Geestelijk reveil
Slechts één jaar bezetting
van Japan
Albr. Haushofer, Duitsch ondergrondsch strijder
DUIZENDEN SCHOENENBONNEN
Klok
worden binnenkort uitgereikt
VAN 26-29 SEPTEMBER
één uur terug
MacArthar: Geen halve maatregelen
Het weer
EXPOSITIE
69ste JAARGANG No. 23340
o
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1945
Bureau voor Redactie en Administratie: Smedestraat 5 - Telefoon 21543 en 21544
Abonnementsprijs 30 cent per week
mmm
Tot de wapenen, die de eerste Engelsche luchtlandingstroepen-
divisie bij de bezetting van Noorwegen buit)maakte, behoorden
vele Duitsche éénmansonderzeebooten. Zooals men op de foto
kan zien, waren deze onderzeebooten voorzien van twee torpedo's.
(Shaef-A.B.C.)
STADSNIEUWS
De ziel van het verzet tegen
Adolf Hitler
in Frans Halsmuseum
Distributienieuws
NIEUWE HAARLE
COURANT
Da moderne mensohheid in Eu
ropa en Amerika ls als geheel
op verwerven en genieten ge
richt. Ben steeds toegenomen
deel is weggezakt in een vulgariteit
en alledaagschheid, die door het be-
Hooren tot eenig kerkgeloof niet
wordt opgeheven. De wereld van
morgen zal niet rijp zijn voor een
herleving van het Christendom, zij
is te veel verstrikt in een habitus,
die aan het Christendom tegenge
steld is."
Deae sombere pessimistische woor
den troffen ons in een zoo juist
verschenen boek van prof. J. Hut-
ziuga. den in Februari van dit j am
ove rieden vermaanden cultuur-hiB>-
tciicus. Geschonden wereld" luidt
de titel en niemand zal- durven ont
kennen, dat de wonden, di© vijf jaar
oorlog geslagen hebben, het aan
schijn der wereld hebben geschonden
op een wijze, dat ze nauwelijks
terug te kennen is. Niet alleen uiter
lijk. maar ook innerlijk. Er heerscht
een verwarring in vele geesten, zich
Uitend in Ideeën en strevingen, om
geven met een waas van onrust, wei
feling en onzekerheid, welke meestal
kunnen worden herleid tot die eene,
trieste ccnstateering, de „winst"
van twee oorlogen: geestelijk verval.
Wat dit beteekent? Achteruitgang
In het geestelijk leven, achteruitgang
in beschaving, achteruitgang in de
naastenliefde, achteruitgang in ge
lóóf en vertrouwen. De gevolgen zien
wij overal rondom ons: toenemende
seaenverwlldering, stukgeslagen hu
welijken, volwassenen, die geen ver
antwoordelijkheid kennen, een jeugd,
die geen teugels voelt en ze ook niet
wil voelen.
Toch zouden wij ons niet gaarne
scharen in ale ril van pessimis
ten. die geen uitweg zien. Wij
zijn er in het geheel niet zeker
van. dat de overleden Leidsche hoog
leeraar gelijk heeft, wanneer hij zegt,
dat de wereld van morgen niet rijp
zal zijn voor een herleving van het
Christendom. Wij gelooven integen
deel dat deze geschonden wereld in
baar geestelijk verval Juist snakt
naar dat wat verheft en teleurge
steld van alle genieten terug wil
naar godsdienst, naar het Christen
dom. Hier is een zware, maar groot-
sche taak te verrichten.
In 1942 heeft de Engelschman
C'arr in zijn boek „Conditions of
pease" eenlge fundamanteele vraag
stukken voor n& den oorlog beschre
ven. Reeds thans blijkt, dat hij vele
problemen juist heeft gezien. In
teressant is wat hij over het Chris
tendom zegt: „Br zijn slechts twee
bewegingen, die de wore ld een doel
voor oogen stellen, dat oorlog te bo
ven gaat. namelyk het Christen
dom en het communisme.
Christelijke idealen of christelijke
ethiek zijn ook thans nog machtig.
WH het Christendom echter leidend
kunnen optreden, dan moet het
nieuwe gedachten brengen, geen
oude."
Het was Paus Pius XI fides
intrepida onwrikbaar in het
geloof, die scherp vooruitzag,
dat de nieuwe tijden nieuwe
gedachten, nieuwe vormen eischten.
Hij was het, die toén reeds vooruit
zag en vóórvoelde, hoe groot de nood
der tijden was en hoe ontzettend
groot hij nog zou worden voor een
verblinde wereld, die op oorlog aan
stuurde. Hij was het, die den krach-
ttgen stoot gaf tot die nieuwe ge
dachte. die nieuwe bezieling, welke
de wereld zoo noodig had: de Ka
tholieke Actie. Geen oogenblik
heeft onze huidige Paus geaarzeld
dit moderne werk van apostolaat,
dat in wezen geen ander doel heeft
dan de taak der Kerk: de redding
der zielen, maar daarvoor vooral ook
de medewerking inroept der leeken
en wel de besten onder hen, tot
rooter bloei te brengen. Herhaalde-
i|k heeft de H. Vader vóór, tijdens
en na den oorlog de katholieken
van heel de wereld gewezen op dit
machtige middel om de menschheid
te helpen, die schipbreuk lijdt op
de zee van dwaling eu schuld.
En zooals zoo vaak in het verle
den hebben de katholieken van Ne
derland, hiertoe geleid en aange
spoord door hun bisschoppen, aan
den oproep van den H. Vader gehoor
gegeven. Reeds voor den oorlog
bloeide in ons land het apostolaat
der Katholieke Actie en ook in den
oorlog heeft het zegenrijk werk ge
daan. al was het moeilijk haar actie
Jn vollen omvang te ontplooien.
Thans kan dat wèl, en Juist dezer
Pf?®n heeft zij, zooals men in ons
blad heeft kunnen lezen, haar plan
nen ontvouwdgeestelijke op
bouw van ons vaderland in
Ghrls t e 1 IJ k e n z i n. Is er
mooier taak denkbaar, juist nu ons
vaderland na vijf Jaar bezetting ten
prooi is aan een geestelijke verwar
ring, welke slechts kan verdwijnen,
wanneer men den weg terugvindt
naar God, ons aller einddoel.
In Juni J.l hield de H. Vader een
toespraak tot eenlge duizenden
leden van de Itallaansche Katho
lieke Actie. Hij sprak zijn droefe
nis uit over de listigheid, waarmede
het gif van zedenbederf en daarmee
van ongodsdienstigheid, ingespoten
wordt in de aderen van het volk en
vooral van de jeugd, en de op
groeiende menschen, door middel
van voorstellingen, films, romans en
onzedelijke tijdschriften. De dam
men zijn doorgestoken en het kwaad
Stroomt met de woeste vaart van
een bergstroom binnen en verdrinkt
met zijn moddervuil vele volken.
Openlijk en krachtig tegen zulk een
ramp In te gaan 13 de eerste
De Haarlemsche distributiedienst
zal van Woensdag 26 Sept.Zater
dag 29 Sept. in de Vleeschhal
enkele duizenden schoenenbonnen
uitreiken aan degenen, die hier
voor worden opgeroepen. Op de
schoenenbonnen, welke het formaat
hebben van rantsoenbonnen, staat
de soort schoenen aangegeven,
welke er op verkriigbaar zijn. De
geldigheidsduur van deze bonnen
loopt tot en met 30 Sept. Vóór
dezen datum moet men zich dus
met den bon naar den schoenen
handelaar begeven. Indien deze
niet direct uit voorraad kan leve
ren, dan moet de handelaar den
schoenenbon tegen een ontvangst
bewijs innemen. Men kan dan met
den winkelier overleggen,- wanneer
aflevering zal geschieden.
Kinderen; die een schoenenbon
plicht van de Katholieke Actie,
aldus de Paus. .De eerste plicht, dat
beteekent dus, dat de Katholieke
Actie al haar krachten wil inspan
nen om ons volk, en vooral de ka
tholieken, te beschermen tegen de
steeds grooter wordende moreele ge
varen. Wij zouden dit haar defen
sieve taak willen noemen. Groot-
scher en zekér niet minder belang
rijk achten wij haar offensieve
taakhet laten doordringen
van de katholieke beginselen ln het
practische. alledaagsche leven. Die
,'ulgariteit en alledaagschheid,
waarvan Huizinga spreekt, en welke
tot een geestelijk verval geleid heeft,
zal dan verdwijnen, omdat het leven
door een nieuwen geest bezield wordt.
Zoo wil de Katholieke Actie wer
ken aan den geestelijken opbouw
van ons vaderland in Christelijken
zin. ZH wil een geestelijk ré
veil, een geestelijk ontwaken van
ons volk. dat zich na zooveel slagen
op geestelijk en materieel gebied
met moeite opricht.
Moge zij in haar edelen opzet
slagen
In den komenden nacht om 3
uur loopt de zomertijd af. Op dit
tijdstip worden alle klokken dus
één uur teruggezet.
TOKIO, 13 Sept. (A.P.). Gene
raal MacArthur heeft Vrijdag be
loofd, dat er b\j het in werking
treden van de capitulatie-voor
waarden voor Japan geen liaive
maatregelen zullen worden ge
nomen.
Zinspelende op de critiek van de
Amerilcaansche en Australische pers.
die meent, dat de bezetting van Ja-
San te soepel in haar werk gaat. zeide
CacArthur, dat; de critieken een
verkeerde opvatting hadden over zijn
voorloopig programma,dat moet wor-
den gevolgd, totdat Japan ongeveer
midden October ontwapend zal zijn.
„De andere in de capitulatie-voor
waarden aangegeven phasen zullen
onvoorwaardelijk volgen," aldus Mac
Arthur.
MacArthur heeft voorts verklaard,
dat het begrijpelijk was, dat na de
door de Japanners gepleegde wreed
heden er ongeduld zou heerschen.
„Dezg natuurlijke impuls moet ge
temperd worden door overwegingen
van veiligheid en militaire doelma
tigheid, die beheersching vergischen."
ft
U.-gen. Robert Eichelberger, be
velhebber van het 8e leger, heeft
de hoop geuit, dat de bezetting van
Japan binnen een jaar zal z(jn af-
geloopen.
De Baltimore Sun deelt mede, dat
Noboyoelci Abe, de Japansche gou
verneur-generaal van Korea, is afge
zet en vervangen door generaal-
majoor V. Arnold, commandant van
de 7da Amerikaansche infanterie
divisie.
Verwachting tot Zondagavond:
Overwegend zwaar bewolkt niet
t/ljdelljk regen, vrij krachtige
wind tuxsrhen Z.W. en \V. zelfde
temperatuur.
Zon onder 19.56. Maan 16.28-0.14.
Zondag: Zon 6.1518.58. Maan
16.24-0.08. Maandag: Zon op 6.17.
-f* enige weken geleden
Ij arresteerden de Ame-
1 j rikanen Karl Hausho
fer, oprichter van het
Institut fiir Geppolitik" te
Berlijn, Dit is de man, dien
Hitier aan Chamberlain
voorstelde bij diens bezoek
aan Berchtesgaden met de
woorden. „Dit is mijn goe
de vriend.' mijn beste raad--
gever, mijn mentor, Haus
hofer".
Zijn zoon, Albrecht, is
een der leidende figuren
geweest achter de samen
zwering van von Stauffen-
berg en werd één dag voor
het einde van den oorlog
in een Berlijnsche gevange
nis door de SS vermoord.
Albrecht was in 1933
leeraar aan het instituut
voor geopolitiek van zijn
vader te Berlijn: dit ambt
zou hem uitstekend te
stade komen als camou
flage voor zijn ondergrond-
sche activiteit. Zijn vader
was een intiem vriend van
Hitler. Albrecht heeft van
het begin af den grootsten
wrok gehad tegen zijn va
ders vriendschap voor den
onderdrukker van zijn
land. Hij begon zijn anti
nazi-activiteit reeds eenl
ge weken na de overname
van de macht door Hit-
Ier, met geheime samen
komsten en illegale ge
schriften. Zijn arbeid
breidde zich steeds uit en
bereikte het toppunt kort
voor het uitbreken van
den oorlog. De enorme ac
tiviteit der Gestapo echter
deed ieder plan mislukken;
talloozen werden het
slachtoffer en verdwenen
uit de rijen der organisa
tie. waarvan Albrecht het
hoofd was'. Toen de oorlog
eenmaal een feit was ge
worden, schenen hun kan
sen wel zeer gering. Euro
pa weerklonk van de aan
vankelijke successen der
Wehrmacht. Met alle mid
delen wist Albrecht zich
te doen vrijstellen van mi
litairen dienst, die hem
iedere activiteit onmogelijk
zou hebben gemaakt. Hij
kwam in contact met ge
neraals van wie hij wist,
dat zij slechts wachtten op
de kans Hitier Uit te scha
kelen. Hij vroeg Stauffen-
berg en anderen hoogen of
ficieren met wie hij in con
tact kwam, wat zij dach
ten over het opruimen
van Hitier en het zoeken
naar wegen, zoo spoedig
hervatte hij met nog groo-
tere voorzorgen het con
tact met de generaals.
Steeds meer officieren be
gonnen in te stemmen met
een complot tot verwijde
ring van Hitler. In een
zeer groot gedeelte van
Duitschland was men be
reid mee te doen, te meer
daar het volkomen duide
lijk was, dat Churchill
mogelijk tot vrede met de
geallieerden te komen,
hetgeen slechts mogelijk
was met het definitief uit
roeien der nazi's. Hij kreeg
bemoedigende antwoorden.
Toen kwam de 10e Mei
1941: de dramatische
vlucht van Hess. De fami
lie van Hess werd gearres
teerd, ook Albrecht Haus
hofer. Zijn vader, de pro
fessor. ijldemaar den Ober-
salzberg en als gevolg van
zijn onderhoud met Hitier
werd de zoon- ontboden
naar het „Adelaarsnest",
waar Albrecht ondervraagd
werd door Hitler zelf. De
Fiihrer was aanvankelijk
zeer argwanend, doch Al-
brechts wijze van antwoor
den ontwapende hem zoo
danig dat hij ten slotte
zei: „Ga terug naar Berlijn
en zet uw geopolitieken
arbeid voort." Toen Al
brecht evenwel ln Berlijn
aan het Anhalter Bahnhof
den trein verliet, werd hij
opgewacht door de S.S. en
wederom gearresteerd. Hij
protesteerde: „Maar ik
kom zoo juist van den
Fiihrer, ik ben vrij." Het
eenige antwoord luidde
„Dat weten we, 'maar niet
temin bent u onder ar
rest". Hij bleef vele we
ken in de gevangenis. Toen
hij ten slotte vrij kwam,
geen haarbreed wilde wij
ken van zijn eenmaal ge
nomen besluit, nooit te
zullen onderhandelen met
de nazi's. Op de lijsten
van generaals, die deel uit
maakten van het „scha-
duw-kabinet" komt de
naam van Rommel voor,
alsmede van generaal von
Halder, Helmuth von Molt-
ke, professor Max Flank,
Dr. Eugen von Diesel, zoon
van den uitvinder der Die
sel-motoren, Graaf Yorck
von Wartenburg, Graaf
von der Schulenbuig en
vele anderen. Het is be
kend, dat men Rommel de
keuze liet, te verschijnen
voc.- het beruchte Duit
sche Volksgerecht, beschul
digd van deelname aan
de samenzwering, ofwel
zelfmoord te plegen. Hij
koos het laatste.
De wereld weet nu,, hoe
tijdens de vergadering van
het Duitsche Opperbevel
een tafelpoot Hitiers leven
redde, hoe von Stauffen-
berg, onmiddellijk na het
vernemen van den aanslag,
naar Berlijn vloog, vast
overtuigd van Hitler's-
dood. Op het moment dat
hij de Duitsche hoofdstad
bereikte was het spel uit
en begon de jacht.
Vele honderden arresta
ties ontelbare executies
haastige terechtzittin
gen heele families uit
geroeid - Zelfs kinderen
gedood door Gestapo en
S.S.; babies letterlijk uit de
armen der ouders weggerukt
en hun nieuwe namen ge
geven. kinderen, die nim
mer zullen weten, wie hun
ouders waren. Dit is wel
een bijzonder geraffineerd
staaltje van nazi-wreed
heid (zij noemden dit „Sip-
penhaft"). Zij, die den dood
ontsnapten en nu vrij zijn,
zoeken naar kinderen, die
zij wel nooit meer zullen
terugvinden. Duitschland
werd in een bloedbad ge
dompeld, waarnaast de be
ruchte zuivering van Juni
1934 geheel in het niet ver
zinkt. Het zal wei nooit
bekend worden hoevelen
den dood vonden in de han
den der tot razernij ver
vallen nazi's maar het
aantal moet vele duizenden
beloopen.
Albrecht bleef onderge
doken ln Berlijn, zijn vrien
den trachtten hem 4e over
tuigen, dat hij zou vluch
ten, maar hij weigerde zijn
kameraden in den steek te
laten. Hij redeneerde: „Als
ik weg ga, zullen ze me
verdenken. Nu niet!" Hij
hervatte zelfs zijn arbeid,
gaf colleges aan het insti
tuut. Hij hield het idee dat
hij later wel op legale wijze
zou kunnen ontsnappen,
doch spoedig realiseerde hij
zich, dat hij geschaduwd
werd. Hij begaf zich naar
zjjn vriendin, die hem ge
durende een week in haar
huis verborg, daarna be
sloot hij naar Beieren te
gaan. Hij hield het daar
•naanden lang uit, trekkend
en zich verbergend, doch
tenslotte liep hij vast en
werd ln December gearres
teerd in een Beiersch
klooster door de S.S. Ze
namen hem mee naar Ber
lijn, daar werd hij in de
gevangenis gezet. Den dag
voor den Russischen In
tocht m Berlijn is hU dood
geschoten.
toegewezen krijgen van een te
kleine of te groote maat, moeten
zich binnen twee dagen met da
ontvangen oproepkaart vervoegen
bij de afd. Schoeisel in de Zijl
straat. Bonnen, welke niet op tijd
worden afgehaald, vervallen.
De uitreiking geschiedt; Woens
dag 26 Sept. (Oproepkaarten met
zwarten opdruk). Uitreiking van
bonnen voor kinderschoenen maat
18-26. 8.30—10.30 u. A en B; 10.30
—12.15 C t.m. I; 14—15.30 J t.m.
Q; 15.30—16.45 uur R t.m. Z,
Donderdag 27 Sept. (Oproepkaar
ten met bruinen opdruk). Uitrei-,
king van bonnen voor damesschoen
nen: 8.30—10.30 A en B; 10.30—
12.15 C t.m. I; 14—15.30 J t.m. Q;
15.3016.45 R t.m. Z. Vrijdagoch
tend 28 Sept. (Oproepkaarten met
groenen opdruk). Uitreiking van
bonnen, voor heerenschoenen: 8.30
—9.30 A en B; 9.30—10.30 C t.m. I;
10.30—11.30 J t.m. Q; 11.30—12.15
R tm. Z. Vrijdagmiddag 28 Sept.
(Oproepkaarten met rooden op
druk). Uitreiking van bonnen voor
kinderschoenen maat 36—40: 14.00
—15.00 A t.m. D; 15.00—16.00 E
t.m. N; 16—16.45 O t.m. Z. Zater
dag 29 Sept. (Oproepkaarten met
blauwen opdruk). Uitreiking van
bonnen voor kinderschoenen maat
27—35: 8.30—9.30 A t.m. D; 9.30
—10.30 E t.m. N; 10.30—12.15 O
t.m. Z.
Een groep Haarlemsche beel
dende kunstenaars heeft het
sympathieke idee gehad een ten
toonstelling van eigen werken in
Ibet Frans Hals-Museum in te
richten, waarvan de baten ten
goede komen van Volksherstel.
Een fraaie collectie doeken en
teekeningen vormen den hoofdscho
tel van dez» expositie, waarvoor
Han Bijvoet, Ewoud de Kat, Otto
de Kai, Huib de Ru en Theo van
Rijn hun waardevolle bijdragen
hebben geleverd. Vooral van den
laatstgenoemden kunstenaar zijn
bijzonder fijne teekeningen te zien,
waarvan de tien teekeningen uit
de oorlogsjaren zeker de aandacht
en bewondering der bezoekers zui
len hebben.
Het beeldhouwwerk in gips en
brons is vertegenwoordigd door
werken van Mari Andriessen, Nel
Bakema, Jeanne Rijlo, Emtny
Haye, S. Klinkenberg, Joh. Lim-
pers en Theo van Rijn, terwijl Pie-
ter van Gelder in een aparten hoek
toegepaste kunst tentoonstelt.
Wij hebben in Haarlem slechts
zelden op een tentoonstelling met
het werk van Pieter van Gelder
kennis mogen maken. Dat betreurt
men eerst nu wanneer het oog ge
trokken wordt naar het decoratief
paneel „Vissen", uitgevoerd in hout
op kurk, geschilderd op kurk en
gekleurd metaal, een werk, dat sug-
geslief en kleurrijk is.
Deze tentoonstelling mag niet
zoo omvangrijk en boeiend zijn als
w,ü er ln vroeger jaren een binnen
de muren van het Frans Hals
Museum mochten zien. zij is even
wel niet minder interessant. Thans
heeft Haarlem de gelegenheid om
met het werk van zijn eigen kun
stenaars kennis t~ maken en wij
hopen, dat ieder, die belang stelt
in de tieeldende kunst, deze gele
genheid niet zal laien voorbijgaan,
want oog' en hart vinden hier
ruimschoots voldoening in de
kleurrijke doeken, de fijnt crayon-
teekeningen en goed ges ty leer de
koppen en beeldjes.
i
In verband met de geldomwisse-
ling in de Vleeschhal zijn van 19
tot en met 25 September alleen de
volgende afdeelingen van den
Haarlemsehen distributiedienst voor
het publiek geopend: detaillisten,
rantsoenen zieken, benzine en olie,
brandstoffen, verlofgangers, stam
kaarten en tijdelijke voorzieningen.
De uitreiking van de bonkaarten
lie periode in de Vleeschhal ge
schiedt t.m. 18 September. Na-uit
reiking eerst na 1 October.
