwachtende houding teweegge
bracht, die het herstel van ons
land bepaald niet kan velen. De
geldovervloed heeft op den arbeids-
lust niet bevorderend gewerkt, ter
wijl arbeid, en de noodige hulp
middelen daartoe, de eerste voor
waarden zijn voor den wederop-
bouw De zwarte handelaar met
een portefeuille vol bankpapier is
nog steeds niet geheel van het
tooneel verdwenen. Dat deze zaak
de regeering m hooge mate ter
harte ging, moge blijken uit het
feit, dat in den loop van de af-
geloopen weken reeds een aantal
maatregelen op het gebied van hei
geldwezen werd genomen, zooals
de inlevering der f 100 biljetten,
de registratie van alle bedrijfs-
transacties van juweliers en een
aantal andere bepalingen.
Van het eerste moment af. dat ik
op het departement van Financiën
kwam, heb ik er achter heen gezeten
om de aflevering van het door mijn
voorganger dr. Huysmans ten deele
in Engeland, teil deele in Nederland
bestelde papiergeld zooveel mogelijk
te versnellen. Ik ben er herhaaldelijk
voor naar Engeland gegaan en ik ben
er in geslaagd, dank zij de hulp van
de Bank of England, bij de Engel-
Bche drukkers van bankpapier, die
groote orders uit verschillende landen
hadden loopen, voor onze bestelling
voorrang te verkrijgen. De laatste
twee maanden werkten de betrok
ken Engelsche fabrieken practisch
uitsluitend voor ons. Het drukken
van papiergeld is een uiterst zorgvul
dig werk. Elk biljet, moet afzonderlijk
worden gecontroleerd en u zult ver
rast zijn te hooren, dat gemiddeld
van elke honderd biljetten er niet
minder dan vier moeten worden af
gekeurd. Gedurende de laatste weken
kwamen de geplaatste bestellingen los.
Uit l<et feit van deze aankondi
ging blijkt, dat de regeering met
de geldzuivering niet als een ver
rassing, als een donderslag uit hel
deren hemel wil komen. Dit biedt
van het standpunt van de regee
ring uit gezien het voordeel, dat
de ingrijpende operatie, die wij gaan
toepassen, beter kan worden voor
bereid en toegelicht.
Het voordeel voor u allen is, dat
ge tijdig rekening kunt houden met
hetgeen er van u zal worden ver
langd en dat de maatregel aanzien
lijk vlotter zal kunnen vcrloopen
dan wanneer u zooals bij de in
levering der honderd-gulden-biljet
ten het geval was zoudt worden
verrast.
Gedurende de inleveringsweek (de
week vanaf 26 September a.s.) en
waarschijnlijk nog enkele dagen
daarna, zal er vrijwel geen contant
geld in omloop zijn. De ervaring
in het buitenland beeft geleerd, dat
gelijktijdige circulatie van oud en
nieuw geld in hooge mate onge-
wenscht is, omdat de zwarte handel
dan zeker probeert zijn oude, be
smette geld tegen nieuw, gezuiverd
geld om te ruilen. Het zou het beste
zijn, als geen nieuw geld in omloop
kwam voordat al het oude geld uit
de markt is; dat is dus aan het
einde van de inleveringsweek. Wan
neer dit beginsel in volle gestreng
heid werd doorgevoerd, zou gedurende
meer dan een week het betalings
verkeer geheel stil staan. Om dit te
voorkomen zal ieder gezinshoofd in
staat worden gesteld vooraf, dat wil
zeggen vóór 26 September a.s., een
klein bedrag aan oud geld tegen
nieuw geld in te wisselen. Voor hen
die niet leven in gezinsverband wordt
een gelijke mogelijkheid geschapen.
(Voor de technische uitvoering van
deze regeling, zie men elders op deze
pagina). Dit nieuwe geld zal worden
uitgereikt door de distributiediensten
tot een bedrag van tien gulden per
persoon. Een gezin van vijf personen
kan dus de beschikking krijgen over
f 50. Het genoemde bedrag is bestemd
om gedurende de inleveringsweek de
normale huishoudelijke uitgaven te
doen. Grootere betalingen, die in de
inleveringsweek vervallen, zullen
noodgedwongen tot na die week
moeten worden uitgesteld.
Op den Zaterdag in de inleve
ringsweek zal de normale wekelijk-
sche loonbetaling niet kunnen
plaats vinden, om de eenvoudige
reden, dat er op dien dag geen
betaalmiddelen beschikbaar zullen
zijn. De werkgevers worden uitge-
noodigd om, voor zooveel zulks ver
antwoord is, loonvoorschotten te
verleenen, opdat b-v. groote gezin
nen inderdaad in staat zullen zijn
per hoofd f 10— oud geld tegen
nieuw geld in te wisselen. Verder
zal al het noodige worden gedaan
om ervoor te zorgen, dat zoo spoe
dig mogelijk na het eind van de
inleveringsweek op 4, 5 of 6
October dus een dubbele loon
betaling zal kunnen geschieden.
Cok de maandsalarissen over Sep
tember zullen pas in de tweede
helft van de eerste week van Octo
ber kunnen worden voldaan, even
ais de uitbetaling van wachtgelden,
pensioenen en lijfrenten e.d., alles
natuurlijk in nieuw geld.
Er is bepaald en ik deel
U dit met bijizonideren nadruk
mede dat ptarticuilieren gedu
rende de inleveringsweek niet meer
mogen inleveren dan driehonderd
gulden per gezin. Voor alleen
staanden geldt hetzelfde maximum.
Voor bedrijven is een andere rege
ling getroffen.
Een ieder moet er dus voor zor
gen, dat hij, voordat de inlevering
begint, zoo krap mogelijk bij 'kas
is. Van nu af aan is het van het
allergrootste belang, dat u zich vol
ledig overtuigt van de hoeveelheid
geld, die U en Uw huisgenooten in
contanten hebben en dat U het
overbodige bedrag tijdig 1 dus
vóór 26 September a.s. stort
bij de aangewezen instellingen.
Van een Inwisseling van de
zinken pasmunt is voorloopig nog
afgezien. Tk (loe een dringend be
roep op U allen om dit zinken geld
nu niet te gaan oppotten. Daar
mede verstoort ge liet kleine beta
lingsverkeer en berokkent ge Uw
medeburgers grooten last, in e e r
dan wij op bet «ogenblik kunnen
verdragen. Het vooroorlogsche zil
vergeld. blijft zijn gelding behou
den Voor de spaarpotten, die uit
zulk geld zijn samengesteld, be
hoeft men zich dus geen zorgen
te maliën.
Zoodra de inlevering is voltooid,
wordt i zooals ik reeds aanstipte
met een verdere beschikbaarstelling
van nieuw papiergeld begonnen, ter
wijl tevens de geblokkeerde bank- en
girorekeningen volgens bepaalde
maatstaven, d.w.z. geleidelijk en naar
behoefte, zullen worden vrijgegeven.
Het spreekt van zelf, dat de geld
zuivering niet mag lelden tot een
vastloopen van het economisch ver
keer. Daarom zal voor alle econo
misch gewenschte en gerechtvaardig
de transacties volledige betalings
mogelijkheid worden geopend. Onge-
v/enschte transacties daarentegen
zullen met alle kracht worden belet.
Het is mijn stellige overtuiging, dat
de geldzuivering de beste maatregel
zal blijken, die tot dusverre ter be
strijding van den zoo gehaten zwar
ten handel is genomen. Het zou, met
dit doel voor oogen, onverstandig
zijn de bijzonderheden omtrent het
vrijgeven van geblokkeerd geld reeds
thans bekend te maken. Nadere me-
dedeelingen daarover kan men tegen
het eind van de inleveringsweek te
gemoet zien. De maatregelen, die
dan zullen worden getroffen, zullen
er ten volle op gericht zijn het
economisch leven weer vlot te doen
verloopen.
Naar de procureur-fiscaal van
het Bijzonder Gerechtshof ons
mededeelt, zal prof. mr. dr. K.
van Genechten, de vroegere pro
cureur-generaal bij bet gerechts
hof te 's Gravenliage en commis
saris der provincie Zuid-Holland,
op 3 October a.s. om 10 uur te-
reclit staan.
X
Het Centraal Distributiekantoor maakt bekend, dat in het tijdvak van
Woensdag 19 tot en met Dinsdag 25 September 1945 de bevolking in
staat wordt gesteld, thans in om'oop zijnde bankbiljetten bij de plaatse
lijke distributiediensten om te wisselen in nieuwe muntbiljetten van een
gulden en twee en een halven gulden tot een bedrag van tien gulden per
persoon. De dagen, waarop men zich ahiaar moet vervoegen, zuilen
plaatselijk nader bekend gemaakt worden.
Op den daarvoor bepaalden dag dient per gezin een der gezinsleden
(18 jaar of ouder) zich bij den distributiedienst te vervoegen met:
Ten eerste: de stamkaart plus inlegvel van het gezinshoofd.
Ten tweede: de inlegvellen van de overige gezinsleden.
Ten derde: de brandstoffenkaart van het gezin.
Voorts moet per gezinslid tien gulden worden ingeleverd in bank
biljetten van ƒ10.ƒ20.ƒ25.of 50.Inlevering van munt
biljetten van 1.of 2.50 en 5.is niet geoorloofd.
Er dient voor gezorgd te worden,
dat inlevering in gepast geld plaats
heeft. Beschikt een gezin niet over
voldoende bankbiljetten om voor alle
gezinsleden de omwisseling te doen
plaats hebben, dan moeten behalve
de stamkaart plus inlegvel van het
gezinshoofd en de brandstoffenkaart
slechts zooveel inlegvellen worden
meegebracht als noodig is voor de
omwisseling van de beschikbare bank
biljetten.
Zij, die niet over voldoende bank
biljetten beschikken maar wel een
geblokkeerde rekening bezitten wegens
ingeleverde biljetten van f 100 kun
nen bij het kantoor, waar zij de bil
jetten van f 100 hebben ingeleverd,
het ontbrekende bedrag opnemen te-
e gouverneur van
Sumatra, de heer
J Spits, die drie en
een half jaar lang
door de Japanners ge-
interneerd is geweest,
heeft een en ander ver
teld van zijn ervaringen
in Japansche gevangen
schap.
Volgens hem was de
behandeling in de kam
pen verschillend. Er
waren heel geschikte
Jappen en andere, die
de gevangenen sloegen
en slecht behandelden.
De behandeling verbe
terde naargelang hoo-
gergeplaatsten werden
afgezonden. De heer
Spits werd te Medan
gevangen genomen en
daar elf dagen opgeslo
ten. Vandaar werd hij
naar Singapore Ver
voerd en opgesloten.
Het voedsel was slecht,
maar aangezien hij een
nieraandoening had en
daarom eten uit het
hospitaal kreeg, werden
zijn omstandigheden
beter, hoewel hij nog
steeds afzonderlijk zat
opgesloten. Hij werd
door een Britschen
dokter behandeld, die
hem, omdat hij niets te
doen had, boeken
bracht. Na vier maan-
ln handen der
Japanners
den te Singapore ge
vangen gezeten te heb
ben, werd de heer Spits
met 300 andere gevan
genen op een schip ge
zet, dat na tien dagen
Formosa bereikte.
Er was weinig voed
sel gedurende den
overtocht en de hygiëne
was verschrikkelijk,
zoodat dysenterie en
andere ziekten uitbra
ken en velen stierven.
Gouverneur Spits ver
loor een derde deel van
zijn gewicht gedurende
een half jaar tijd in
het kamp op Formosa,
zóó slecht was het
eten. Roode-Kruis pak
ketten werden niet
ontvangen, de bewa
kers waren hondsch en
de gevangenen waren
gedwongen voor alle
Japansche soldaten te
salueeren en werden
geslagen als zij dit ver
gaten. In Maart 1943
werden 75 hooggeplaat
ste gevangenen twee
maanden lang in een
afzonderlijk kamp over
gebracht, waar de be
handeling beter was,
Roode-Kruispakketten
verkregen werden en
boeken van een biblio
theek konden worden
gelezen. In October
1944 werden zij per
vliegtuig naar het
eiland Kioesjoe ge
bracht. waar zij eenige
dagen in hotels verble
ven, om daarna naar
Foesan op Korea ge
transporteerd te wor
den. Het voedsel was
voldoende maar eento
nig en bestond hoofd
zakelijk uit sojaboonen.
Vleesch ontbrak geheel,
de gevangenen brach
ten in dit laatste kamp
hun tijd door met tui
nieren en wisten door
de door hen geteelde
tomaten hun dieet te
verbeteren. Gouverneur
Spits zeide, dat géne
raal Wainwright en an
dere hooggeplaatste
lotgenootèn heel plezie
rige menschen waren,
met wie hij dikwijls
bridge speelde. Zoo
ging de tijd eentonig
voorbij, met uitzonde
ring van Kerstmis,
waarop de Jappen el-
ken gevangene één el
en één sinaasappel
schonken.
gen overlegging van een schriftelijke
verklaring van onmacht tot betaling.
Bij de inlevering der bankbiljetten
verwijdert de distributiedienst van de
inlegvellen de bonnen 25 (rechter
bovenhoek) en neemt deze in.
Losse bonnen worden niet aangeno
men. De uitbetaling der nieuwe
muntbiljetten geschiedt aan de hou
ders van brandstoffenkaarten in bil
jetten van een gulden en aan de ove
rige gezinsleden in biljetten van 2</3
gulden.
Zij, die niet in het bezit zijn van
inlegvellen, komen niet voor omwis
seling In aanmerking. Reclames dien
aangaande worden niet in behande
ling genomen.
Voorts zullen tegen inneming
van de bonnen 51 (rechterboven
hoek) der brandstoffenkaarten do
z.g. „Geldkaarten A" worden uit
gereikt, waarop door den distribu
tiedienst het nummer van de
stamkaart van het gezinshoofd
wordt ingevuld.
De distributiedienst kruist daarbij
het vakje 401 A van de stamkaart
van het betrokken gezinshoofd' af.
De verwijdering der bonnen 51 van
de brandstoffenkaart geschiedt door
den distributiedienst. Losse bonnen
worden niet aangenomen.
Deze Geldkaarten A dienen voors
hands zorgvuldig te worden bewaard.
Zij, die niet in het bezit zijn van
zoowel een stamkaart als een brand
stoffenkaart, komen niet voor uitrei
king van een Gelhkaart A in aan
merking. Ook wat 'dit betreft, wor
den geen reclames in behandeling
genomen.
Een ernstige fraude met distribu
tiebescheiden is ontdekt op een der
distributiekantoren van den kring
Waalwijk. Vier ambtenaren zijn ge
arresteerd^ drie anderen geschorst.
Verwachting: tot Vrijdagavond
Zwaar bewolkt, of gelieel bedekt,
tijdelijk regen, later opklarend,
iets koeler. Matige, aan de kust
krachtige Zuid-Westelijke wind.
Zon onder 20.01, maan 14.21
22.58. zon op 7.12.
